Biuletyn Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa

Nr 2/2010
ISSN 2081-0695
BIULETYN
Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa Łódzkiego
Wybieramy najlepsze
gospodarstwo agroturystyczne – str. 2
Publikacja dystrybuowana jest bezpłatnie
Nr
2010
PROW w województwie łódzkim – str. 3–5
2
Szanowni Państwo!
Mam przyjemność przekazać w Państwa ręce kolejny numer Biuletynu Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa
Łódzkiego. Działania realizowane przez Sieć służą integracji środowisk wiejskich oraz promocji rolnictwa, obszarów wiejskich i ich
lokalnych tradycji. Zadania, które podejmuje i wspiera Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Województwa
Łódzkiego są doskonałą płaszczyzną do wymiany doświadczeń oraz realizacji nowych inicjatyw.
W niniejszym Biuletynie znajdą Państwo informacje o drugiej edycji „Wojewódzkiego konkursu na najlepsze gospodarstwo agroturystyczne – Złota Grusza” oraz artykuł o miejscach, które warto odwiedzić wypoczywając w regionie. Nie brakuje także
wiadomości o Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich, dzięki któremu wieś ulega ciągłym zmianom. Dowiecie się Państwo więcej
na temat przebiegu naboru wniosków oraz ich oceny w ramach działań „Odnowa i rozwój wsi” oraz „Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej”, a także czym zaowocowała ta forma aktywizacji łódzkich gmin.
Jestem przekonany, iż kolejny numer Biuletynu zainspiruje Państwa do działania, wskaże skuteczne rozwiązania,
a w rezultacie przyniesie pozytywne zmiany na polskiej wsi.
Życzę interesującej lektury!
Spis treści
Wybieramy najlepsze gospodarstwo agroturystyczne
str. 2
PROW w województwie łódzkim
str. 3
Atrakcje turystyczne uzupełnieniem oferty agroturystycznej
str. 6
Wprowadzamy zmiany
str. 7
Nasi partnerzy
str. 8
Fot. Tomasz Dronka
1
WYBIERAMY NAJLEPSZE GOSPODARSTWO AGROTURYSTYCZNE
ców w okresie od 18 marca do 21 kwietnia odbyły się spotkania z lokalnymi grupami działania, podczas których jednym z omawianych
tematów był konkurs Złota Grusza.
W spotkaniach brali udział przedstawiciele
lokalnych grup działania oraz osoby zainteresowane zagadnieniem turystyki w regionie,
w tym również właściciele gospodarstw agroturystycznych. Obecnie informacja o konkursie
Wyłonienie najlepszego gospodarstwa
agroturystycznego w województwie łódzkim
w roku 2010, promocja gospodarstw agroturystycznych, propagowanie nowych form
wypoczynku oraz kreowanie przyjaznego
wizerunku wsi naszego regionu to cele „Wojewódzkiego konkursu na najlepsze gospodarstwo agroturystyczne – Złota Grusza”. Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów
Wiejskich wspólnie z Departamentem Kultury
Fizycznej, Sportu i Turystyki organizuje przedsięwzięcie po raz drugi.
Zeszłoroczna edycja konkursu pokazała jak
wiele atrakcji czeka na nas w gospodarstwach
agroturystycznych naszego województwa.
Ofertę gospodarstw, które wzięły udział w edycji 2009 prezentowaliśmy w pokonkursowej
publikacji – katalogu gospodarstw agroturystycznych. Wydana pozycja wskazywała w jakich miejscach warto spędzić czas korzystając
z dobrodziejstw natury i wsi polskiej.
W tym roku, w celu dotarcia z informacją
o konkursie do jak najszerszego grona odbior-
2
dostępna jest na portalu internetowym Urzędu
Marszałkowskiego w Łodzi oraz dzięki emisji
spotu w TVP Oddział Terenowy w Łodzi.
Tegoroczna edycja konkursu przewiduje
wyłonienie zwycięzców w dwóch kategoriach:
gospodarstwo agroturystyczne tradycyjne
i gospodarstwo agroturystyczne. O zaklasy-
fikowaniu do odpowiedniej kategorii decydować będzie komisja konkursowa biorąca pod
uwagę następujące aspekty dotyczące funkcjonowania obiektów:
– czy agroturystyka jest jedyną czy dodatkową formą działalności generującej przychód,
– czy gospodarstwo prowadzi tradycyjną
działalność rolniczą (uprawy, hodowla),
– czy podstawowe produkty żywnościowe
pochodzą z gospodarstwa, czy też są kupowane.
Konkurs będzie przebiegał dwuetapowo.
W pierwszej kolejności nadesłane zgłoszenia podlegać będą ocenie formalnej. Na tym
etapie zostanie wybranych 30 gospodarstw,
w których odbędzie się wizytacja. Komisja
konkursowa będzie oceniała urządzenie i estetykę gospodarstwa, ofertę wypoczynku, możliwości żywienia gości, inwestycje związane
z prowadzoną działalnością agroturystyczną
oraz formy reklamy własnej oferty. Rozpiętość
kryteriów jest dosyć szeroka, ale tylko w ten
sposób komisja będzie mogła kompleksowo
i rzetelnie ocenić gospodarstwo. Jest to tym
bardziej ważne, że oferta tych gospodarstw
znajdzie się w wydanym jesienią tego roku
folderze promującym wypoczynek na łódzkiej wsi.
Laureatów konkursu poznamy we wrześniu podczas uroczystej konferencji podsumowującej zmagania gospodarstw agroturystycznych. Zwycięzcy otrzymają nagrody finansowe
oraz statuetki Złotej Gruszy. Ponadto będą
mieli okazję promocji swojego gospodarstwa
w telewizji regionalnej, dzięki produkcji i emisji
reportażu z przebiegu konkursu.
