Aneks do programu „Z plastyką za pan brat”

Aneks do programu „Z plastyką za pan brat”

PROGRAM WSPOMAGAJĄCY
OPANOWANIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA
W OPARCIU O
ODIMIENNĄ METODĘ NAUKI CZYTANIA
IRENY MAJCHRZAK
data rozpoczęcia realizacji programu 01.09.2010/2011
nr programu w szkolnym rejestrze programów
data zatwierdzenia do realizacji przez RP
Opracowanie:
Ewa Cieślik
Kinga Dansczyk
Małgorzata Kempska
Bożena Tytuła
Justyna Zielińska - Erbel
1
Spis treści:
1. Wstęp
2. Założenia i cele programu
3. Procedura osiągnięć celów
4. Treści programowe
5. Warunki realizacji treści programowych
6. Materiały kształcenia.
2
1 . Wstęp
Współczesna, nieustannie zmieniająca się rzeczywistość wymaga od człowieka ciągłego
rozwoju, zdobywania nowej wiedzy i umiejętności. Pierwszy etap tej edukacji stanowi
przedszkole. Troska o prawidłowy, wszechstronny rozwój dziecka skłania nauczycieli do
podejmowania różnorodnych działań, które z jednej strony pobudzać mają dziecięcą aktywność
w poznawaniu świata, z drugiej zaś – uwzględniać jego indywidualne tempo rozwoju oraz
zainteresowania. Nie bez znaczenia jest fakt, że działania te mają w końcowym efekcie
przygotować wychowanka do podjęcia nauki w szkole i zapewnić mu w niej pomyślny start.
Jednym z obszarów, w których nauczyciel powinien wspomagać rozwój dziecka, jest
kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania. Dzieje się to m.in. poprzez kontakt dzieci
literaturą, zainteresowanie ich książkami.
Nasze przedszkole uczestniczy w akcjach Cała Polska czyta dzieciom oraz Czytanie jak
fruwanie. W pracy z dziećmi nauczycielki stosują również elementy metody I. Majchrzak.
Obserwacja efektów tych działań – wzrost wśród dzieci zainteresowania słowem pisanym,
podejmowanie samodzielnych prób czytania czy nawet pojawianie się umiejętności czytania
u dzieci 5-letnich, skłoniła grono pedagogiczne do opracowania Programu Wspomagającego
Opanowanie Umiejętności Czytania w oparciu o Odimienną Metodę Nauki Czytania Ireny
Majchrzak. Poszerza on założenia, zawarte w podstawie programowej i wychodzi naprzeciw
dziecięcym potrzebom i zainteresowaniom.
Jego celem jest wprowadzenie dzieci w świat pisma i rozbudzenie zainteresowań
czytelniczych. Program będzie obejmował wszystkie dzieci, uczęszczające do przedszkola, zaś
realizacja treści i osiąganie celów uzależnione będą od indywidualnych możliwości rozwojowych
wychowanków .
3
2. Założenia i cele programu
Program przeznaczony jest do realizacji w Miejskim Przedszkolu 80 w Katowicach
w grupach 3, 4, 5, 6 letnich.
Treści programu zgodne są z podstawą programową i stanowią rozszerzenie programu edukacji
przedszkolnej wspomagającego rozwój aktywności dzieci
Nasze Przedszkole Małgorzaty
Kwaśniewskiej i Wiesławy Żaby – Żabińskiej.
Zagadnienia programowe realizowane będą poprzez zabawy, gry, zajęcia prowadzone w czasie
pobytu dziecka w przedszkolu.
Program zakłada wdrożenie do zajęć praktycznych:
- aktu inicjacji
- ściany pełnej liter
- targu liter
- gier w sylaby
- nazywania świata
- gier czytelniczych
- sesji czytelniczych
Program realizowany będzie przy pełnym wsparciu
 działań plastycznych,
 muzyczno-ruchowych,
 przyrodniczo - ekologicznych,
 działań z elementami teatralnymi.
Wstępując z dziećmi w świat słów, pisma, należy mieć na uwadze cele jakie stawiamy przed
dzieckiem:
Cel nadrzędny:
Pobudzanie i pogłębianie motywacji dzieci w młodszym wieku przedszkolnym do nauki czytania
poprzez stwarzanie optymalnych warunków do rozwijania ich zainteresowań czytelniczych oraz
nabywania umiejętności czytania.
Cele ogólne:
- organizowanie zabaw i różnorodnej działalność dziecka, związanej z:
prawidłowym rozwojem procesów poznawczych,
uzyskaniem dobrego poziomu koordynacji wzrokowo-ruchowej,
- stwarzanie sytuacji do częstego kontaktu z książką;
4
- dostarczanie wielu przyjemnych wrażeń poprzez aktywne uczestnictwo w zabawach
z tekstem;
- stwarzanie sytuacji edukacyjnych sprzyjających nabywaniu i rozwijaniu umiejętności
czytania
- rozwijanie zainteresowania światem pisma
- prezentowanie wzorów pięknej polskiej mowy poprzez kontakt z utworami literatury
dziecięcej;
- motywowanie do czytania podczas zabaw z pismem;
- zachęcanie do prób globalnego czytania wyrazów i krótkich tekstów;
- wzbudzanie intelektualnego i emocjonalnego stosunku do książki jako źródła wiedzy
i przeżyć;
- zachęcanie do samodzielnego korzystania z biblioteczki przedszkolnej i przestrzegania
zasad kulturalnego obchodzenia się z książką;
- formułowanie wypowiedzieć na temat poznanych utworów i ekspresyjne wyrażanie
ich treść.
