O rywalizacji między rodzeństwem

Dla rodziców
O rywalizacji między rodzeństwem
Rodzeństwo mieszkające pod wspólnym dachem musi tolerować siebie nawzajem – mimo różnic wieku,
zainteresowań, charakterów. Naturalną konsekwencją tego jest więc wcześniejsza czy późniejsza konfrontacja na różnym tle. Dzieci sprzeczają się ze sobą, kłócą, zabiegają o zainteresowanie rodziców.
Pojawia się zazdrość, która wynika z pragnienia każdego dziecka, by rodzice kochali je najbardziej.
Ważne, by rodzice mieli świadomość, że nie ma niczego złego w takich konfrontacjach między dziećmi. Natomiast rolą dorosłych jest bycie czujnym, obserwowanie i minimalizowanie wzajemnej niechęci
rodzeństwa. Trzeba traktować dzieci tak, aby każde z nich czuło się wyjątkowe. Jak postępować?
Niektóre dzieci potrzebują wyraźnych granic i konsekwentnie przestrzeganych zasad (jasnej informacji
o tym, na co mogą sobie pozwolić), innym trzeba dać więcej swobody. Należy zwracać uwagę na naturalne predyspozycje i możliwości rozwojowe każdego dziecka. Trzeba wychowywać dzieci tak, by ich
ze sobą nie skłócać, obdzielać je równo miłością, uwagą, wspólnie spędzonym czasem, podarunkami,
rozmawiać z nimi na różne tematy. W tym zadaniu potrzebne nam będą – oprócz miłości – przede
wszystkim cierpliwość, wytrwałość i konsekwencja.
Rywalizacja jest często sposobem dzieci na zwrócenie na siebie uwagi dorosłych. Rodzeństwo czasami spiera się i toczy walki, gdy rodzice są w pobliżu, a przestaje, gdy ich nie ma. Inną przyczyną sporów i konfliktów bywa też nuda, gdyż dzieci w młodszym wieku potrzebują pomocy dorosłych w organizowaniu czasu wolnego. Brak reguł, dyscypliny w domu również potęgują problem antagonizmu
wśród rodzeństwa.
Co możemy zrobić? Pamiętajmy, że dziecko uczy się przede wszystkim przez obserwację. To, w jaki
sposób dorośli rozwiązują konflikty, będzie dla niego wzorem postępowania teraz i w przyszłości.
Dzieci należy traktować z szacunkiem, bez względu na to, czy są najstarsze, najmłodsze czy średnie. Każde dziecko powinno czuć się kochane i akceptowane przez swoich rodziców. Każda rodzina
musi wypracować w swoim domu obowiązujące w nim zasady. Nie zgadzajmy się na bicie, gryzienie,
przekleństwa, krzyk i trzaskanie drzwiami. Jeżeli dzieci łamią zasady, muszą ponosić konsekwencje swojego zachowania.
Z entuzjazmem reagujmy na sukcesy każdego ze swoich dzieci. Mądre rodzicielstwo może zapobiec
zbyt dużej i niszczącej rywalizacji między rodzeństwem. Pamiętajmy! Konsekwencja w przestrzeganiu
ustalonych reguł uczy dzieci dobrego zachowania, natomiast nieuzasadnione kary nasilają wrogość
i poczucie krzywdy. Jeżeli dziecko żyje w rodzinnej, sprzyjającej mu atmosferze, to każdego dnia zdobywa pozytywne doświadczenia i umiejętność samodzielnego rozwiązywania sporów. Tak wychowane dziecko – jako dorosły – będzie umiało troszczyć się o siebie i innych.
Pozytywna rywalizacja
Rywalizacja między rodzeństwem nie zawsze ma negatywny wydźwięk. Często unaocznia rodzicom ich
błędy wychowawcze czy problemy dzieci. Rywalizacja rozwija też charakter dzieci, uczy je, jak sobie
radzić w różnych sytuacjach, jak bronić swego zdania, jak dobrze współzawodniczyć.
Różnorakie relacje zachodzące między rodzeństwem uspołeczniają dzieci, uczą je współdziałania
i dają życiowe wsparcie na przyszłość. Dobra komunikacja jest im pomocna w opanowaniu i przestrzeganiu ustalonych zasad. Pamiętajmy, że zabawa jest zabawą wtedy, gdy obydwie strony się na nią zgadzają i gdy nikt nie odczuwa bólu. Zabawa musi się skończyć, gdy zasady te są łamane.
