SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
Transkrypt
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI DLA SPECJALNEGO OŚRODKA SZKOLNO – WYCHOWAWCZEGO W PUCKU Autorzy: mgr Aleksandra Kuchnowska- Mysłek mgr Grażyna Sieradzka mgr Julita Jabłońska- Nowicka mgr Małgorzata Sławińska mgr Katarzyna Nawrot mgr Beata Sieniawska Program został zatwierdzony do realizacji uchwałą nr 2/09/10 Rady Pedagogicznej Specjalnego Ośrodka Szkolno- Wychowawczego w Pucku z dnia 16 września 2009 r. na okres od 1.09.2009 r. do 06.2014 r. Nr programu 2/09/10 Podstawy prawne Szkolnego Programu Profilaktyki: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Art. 72. 2. Konwencja o Prawach Dziecka Art. 3, 19 i 33. 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U Nr 67 z późniejszymi. zmianami). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół,(Dz. U. Nr 51 poz. 458). 5. Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 13 stycznia 2005 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół. 6. Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym w szkołach podstawowych i gimnazjalnych – załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 13 stycznia 2005 r. (poz. 165). 7. Rozporządzenie Ministra Edukacji 19 czerwca 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół z póz. zm. 8. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji zawartej w podstawie programowej kształcenia ogólnego. 9. Program ochrony zdrowia. 10. Program ochrony zdrowia psychicznego. 11. Narodowy program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. 12. Krajowy program przeciwdziałania narkomanii. 13. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 15 stycznia 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno - pedagogicznych i innych publicznych poradni specjalistycznych oraz ramowego statutu tych poradni z póz. zm. 14. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 15 stycznia 2000 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach z późniejszymi zmianami. 15. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, obowiązujące z dniem 30 stycznia 2009 roku WSTĘP Ostatnio dużo uwagi zwraca się na zdrowy tryb życia i bezpieczeństwo. W dobie szybkiego rozwoju cywilizacyjnego ważnym zadaniem współczesnej edukacji, jest uczenie funkcjonowania młodzieży, ze szczególnym naciskiem na zdrowie i zagrożenia cywilizacyjne. Program Profilaktyki wytycza zadania do realizacji dla uczniów oraz dla nauczycieli, którzy we współpracy z rodziną dziecka i specjalistami (służbą zdrowia, policją, psychologiem i pedagogiem szkolnym) zrealizują zamierzone cele. Do takich zadań należy wytworzenie właściwej postawy uczniów wobec higieny: osobistej, otoczenia, żywienia, pracy i wypoczynku oraz przestrzegania podstawowych zasad bezpieczeństwa. Od dłuższego czasu obserwujemy w szkołach niepokojące zjawisko narastania przemocy fizycznej i psychicznej. Coraz młodsi uczniowie, z silnej potrzeby dowartościowania, bycia dostrzeganym i akceptowanym sięgają po środki uzależniające. Pozostawieni sami sobie uczestniczą w niebezpiecznych zabawach, rozbojach i przestępstwach. Szczególnie podatne na wszelkie złe wpływy otoczenia są osoby z niepełnosprawnością intelektualną, żyjące czasami w rodzinach niewydolnych wychowawczo, w których nie są zaspokajane potrzeby związane z ich prawidłowym rozwojem i wychowaniem. Bywa, że niektórzy rodzice są bezradni, nieprzygotowani lub nie dostrzegają wagi problemu, co więcej sami uwikłani są w różne sytuacje patologiczne i wymagają specjalistycznej pomocy. Dlatego konieczne jest ścisłe oddziaływanie profilaktyczno – wychowawcze szkoły i domu. Wzrasta też rola i odpowiedzialność nauczyciela, który ma szansę stać się dla ucznia osobą znaczącą i wzorem do naśladowania. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Adresatem programu są: - uczniowie szkoły podstawowej, gimnazjum, Szkoły Przysposabiającej do Pracy Specjalnego Ośrodka Szkolno Wychowawczego; - rodzice bądź opiekunowie prawni uczniów; - nauczyciele i wychowawcy, - pracownicy administracji i obsługi, - środowisko lokalne. Przy konstruowaniu programu wzięto pod uwagę: - aktualną diagnozę sytuacji wychowawczej w szkole; - rozpoznane potrzeby uczniów i rodziców w zakresie profilaktyki; - możliwości percepcyjno – intelektualne uczniów; - środowisko rodzinne uczniów. Treści programowe ujęte zostały hasłowo, tak by nauczyciel mógł swobodnie wybrać te, które zamierza realizować ze swoim zespołem uczniowskim. Program Profilaktyki jest zgodny z Programem Wychowawczym Ośrodka. Realizowane zagadnienia powinny umiejętnie łączyć wiedzę teoretyczną z treningiem interaktywnym uczącym właściwych zachowań. Na poszczególnych poziomach nauczania będą one różniły się stopniem trudności., objętością zagadnień i zakresem osiągania umiejętności przez uczniów. Te same treści mogą powtarzać się w kolejnych latach nauki umożliwiając dziecku poszerzenie i pogłębianie wiadomości i umiejętności zgodne z jego wzrastającymi możliwościami intelektualno – percepcyjnymi. CELE PROGRAMU Nadrzędnym celem programu jest poruszanie ważnych życiowo zagadnień kształtujących postawę młodego człowieka zgodnie z obowiązującymi normami społecznymi oraz zapobieganie ewentualnym przejawom niedostosowania społecznego w przyszłości. CELE SZCZEGÓŁOWE 1. Kształtowanie u uczniów poczucia przynależności do społeczności szkolnej i działanie w niej zgodnie z obowiązującymi normami. 2. Wdrażanie uczniów do przestrzegania norm zachowań dotyczących kultury osobistej. Podnoszenie kultury słowa, eliminowanie wulgaryzmów i zwrotów obraźliwych w stosunku do innych osób. 3. Uświadomienie wychowankom złych skutków nałogów i innych zagrożeń cywilizacyjnych oraz kształcenie umiejętności dokonywania świadomego wyboru. 4. Kształcenie u dzieci umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz radzenia sobie z przemocą. 5. Wzmacnianie u uczniów przekonania, że życie bez środków uzależniających jest ciekawsze, bardziej wartościowe. 6. Kształtowanie u dzieci postawy ograniczonego zaufania do osób nieznanych. 7. Kształtowanie postawy asertywnej, ukazanie znaczenia prawidłowej komunikacji międzyludzkiej. 8. Uświadomienie uczniom skutków prawnych czynów przestępczych. 9. Uświadomienie wychowankom znaczenia tolerancji i praw człowieka. MODEL UCZNIA · Świadomie wybiera zdrowy styl życia · Unika sytuacji kłopotliwych · Nie powiela złego modelu życia z otoczenia · Nie stwarza zagrożenia dla siebie i innych · Bierze odpowiedzialność za własne decyzje · Broni swoich praw · Okazuje szacunek innym ZADANIA Zadania profilaktyczne skorelowane zostały z zadaniami Programu Wychowawczego Ośrodka a najważniejsze z nich to: - uwrażliwienie na istniejące zagrożenia; - promowanie zdrowego stylu życia; - zapobieganie ewentualnym przejawom niedostosowania społecznego; - rzetelne przekazanie ważnych treści profilaktycznych; - praktyczne wypracowanie skutecznych sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych; - zapoznanie ze sposobem unikania niebezpieczeństw; - przećwiczenie mechanizmów skutecznego odmawiania; - wytworzenie skojarzenia używek z czymś nieprzyjemnym i szkodliwym; - budowanie środowiska rodzinnego przyjaznego dziecku. FORMY I METODY PRACY - zajęcia lekcyjne- pokaz, pogadanka, dyskusja, opowiadanie, praca z tekstem, - warsztaty tematyczne – scenki, ekspresja plastyczna, - wycieczki, wyjścia do instytucji związanych ze zdrowiem i bezpieczeństwem, - projekcja filmów edukacyjnych, - spotkania ze specjalistami, - szkolenia rady pedagogicznej, - warsztaty dla rodziców, - współpraca wychowawcy z rodzicami, pedagogiem, psychologiem na rzecz przeciwdziałania przemocy, - angażowanie znaczących osób i instytucji dla wspierania programu (m.in. MOPS, GOPS, PCPR, ZOZ, Komisja Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych) - zabawy i konkursy z zakresu profilaktyki. PROPONOWANA TEMATYKA SPOTKAŃ I. HIGIENA OSOBISTA I PROMOCJA ZDROWIA 1. Kształtowanie u ucznia nawyków higienicznych: - realizacja tematyki: „Jak dbać o zęby” – codzienna higiena jamy ustnej, choroby zębów i przyzębia; - utrzymywanie w czystości ciała i odzieży; - czystość i estetyka otoczenia; - umiejętne stosowanie środków higienicznych - higiena przy gotowaniu posiłków. 2. Dobór odzieży do warunków atmosferycznych. 3. Wyrabianie nawyków zdrowego odżywiania i przestrzegania diety bogatej w witaminy i składniki mineralne. 4. Rozpoznawanie i unikanie substancji i roślin szkodliwych dla zdrowia. 5. Wyposażenie apteczki domowej. 6. Poznanie procedury korzystania z usług placówek służby zdrowia. 7. Trening udzielania pierwszej pomocy. 8. Zapobieganie wadom postawy – wypracowanie nawyku prawidłowego chodu, siedzenia, wypoczynku. II. BEZPIECZNA ZABAWA I WYPOCZYNEK. 1. Przyswojenie zasad bezpiecznej zabawy latem i zimą – właściwy wybór miejsca do zabawy. 2. Bezpieczny wypoczynek nad wodą. 3. Przygotowanie ucznia do prowadzenia aktywnego trybu życia. 4. Wyuczenie szacunku do pracy i poszanowanie cudzej własności - omówienie zjawiska wandalizmu. 5. Bezpieczna obsługa urządzeń elektrycznych i mechanicznych. 6. Poznanie drogi ewakuacyjnej w budynku szkolnym. 7. Przećwiczenie mechanizmu ewakuacji. 8. Oparzenia: - przyczyny oparzeń termicznych; - jak postępować w razie oparzenia; - czego robić nie wolno. 9. Wzywam pomoc: - bezpłatne numery alarmowe; - powiadomienie dorosłych; - powiadomienie służb ratowniczych (wzorcowa rozmowa telefoniczna). 10. Prawidłowe postępowanie podczas trudnych warunków atmosferycznych np. burza, ulewa, śnieżyca, upał. 11. Właściwe reagowanie na zagrożenie, które stwarza woda, ogień i inne żywioły. 12. Organizowanie konkursów plastycznych propagujących zasady bezpiecznych zachowań. III. ŚWIADOMY UCZESTNIK RUCHU DROGOWEGO 1. Poznanie najważniejszych znaków drogowych, ich właściwa interpretacja i stosowanie się do nich w ruchu. 2. Zasady poruszania się w mieście i poza miastem. 3. „Jestem odblaskowy – rodzaje i rola elementów odblaskowych”. 4. Obowiązkowe wyposażenie roweru. 5. Poruszanie się rowerem po drodze publicznej. 6. Zdobywanie karty rowerowej. 7. Konkurs „Mistrz przepisów drogowych”. 8. Wycieczka rowerowa. 9. Powiadomienie służb ratowniczych w sytuacji „wypadek na drodze”. IV. PRZEMOC I AGRESJA 1. Zjawiska przemocy i agresji w naszym otoczeniu. 2. Agresji – STOP! - czym jest agresja - sposoby przeciwdziałania agresji - postępowanie w sytuacji ofiary lub świadka). 3. Potrafię mówić NIE – trening zachowań asertywnych w sytuacjach: - namowa do przestępstwa; - kontakt z używkami; - „obcy” – przypadkowe kontakty z dorosłymi - „zły dotyk” – autonomia jednostki. 4. Prawa dziecka – zapoznanie z Konwencją Praw Dziecka. 5. Procedury postępowania w sprawach nieletnich: - czyny karalne; - sankcje karne; - instytucje stojące na straży przestrzegania prawa. 