3. Procedura osiągnięć celów
Metody i formy realizacji:
W pracy naszego przedszkola dominują metody czynnościowe, które angażują dziecko do
działania:
- metoda samodzielnych doświadczeń:
to tworzenie warunków do samorzutnej zabawy dziecka, do dokonywania prób, poszukiwań,
swobodnego wypowiadania się i przeżywania.
Przy tej metodzie nauczyciel jest bacznym obserwatorem, doradcą
- metoda zadań stawianych dziecku do wykonania:
pobudza aktywność dziecka w kierunku przewidzianym i określonym przez nauczyciela. Służy
nabywaniu i przyswajaniu wiedzy
- metoda ćwiczeń utrwalających zdobyte umiejętności:
usprawnianie umiejętności, które dzieci wcześniej zdobyły poprzez własne doświadczenia
i wykonywane zadania. Ćwiczenia organizuje nauczyciel bądź dzieci.
Wymienione metody będą wymagały różnych sposobów realizacji:
 czynności samoobsługowe dzieci
 prace dzieci związane z eksperymentowaniem, doświadczeniem
5
 różnego rodzaju zabawy z uwzględnieniem zabaw twórczych
 gry dydaktyczne
 zajęcia w małych zespołach
 kontakty nauczyciela z dziećmi w różnych sytuacjach
 spacery, wycieczki
 uroczystości
4. Treści programowe
Zakres edukacji
dziecka
Treści edukacyjne
Zakres
doświadczeń
językowych
dzieci
- zabawy rozwijające percepcję
słuchową
- zabawy stymulujące umiejętność
prawidłowego oddychania
- zabawy doskonalące sprawność
narządów artykulacyjnych
-wzbogacanie zasobów słownictwa
czynnego, biernego
- rozmowy indywidualne z dziećmi,
Umiejętności dziecka
- ewaluacja - dziecko:
rozpoznaje i nazywa dźwięki
naśladuje dźwięki znane
z otoczenia
rozpoznaje znajomych po
głosie
chętnie śpiewa
prawidłowo oddycha podczas
recytacji wierszy, śpiewu
chętnie uczestniczy w
dyskusje w grupie - co się wydarzyło
ćwiczeniach ortofonicznych
w przedszkolu
jasno i komunikatywnie
- wdrażanie do słuchania innych
- dzielenie się przed grupą swoimi
przeżyciami
- opowiadanie historyjek
- rozwiązywanie zagadek
- próby układania własnych zagadek,
opowiadań, tekstów do melodii
wyraża swoje myśli
uczestniczy w rozmowach
wyróżnia na obrazkach znane
przedmioty
właściwie posługuje się
liczebnikami, przysłówkami,
spójnikami
wyciąga wnioski, próbuje
uogólniać i tworzyć definicje
(4,5- latki)
wiąże przyczynę ze skutkiem
6
Klasyka literatury
- słuchanie baśni, opowiadań
uważnie słucha krótkich
dziecięcej
- zapoznanie dzieci z twórczością
opowiadań, baśni, wierszyków
klasyków literatury dziecięcej
opowiada własnymi słowami
- próby oceny zachowań bohaterów
treść poznanego utworu
- ilustrowanie scenek do poznanego
uczestniczy w próbach
utworu
- zabawy dramowe,
inscenizowania opowiadań
potrafi wskazać bohatera
przedstawienia dla rodziców, innych
pozytywnego wykazuje
grup przedszkolnych
zainteresowanie książkami,
- wzbogacanie kącika czytelniczego
czasopismami
o nowe pozycje (4 ,5, 6 latki)
Pismo jako sposób
Inicjacja - imię dziecka jako klucz
odnajduje wizytówkę
komunikowania
otwierający świat pisma i pierwsza
odnajduje swoja szafkę
przekazywania
informacja pisana w przedszkolu,
ubraniową
myśli-
mająca dla dziecka znaczenie
zaznacza swoją obecność na
przygotowanie
- zapoznanie dziecka z literami imienia
liście obecności
do czytania
- globalne odczytywanie imion na
wyszukuje litery swojego
wizytówkach
- ćwiczenia analizy i syntezy
wzrokowo-słuchowej:
imienia wśród liter kolegów
układa swoje imię
rozróżnia i nazywa litery pisane
dostrzeganie różnic,
i drukowane
podobieństw w kształcie liter,
pokazuje w wyrazach
ich brzmieniu
określone litery
porównywanie imion pod
względem długości, liczby liter,
szukanie liter wspólnych
Ściana pełna liter
- prezentacja wszystkich liter alfabetu
drukowanych i pisanych, wielkich
i małych
- wyodrębnienie liter i odkrycie ich
fonetycznej funkcji
Targ liter
- dziecko otrzymuje pasek, na którym
7
w górnym rzędzie wypisane są
wszystkie litery alfabetu, a pod
spodem tylko te, które należą do
imienia dziecka
dziecko powiększa zbiór literek
poprzez wymianę z innymi dziećmi
lub nauczycielem przykleja otrzymane
litery na pasku
Gra w sylaby
Czytanie ze
zrozumieniem
- zabawy i gry z wykorzystaniem sylab
układa wyrazy z sylab
i wyrazów o prostej budowie
„Masz słowo czy nie masz słowa?”