Wszyscy chętni do wzięcia udziału w konkursie i spełniający warunki uczestnictwa,
które określa Regulamin, muszą wypełnić
arkusz zgłoszeniowy wraz z wymaganymi
załącznikami i przesłać go do dnia 16 lipca na
adres: Urząd Marszałkowski w Łodzi Departament Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, ul. Traugutta 25, 90-113 Łódź lub złożyć
osobiście w siedzibie departamentu w pokoju
nr 306. Regulamin konkursu oraz wszelkie
informacje o inicjatywie znajdziecie Państwo
na stronie internetowej www.prow.lodzkie.pl,
w siedzibie Departamentu Funduszu Rozwoju
Obszarów Wiejskich oraz Departamentu Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi.
Anna Rzeźnik – Osuwniak
Sekretariat Regionalny KSOW
Fot. Tomasz Dronka
PROW w województwie łódzkim
Odnowa i rozwój wsi
Pierwszy nabór wniosków do działania
„Odnowa i rozwój wsi” trwał w naszym województwie od lutego do kwietnia br. Jak
w każdym z samorządów, i u nas, Zarząd Województwa określił kryterium regionalne, będące
dla jednych ratunkiem, dla innych niezbędnym
narzędziem. Przypomnę jedynie, że aby znaleźć się na liście rankingowej, winno się uzyskać minimum trzy punkty. Kilka z nich określa
rozporządzenie Ministra Rolnictwa, regionalne
zaś pozostaje do dyspozycji każdego z województw. Dla potrzeb określenia łódzkiego kryterium, posłużyliśmy się analizą„odnowy” ubiegłego okresu programowania (lata 2004-2006).
Regulacje tamtego naboru pozwalały składać
jednej gminie nieograniczoną liczbę wniosków. Niewątpliwe to był okres dla zorientowanych, pracowitych i … posiadających środki
w budżetach. Dowolność w liczbie składanych
wniosków spowodowała, że ubiegły okres programowania zamknęliśmy w województwie
dość silną intensyfikacją odnowy w kilku zaledwie obszarach naszego regionu. Dostępne
mapy znajdziecie Państwo na stronie www.
prow.lodzkie.pl W tym roku przyjęliśmy jeden
cel: dotrzeć z „odnową” wszędzie tam, gdzie
jeszcze jej nie było. Dotrzeć również w miejsca,
gdzie dobrze się zadomowiła. Przez kryterium
regionalne rozproszyć środki EFFROW do jak
największej liczby gmin. Stąd, przyjęte przez
Zarząd Województwa kryterium: „dwa punkty
regionalne za jeden wniosek z terenu jednej
gminy”. Proszę pamiętać, że nie wykluczyło to
projektów, które składane były przez więcej niż
jednego wnioskodawcę z terenu jednej gminy.
Kryterium regionalne to szansa na dodatkowe
punkty. Zaledwie w kilku przypadkach (wysoki dochód i niskie bezrobocie) jest ono narzędziem warunkującym miejsce na liście.
I tak, czas na podsumowanie jak my, samorządowcy „poradziliśmy sobie” z nową odnową
w nowym okresie programowania. Dostępna
alokacja w tym naborze wyniosła dla województwa łódzkiego 61.839.397,57 zł. W przeciągu dwóch miesięcy wpłynęło do Urzędu
Marszałkowskiego 125 wniosków o dofinan-
sowanie projektów. Wartość wnioskowanego
dofinansowania wyniosła 51.921.818,00 zł.
Mieliśmy więc wszyscy dość komfortową sytuację. Wiadomym było tuż po zamknięciu
naboru, że środków wystarczy dla wszystkich.
Pozostała, więc kilkumiesięczna weryfikacja, na
którą złożyła się ocena formalna, merytoryczna,
poprawki wnioskodawców (możliwość dwóch,
na każdą z nich dwa tygodnie) a także kontrole w miejscu projektów (kilka w tym naborze).
Kto złożył wnioski? Aż w 108-u wnioskodawcą
była gmina, 11 wniosków wpłynęło z kościołów, 2 wnioski z Gminnych Ośrodków Kultury
i 2 wnioski ze stowarzyszeń (przypomnę, że te
ostatnie muszą posiadać status organizacji pożytku publicznego). Tak więc katalog wnioskodawców określony w rozporządzeniu Ministra
Rolnictwa znalazł potwierdzenie w naszym
regionie. Każda z uprawnionych grup wniosek
złożyła. Jak rozłożyła się pula środków, jaką dysponuje dziś jedna miejscowość na cały okres
programowania? Najwięcej wniosków (bo 61)
się dla samorządów gminnych priorytetem
w pierwszym naborze do odnowy? Aż 64 wnioski dotyczą budowy, rozbudowy, remontu
czy adaptacji budynków na cele świetlicowe;
24 dotyczą centrów miejscowości (parkingów,
chodników, oświetlenia); 18 inwestycji dotyczy
obiektów sportowych, ścieżek rowerowych,
szlaków pieszych, placów zabaw, miejsc rekreacji; 9 remontów sakralnych budynków w
zakresie elewacji zewnętrznych i dachów; 6 to
tereny zielone i parki; 2 zbiorniki i cieki wodne
i 2 dotyczą rewitalizacji zabytków użytkowanych na cele publiczne. Jakim wynikiem
zakończył się pierwszy nabór w naszym regionie? Podpisano umowy do 118-u wnioskowanych projektów. Zaledwie dla siedmiu
wnioskodawców nie przygotowano umowy
o dofinansowanie, w tym trzech z nich zrezygnowało z odnowy otrzymując w międzyczasie
dofinansowanie z innego funduszu. O czym
świadczą te liczby? Bez wątpienia o coraz lepszym, sprawniejszym sięganiu po środki unij-
opiewało na maksymalną kwotę, pięciuset tysięcy złotych, zaledwie dwa z wnioskowanych
projektów zamknęły się kwotą dofinansowania do pięćdziesięciu tysięcy złotych. Co stało
ne. Samorządowcy regionu łódzkiego to dziś
partnerzy realizujący projekty własne przy
współudziale środków unijnych, również poza
Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich.