1
Dla rodziców
• O rywalizacji między rodzeństwem
Dzieci powinny mieć swobodę w rozstrzyganiu własnych sporów, ale jednocześnie zagwarantowaną pomoc dorosłych, kiedy zachodzi taka konieczność. Nie każda sprzeczka między rodzeństwem
wymaga jednak interwencji dorosłych. Rodzice nie powinni zawsze występować w roli mediatorów.
Dlatego należy nauczyć dzieci, jak samodzielnie radzić sobie z konfliktami.
Jak uczyć dzieci rozwiązywania konfliktów?
Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc w rozwiązywaniu konfliktów między rodzeństwem.
• Określmy uczucia dzieci, czyli zacznijmy od stwierdzenia, że są na siebie złe. To pomoże im ochłonąć.
• Wysłuchajmy spokojnie, co każde dziecko ma do powiedzenia – bądźmy uważnymi słuchaczami,
traktujmy problem poważnie.
• Dajmy wyraz przekonaniu, że dzieci same potrafią znaleźć rozwiązanie, które zadowoli obie strony
konfliktu.
• Wyjdźmy, zostawiając dzieci same – potrzebują czasu na ochłonięcie i przemyślenie problemu.
• Określmy granice zachowania oraz podkreślmy wyraźnie zasadę, że jedno dziecko nie może bawić
się kosztem drugiego.
W bardzo trudnych sytuacjach, gdy dzieci są skłonne nawet zrobić sobie krzywdę, możemy im pomóc przez konkretne działania.
• Opiszmy sytuację, zwracając się do nich np.: „Widzę bardzo zezłoszczone dzieci, które zaraz zrobią
sobie krzywdę”.
• Ustalmy granicę, mówiąc np.: „Dobra zabawa kończy się wówczas, gdy są łamane ustalone wcześniej zasady”.
• Rozdzielmy dzieci, wypowiadając przy tym zdanie: „Nie możecie być teraz razem, to niebezpieczne,
idźcie każde do innego pokoju, musicie ochłonąć”.
Dzieci potrzebują dużo uwagi. Najlepszym lekarstwem na powstrzymanie rywalizacji między nimi jest więc częste okazywanie każdemu z nich zainteresowania i potwierdzanie jego
wartości. Jeżeli zaproponujecie swoim dzieciom odpowiednie zabawy, wspólne spędzanie
czasu, zagwarantujecie konsekwencję w przestrzeganiu ustalonych reguł, ich potrzeby będą
zaspokajane. Zrozumieją, że ich rodzeństwo również potrzebuje uwagi, i nie będą zazdrosne
o uwagę rodziców. Problemy między rodzeństwem pojawiają się wtedy, gdy któreś z dzieci
jest traktowane w domu w sposób uprzywilejowany. Porównywanie dzieci często prowadzi
do ustalenia niewłaściwej pozycji dziecka w rodzinie, czasami w sposób niesprawiedliwy,
co nasila rywalizację. Unikajcie więc porównań, traktujcie każde z Waszych dzieci wyjątkowo!
WARTO PRZECZYTAĆ:
• Koźmińska I., Olszewska E., Z dzieckiem w świat wartości, Świat Książki, Warszawa 2011.
Książka ukazuje, jak wprowadzić dziecko w świat uniwersalnych wartości moralnych. Autorki, krok
po kroku, pokazują sposoby kierowania procesem wychowawczym, tak by dziecko naturalnie
przyswoiło sobie odpowiednie wartości. Każdy rozdział kończy się listą lektur, które warto przeczytać z dzieckiem. To tak zwany kompas moralny na całe życie dziecka. Uczy je, jak kształtować
postawę szacunku, uczciwości, odpowiedzialności i odwagi.
2
Dla rodziców
• O rywalizacji między rodzeństwem
LITERATURA:
•Faber A., Mazlish E., Rodzeństwo bez rywalizacji. Jak pomóc własnym dzieciom żyć w zgodzie,
by samemu żyć z godnością, przeł. B. Rumatowska, Media Rodzina, Poznań 2001.
•Faber A., Mazlish E., Wyzwoleni rodzice, wyzwolone dzieci. Twoja droga do szczęśliwszej rodziny,
przeł. B. Rumatowska, Media Rodzina, Poznań 2012. 3