Nazywanie świata
- przyporządkowanie odpowiedniej
nazwy (napis) do wszystkiego co
znajduje się wokół nas
- dobieranie podpisów do przedmiotów,
osób, roślin…
Najpierw wprowadzamy rzeczowniki,
przyporządkowuje przedmioty
i podpisy
czyta wyrazy ze zrozumieniem
przymiotniki, czasowniki,
równoważniki zdań!
Zabawa w czytanie odbywa się
w ciszy
Przygotowanie do
pisania
- zabawy ćwiczące koordynacje
ruchowo-wzrokową
- wykonywanie ćwiczeń kształtujących
sprawność grafomotoryczną
potrafi skoordynować ruch ręki
i oka
wiernie odtwarza zadane ruchy
stara się skutecznie rzucać do
- doskonalenie sprawności manualnej
celu
- rozwijanie zainteresowań pismem-
dba o estetykę swych prac
obserwowanie osób piszących
plastycznych
8
5. Warunki realizacji treści programowych
1. Umieszczenie w sali alfabetu w formie pasa liter pisanych i drukowanych, wielkich
i małych z uwzględnieniem dwuznaków i zmiękczeń
2. Przeprowadzenie aktu inicjacji i umieszczenie w sali imion dzieci w formie wizytówek
3. Codzienne sprawdzanie obecności dzieci poprzez ustawianie się przed swoja wizytówką
4. Umieszczenie na krzesłach imion dzieci jako znaków rozpoznawczych.
5. Przygotowanie dla każdego dziecka koperty podpisanej jego imieniem, która zwiera litery
imienia dziecka do układania oraz dużej wizytówki do zabawy.
6. Organizowanie zabaw i gier czytelniczych, doskonalących umiejętność czytania.
7. Systematycznie poszerzanie kącika czytelniczego o zestawy słowno-obrazkowe.
8. Organizowanie sesji czytania.
9. Akceptacja indywidualnych możliwości dziecka.
6. Materiały Kształcenia.
I.
AKT INICJACJI
Globalne odczytywanie imion na wizytówkach.
Zapoznanie z obrazem graficznym własnego imienia.
Ćwiczenia analizy i syntezy wzrokowo-słuchowej: dostrzeganie różnic
i podobieństw w kształcie liter i ich brzmieniu.
Porównywanie imion pod względem długości, liczby liter, szukanie w nich liter
wspólnych.
Przykłady zabaw:
Znam twoje imię
Dziecko dobiera jedną z wizytówek rozłożonych na podłodze i wręcza ją właścicielowi. Jeśli
żadnej nie rozpoznaje to odszukuje swoje imię.
Który samolot startuje?
Wszystkie dzieci jako samoloty stoją na lotnisku. Nauczycielka pokazuje jedną z liter
i te dzieci, które mają ją w swoim imieniu startują do lotu.
9
Krąży, krąży moje imię
Wszyscy siedzą w kole. Początkowo nauczycielka, później któreś z dzieci podaje pierwszemu
koledze wizytówkę. Kartka przechodzi z rąk do rąk, aż trafi do właściciela imienia. Po chwili
podajemy kolejną wizytówkę. Kartki krążą w kole, aż znajdą właściciela.
Kto jest, kogo nie ma
sprawdzanie obecności z wykorzystaniem wizytówek.
Zajmij miejsce
zabawy ruchowe z wykorzystaniem krzesełek oznakowanych wizytówkami.
Czyj to domek?
Odszukanie „swojego domku” (kółko z wizytówką dziecka).
Deszcz wizytówek
Szukanie wśród rozsypywanych przez nauczyciela wizytówek tej „swojej”, (wykorzystanie
muzyki).
Detektyw
Sprawdzanie przez dzieci, czy wszystkie litery ich imienia znajdują się na taśmie alfabetu,
oraz szukanie „swoich liter” w imionach kolegów.
Prezent dla kolegi
Nauczycielka rozdaje dzieciom serduszka – wizytówki. Na wskazany sygnał odczytują imiona i
wręczają je osobie, dla której jest przeznaczone
Rozdajemy wizytówki
Dzieci stoją w kole .Nauczyciel rzuca do trojga piłeczki. Dzieci z piłeczkami podchodzą
i otrzymują po 3-4 wizytówki. Ich zadaniem jest odczytanie , rozpoznanie wizytówki
z imieniem kolegi i oddanie do jego rąk.
Deszcz wizytówek
Nauczycielka rozrzuca wizytówki dzieci w górę po całej sali. Dzieci szukają swojego imienia.
Spadające liście
Nauczycielka rzuca kolejno po jednej wizytówce. Dziecko, które odgadnie czyja to wizytówka
wręcza ją właścicielowi.
Rozdajemy wizytówki
Dzieci stoją w kole. Jedno w środku z piłką. Nauczycielka pokazuje imię, a dziecko z piłką
zgaduje czyje to imię i rzuca piłkę do jego właściciela.
10
Kosz z wizytówkami
Dzieci siedzą w gromadce. Nauczycielka trzyma na kolanach kosz z wizytówkami. Chętne
dziecko wyjmuje z kosza dowolną wizytówkę. Jeśli odgadnie czyje to imię, oddaje je
właścicielowi. Jeśli nie, odkłada imię do kosza i wraca na miejsce. Do nauczycielki podchodzi
inne dziecko.