3
Podstawowe usługi dla ludności
i gospodarki wiejskiej
w województwie łódzkim
Na możliwość składania wniosków
w ramach „Podstawowych usług dla gospodarki i ludności wiejskiej” czekaliśmy wszyscy. I ci, którzy wedle Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi mogą ubiegać
się o dofinansowanie w ramach przytoczonego działania, i samorządowcy, dla których
istota realizowania inwestycji ułatwiających
gospodarowanie jest niezaprzeczalna i oczekiwana. Podsumujmy więc kilka ostatnich
minionych w naszym województwie miesięcy. „Podstawowe usługi…” to realizacja projektów z zakresu: gospodarki wodno-ściekowej, wytwarzania lub dystrybucji energii ze
źródeł odnawialnych oraz tworzenie systemu zbiórki, segregacji lub wywozu odpadów
komunalnych. Podobnie jak w pozostałych
działaniach i to ma formę refundacji poniesionych nakładów w wysokości nie przekraczającej 75% kosztów kwalifikowalnych.
Podobnie jak w pozostałych działaniach
określono limity dofinansowania, które dotyczą okresu od 2007 roku do roku 2013, i tak,
w stosunku do jednej gminy limity wynoszą:
dla gospodarki wodno-ściekowej – 4 mln zł,
dla energii odnawialnej – 3 mln zł, dla gospodarki odpadami – 200 tys. zł.
4
Jakie operacje finansować można w ramach Podstawowych usług?
Sieci wodociągowe i kanalizacyjne, grupowe oczyszczalnie ścieków, przydomowe
oczyszczalnie ścieków, punkty poboru wody,
stacje uzdatniania wody, zakup wozów asenizacyjnych, punkty segregacji odpadów
(budowa, wyposażenie), zakup pojemników
do segregacji odpadów, zakup środków transportu na potrzeby zbiórki, segregacji lub wy-
wozu odpadów, budowle oraz instalacje związane z wytwarzaniem lub dystrybucją energii
z wiatru, wody, energii geotermalnej, słońca,
biogazu, biomasy lub innych odnawialnych
źródeł.
Nabór wniosków w województwie łódzkim trwał 60 dni, a więc maksymalną liczbę
dni na jaką pozwala Rozporządzenie MRiRW.
Długi okres naboru daje możliwość skompletowania wszystkich niezbędnych załączników, które wraz z wnioskiem o przyznanie
pomocy mogą składać: gminy, jednoosobowe spółki gminy, gminne zakłady budżetowe.
Jak podzielono w naszym regionie dostępną
w pierwszym naborze alokację środków? Do
każdego z potencjalnych beneficjentów trafił
kwestionariusz, w którym każdy z nich określał kierunki planowanych inwestycji. Na podstawie badań ankietowych zidentyfikowano,
iż największe, bo 80 % zainteresowanie dotyczyło projektów z zakresu gospodarki wodnościekowej, pozostałe 20% alokacji podzielono
więc na dwa pozostałe zakresy, a więc energię
odnawialną i odpady komunalne. W ramach
trwającego naboru złożono 125 wniosków,
przy czym na gospodarkę wodno-ściekową – 116 wniosków, na energię odnawialną
– 4 wnioski, a odpady komunalne, wniosków
5 na łączną, wnioskowaną kwotę dofinansowania blisko 192 milionów złotych. Potwier-
dził się więc podział koperty regionalnej
w kontekście trzech zakresów działania.
Aż 118 wniosków przygotowały samorządy gminne, 3 jednoosobowe spółki gminne
i 4 zakłady budżetowe. W ramach pierwszego,
cieszącego się największym zainteresowaniem zakresu (gospodarki wodno-ściekowej),
64 projekty dotyczyły oczyszczania ścieków,
35 zaopatrzenia w wodę a 17 gospodarki
wodno-kanalizacyjnej. Przytoczone liczby
identyfikują najpilniejsze potrzeby, których
zaspokojenie zostało wskazane przez wnioskodawców jako priorytetowe. Weryfikacja złożonych wniosków trwała 3 miesiące,
a większość beneficjentów wykorzystała
możliwość dwukrotnej poprawy błędów, na
co każdorazowo miała okres dwóch tygodni.
Do okresu weryfikacji dodać należy konieczne wizytacje w miejscu, przygotowanie listy
operacji i zatwierdzenie jej przez Zarząd Województwa. Pozytywnie weryfikację przeszło
118 na 125 złożonych wniosków, a więc po
raz kolejny (po pierwszej Odnowie wsi) udowodniliśmy sprawność sięgania po środki
unijne. Po zakończeniu weryfikacji wiedzieliśmy już, że dla kilkunastu poprawnych projektów zabrakło dostępnej alokacji. Pozostało
uzbroić się w cierpliwość i czekać na możliwe
oszczędności w ramach prowadzonych procedur przetargowych. Siedem niezrealizowanych projektów dotyczyło następujących sytuacji: wnioskodawca złożył więcej niż jeden
wniosek, złożony we wniosku zakres operacji
nie podlegał dofinansowaniu, wnioskodawca
zrezygnował z ubiegania się o refundację, nie
złożono w wymaganym terminie kompletnej
dokumentacji (brak ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę).