6. Rozwiązywanie konfliktów – trening zachowań. V. PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ 1. Rodzaje używek: - nikotyna; - alkohol; - narkotyki; - inne środki uzależniające. 2. Zgubne skutki uzależnienia – nałóg jako czynnik destrukcji dla życia człowieka w aspekcie medycznym, społecznym i ekonomicznym. 3. Sposoby organizacji czasu wolnego bez stosowania używek: - aktywność ruchowa; - zajęcia pozalekcyjne; - kółka zainteresowań; - wycieczki; - kontakt z kulturą. 4. Próba modelowania środowiska rodzinnego ucznia: - udział rodziców w zajęciach z zakresu profilaktyki; - rozmowy indywidualne służące identyfikacji problemu; - pomoc instytucjonalna; - dostarczanie rodzicom ulotek i broszurek informacyjnych o tematyce profilaktycznej. VI. PRZYGOTOWANIE DO ŻYCIA W RODZINIE Zagadnienia dla Szkół Przysposabiających do Pracy: 1. Rodzina: funkcje, więzi, macierzyństwo, ojcostwo, relacje w rodzinie, rozwiązywanie konfliktów. 2. Istota koleżeństwa, przyjaźnie. 3. Miłość młodzieńcza, miłość dojrzała. 4. Podstawowa wiedza na temat budowy ciała, różnice płci, higiena. 5. Układ rozrodczy, ciąża, rozwój dziecka, poród, dziecko w rodzinie. 6. Prawo do intymności. Dobry i zły dotyk. 7. Środki masowego przekazu. Zasady i kryteria doboru informacji. Zagadnienia dla klas gimnazjalnych: 1. Przemiany wieku dojrzewania, odmienność psychofizyczna kobiety i mężczyzny: • „Między nami kobietkami” - zmiany w wyglądzie zewnętrznym; - pierwsza miesiączka; - budowa narządów płciowych; - środki antykoncepcyjne. • „Z chłopca w mężczyznę” - zmiany w wyglądzie zewnętrznym; - budowa narządów płciowych; - mutacja; - nocne polucje; - problem masturbacji; - środki antykoncepcyjne. 2. „Oto jestem” ilustrowana opowieść o pierwszych miesiącach życia człowieka – publikacja MENiS „Wiedza o życiu seksualnym człowieka”. 3. Rodzina – wprowadzenie w zagadnienie związane z pełnieniem roli męża, żony, rodzica, dziecka. Budowanie wzajemnych relacji (szacunek, partnerstwo, tolerancja, zaufanie). 4. Projekcja filmów edukacyjnych: „Przemiany okresu dojrzewania”. VII. PRAWA DZIECKA, UCZNIA I CZŁOWIEKA 1. Poszerzenie wiedzy naszych wychowanków i ich rodziców w zakresie: - praw dziecka z Konwencji o Prawach Dziecka, - podstawowych praw człowieka z Deklaracji Praw Człowieka, - praw i obowiązków ucznia na podstawie Statutu SOSW. 2. Zapoznanie z różnymi instytucjami stojącymi na straży praw człowieka. 3. Prawa i obowiązki człowieka. 4. Obowiązkowy priorytet MEN „Prawa człowieka”. 5. Międzynarodowy Dzień Praw Człowieka. 6. Realizacja Przedsięwzięcia Edukacyjnego „Prawa dziecka, ucznia i człowieka”, w co drugim roku szkolnym. VIII. ORGANIZOWANIE POMOCY DLA UCZNIÓW I ICH RODZIN Dożywianie. Pomoc materialna, inna. Objęcie wzmożoną opieką dzieci z rodzin zagrożonych patologią. Zapoznanie rodziców z siecią pomocy instytucjonalnej. Wspieranie rodziców w załatwianiu spraw administracyjnych. Interweniowanie w każdej trudnej sytuacji wychowawczej – uruchamianie procedur przez nauczyciela. 1. 2. 3. 4. 5. 6. VIII. EWALUACJA PROGRAMU Warunki konieczne do efektywnej realizacji programu: 1. Organizowanie spotkań w oparciu o sporządzony scenariusz. 2. Stosowanie różnych ciekawych metod i form pracy np. pogadanki, pokaz, warsztaty, techniki domowe, improwizowanie scenki, filmy itp. 3. Zapraszanie do współpracy przy realizacji zadań ludzi profesjonalnie zajmujących poszczególnymi dziedzinami profilaktyki. 4. Zaangażowanie rodziców w działanie profilaktyczne. 