Chodzi lisek
Dzieci siedzą w kręgu. Wybrane dziecko trzyma wszystkie wizytówki i chodzi po obwodzie koła
z tyłu za dziećmi. Wszyscy mówią znany wierszyk
Chodzi lisek. Na słowa tego lisek
przyodziewa. Dziecko wrzuca do środka kręgu kilka wizytówek – 2- 3 szt. Dzieci, które odgadną
swoje imię, wstają, biorą swoją wizytówkę i biegną dookoła kręgu za prowadzącym dzieckiem.
Wreszcie po obiegnięciu koła wszyscy siadają. Kolejne dziecko przybiera rolę liska itd.
Wizytówkowy pociąg
Dzieci biegają w rytmie tamburyna po sali. Na przerwę w graniu nauczycielka pokazuje czyjeś
imię. Właściciel wizytówki ustawia się za nauczycielką, a zabawa zaczyna się od początku.
Nauczycielka pokazuje kilka wizytówek aby skrócić czas zabawy, aż do wyczerpania się imion.
W ten sposób można wymyślić i zorganizować wiele zabaw.
Mam chusteczkę drukowaną
Dzieci stoją w półkolu. Chętne dziecko losuje z kosza jedną wizytówkę. Staje przodem
do dzieci, aby wszyscy ją widzieli. Śpiewa: Mam karteczkę drukowaną ładnie napisaną. Czyj to
napis, czyj to napis niech odgadnie… (np. Jacuś). Jacuś, jeśli wie czyja
to wizytówka oddaje ją właścicielowi. Jeśli nie zgadnie nie podchodzi, a dziecko
z wizytówką śpiewa od początku.
Kanon powitalny
Zabawa integracyjna p.t: Witaj … - dzieci siedzą w kole na dywanie i śpiewają piosenkę
(na melodię Panie Janie, wykonując odpowiednie gesty: klaskanie, uderzanie o uda itd.
Poznajemy swoje imiona
Kolejne przedstawianie się dzieci –wszyscy powtarzają imię swego kolegi (koleżanki); zabawa
p.t.„Imię i gest ”–dzieci podają swoje imiona łącznie z wymyślonym przez siebie gestem; grupa
naśladuje; zabawa p.t.„Wyśpiewaj swoje imię ”–dzieci układają melodię do swojego imienia;
grupa powtarza. Zabawa p.t.„Kłębek przyjaźni ”.
11
Wizytówki
Wręczanie dzieciom wizytówek z ich imionami; porównywanie imienia własnego z imionami
innych dzieci, podział imion na sylaby w połączeniu z klaskaniem, stukaniem, grą na
instrumencie; wyodrębnienie przez nauczycielkę i dziecko pierwszej głoski imienia; ozdabianie
w dowolny sposób pierwszej litery imienia.
Lista obecności
Codzienne sprawdzanie listy obecności poprzez zaznaczenie klamerką swojego imienia.
Zabawa Czyje to stopy
Na kartonie odrysowałam stopy każdego dziecka, wycięłam je i podpisałam imieniem.
Tak przygotowane szablony rozrzuciłam po dywanie i każde dziecko szukało swoich stóp,
wygrywał ten, który stanął na swoich stopach;
Zabawa Kto tu był?
Wykorzystałam podpisane szablony stóp, wybrałam losowo jedną parę a zadaniem dzieci było
odgadnąć, o kogo ślad chodzi.
Ćwiczenia z wizytówkami umieszczonymi na oparciach krzeseł:
Szukamy swojego krzesełka
Nauczycielka ustawia wszystkie krzesła na środku sali, następnie prosi, aby każde dziecko
odnalazło wśród nich swoje i odstawiło je na miejsce;
Zabawa Krzesełka w kole
Nauczycielka ustawia krzesełka w kole, dzieci znajdują swoje krzesło i siadają na nim.
Nauczycielka włącza muzykę, dzieci tańczą w takt muzyki dookoła krzesełek, kiedy muzyka
milknie, każde dziecko szuka swojego krzesełka;
Zabawa gdzie usiadłem?
Krzesełka ustawione w kole, na dźwięk tamburyna podnoszą się i chodzą w kole.
Na przerwę w graniu dzieci siadają na krześle, przy którym aktualnie stały. Zadaniem dziecka
jest odczytać, na czyim krześle usiadł;
Zabawa Kto za tobą stoi?
Dzieci podzielone na dwie grupy. Połowa siada na krzesełkach ustawionych w kole twarzą do
środka i zamyka oczy do momentu przerwy w muzyce. Pozostałe dzieci maszerują w takt muzyki
i trzymają w dłoniach wizytówki ze swoimi imionami.
Na przerwę w muzyce, dzieci zatrzymują się za krzesełkami dzieci siedzących.
12
Nie ujawniają się lecz wysuwają przed oczy dziecku siedzącemu swoją wizytówkę. Zadaniem
dziecka siedzącego jest odczytanie kto za nim stoi. Zamiana ról.
Głuchy telefon z imionami
Dzieci siedzą w rzędzie. Wyznaczone dziecko podaje koledze na ucho jedno z imion dzieci.
Kolejno każde dziecko przekazuje imię dziecka, a ostatni uczestnik zabawy mówi je na głos i
wskazuje wizytówkę z tym imieniem.
II.
ŚCIANA PEŁNA LITER
Prezentacja wszystkich liter alfabetu: drukowanych i pisanych, małych i wielkich.
Wyodrębnianie liter i odkrycie ich fonetycznej funkcji.
