PŁEĆ I SPORT rok akademicki 2014/15

PŁEĆ I SPORT
rok akademicki 2014/15
Prowadząca: dr Honorata Jakubowska
e-mail: [email protected]
Dyżury: poniedziałek 8.30-9.30, czwartek 8.30-9.30, p.123
Celem zajęć jest, po pierwsze, zapoznanie z najważniejszymi koncepcjami oraz badaniami
dotyczącymi reprodukowania porządku płciowego w obszarze sportu; po drugie, wskazanie – w
wymiarze historycznym i w odniesieniu do dzisiejszego sportu - na przejawy płciowych nierówności,
po trzecie, rozwinięcie umiejętności socjologicznej interpretacji wydarzeń sportowych, a także
krytycznego analizowania sportowych przekazów medialnych z perspektywy płci.
Tematyka zajęć
1. Wprowadzenie – sport jako obszar analizy (różnicy) płci i porządku płciowego.
2. Historia sportu z perspektywy płci.
3.Praktyki
reprodukujące
dychotomię
płci:
testy
płci
–
transseksualność
w
sporcie
–
hiperandrogenizm.
4. Gender gap - trzymanie kobiet na dystans.
5. Rasa a płeć.
6. "Rzucasz jak dziewczyna", czyli o socjalizacji do sportu.
7. Sporty kobiece vs. sporty męskie.
8. Dyskursywne uprawomocnienia istniejącego porządku płci w sporcie.
9. Upolitycznienie problematyki płci w sporcie.
10. Finansowy wymiar nierówności płci.
11. Medialne (re)konstruowanie granic płci
12. Władza a płeć - organizacje sportowe, środowisko trenerskie i sędziowskie.
13. Sport i męska więź – koncepcja homospołeczności.
14. Mniejszości seksualne w sporcie.
15. Płeć sportowego kibica.
Zasady gry
Uczestniczy wykładu tworzą kilkuosobowe drużyny. Uwaga – dziewczyny mogą grać razem z
chłopakami :) Każda drużyna wymyśla dla siebie nazwę i wybiera kapitana/kapitankę. Drużyny
powinny być tak samo liczne (+/-) oraz stworzone w taki sposób, żeby uniknąć ewentualnych
pretensji (patrz warunki zaliczenia).
Do 20 stycznia będzie toczyła się rywalizacja pomiędzy drużynami. Punkty będzie można zdobywać
poprzez:
1. zadania realizowane podczas zajęć
2. zadanie medialne (za zadanie to przyznam od 1 do 20 punktów)
3. aktywność na zajęciach (pojedyncze osoby zdobywają punkty dla swojej drużyny)
Warunki zaliczenia
1. zdobywanie punktów podczas zajęć [jeśli członkowie któregoś z zespołów nie zdobędą
żadnych punktów na zajęciach, wówczas będą zaliczać przedmiot na podstawie wskazanych
przeze mnie tekstów]
2. wykonanie zadania drużynowego
Do końca listopada każda z drużyn musi przeprowadzić tygodniową (od poniedziałku do niedzieli)
analizę głównych telewizyjnych wiadomości sportowych (TVP1 lub Polsat). Jako jednostkę analizy
proszę przyjąć pojedynczą wiadomość/materiał. Analiza powinna dotyczyć następujących kwestii:
- jaka dyscyplina jest tematem wiadomości
- jakiej płci jest przedstawiany sportowiec / są przedstawiani sportowcy
- jakiej płci jest dziennikarz przedstawiający dany materiał
- czemu poświęcona jest dana wiadomość (zapowiedź wydarzenia sportowego; relacja z wydarzenia
sportowego; infrastruktura; doping; kibice; …)
Wymienione kryteria analizy są obowiązkowe. Oprócz tego mogą Państwo stworzyć również swoje
własne kryteria. Wyniki analizy wraz z ich interpretacją należy przedstawić w mini-raporcie (do 10
stron).
Każda drużyna będzie musiała przedstawić wyniki swojego badania podczas zajęć.
Ocena końcowa
Ocena będzie zależała od końcowej klasyfikacji drużyn na koniec semestru. Z założenia cała drużyna
otrzymuje tą samą liczbę punktów. Jednak daję sobie prawo do obniżenia/podwyższenia oceny ze
względu na indywidualne zaangażowanie w zajęcia lub jego całkowity brak.
LITERATURA
polska
Chrostowski K. (2005), Płeć a sport, „Sport Wyczynowy”, nr 3-4, ss. 61-66.
„Czas Kultury” nr 2/2006, 1/2012.
Czubaj i in. (2012). Postfutbol. Antropologia piłki nożnej. Wydawnictwo Katedra.
Dzik A. (2011). Kobieta niekobieca? Socjologiczny portret kobiet wyczynowo uprawiających
„męskie” sporty. Na przykładzie wspinaczki wysokogórskiej, narciarstwa wysokogórskiego oraz
rajdów przygodowych. [w:] K.Slany, B.Kowalska, M.Ślusarczyk (red.). Kalejdoskop genderowy.
Kraków: WUJ.