5. Modyfikacja programu w zależności od potrzeb środowiska szkolnego. SCENARIUSZ ZAJĘĆ PROFILAKTYCZNYCH „BEZPIECZNA ZABAWA I WYPOCZYNEK” TEMAT: BEZPIECZNE FERIE ZIMOWE TEMAT: BEZPIECZNE WAKACJE CELE: - zapoznanie z atrakcyjnymi i bezpiecznymi formami spędzania czasu wolnego, - przekazanie i utrwalenie posiadanej już wiedzy z zakresu zapobiegania występowaniu zachowań ryzykownych, szczególnie związanych z okresem wakacji i ferii, - kształtowanie nawyków poczucia odpowiedzialności za zdrowie oraz bezpieczeństwo własne i innych, promowanie bezpiecznych zachowań , - ćwiczenie spostrzegawczości, pamięci i uwagi, - rozwijanie uzdolnień plastycznych uczniów, - rozwijanie zdolności wnikliwej obserwacji natury i zjawisk otaczającego świata. - wdrażanie do współdziałania w grupie i pomagania sobie nawzajem, - poszanowanie pracy własnej i innych. CELE SZCZEGÓŁOWE (UCZEŃ): - potrafi odróżnić sytuacje bezpieczne od niebezpiecznych, - zna zasady bezpiecznej zabawy, - posiada podstawową wiedzę na temat zagrożeń i sposobów ich unikania, - aktywnie uczestniczy w realizacji zadań grupowych, - buduje relacje z kolegami, - rozwija wiarę we własne możliwości, - dziecko zna podstawowe zasady ruchu drogowego, - odczytuje treści podstawowych znaków drogowych, - wie, jak troszczyć się o bezpieczeństwo swoje i innych na ulicy, - zna numery alarmowe, - potrafi podać swoje imię nazwisko i adres zamieszkania, - rozumie niebezpieczeństwa, jakie mogą je spotkać ze strony dorosłych. - stosuje różne techniki plastyczne. METODY PRACY: rozmowa, pokaz, słuchanie wierszy, pogadanka, swobodne wypowiedzi, uzupełnianie zdań, zabawa ruchowa, metody wizualne (plansze, kartki), działanie praktyczne - warsztaty plastyczne. ŚRODKI DYDAKTYCZNE: ilustracje tematyczne, brystol, farby, kredki, plastelina, wycinanki, ilustrowane czasopisma. REALIZACJA: styczeń, czerwiec .2008 r. Klasy gimnazjalne SOSW w Pucku - Publiczne Gimnazjum im. MDL w Pucku. PRZEBIEG ZAJĘĆ: 1. Powitanie dzieci. 2. Przedstawienie dzieciom tematu, celu zadań i propozycji wspólnej zabawy. 3. Słuchanie wierszy J. Herman „Obcy” i autorstwa KMP w Białymstoku „Sami w domu” „Obcy” „Na podwórko przyszedł obcy powiedzieli mali chłopcy. Chciał rozdawać im cukierki, obiecywał dwa rowerki, Ale Staś i Janek wiedzą no i innym tez powiedzą, Że rozmowa z takim obcym źle się skończyć może. Powiedz o tym swojej mamie – ona ci pomoże”. „Sami w domu” „Kiedy jesteście sami w domu nie otwierajcie drzwi nikomu I nie wpuszczajcie do mieszkania, jeśli nie znacie tego pana. Dzwońcie do taty, czy też sąsiada, nie myśl sobie, że to nie wypada. Czy na ulicy, czy przy huśtawce, a nawet w parku gdzieś na ławce Musicie zawsze być świadomi, że kiedy pyta nieznajomy: Gdzie mieszkasz, albo czy masz klucze? Czy ktoś jest w domu?, czy masz komputer? To nie mów nigdy nic nikomu. Wtedy bezpieczny będziesz w domu!” Rozmowa na temat treści wierszy. Przypomnienie dzieciom, że zawsze o kontaktach z nieznajomymi należy poinformować kogoś bliskiego. 4. Pogadanka na temat bezpiecznych zachowań w różnych sytuacjach. Pamięciowe opanowanie nr tel. pogotowia, straży, policji. Improwizowanie scenek na temat bezpiecznej zabawy . 5. Zabawa „Tak czy nie ?” 6. Wybór drużynowych i podział uczniów drogą losową do drużyn. 7. Praca w zespołach - wykonywanie prac „Bezpieczne ferie zimowe”, „Bezpieczne wakacje” techniką dowolną. 8. Zabawa i poczęstunek- dzieci dzielą się ze sobą wrażeniami dotyczącymi zajęć plastycznych. 9. Wspólne wykonanie wystawy prac dziecięcych w naszym Ośrodku . 10. Zabawa „Czarodziejskie pudełko”, w którym znajdują się ilustracje różnych przedmiotów. Nauczyciel wyjmuje kolejne obrazki i pyta komu przydadzą się one w pracy (policjant, lekarz, strażak ). Przypomnienie numerów alarmowych. 11. Pożegnanie. Opracowała: J. Jabłońska- Nowicka