W dniu 19 listopada ub. roku ogłoszono
nowy podział środków PROW 2007–2013, co
stworzyło nam wszystkim komfortowe warunki możliwości dofinansowania wszystkich pozytywnie zweryfikowanych projektów. Zielone
światło dla obszarów wiejskich! Wielkie podziękowania dla Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju
Wsi, które odpowiedziało zmianą alokacji na
przerastające możliwości potrzeby. Zmiana
rozporządzenia o alokacji środków w wysokości blisko pełnej jej wysokości już w „pierwszym
rozdaniu” dawała bez mała gwarancję dofinan-
sowania dla tych, których wnioski zostały przygotowane poprawnie i w terminie.
Droga do miejsca na liście rankingowej
wytyczona jest w większości wypadków poprzez uzupełnienia wniosków i poprawienie
występujących w nich błędów. Z jakimi najczęściej spotykamy się i jakich należy unikać
w przyszłych naborach?
Błędne ujęcie kosztów kwalifikowalnych
i niekwalifikowanych poszczególnych zadań,
brak spójności kwot we wszystkich wymaganych polach wniosku, błędy rachunkowe w
zestawieniu rzeczowo-finansowym operacji,
kosztorysy inwestorskie przygotowane niezgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury, błędy w wyszczególnianiu działek,
zakresów rzeczowych w treści decyzji o pozwoleniu na budowę, przedkładanie decyzji
nieostatecznych, nieczytelne załączniki (rysunki, szkice, mapy) uniemożliwiające identyfikację planowanej operacji. Jakie warunki
na przyszłość rysuje przed nami zakończony
pomyślnie kolejny nabór wniosków w województwie łódzkim?
Dla działania „Podstawowe usługi dla
gospodarki i ludności wiejskiej” wyczerpano
już blisko 60% alokacji, tej, którą mieliśmy do
dyspozycji do końca okresu programowania,
a więc do 2013 roku. Pamiętajmy jednak, że
do kwoty około 130 milionów złotych, która
pozostała nam na kolejne nabory dodać możemy szacunkowe wartości oszczędności po
przetargach, a te są dziś jeszcze niemałe, czego
dowodem są wyniki procedur przetargowych
uwalniające nawet do 55 procent zakładanych
środków. Niemniej jednak należy mieć również
na uwadze ogromne potrzeby pokrywające
się z dużym zainteresowaniem i dużą sprawnością samorządów gminnych w aplikowaniu
o fundusze europejskie. W kolejnym artykule
podsumuję drugą Odnowę wsi w województwie łódzkim (którą finalizujemy w pierwszej
połowie czerwca br.), którą jako pierwsze z województw ogłosiliśmy wychodząc naprzeciw
oczekiwaniom mieszkańców obszarów wiejskich. Kolejne nabory już według nowych warunków spisanych w nowelizacji Rozporządzenia MRiRW (korzystnej dla wnioskodawców),
o tym również w kolejnym artykule.
Maria Kaczorowska
Dyrektor Departamentu Funduszu
Rozwoju Obszarów Wiejskich
Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi
Fot. Weronika Michalak
Andrzej Grzegorczyk
Justyna Józefecka
Krzysztof Gaborski
5
Atrakcje turystyczne uzupełnieniem oferty agroturystycznej
Istnienie różnorodnych atrakcji turystycznych ma dla agroturystyki dwojakie znaczenie.
Z jednej strony atrakcja przyciągając turystów
budzi w nich potrzebę skorzystania z usług
noclegowych i żywieniowych, z drugiej zaś
stanowi ważne uzupełnienie oferty obiektu
agroturystycznego.
Wzmacnianie istniejących oraz tworzenie nowych atrakcji turystycznych leży jak
najbardziej w interesie turystyki wiejskiej. Tu
oczywiście pojawia się widoczny podział atrakcji na przyrodnicze i kulturowe. Te pierwsze,
w przypadku łódzkiego – lasy i rzeki, wymagają właściwej ochrony, dbałości o czystość i bioróżnorodność. Ich istnienie wręcz warunkuje
decyzję o lokalizacji działalności turystycznej.
Wiadomo, że mając w pobliżu las i rzekę można
liczyć na dużą frekwencję gości, przede wszystkim mieszkańców dużych miast. Dodatkowo
taka lokalizacja powoduje przeświadczenie
turystów o ekologicznym sposobie uprawy
ziemi czy też chowu zwierząt, co np. umożliwia
zakup tzw. zdrowej żywności.
Inaczej „przyciągają” turystów atrakcje
kulturowe, ich cechą jest to, że są one bardzo
zróżnicowane. O ile przyroda fascynuje prawie
wszystkich turystów, o tyle obiekty kultury materialnej czy duchowej człowieka mają określone grupy zainteresowanych ich poznaniem.
Ponadto ich utrzymanie czy też dostępność zależą od wielu czynników. W gestii
administracji związków wyznaniowych leży
utrzymanie kościołów, kaplic, cmentarzy, synagog, nieraz i izb muzealnych. Muzea, różnorodne zabytki architektury, obiekty rekreacji są
najczęściej utrzymywane i finansowane przez
samorządy. Dwory, obiekty techniki (młyny,
kuźnie, dawne fabryki) są często własnością
prywatną i nierzadko dostępność do nich jest
utrudniona lub wręcz niemożliwa. O istnieniu
takich atrakcji w okolicy obiektu agroturystycznego jest często informacja w jego ofercie.