Przykłady zabaw:
Loteryjka
Szukanie w swoim imieniu takich samych liter, jak w prezentowanym przez nauczycielkę
wyrazie. Zaznaczanie ich kulkami z plasteliny.
Król i Królowa
Wszystkie dzieci siedzą w kole na dywanie – nauczycielka pokazuje jedną literę alfabetu. Dzieci
mają za zadanie odnalezienie na swoich wizytówkach tych liter. Kto posiada w swoim imieniu tę
literę zostaje Królem lub Królową;
Imię na kopercie
Nauczycielka daje dzieciom koperty, w których znajdują się napisane na oddzielnych kartkach
litery składające się na ich imiona. Zadaniem dzieci jest złożenie swojego imienia najpierw
według wzoru, potem z pamięci. Dzieci składają swoje imiona nawzajem, wyszukiwanie liter
wspólnych.
Literowe pudełeczko
Jedno dziecko trzyma pudełko, w którym są litery z konkretnego imienia. Obok dziecka
z pudełkiem ustawia się czworo dzieci, każde z nich wyciąga jedną literę. Zadaniem dzieci jest
takie ustawienie się, by utworzyć imię kolegi. Następnie nauczycielka wrzuca do pudełeczka
literki z innego imienia.
Domki literek
Zabawa przy muzyce. Na podłodze dzieci rozkładają domki wycięte z papieru, a na nich
nauczycielka układa po jednej literze z alfabetu. Dzieci próbują nazywać te litery i wyszukać je
w alfabecie ściennym. Następnie w rytm muzyki dzieci poruszają się po sali. Gdy muzyka
ucichnie, każde dziecko podbiega do tego domku, który ma jedną literę z jego imienia.
13
Modyfikacja: ostatnią literę z jego imienia, lub do domku z literą podaną przez nauczyciela, itd.
Taniec literek
Każde dziecko odszukuje literę, która jest pierwsza w jego imieniu i przypina do swojej bluzki.
Dzieci zapraszają do tańca:
- dziecko, które ma taką samą literę w swoim imieniu,
- dziecko, którego imię kończy się tą samą literą.
Zgubione literki
każde dziecko otrzymuje kartkę, na której jest napisane jego imię, ale w zapisie brakuje jednej
literki. Zadaniem dziecka jest wskazanie brakującej literki i wyszukanie jej wśród innych
w kopercie;
Ułóż jego imię
zadaniem dzieci jest ułożenie imienia swojego kolegi (wg wzoru);
Składanie swojego imienia bez wzoru z koperty;
III.
TARG LITER
Polega na wymianie z innymi dziećmi poszczególnych liter zawartych we własnym imieniu lub
nazwach wybranych do zabaw. Ten etap jest przeplatany różnorodnymi czynnościami
manualnymi, aktywizującymi dziecko i utrwalającymi poznane litery.
„Targ liter” to okres różnych zabaw i gier z wykorzystaniem liter, sylab i wyrazów o prostej
budowie.
W czasie tych zabaw dziecko powinno kojarzyć dźwięk z zapisem graficznym (głoskę z literą).
Dziecko otrzymuje pasek, na którym w górnym rzędzie wypisane są wszystkie litery
alfabetu, a pod spodem tylko te, które należą do jego imienia. Dziecko powiększa zbiór literek,
uzyskane literki przykleja na swoim pasku.
Wymiana z innymi dziećmi „swoich” liter na litery brakujące-każde dziecko ma „osobisty
kapitał”, który może powiększyć:
dostając od nauczycielki dodatkowe litery z innych wariantów własnego imienia
(np. Bartek - Bartuś),
zdobywając litery od kolegi (każdy uczestnik rysuje na karteczkach tyle swoich liter, ile
mu potrzeba, by za nie uzyskać inne).
Zdobyte litery przykleja na taśmę papieru, która staje się dyplomem do posługiwania się pismem.
Wyszukiwanie w imieniu ukrytych słów (liter można użyć wielokrotnie).
14
IV.
GRA W SYLABY
To ćwiczenia, które polegają na przyporządkowaniu odpowiedniej nazwy do wszystkiego c
o znajduje się wokół nas. To zabawa w której dzieci etykietują przedmioty w sali. Im więcej liter
dziecko poznało, tym łatwiej dochodzi do rozszyfrowania znaczenia danego słowa.
Przykłady zabaw:
Wędrująca sylaba
Na kartkach papieru piszemy sylaby, dzieci losują sylaby. Następnie poruszają się w rytm
muzyki. Gdy muzyka ucichnie przyjmują dowolną pozycję na dywanie, trzymając swoją sylabę.
Nauczycielka daje jedną sylabę, którą dzieci wzajemnie sobie przekazują.
Każde dziecko, gdy otrzyma wędrującą sylabę dokłada ją do swojej sylaby i odpowiada na
pytanie:
Masz słowo, czy nie masz?
Zabawę powtarzamy zmieniając wędrującą sylabę.
Sylaba szuka pary
Nauczycielka rozdaje dzieciom sylaby. Dziecko, które rozpoczyna zabawę wybiera jedną z sylab
i mówi: „jestem sylaba ma, szukam pary” - dokończ wyraz. Można wykorzystać muzykę.
Wędrujące wyrazy
Dzieci w kręgu, mają kartki i pisaki. Ich zadaniem jest napisanie jednej sylaby i podanie dalej.