Jakubowska H. (2008). Medialne wizerunki sportowego ciała – (re)konstrukcja gender? [w:] J.Bator,
A.Wieczorkiewicz (red.). Ucieleśnienia II. Płeć między ciałem a tekstem. Warszawa: Wydawnictwo
IFiS.
---------------- (2009). Sport jako pole (re)produkowania płci kulturowej, [w:] T.Sahaj (red.).
Pogranicza współczesnego sportu. Ujęcie społeczne. Poznań: Akademia Wychowania Fizycznego im.
Eugeniusza Piaseckiego.
----------------- (2012). Zasady wynagradzania w sporcie w kontekście idei sprawiedliwości i równości
płci. „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” nr 1/2012
--------------- (2013). Świat sportu w gazetach codziennych na podstawie wyników „The International
Sports Press Survey”, „Studia Medioznawcze”, nr 1 (52) 2013
------------------ (2014). Gra ciałem. Praktyki i dyskursy różnicowania płci w sporcie. PWN: Warszawa.
Kluczyńska U. (2011). Konstruowanie relacji między rodzajami w sporcie. Analiza telewizyjnych
wiadomości sportowych. [w:] K.Slany, B.Kowalska, M.Ślusarczyk (red.). Kalejdoskop genderowy.
Kraków: WUJ.
Kłodecka-Różalska J. (red.). (2003). Sportsmenka – kobietą sukcesu. Korzyści i bariery aktywności
sportowej kobiet. Warszawa: PSSK
Kossakowski i in. (red.) (2013). Futbol i cała reszta. Sport w perspektywie nauk społecznych. Orbis
Exterior.
„Kultura i Społeczeństwo” Nr 3/2012. Sport w kulturze
Media, eros, przemoc. (2003).Wybór, wstęp i opracowanie Andrzej Gwódź. Kraków: UNIVERSITAS.
Myśliwy D. (2011). Kobiety na igrzyskach olimpijskich. [w:] K.Slany, B.Kowalska, M.Ślusarczyk
(red.). Kalejdoskop genderowy. Kraków: WUJ.
Rogowski Ł., Skrobacki R. (2011). Społeczne zmagania ze sportem. Poznań: Wydawnictwo Naukowe
Wydziału Nauk Społecznych.
Sahaj T. (2004), Kobiety we współczesnym sporcie, „Sport Wyczynowy”, nr 1-2, ss. 47-54.
---------- (2006), Kobiety na boisku i widowni, „Sport Wyczynowy”, nr 5-6, ss. 55-63.
----------- (red.). (2009). Pogranicza współczesnego sportu. Ujęcie społeczne. Poznań: Akademia
Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego.
Socha S. (2001), Sport kobiet – wyzwanie dla nauki, „Sport Wyczynowy”, nr 3-4, ss. 5-10.
---------- (2005), Sport kobiet w Polsce – potrzeby a rzeczywistość, „Sport Wyczynowy”, nr 1-2, ss.
20-25.
Socha T., Bergier J. (red.) (2009). Sport kobiet w Polsce – stań badań. Warszawa: Krajowa
Federacja Sportu dla Wszystkich; Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie.
Socha T. (2002). Sport kobiet. Historia – teoria – praktyka. Warszawa: Centralny Ośrodek Sportu.
Żukowska Z. (red.) (1995). Sport w życiu kobiety. Warszawa: Polskie Stowarzyszenie Sportu Kobiet i
Katedra Nauk Humanistycznych Akademii Wychowania Fizycznego im. J. Piłsudskiego.
anglojęzyczna
Birrell S., Cole Ch. (eds.). (1994). Women, Sport and Culture. Champaign: Human Kinetics.
Coakley J. (1990). Sport in Society: Issues and Controversies. Times Mirror/Mosby College
Publishing, St Louis.
Flintoff A., Scarton S. (eds.). (2002). Gender and Sport: A Reader. London and New York:
Routledge.
Fuller L.K. (ed.) (2006). Sport, rhetoric and gender. New York: Palgrave Macmillian.
Hall A. (1996). Feminism and Sporting Bodies: Essays on Theory and Practice. Champaign: Human
Kinetics.
Hargreaves J. (1994), Sporting Females: Critical Issues in the History and Sociology of Women’s
Sports, New York: Routledge.
Gender in televised sports. News and highlights shows, 1989-2009. Center for Feminist Research,
University of Southern California. Wersja elektroniczna: http://dornsife.usc.edu/cfr/gender-intelevised-sports/
Lenskyj H. (1988). Women, sport, and physical activity. Ottawa: Fitness and Amateur Sport.
------------ (2003). Out on the field. Toronto: Women’s Press.
McDonagh E., Pappano L. (2008). Playing with the boys. Why separate is not equal in sports. Oxford
University Press.
Messner M. (2002). Taking the field. Minneapolis: University of Minnesota Press.
------------ (2007). Out of Play: Critical Essays on Gender and Sport. New York: State University of
New York Press.
Messner M., Sabo D. (1992). Sport, Men, and the Gender Order: Critical Feminist Perspectives.
Human Kinetics.
Pfister G., Sisjord M.K. (eds) (2013). Gender and Sport: Changes and Challenges. Münster:
Waxmann.