Henryku Sienkiewiczu – mistrzu powieści historycznej

Henryku Sienkiewiczu – mistrzu powieści historycznej

Julita Rucińska
kl. III Gimnazjum
im. Arkadiusza Gołasia
w Płoniawach-Bramurze
O wybitnym Polaku – Henryku Sienkiewiczu – mistrzu
powieści historycznej
Henryk Sienkiewicz był mistrzem w tworzeniu
superbohaterów. Czego współczesny nastolatek mógłby
nauczyć się od Sienkiewiczowskich herosów?
Henryk Sienkiewicz jest jednym z najpopularniejszych polskich pisarzy
z przełomu XIX i XX wieku. Kojarzymy z nim tytuły: ,,Ogniem i mieczem’’,
,,Krzyżacy’’, ,,Latarnik’’ czy ,,Quo Vadis’’. W 1905 roku otrzymał literacką
Nagrodę Nobla za całokształt twórczości. Powyższe fakty sprawiają, że
jego dzieła, zwłaszcza powieści historyczne, cieszą się dużą
popularnością nawet w czasach współczesnych. Wykreowani przez
Sienkiewicza bohaterowie byli zazwyczaj utopijni, jednak przedstawiali
czytelnikowi wiele wartości i idei, którymi warto kierować się w życiu.
Postaram się więc odpowiedzieć na pytanie: ,,Czego współczesny
nastolatek mógłby nauczyć się od Sienkiewiczowskich herosów?’’
Na początku moich rozważań przytoczę postać bohatera trylogii
,,Ogniem i mieczem’’ – Jana Skrzetuskiego. Nie bez powodu jest on
określany
mianem
najznamienitszego,
najszlachetniejszego
i najodważniejszego rycerza w historii polskiej literatury, gdyż hołubi się
wieloma cechami wojownika idealnego. Mianowicie wyróżnia go
niezłomność i nieustraszoność. Był on w stanie poświęcić własne życie,
aby wydostać się z oblężonego przez Kozaków Zbaraża i powiadomić
króla Jana Kazimierza o zagrożeniu twierdzy. Jego czyn jest również
głębokim przejawem patriotyzmu, gdyż zrobił to w obronie swoich
rodaków.
Skrzetuski w tej powieści pokazuje również, jak istotna jest wzajemna
pomoc. Zawsze niósł ją potrzebującym, czego przykładem może być
wsparcie kniahini i Heleny, gdy ich powóz ugrzązł w błocie lub
uwolnienie przywódcy kozackiej rebelii. Współcześni ludzie zdają się nie
~1~
pamiętać o tym, jak ważne jest obopólne wsparcie, więc
zdecydowanie powinniśmy wzorować się na tej postaci.
Kolejną postacią o cechach godnych naśladowania przez dzisiejszą
młodzież jest pojawiający się w Trylogii rycerz, Longinus Podbipięta.
Przysiągł on kiedyś Najświętszej Pannie w Trokach, że nie stanie
na ślubnym kobiercu, dopóki jednym cięciem nie zetnie trzech głów.
Od tamtej pory zawzięcie szukał swojej szansy, co świadczy o tym, że
dane słowo było dla niego cenniejsze od życia.
Longinus Podbipięta zawsze żył zgodnie z kodeksem rycerskim:
walczył tylko wtedy, gdy jego przeciwnik był uzbrojony i chętny
do starcia. W myśl tej zasady powinniśmy brać przykład z Longina
i pamiętać, że „nie kopie się leżącego”.
Trzecim ważnym bohaterem Trylogii, który swoją osobą reprezentuje
wyjątkowe przymioty może być Jan Onufry Zagłoba. Miał on wiele
wad, ale również i zalet. Jego głównym atutem było specyficzne
poczucie humoru, które nieraz denerwowało jego towarzyszy, lecz
także dodawało otuchy w trudnych chwilach. Zdarzało się, że owa
umiejętność ironicznej rozmowy ratowała mu życie. Zagłoba nawet
w skrajnie ,,beznadziejnych’’ sytuacjach starał się dostrzec pozytywne
aspekty i przeżyć je z uśmiechem na ustach.