Każde dziecko do otrzymanej sylaby dopisuje litery, tak by powstał wyraz. Następnie zadaje
sylabę następnemu dziecku, itd.
V.
NAZYWANIE ŚWIATA
To ćwiczenia, które polegają na przyporządkowaniu odpowiedniej nazwy do wszystkiego
co znajduje się wokół nas. To zabawa w której dzieci etykietują przedmioty w sali. Im więcej
liter dziecko poznało, tym łatwiej dochodzi do rozszyfrowania znaczenia danego słowa.
Przyporządkowanie odpowiedniej nazwy do wszystkiego, co znajduje się wokół nas.
Dobieranie podpisów do przedmiotów, osób, roślin, owoców, itd.
Najpierw wprowadzamy rzeczowniki, potem przymiotniki, przyimki, czasowniki i równoważniki
zdań.
UWAGA: Zabawa w czytanie odbywa się w ciszy.
15
Przykłady zabaw:
Magiczne pudełko
Pudełko zawierz rzeczowniki, które należy poprzypinać, ponaklejać do odpowiednich
przymiotników na sali.
Zdania
Kartki ze zdaniami ( np. Lale siedzą na półce), należy ułożyć w odpowiednich miejscach sali.
Sprawdź
Sprawdzanie czy wszystko zostało poprawnie ułożone, czyli dobrze dopasowane rzeczowniki
lub zdania.
Etykietki
Dzieci losują napisy, odczytują, wybierają odpowiednią zabawkę i układają ją na stoliku, obok
ustawiają etykietę. Lub po cichym odkryciu słowa odszukuje wzrokiem przedmiot i głośno
określa jego charakterystyczne cechy.
Składanka słowno-obrazkowa
Tworzymy bank ilustracji do około osiemdziesięciu nazw rzeczy, zwierząt, roślin. Dzieci
odnajdują właściwy obrazek do odczytanego słowa.
Przyklej mi karteczkę
Nauczycielka rozdaje dzieciom karteczki z napisanymi krótkimi zdaniami, np.: ładne spodnie,
kolorowa suknia, itp. Zadaniem dzieci jest przyklejenie jej na koledze w odpowiednim miejscu.
Kto ma karteczkę przyklejoną, odczytuje ją.
Rybak
Nauczycielka rozkłada na dywanie karteczki z rzeczownikami (ze spinaczem) odwrócone
napisem w dół, za pomocą wędki z magnesem, dzieci kolejno wyławiają rybki. Mogą je
zatrzymać tylko wtedy, gdy odczytają co jest na nich napisane.
VI.
GRY CZYTELNICZE
Rozpoczynają się od gier w sylaby, aby najpierw od najprostszych sylab i składanych z nich
wyrazów przejść do tekstów uzupełnianych brakującymi wyrazami. Na karkach papieru piszemy
sylaby i rozdajemy je dzieciom pytając : „ Masz słowo czy nie masz słowa ?”
Przykłady zabaw:
Uzupełnianie zdań brakującymi wyrazami.
Dopasowywanie wyrazów (później zdań) do odpowiadających im ilustracji.
Inscenizacje, np.: „Oto Ala zbiera jagody”, itp.
16
Wykonywanie poleceń nauczyciela napisanych na kartce.
Odczytywanie zagadek i udzielanie odpowiedzi w formie słownej lub plastycznej.
Układanie zdań do historyjki, opowiadania.
Przykłady zabaw:
Zgaduj-zgadula
Na stoliku leży 6 ponumerowanych karteczek od 1 do 6. Dziecko rzuca kostką i liczy ilość
wylosowanych oczek. Wybiera karteczkę z cyfrą odpowiadającą ilości wylosowanych oczek
i odczytuje pierwsze wyrazy, np.: Cytryna jest.... Dokańcza zadanie rysunkiem lub słowni
VII.
SESJE CZYTELNICZE
- Codzienne czytanie dzieciom tekstów literackich.
Propozycje zabaw:
Pory roku
Zabawa wzbogacająca słownictwo. Dzieci dzielą się spontanicznie na cztery grupy. Każda z nich
wybiera jedną porę roku. Potem wyszukuje planszę, na której została umieszczona pierwsza litera
jej nazwy: Z – zima, W – wiosna, L – lato, J – jesień. Każda grupa ze zbioru wyrazów wybiera
określenia pasujące do danej pory roku, np.: zima, lód, mróz, śnieg, bałwań, sanki, łyżwy, narty,
choinka, Gwiazdor.
Słoneczko wyrazowe
Każe dziecko dostaje z narysowanym słoneczkiem. W środku słoneczka znajduje się sylaba
napisana przez nauczycielkę. Spośród kartoników z dowolnymi sylabami, dzieci wyszukują te,
które z sylabą w słoneczku mogą utworzyć nowy wyraz.
Potrafię czytać z zamkniętymi oczami
Próby odczytywania liter, gdy nauczyciel (lub drugie dziecko) dokonuje zapisu na plecach
dziecka. Jeżeli opanowało ono już umiejętność odczytywania pojedynczych liter można przejść
do odczytywania krótkich wyrazów – trzy, czteroliterowych.
Wyrazy do tańca
W zabawie bierze udział parzysta liczba dzieci. Nauczycielka przedstawia kartoniki z wyrazami
do tańca (jeden na parę). Następnie wspólne dzielenie na sylaby i rozcinanie kartoników (wyrazy
dwusylabowe). Następnie wszystkie słowa gromadzie w jednym pojemniku. Dzieci losują po
sylabie. Nauczycielka zaprasza dzieci do tańca w parach przy muzyce. Pary dobierają się tak,
aby utworzyć wyraz i tańczą. Po zakończeniu para odczytuje słowo, które tworzy.