Obecnie największym zainteresowaniem
turystów cieszą się nowopowstałe obiekty turystyczne, bardzo różnorodne pod względem
treści i pomysłów, nieraz wręcz z całym wachlarzem usług. Na obszarach wiejskich regionu
łódzkiego corocznie przybywają kolejne. Przeważnie są tworzone przez prywatnych przedsiębiorców lub stowarzyszenia. W zależności
od pomysłu, atrakcyjności i zainwestowanego
kapitału (wielkości), generują nieraz bardzo
znaczny ruch turystyczny.
Bardzo popularne są łowiska ryb, połączone z plażowaniem, kąpieliskiem, smażalniami ryb, bufetem, wieczorkami tanecznymi
6
lub dyskotekami. Przykładami są Zgniłe Błota
(gm. Aleksandrów Łódzki), Kardynał (gm. Kluki)
czy też Sereczyn (gm. Pabianice).
Lawinowo powstałe ok. 10 lat temu fermy
strusie ujawniły potrzebę oglądania i obcowania ze zwierzętami, szczególnie egzotycznymi.
Część ferm do działalności hodowlanej i produkcyjnej dołączyła turystyczną tworząc tzw.
mini-zoo. Z czasem powstały nowe obiekty wyłącznie nastawione na turystów. Największym
prywatnym zoo jest ZOO-Safari w Borysewie
(gm. Poddębice), inne miejsce to Mini-ZOO
(szczególnie egzotyczne ptaki) w Przygoniu
(gm. Dobroń). Niektóre gospodarstwa agroturystyczne rozbudowują swoją ofertę właśnie
o możliwość obcowania z rodzimymi a nawet
egzotycznymi zwierzętami – takim przykładem są gospodarstwa w Chruścinie (gm. Bolesławiec) czy też w Pustkowiu (gm. Poddębice).
Kolejnym rodzajem atrakcji są wioski tematyczne. Bardzo dużą popularnością cieszy
się niedawno powstały Dino Park – Park Jurajsko-Botaniczny w Kołacinku (gm. Dmosin)
z bardzo różnorodną ofertą edukacyjno-rozrywkową. W 2009 roku powstał Skansen Indiański Tatanka w Solcy Małej (gm. Ozorków) oraz
Park Indianie świata w Chociszewie (gm. Parzęczew) oferujące kontakt z kulturą indiańską
m.in. poprzez liczne gry i zabawy.
Atrakcją już na mniejszą skalę są miejsca
poznawania różnorodnych zawodów rzemieślniczych. W Konarzewie (gm. Piątek) znajduje się
Plantacja Wikliny – można tu odbyć warsztaty
czy też szkolenie związane z plecionkarstwem.
W Bolimowie funkcjonuje warsztat garncarski.
W Dzierżąznem (gm. Zgierz) przy gospodarstwie
agroturystycznym działa pokazowa kuźnia.
Na obrzeżach miast lub w ich sąsiedztwie
oraz w niektórych obiektach noclegowych
otwierane są całe zespoły usług SPA. Największym jest kompleks Termy Uniejów (MiG Uniejów), mniejszym Leśna Osada w Sokolnikach
(gm. Ozorków), działają również przy hotelach
np. Magellan w Bronisławowie (gm. Wolbórz)
czy Ossa w Ossie (gm. Rawa Mazowiecka).
Dużą popularnością cieszą się ogólnodostępne obiekty rozrywkowo-rekreacyjne. Do takich należą: OSiR Góra Kamieńsk
(gm. Kamieńsk), gdzie jest tor saneczkowy, wyciągi krzesełkowe, trasy rowerowe, park linowy,
trasy narciarskie.
Nie bez znaczenia są coroczne stałe imprezy tematyczne. Wielu turystów przybywa na
jarmarki w miastach i miasteczkach oraz święta
gminne. Popularnością cieszą się m.in. Festiwal
Jeździecki w Gajewnikach (gm. Zduńska Wola),
Europejskie Święto Bursztynu w Konopnicy,
Święto Truskawki w Buczku, Święto Cebuli
w Grabowie. Sąsiedztwo wspomnianych wyżej
atrakcji bardzo wzmacnia ofertę gospodarstwa agroturystycznego. Rozwijanie kolejnych
pomysłów-projektów w regionie przyczyni
się do zapotrzebowania na usługi noclegowe
i żywieniowe na obszarach wiejskich. Obecnie
takimi projektami w fazie wdrażania są: Turystyka w Siodle – koncepcja rozwoju turystyki
konnej w Łódzkiem realizowana przez samorząd wojewódzki a dofinansowana w połowie
przez fundusze unijne; Akademia Kulinarna
w Buczku (gm. Brzeziny) – pokaz tradycyjnego
tworzenia różnego rodzaju napojów i potraw,
oraz atrakcja na skalę kraju czy też nawet Europy – pieczenie wołu; Żywy Skansen – Centrum
Folkloru Polskiego w Nagawkach (gm. Dmosin)
– obiekt, na który będzie się składało wiele odrestaurowanych wiejskich budynków przystosowanych do pełnienia różnorodnych funkcji:
ekspozycyjnych, edukacyjnych, rozrywkowych
itp.; Muzeum w Przestrzeni – Wielka Bitwa 1914 r.
w Koluszkach – powiązanie szlakami turystycznymi miejsc związanych z I wojną światową.
Zwiększająca się z roku na rok atrakcyjność regionu łódzkiego powoduje coraz większe zapotrzebowanie na usługi noclegowe
i żywieniowe. Warto przyjrzeć się możliwościom dofinansowania do tego rodzaju działalności w ramach funduszy unijnych, które ma
w swojej dyspozycji PROW.