Według
mnie
warto
wspomnieć
tu
również
Michała
Wołodyjowskiego, który choć rzadziej wspominany w „Ogniem
i mieczem” zasłużył na miano herosa. Z powodu swojego niskiego
wzrostu nazywano go ,,małym rycerzem’’, co wcale nie umniejszało
jego zdolności bojowych. Swojego kunsztu rycerskiego dowiódł,
zwyciężając w starciu z Bohunem, choć wszyscy z góry uznali go
za pokonanego. Nauczył on czytelników, że prawdziwej wielkości
człowieka nie należy mierzyć wzrostem, lecz jego czynami.
Oprócz tego Wołodyjowski był oddanym przyjacielem Longinusa
Podbipięty. Łącząca ich więź przetrwała wiele, w tym uczucie do tej
samej kobiety – Anusi. Ostatecznie na swojego rycerza wybrała ona
Podbipiętę, a ,,mały rycerz’’ odsunął się w cień i cieszył się szczęściem
towarzysza. Zdecydowanie jest to zachowanie godne naśladowania.
Niewątpliwie ogromne znaczenie ma także wiara w Boga. Myślę, że
osobą pobożną możemy nazwać Juranda ze Spychowa, bohatera
,,Krzyżaków’’. Bezgranicznie kochał on swoją córkę Danusię i małżonkę,
która zmarła tragicznie wskutek najazdu Krzyżaków. Po jej nagłej śmierci
poświęcił całe swoje życie zemście na braciach zakonnych, a córkę
~2~
oddał na wychowanie księżnej Annie. Gdy Zakon Krzyżacki w ramach
spisku porwał Danusię, zrozpaczony ojciec był gotów poświęcić swój
honor i ugiąć karku przed wrogiem. Niestety, nie udało mu się ocalić
ukochanej córeczki. Po jej stracie ,,zemstę pozostawia Bogu’’, a sam
staje się pokutnikiem spędzającym dnie na modlitwie. Uważam, że
nowo nabyta wiara Juranda uświadamia nam, jak niezrównany wpływ
ma Bóg na nasze życie i jak ważne miejsce zajmuje w nim rodzina.
Mianem herosa możemy również ochrzcić Zbyszka z Bogdańca,
który charakteryzował się nie tylko wybitnym talentem na polu walki.
Spośród innych bohaterów ,,Krzyżaków’’ wyróżniała go przede
wszystkim głębia jego uczuć do córki Juranda ze Spychowa. Zgodnie
z nadanymi mu przywilejami mógł posiadać wybrankę serca, którą była
Danusia. Kochliwy Zbyszko szybko został jej rycerzem i przysiągł, że złoży
u jej stóp trzy pawie czuby z krzyżackich hełmów. Wkrótce ta obietnica
wpędziła zakochanego i nierozsądnego młodzieńca w tarapaty, lecz
jego życie uratowała ukochana. Od tej pory pokochał Danusię jeszcze
bardziej, stał się jej całkowicie wierny oraz zaczął kierować się
rozsądkiem.
Nie sposób pominąć w tej wypowiedzi Maćka z Bogdańca,
drugoplanowego bohatera ,,Krzyżaków’’. Mimo swojego podeszłego
wieku ten mężczyzna nie zapominał o swojej ojczyźnie.
Zawsze
wypełniał swoje obowiązki wobec kraju i króla, co udowodnił stając
do wojny z Zakonem. Moim zdaniem współcześni nastolatkowie często
zapominają o tym, jak szczególną ideą jest patriotyzm i lojalność wobec
swoich zwierzchników
Z całą pewnością możemy stwierdzić, że każdy z bohaterów powieści
Henryka Sienkiewicza ma wiele do przekazania współczesnemu nastolatkowi
i uświadamia, które idee pełnią wyjątkową rolę w naszej egzystencji.
Występujący w ,,Trylogii’’ rycerze uczą, jak ważna jest niezłomność, wzajemne
wsparcie, dotrzymywanie słowa, przestrzeganie kodeksu moralnego,
optymizm, nieocenianie ludzi po wyglądzie oraz przyjaźń. Z kolei wojownicy
z ,,Krzyżaków’’ ukazują znaczenie wiary w Boga, wierności, lojalności a także
patriotyzmu.
Mam nadzieję, że udało mi się udzielić satysfakcjonującej odpowiedzi
na pytanie: ,,Czego współczesny nastolatek mógłby nauczyć się
od Sienkiewiczowskich herosów?’’.
~3~