17
Szukaj słowa w słowie
Dzieci otrzymują kartoniki z wyrazami. Należy je tak dobrać, aby jeden wyraz był elementem
drugiego np.: listek – lis, laska – las, parasol –para, pasta – pas. Na sygnał, dzieci szukają swoją
parę. Wygrywają te, które pierwsze znajdą odpowiednie wyrazy. Odmianę tej zabawy warto
zastosować w okresie przedliterowym, zastępując napisy obrazkami.
Sesje czytania
Przyporządkowanie kartek z nazwami do otaczających dziecko przedmiotów. Wprowadzamy
słowo pisane w otoczenie dziecka. Nazwanie słowem pisanym wszystkiego, co nas otacza, np.:
mebli, zabawek, części naszego ciała, części ubrania, lalek, misiów, samochodzików, itp.
Zaczarowany świat
Dziecko codziennie losuje lub dostaje kartki z nazwami różnych przedmiotów i dokłada je do
tych przedmiotów; mówimy przy tym dzieciom, że np. świat jest zaczarowany, że wszystko jest
ukryte, dopóki nie dołożę słowa do przedmiotu, jest on ukryty
Znajdź słowo
Nauczycielka etykietuje kilkanaście przedmiotów, mebli, zabawek w sali. Dzieci losują duplikaty
tych słów szukają ich, wśród rozwieszonych napisów i porównują
Bingo wyrazowe
Każde dziecko otrzymuje jeden ze znanych im wyrazów. Nauczycielka czyta wybrane słowo
głośno, a dziecko patrzy i porównuje, czy posiada wyraz, taki sam jak nauczycielka.
Zabawy z kostką
Na poszczególnych ścianach kostki: kolory lub obrazki, np. owoców, warzyw, zwierząt itp.
Dzieci siedzą w kręgu, wybrane dziecko rzuca kostką, mówi głośno słowo, które oznacza ściana
kostki i odszukuje je wśród zestawu wyrazów przygotowanych do zabawy.
Co robię?
Nauczycielka mówi na ucho dziecku nazwę czynności, np .czyta, śmieje się, rysuje, płacze, śpi,
sprząta, biega, myje się itp. Ono ruchem pokazuje daną czynność pozostałe dzieci odgadują. Kto
pierwszy zgadnie podchodzi do zestawu wyrazów i wybiera odpowiednie określenie.
Słowniczek –kolory
Na tablicy umieszczamy paski kolorowego papieru. Dzieci losują nazwy kolorów i wieszają przy
nich odpowiednie określenia pory roku - zabawa wzbogacająca słownictwo. Dzieci dzielą się
spontanicznie na cztery grupy. Każda z nich wybiera jedna porę roku. Potem wyszukują planszę,
18
na której została umieszczona pierwsza litera jej nazwy: Z - zima, W - wiosna, L - lato, J - jesień.
Każda grupa ze zbioru wyrazów wybiera określenia pasujące do danej pory roku, np. zima,
mróz, lód, śnieg, bałwan sanki, łyżwy, narty, choinka, Gwiazdor itp.
Słoneczko wyrazowe
Każde dziecko otrzymuje kartkę z narysowanym słoneczkiem.
W środku słoneczka znajduje się sylaba pisana przez nauczycielkę. Spośród kartoników
z dowolnymi sylabami, dzieci wyszukują te, które z sylabą w słoneczku mogą utworzyć nowy
wyraz.
Potrafię czytać z zamkniętymi oczami
Próby odczytywania ciałem liter, gdy nauczyciel (lub drugie dziecko) dokonuje zapisu na piecach
dziecka. Jeżeli opanowało ono już umiejętność odczytywania pojedynczych liter można przejść
do odczytywania krótkich wyrazów (trzy, czteroliterowych )
Wyrazy do tańca
W zabawie bierze udział parzysta liczba dzieci. Nauczycielka przedstawia kartoniki z wyrazami
do tańca ( jeden na parę). Następuje wspólne dzielenie na sylaby i rozcinanie kartoników (wyrazy
dwusylabowe). Następnie wszystkie słowa gromadzi w jednym pojemniku. Dzieci losują po
sylabie. Nauczycielka zaprasza dzieci do tańca w parach przy muzyce. Pary dobierają się tak,
aby utworzyć wyraz i tańczą. Po zakończeniu para odczytuje słowo, które tworzy.
Szukaj słowa w słowie
Dzieci otrzymują kartoniki z wyrazami. Należy je tak dobrać, że jeden wyraz jest elementem
drugiego (np. listek-lis, laska-las, parasol-para, pasta-pas). Na sygnał, dzieci poszukują swoje
pary. Wygrywają te dzieci, które pierwsze znajdą odpowiednie wyrazy. Odmianę tej zabawy
warto zastosować w okresie przed literowym, zastępując napisy obrazkami.
Szukaj obrazka
Jedno z dzieci dysponuje bankiem liter. Na stole znajduje się wiele różnych obrazków. Bankier
wybiera literę, a pozostali gracze starają się znaleźć jak najwięcej obrazków rozpoczynających
się tą literą. Kto nazbiera najwięcej, zostaje bankierem. Litera raz wybrana nie bierze już udziału
w grze następnej.