Tomasz Dronka
Naczelnik Wydziału Turystyki
Departament Kultury Fizycznej,
Sportu i Turystyki
Urząd Marszałkowski w Łodzi
Fot. Tomasz Dronka
„W PROW ADZAMY ZMIANY”
Co kryje się pod tym tytułem? Hasło,
stwierdzenie, zachęcenie do działania, ale i tytuł
programu, który od marca do maja br. emitowany był na antenie TVP Łódź. Produkcja miała miejsce dzięki środkom unijnym będącym
w dyspozycji Departamentu Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi. Prowadzący program redaktorzy Magdalena Libiszewska oraz Przemysław
Lisiecki poprzez przedstawienie inwestycji
z naszego regionu, doskonale zilustrowali to, jak
środki unijne z Programu Rozwoju Obszarów
Wiejskich 2007–2013 poprawiają wizerunek
wsi w naszym województwie. W reportażach
nie tylko wskazano jak zdobyć pieniądze na
remont i wyposażenie gminnej biblioteki, budowę placu zabaw, czy remont dachu, elewacji
i ogrodzenia kościoła. Został ukazany przede
wszystkim całkiem inny, nowy obraz wsi – nowoczesny, tętniący życiem i z zachodzącymi
tam zmianami na lepsze. Jak określa Maria Kaczorowska, Dyrektor Departamentu Funduszu
Rozwoju Obszarów Wiejskich: Nie chodzi tylko
o rozdysponowanie środków unijnych w ramach
działań „Odnowa i rozwój wsi” czy „Podstawowe
usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej”. Bardzo
ważnym jest, aby pokazać, gdzie realizowane są
ambitne inwestycje i wskazać, z kogo warto brać
przykład. A temu właśnie służy program – szerzeniu informacji o dobrych praktykach.
Każdy z odcinków „Wprowadzamy zmiany” przedstawiał inne miejscowości i zrealizowane w nich projekty. Prowadzący program
zabrali nas do gminy Poświętne, gdzie dzięki
środkom unijnym wybudowano ścieżki rowerowe, spacerowe oraz świetlicę, na wyposażenie której gmina stara się o pomoc w ramach
osi Leader. Za najważniejszą inwestycję gmina
uznaje wybudowanie ośrodka sportowo-re-
kreacyjnego w Studziannie. Jej koszt wyniósł
blisko 600 tys. zł.
Ku zaskoczeniu mieszkańców gminy
Wolbórz ze środków unijnych skorzystał proboszcz parafii Św. Mikołaja. Choć podchodził
do inwestycji sceptycznie, dziś jest dumny
z tego, że kościół zachwyca zwiedzających
– odnowiony został bowiem dach, elewacja
i teren wokół kościoła.
W ramach działania „Odnowa i rozwój
wsi” gmina Dalików wykorzystała pomoc na
renowację biblioteki publicznej, zaś w ramach
działania „Podstawowe usługi dla gospodarki
i ludności wiejskiej” na budowę sieci wodociągowej oraz budowę przydomowych oczyszczalni ścieków. Gmina Zadzim w ramach odnowy wsi odnowiła rynek miejski, pozyskując
na ten cel blisko 340 tys. zł.
Jakie miejscowości jeszcze odwiedzili
redaktorzy łódzkiego oddziału TVP? Żelechlinek w pow. tomaszowskim przyciąga
turystów atrakcyjnym krajobrazem, rześkim
powietrzem i wodą, która pozostaje czysta
dzięki położeniu z dala od miast. Renowacja świetlicy wiejskiej w pobliskiej Radwance kosztowała ponad 800 tys. zł, a wkład ze
środków unijnych wyniósł blisko 500 tys. zł.
Organizowane są tam imprezy kulturalne,
które zachęciły mieszkańców do uczestnictwa
w zajęciach np. z nauki tańca. Budziszewice
skorzystały ze środków unijnych przy budowie placu zabaw, miasteczka ruchu drogowego i ścieżek sportowych oraz budowie boiska
i placu wypoczynkowego w Mierznie.
Krośniewice również mogą pochwalić się
boiskiem wielofunkcyjnym, którego budowa
pochłonęła ponad 300 tys. zł, a dofinansowanie wyniosło niecałe 185 tys. zł. Gmina czeka
na realizację wniosków na budowę skate par-
ku, ścieżek rowerowych oraz zagospodarowanie terenu wokół szkoły a także 23 przydomowych oczyszczalni ścieków. Gmina Wieruszów
natomiast realizuje projekt budowania placów
zabaw w dziesięciu miejscowościach na swoim terenie. Najbardziej kosztowną inwestycją
jest jednak budowa kanalizacji sanitarnej, która pochłonie niemal 5 mln zł. Gmina otrzyma
pomoc w kwocie ponad 1900 tys. zł w ramach
działania „Podstawowe usługi…”
Pozostaje tylko mieć nadzieję, że takich
zrealizowanych projektów będzie na mapie
łódzkiego przybywać. Przepis wydaje się prosty: lokalni leaderzy, dobry pomysł, chęć do
działania i … wprowadzamy zmiany.
Anna Rzeźnik-Osuwniak
Sekretariat Regionalny KSOW
Fot. Wybrane przykłady inwestycji
zrealizowanych przy pomocy środków
unijnych w województwie łódzkim
7
Nasi Partnerzy
Stowarzyszenie Lokalna Grupa
Działania – „Gniazdo”
Data rozpoczęcia działalności: 25.08.2006 r.
