Nie musi boleē - Professional Sport Support

Nie musi boleç
(1)
Bajka o rzepce
Kolano, najwi´kszy staw organizmu, jest jak orkiestra. ˚adna z trzech koÊci
(udowa, piszczelowa i rzepka) i ˝adne ze skomplikowanej sieci wi´zadeł nie „gra”
samodzielnie. Nic wi´c dziwnego, ˝e jeÊli nawali jeden, choçby najdrobniejszy
element, to całe kolano zgrzyta, a leczenie kontuzji trzeba powierzyç fachowcowi.
Tekst Krzysztof Guzowski * | Foto AFP / East News
68 | TENISklub| CZERWIEC 2012
enis jest dyscyplinà wymagajàcà od
zawodnika wykonywania nagłych
zmian kierunku biegu, licznych skoków i làdowaƒ. Jest to aktywnoÊç obcià˝ajàca kolano znacznymi siłami koÊlawiàcymi i rotacyjnymi. Urazy kolan stanowià
około 19 proc. wszystkich kontuzji tenisowych. Wi´kszoÊç z nich, bo a˝ 70 proc.,
jest skutkiem nagłego urazu, natomiast
pozostała cz´Êç powstaje w wyniku przecià˝enia tkanki, która nie miała odpowiednio długiego czasu na odpoczynek.
T
Z przodu korek, z boku kartka
Znajàc mechanizm urazu, wiek pacjenta,
anatomi´ i biomechanik´ oraz przeprowadzajàc badanie kliniczne, mo˝na z du˝ym
prawdopodobieƒstwem zidentyfikowaç
dysfunkcj´. Bardzo cennym êródłem informacji jest wywiad. Nawet taki szczegół
jak dêwi´k słyszany w trakcie urazu mo˝e
mieç istotne znaczenie. Np. zerwanie wi´zadła krzy˝owego przedniego przypomina
wystrzał korka z butelki szampana, zaÊ
uraz wi´zadła pobocznego przyÊrodkowego
kojarzy si´ z rozdarciem kartki papieru.
W razie potrzeby nale˝y wykonaç badanie
obrazowe. Wiele cennych informacji dostarcza wykonanie badania ultrasonograficznego i zdj´cia rentgenowskiego, szczególnie w pozycji Merchanta (w celu oceny
ustawienia rzepki).
Wewnàtrzstawowymi urazami kolana sà
uszkodzenia łàkotek (ruchomych uzupełnieƒ panewki stawu kolanowego w postaci
dwóch półksi´˝ycowatych struktur chrz´stno-włóknistych), chrzàstki stawowej i wi´zadeł. Czasami tenisiÊci majà tak˝e dolegliwoÊci pochodzàce z kaletki maziowej,
ciała tłuszczowego lub fałdu błony maziowej.
Oddzielajàca martwica kostno-chrz´stna
i zmiany zwyrodnieniowe w stawie to kolejne dysfunkcje, z jakimi mo˝emy si´
spotkaç w omawianej cz´Êci ciała. Ból kolana mo˝e byç dolegliwoÊcià przeniesionà
z biodra, kr´gosłupa l´dêwiowego lub stanowiç objaw choroby ogólnoustrojowej.
Cz´stà przyczynà przedniego bólu kolana
jest boczne przyparcie rzepki. Taki obraz
mo˝e wpłynàç na rozwini´cie si´ chondromalacji, czyli choroby polegajàcej na
niszczeniu chrzàstki stawowej. Pacjenci
skar˝à si´ na odgłos zgrzytania podczas
wykonywania ruchu i t´pe bóle w przedniej
partii kolana, pojawiajàce si´ w trakcie gry,
pokonywania schodów i długiego siedzenia
(„kolano kinomana”).
Ból w okolicach rzepki jest powszechnie
wyst´pujàcà dolegliwoÊcià młodych teni-
sistów. A˝ 16 proc. wszystkich graczy doÊwiadcza tego problemu, a cz´Êciej dotyczy
on płci ˝eƒskiej.
Od biegania i skakania
Przyczyny zespołu bólowego stawu rzepkowo-udowego (tak brzmi fachowa nazwa
tej dysfunkcji) mogà byç bardzo ró˝ne.
Zaczynajàc od bezpoÊredniego urazu (np.
złamanie rzepki przy uderzeniu kolanem
o kraw´˝nik), a koƒczàc na problemach
chronicznych, spowodowanych niestabilnoÊcià lub niepoprawnym poło˝eniem
rzepki. Cz´Êç osób ma budow´ stawu kolanowego sprzyjajàcà rozwini´ciu si´ tego
typu kontuzji, a inni rozwijajà dysbalans
mi´Êniowy, który wpływa niekorzystnie
na tor ruchu rzepki. Nadmierne obcià˝enia
koncentrujà si´ w bocznym przedziale
stawu, co powoduje zwi´kszone ciÊnienie
w koÊci i ból.