Ćwiczenia oddechowe
Aby ćwiczenia oddechowe spełniały swój cel należy je przeprowadzać w przewietrzonej
sali w formie zabawy. Rozpoczynamy od ćwiczeń najłatwiejszych w czasie wykonywania,
19
których wykorzystujemy jedynie aparat oddechowy, przechodząc stopniowo do nieco
trudniejszych, połączonych z poruszaniem rąk, nóg i całego tułowia, a także wypowiadaniem
głosek.
Rodzaje ćwiczeń oddechowych
Ćwiczenia oddechowe mobilizujące wyłącznie aparat oddechowy
wprawianie w ruch lekkich przedmiotów wiszących na nitce za pomocą dmuchania
puszczanie baniek mydlanych
zdmuchiwanie mlecza
chuchanie w zamarzniętą szybę
gwizdanie na jednym wydechu
gaszenie świecy z różnej odległości
gwizdanie rytmów, itp.
Ćwiczenia oddechowe połączone z ruchami rąk i tułowia
zwijanie się w kłębek – wydech, rozwijanie się aż do pozycji stającej z rękami do góry –
wdech
wykonanie wdechu z jednoczesnym wzniesieniem rąk bokiem do góry, a następnie wolne
opuszczenie rąk, wydychając powoli powietrze
Ćwiczenia oddechowe z jednoczesnym wypowiadaniem głosek
wypuszczanie pary z lokomotywy: f-f-f-f-, sz-sz-sz,
brzęczenie pszczół, bąków, itp.: bzzzzz,
syczenie węża: ssssssssss. Itp.
Ćwiczenia na rozruszanie przepony
śmiech: wesoły, beztroski, cichy
śmiech: mężczyzny, kobiety, chłopca, dziewczynki
szczekanie psów
Fonacja
Fonacja – oznacza zdolność do wydawania głosu, do posługiwaniem się głosem.
Sposób zwierania się więzadeł głosowych podczas fonacji oraz synchronizacja momentu
ich zwarcia z momentem przepływu powietrza wydychanego decydują o tzw. nastawieniu
głosowym.
20
Powodzenie ćwiczeń fonacyjnych zależy w znacznej mierze od regularnego, prawidłowego
oddechu oraz umiejętności wydłużania fazy wydechowej, dlatego należy je wykonywać po
przeprowadzeniu podstawowych ćwiczeń oddechowych, a potem łącznie z tymi ćwiczeniami
oddechowymi, które wydłużają fazę wydechową.
Ćwiczenia usprawniające narządy mowy
Warunkiem prawidłowego wymawiania wszystkich głosek jest między innymi sprawne
działanie narządów mowy. Realizacja każdej głoski wymaga innego ruchu, innej pracy
mięśni, innego układu narządów mowy (tzn. układu artykulacyjnego) Toteż narządy mowy
trzeba ćwiczyć, taj jak sportowcy ćwiczą sprawność swoich mięśni.
Cele ćwiczeń usprawniających narządy mowy: to wypracowanie sprawnych, sprężystych oraz
celowych ruchów języka, warg i podniebienia.
Rodzaje ćwiczeń usprawniających narządy mowy
Ćwiczenia języka
wysuwanie języka – język wąski i szeroki. kierowanie języka w kąciki ust: w prawo
i lewo – przy szeroko otwartych ustach
unoszenie języka na górną wargę – język wąski szeroki ( usta szeroko otwarte).
unoszenie języka za górne zęby i cofanie go do podniebienia miękkiego.
dotykanie językiem zębów trzonowych górnych i dolnych. dotykanie językiem
poszczególnych zębów – po kolei.
oblizywanie warg ruchem okrężnym – usta szeroko otwarte.
mlaskanie czubkiem języka. mlaskanie środkiem języka. przyssanie języka
do podniebienia przy szeroko otwartych ustach.
Ćwiczenia warg
szerokie otwieranie ust i zamykanie. wysuwanie warg do przodu (jak przy samogłosce
„u”). rozchylanie warg (jak przy samogłosce „e”). Wysuwanie i rozchylanie
naprzemiennie.
układanie dolnej wargi na górną i górnej na dolną. wysunąć wargi do przodu, ściągnąć
je i przesuwać w kąciki ust ( w prawo, w lewo).
dolną wargą zasłonić dolne zęby, górną warga – górne zęby.
złączyć wargi płasko. rozciąganie warg poprzez cofnięcie kącików ust (jak przy
samogłosce „i”).
21
dmuchanie przez złączone wargi, lekko wysunięte do przodu: parskanie, cmokanie.
wymawianie samogłosek : „i-u”, a następnie „a-e-u-i-o-y”.
Ćwiczenia podniebienia miękkiego
ziewanie przy nisko opuszczonej szczęce dolnej
płukanie gardła ciepłą wodą
lekki kaszel (język wysunięty)
chrapanie na wdechu i wydechu
głębokie oddychanie
robienie śmiesznych, strasznych min
Ćwiczenia szczęki dolnej
 ziewanie „paszcza lwa”
 przesuwanie opuszczonej dolnej szczęki w prawo i lewo
 wysuwanie do przodu i cofanie szczęki
 „żucie trawy jak krowa” (ruchy okrężne szczęk, warg i policzków)
 chwytanie dolnymi zębami górnej wargi
 podsuwanie dolnej wargi pod górne zęby
22