Cel powołania stowarzyszenia
1) realizacja LSR,
2) działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich,
3) aktywizowanie ludności wiejskiej,
4) działania mające na celu rozwój turystyki,
ochronę i promocję środowiska naturalnego, krajobrazu i zasobów historyczno-kulturowych, popularyzację i rozwój produkcji wyrobów regionalnych,
5) wspieranie rozwoju edukacji,
6) wspieranie rozwoju przedsiębiorczości
oraz inicjatyw lokalnych,
7) rozwój społeczeństwa obywatelskiego
i aktywności społecznej obywateli,
8) działania na rzecz promocji zatrudnienia
i aktywizacji zawodowej,
9) działania służące upowszechnianiu kultury
fizycznej i sportu.
Zrealizowane projekty, działania
W okresie od kwietnia 2007 roku do
czerwca 2008 roku, „Gniazdo” realizowało
w ramach Schematu II PP Leader+ projekt pt.
„W gnieździe natury, tradycji i inicjatyw”. W ramach projektu podjęto szereg przedsięwzięć:
– szkoleniowych z zakresu: rekreacji ruchowej (kajakarstwo i turystyka konna), marketingu i reklamy produktu lokalnego,
powiązania działań inwestycyjnych gmin
z działaniami LGD;
– promocyjno-informacyjnych (ulotki informacyjne, kalendarze o regionie, folder turystyczny, przewodnik turystyczny „Krajobrazy
reymontowskie”, film DVD prezentujący
atrakcje architektury, przyrody i kultury obszaru, konkurs fotograficzny dla dzieci, opracowano analizę możliwości rozwoju ścieżek
rowerowych i konnych oraz interaktywną
mapę turystyczną obszaru. Efektem działalności Stowarzyszenia były także spotkania
informacyjne dla społeczności lokalnej dot.
programowania kierunków rozwoju obszaru LGD. „Gniazdo” współpracując z wieloma
podmiotami wzięło udział w organizacji szeregu plenerowych imprez kulturalno-integracyjnych sprzyjających ukazaniu tożsamości kulturowej gmin obszaru. Sztandarową
imprezą ramach tego projektu był „Jarmark
Staropolski” w Żelaznej.
Planowane przedsięwzięcia
Na potrzeby Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich opracowano Lokalną Strategię
Rozwoju dla obszaru 8 gmin: Głuchowa, Go-
8
dzianowa, Lipiec Reymontowskich, Makowa,
Nowego Kawęczyna, Skierniewic, Słupi i Nieborowa. Cele przyjęte w LSR:
1. Aktywizacja społeczności lokalnych
2. Podniesienie atrakcyjności turystycznej
obszaru w oparciu o własne zasoby
3. Zachowanie dziedzictwa kulturowego
i specyfiki obszaru
Realizację przyjętych celów zapewnią zaplanowane w LSR przedsięwzięcia:
1. Integracja i aktywizacja w zakresie sportu,
kultury i rekreacji.
2. Upowszechnianie dostępu do Internetu.
3. Edukacja mieszkańców w zakresie prowadzenia różnych form działalności gospodarczej i społecznej.
4. Podnoszenie kwalifikacji członków i pracowników biura LGD.
5. Wspieranie rozwoju produkcji ekologicznej, w tym surowców bioenergetycznych
oraz energii odnawialnej.
6. Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości.
7. Spójna i atrakcyjna sieć szlaków turystycznych.
8. Zagospodarowanie zbiorników wodnych
oraz terenów wokół zbiorników.
9. Rozwój aktywnych form rekreacji.
10. Modernizacja i rozbudowa infrastruktury
rekreacyjnej i turystycznej.
11. Promocja i ochrona zasobów.
12. Renowacja, rewitalizacja i adaptacja
obiektów dziedzictwa kulturowego i historycznego.
Dane kontaktowe
Stowarzyszenie Lokalna
Grupa Działania – „Gniazdo”
96-127 Lipce Reymontowskie, ul. Słoneczna 1,
tel./fax: 46 831 62 40
www.lgdgniazdo.pl e-mail: [email protected]
Regionalna Organizacja
Turystyczna Województwa Łódzkiego
Data rozpoczęcia działalności: 2.07.2002
Cele powołania stowarzyszenia
1. kreowanie i upowszechnianie wizerunku województwa łódzkiego jako regionu
atrakcyjnego turystycznie,
2. popularyzacja i rozwój turystyki w województwie łódzkim,
3. integracja środowiska turystycznego,
4. stworzenie spójnego systemu promocji
turystycznej zarówno na szczeblu regionalnym jak i ogólnopolskim oraz poza granicami kraju,
5. wzrost liczby turystów przyjeżdżających
do województwa,
6. ułatwianie identyfikacji województwa
w kampaniach reklamowo-promocyjnych przez standaryzację wydawnictw,
mat. reklamowych i wystroju stoisk woj.
na imprezach targowych,
7. współpraca z Polską Organizacją Turystyczną,
8. stymulowanie tworzenia struktur lokalnych dla promocji i rozwoju produktów
turystycznych,
9. poprawa dostępu do informacji turystycznych i usług turystycznych,
10. doskonalenie kadr turystycznych, prowadzenie badań rynkowych, analiza i monitorowanie ruchu turystycznego.
Dzięki ścisłej współpracy członków ROT,
samorządów wszystkich szczebli, Polskiej Organizacji Turystycznej i innych organizacji oraz
firm możliwe jest skoncentrowanie środków
finansowych, co umożliwia skuteczniejszą promocję i zwiększa skalę realizowanych przedsięwzięć na rzecz Łodzi i Regionu Łódzkiego.