Kolejnà dolegliwoÊcià jest „kolano biegacza”,
oznaczajàce nadmierne tarcie pasma biodrowo-piszczelowego o nadkłykieç boczny
koÊci udowej. Cz´stà przyczynà tego schorzenia jest bieg po pochyłym terenie,
zu˝yte buty, za mała ruchomoÊç stawu
skokowego dolnego, szpotawe kolana lub
osłabienie odwodzicieli biodra i mi´Ênia
czworogłowego uda. Ból jest odczuwany
po stronie bocznej kolana, cz´Êciej podczas
biegania ni˝ gry w tenisa.
„Kolano skoczka”, czyli uraz przecià˝eniowy
wi´zadła rzepki, dotyka 11 proc. wszystkich
tenisistów. Naturà tego problemu nie jest
stan zapalny, lecz zmiany zwyrodnieniowe
wi´zadła rzepki, spowodowane licznymi
mikrouszkodzeniami. Ból jest zlokalizowany
tu˝ poni˝ej rzepki i nasila si´ przy wyskokach lub làdowaniach.
Choroba Osgood-Schlattera jest jałowà
martwicà guzowatoÊci koÊci piszczelowej
(miejsce przyczepu wi´zadła rzepki do
piszczeli) i dotyczy młodych tenisistów,
szczególnie w trakcie okresu skoku pokwitaniowego. Przyczep koƒcowy mi´Ênia
czworogłowego uda jest bolesny w dotyku,
ucieplony i obrzmiały. DolegliwoÊci pojawiajà si´ podczas kl´czenia i przy podejmowaniu aktywnoÊci sportowej, szczególnie
przy zagrywaniu niskich wolejów.
Stara p´knie sama
Zadanie łàkotek polega na amortyzacji
i przenoszeniu obcià˝eƒ w celu ochrony
chrzàstki stawowej. Do ich uszkodzenia
dochodzi zwykle wskutek ruchu rotacyjnego.
U starszych graczy, których łàkotki sà ju˝
zdegenerowane, nie musi si´ wydarzyç
nic spektakularnego, by doszło do p´kni´cia
tej tkanki. Objawy urazu to ból na poziomie
linii stawowej, odczuwany w trakcie przyjmowania skrajnych pozycji stawu klanowego (np. maksymalne zgi´cie) i czasami
obrz´k. W sytuacji, gdy doszło do uszkodzenia znacznego stopnia, mo˝e wystàpiç
blokowanie stawu.
Za stabilnoÊç kolana sà odpowiedzialne
liczne wi´zadła. Przy wprowadzaniu stawu
w konkretnà pozycj´ ulegajà napi´ciu odpowiednie struktury. U 11 proc. tenisistów
cierpiàcych na uraz kolana wyst´puje
uszkodzenie wi´zadła krzy˝owego przedniego. Struktura ta absorbuje a˝ 86 proc.
siły przesuwajàcej piszczel ku przodowi
wzgl´dem koÊci udowej, a wi´c jest bardzo
wa˝nym stabilizatorem stawu kolanowego.
Kiedy zawodnik ma silne mi´Ênie, w codziennym funkcjonowaniu mo˝e nawet
nie odczuwaç braku wi´zadła, lecz nagłe
zmiany kierunku biegu b´dà raczej niemo˝liwe do wykonania.
Cz´sto uszkadzanym wi´zadłem w kolanie
jest tak˝e wi´zadło poboczne przyÊrodkowe.
Nierzadko zjawiskiem towarzyszàcym
uszkodzeniu wi´zadła pobocznego przyÊrodkowego jest zniszczenie łàkotki przyÊrodkowej i zerwanie wi´zadła krzy˝owego
przedniego. Przyczynà sà zazwyczaj urazy
skr´tne kolana. Istotnym czynnikiem ryzyka
skr´cenia kolana jest zaburzony stosunek
siły mi´Êni zginajàcych do prostujàcych
staw kolanowy (powinien si´ on przedstawiaç jak 3:4).
W kolejnych odcinkach przedstawimy metody leczenia omówionych urazów oraz
zestaw çwiczeƒ rehabilitacyjnych i profilaktycznych.
l
* autor jest fizjoterapeutà w Centrum Rehabilitacji Sportowej, licencjonowanym
instruktorem PZT i PTR Professional oraz
fizjoterapeutà reprezentacji Polski w tenisie
(www.prosportsupport.com)
R
E
K
L
A
M
A
Wynajmę powierzchnię
pod sklep na obiekcie
tenisowym ok. 35 m 2
lokalizacja Warszawa Ursynów
wi´cej informacji pod adresem mailowym
[email protected]
CZERWIEC 2012| TENISklub|
69