Zrealizowane projekty
1. przygotowywanie i kolportaż wydawnictw
promujących Łódź i województwo łódzkie,
2. organizacja i zamawianie stoisk targowych
Łodzi i Regionu Łódzkiego na stoiskach
narodowych Polskiej Organizacji Turystycznej,
3. realizacja badań ruchu turystycznego
w Łodzi i województwie łódzkim,
4. prowadzenie stale aktualizowanych stron
internetowych: www.rotwl.pl i www.ziemialodzka.pl,
5. patronat nad przedsięwzięciami turystycznymi, kulturalnymi i sportowymi,
6. zgłaszanie wniosków i udział w konkursach dot. turystyki,
7. udział i organizacja imprez branżowych:
konferencji, szkoleń i warsztatów,
8. pozyskiwanie środków na realizację projektów szkoleniowych („Zawód Pamiątkarz”, „Zawód Informator turystyczny”,
„ABC Turystyki”),
9. organizacja study press i study tour – obsługa dziennikarzy, przedstawicieli biur
podróży, branży turystycznej,
10. przygotowywanie prezentacji multimedialnych o ROTWŁ, Łodzi i województwie
łódzkim.
Planowane przedsięwzięcia
W kolejnych latach podejmowany będzie
podobny zakres przedsięwzięć jak w latach
poprzednich, sukcesywnie zwiększając skalę
podejmowanych działań.
Dane kontaktowe
Regionalna Organizacja Turystyczna
Województwa Łódzkiego
ul. Sienkiewicza 67, 90-009 Łódź
tel. + (48 42) 638 59 57, + (48 42) 663 77 33
tel./fax: +(48 42) 662 09 72
e-mail: [email protected]
www.rotwl.pl www.ziemialodzka.pl
PARTNERZY KRAJOWEJ SIECI OBSZARÓW WIEJSKICH W NASZYM WOJEWÓDZTWIE
Lp.
Nazwa instytucji/ organizacji
1
Lokalna Grupa Działania „Dolina Rzeki Grabi”
2
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „BUD-UJ RAZEM”
3
Fundacja Rozwoju Gmin „PRYM”
4
Stowarzyszenie „Lokalna Grupa Działania – Przymierze
Jeziorsko”
5
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Gniazdo”
6
Stowarzyszenie Dolina Pilicy
7
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Kraina Rawki”
8
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Szlakiem Sieradzkiej
E-ski”
31
Gmina Ksawerów
32
Gmina Żychlin
33
Gmina Rzeczyca
34
Gmina Dmosin
35
Gmina Sędziejowice
36
Gmina Grabów
37
Gmina Rusiec
38
Gmina Moszczenica
39
Gmina Opoczno
40
Gmina Gidle
41
Gmina Biała
42
Urząd Miejski w Koluszkach
43
Gmina Ładzice
44
Gmina Radomsko
Regionalny Oddział Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji
Rolnictwa
45
Gmina Wodzierady
46
Gmina Wróblew
Katedra Socjologii Wsi i Miasta Uniwersytetu Łódzkiego
47
Gmina Stryków
18
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Skierniewicach
48
Gmina Chąśno
19
Stowarzyszenie Doradców Gospodarczych Pro Akademia
49
Gmina Buczek
20
Malus Sp. z o.o.
50
Gmina Skierniewice
21
Grupa Producentów Owoców i Warzyw AURA Bedlno
51
Gmina Parzęczew
22
Spółdzielnia Producentów Trzody Chlewnej JAKOŚĆ
52
Gmina Żelechlinek
23
Gminna Spółdzielnia „S.Ch” w Ozorkowie
53
Gmina Łęczyca
24
Gminna Spółdzielnia „S.Ch” w Szadku
54
Gmina Zadzim
25
Spółdzielnia Kółek Rolniczych w Dmosinie
55
Przedsiębiorstwo HEKTOR Działoszyn
26
Izba Rolnicza Województwa Łódzkiego
56
Regionalna Organizacja Turystyczna Województwa Łódzkiego
27
Łódzko Mazowiecki Klaster Owocowo Warzywny
57
Przetwórstwo Mięsno-Wędliniarskie Jacek Podgórniak Osjaków
28
Związek Młodzieży Wiejskiej Województwa Łódzkiego
58
PPU „Radio – Media Ziemi Wieluńskiej” Sp. z o.o.
29
Gospodarstwo agroturystyczne w Wierzchlesie
– Zenon Sosnowski
59
Klub 4H Magiczne Pudło Poddębice
60
Instytut Nowych Technologii w Łodzi
30
Gospodarstwo agroturystyczne w Dłutowie – Wiktor Śpionek
61
Forum Inicjatyw Twórczych w Parzęczewie
9
Lokalna Grupa Działania „Kraina Wielkiego Łuku Warty”
10
Lokalna Grupa Działania „Nad Drzewiczką”
11
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „POLCENTRUM”
12
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Poddębice i Zadzim
– Kraina bez barier”
13
Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Społeczności Lokalnej „Mroga”
14
Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania „Tradycja, Kultura,
Rozwój”
15
16
17
Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego z siedzibą
w Bratoszewicach
Wszystkich zainteresowanych udziałem w działaniach podejmowanych w ramach Krajowej Sieci
Obszarów Wiejskich zapraszamy na stronę www.ksow.pl i do wypełnienia znajdującego się tam
formularza zgłoszeniowego.
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich:
Europa inwestująca w obszary wiejskie.
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach
Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007–2013
Wydawca:
Urząd Marszałkowski w Łodzi
Departament Funduszu Rozwoju Obszarów Wiejskich
Sekretariat Regionalny Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich
Województwa Łódzkiego
al. Piłsudskiego 8
90-051 Łódź
tel. 42 663 32 02
e-mail: [email protected]
Opracowanie graficzne i druk:
Agencja Reklamowo-Wydawnicza Arkadiusz Grzegorczyk
www.grzeg.com.pl
Projekt okładki:
Monika Kornacka