scenariusze zajec wielokulturowych - cz III

Scenariusze warsztatów międzykulturowych prowadzonych w szkołach, w których
uczą się dzieci uchodźców. Zajęcia były prowadzone w ramach realizacji projektu
Stowarzyszenie Vox Humana „Szkoła – początek integracji”. Projekt jest
współfinansowany przez Europejski Fundusz na rzecz Uchodźców i Budżet
Państwa.
Informacje dla trenerów
WARSZTATY
MIĘDZYKULTUROWE
-
ZAJĘCIA
ZAPOZNAJĄCE
Z
ELEMENTAMI
CHARAKTERYSTYCZNYMI DLA KRAJÓW POCHODZENIA UCZESTNIKÓW.
Zajęcia
WYCIECZKA DO…
Z jednej strony dzięki tym zajęciom dzieci nieznające danego kraju mogą się z nim zapoznać, z drugiej
strony dzieci pochodzące z prezentowanego kraju dobrze czują się oglądając znane obrazy, mogą
także wykazać się wiedzą. Poza tym, dzieci spoza Polski, przestają być dla swoich kolegów znikąd.
Nazwy krajów, z których pochodzą zaczynają kojarzyć się z konkretnymi obrazami, wrażeniami a nawet
emocjami (coś się może spodobać, zrobić wrażenie). Gdy zajęcia dotyczą Polski, okazuje się, że
niektóre miejsca, stroje czy potrawy nie są znane także polskim dzieciom, co powoduje, że wszyscy
staja się równi w obliczu nieznanego. Prowadzący powinien poza własną opowieścią zadawać
dzieciom, pochodzącym z danego kraju, pytania, tak, aby mogły dopowiedzieć coś osobistego.
Zajęcia polegają na prezentacji pokazu slajdów połączonego z odpowiednim podkładem muzycznym.
Slajdy przedstawiają charakterystyczne dla danego kraju krajobrazy, obiekty architektoniczne, stroje
ludowe, istotne obiekty wiążące się z wydarzeniami historycznymi (np. w prezentacji o Czeczenii zdjęcia
wojennych zniszczeń, czy znacznie starsze wieże), stroje ludowe, tradycyjne potrawy itp. Prezentację o
Polsce sugerujemy pokazywać, jako ostatnią. Chodzi o pewien rodzaj wyrównania przywilejów.
Wcześniejsza prezentacja jest pewnym przywilejem. Dzieci polskie, z oczywistych względów, są w
pozycji uprzywilejowanej, wobec kolegów z innych krajów. Tam gdzie można, dobrze jest dawać
przywileje (dla wyrównania) obcokrajowcom.
1-sza część – pokaz slajdów
Potrzebne – prezentacja, aparatura umożliwiająca jej odtworzenie, ewentualnie: globus, mapa
obejmująca zarówno Polskę jak i kraje, z których pochodzą dzieci uchodźców.
Przebieg – ustawiamy krzesła tak, aby dzieci dobrze widziały ekran, na którym będą pokazywane
zdjęcia. Jeśli mamy globus i mapy to pokazujemy dzieciom gdzie jest kraj, o którym będzie opowieść,
jak daleko jest z niego do Polski, można opowiedzieć gdzie są góry, gdzie główna rzeka, gdzie stolica –
ta wiedza przyda się w kolejnej części zajęć. Warto zwrócić uwagę, że np. na oficjalnych mapach nie
znajdziemy zaznaczonych granic Czeczenii. Należy wyjaśnić dzieciom, dlaczego. To również dobra
okazja do wytłumaczenia, dlaczego uchodźcy uciekli ze swojego kraju i dlaczego Polska ich przyjmuje.
Potem dzieci tworzą pociąg i „jadą” do kraju o, o którym opowiadamy. Po długiej podróży siadają na
krzesełkach i oglądają pokaz. Prowadzący musi być przygotowany, aby opowiadać dzieciom, co widzą
na slajdach np. charakterystyczne dla Kaukazu wieże kamienne, zniszczenia wojenne w Czeczenii,
torne – gruziński piec do chleba lawasz itd. Bardzo wskazane jest również korzystanie z wiedzy dzieci
pochodzących z danego kraju. Po pierwsze mogą opowiedzieć coś ciekawego np. o obyczajach, po
drugie mogą się wykazać swoją kompetencją, co zawsze jest cenne, bo nie często mają po temu
okazję, po trzecie w oczach kolegów zyskują kontekst kulturowy, nie są już „z nikąd” kojarzą się z
czymś konkretnym – krajobrazem, obyczajem, strojem itp.
2-ga część – zabawy plastyczne
Potrzebne – bardzo duży karton, kredki, flamastry, plastelina, farby, mogą być małe wydrukowane
zdjęcia z prezentacji, w tym przypadku potrzebny będzie również klej.
Przebieg – Na leżącym na podłodze, kartonie rysujemy jak największy kontur kraju, w którym byliśmy
„na wycieczce”. Zadaniem dzieci jest narysowanie (namalowanie, wylepienie plasteliną) mapy kraju
wraz z elementami zapamiętanymi z pokazu. Na mapie zaznaczamy największe rzeki, główne miasta,
góry itd. Dzieci mogą przykleić we właściwych miejscach wcześniej przygotowane małe zdjęcia, ulepić z
plasteliny wieże i umieścić je na mapie itd. Ważne jest, aby dzieci pracowały razem i wzajemnie
szanowały swoją pracę. Wspomaga to integrację grupy. Aby uszanować pracę dzieci i ich miejsca
pochodzenia warto mapę powiesić w klasie, czy na korytarzu.
Zajęcia
NASZ HERB
Zajęcia związane z poznawaniem herbów państw pochodzenia dzieci z grupy z jednej strony służą
poszerzeniu wiedzy dzieci, z drugiej są dobrym pretekstem do zadań integrujących.
Wprowadzeniem do zajęć jest prezentacja herbów. Można to zrobić w ten sposób, że jedne zajęcia
będą dotyczyły jednego herbu, albo na tych samych zajęciach zapoznać dzieci ze wszystkimi herbami
krajów pochodzenia uczestników – oczywiście to, jakie herby prezentujemy zależy od składu etnicznego
grupy. Elementem niezmiennym jest herb Polski, bo w tym kraju się znajdujemy.
Poniżej opisujemy jedno kilka wariantów jednego ćwiczenia. Jednak zabawy związane z herbami i
tworzenie herbu grupy można potraktować, jako dwa osobne ćwiczenia i poświęcić na nie dwa kolejne
zajęcia. Wtedy za drugim razem pomijamy część dotyczącą prezentowania herbów. Możemy zabawić
się przypomnienie, czy dzieci pamiętają jak poszczególne herby wyglądały.
Przygotowując zajęcia trzeba zwrócić uwagę na zróżnicowanie herbów Czeczenii na oficjalny uznawany
przez władze prorosyjskie i nieoficjalny herb Czeczeńskiej Republiki Iczkerii (wolnej Czeczenii)
uznawany przez ogromną większość uchodźców. Na naszych zajęciach pracujemy z herbem Iczkerii,
ponieważ to z nim utożsamiają się dzieci uchodźców.
Ćwiczenie
Poznajemy herb Czeczenii, herb Dagestanu i herb Polski (herby należy dobrać zgodnie z krajami
pochodzenia uczestników)
Wariant 1
Potrzebne – wydrukowane herby Czeczenii, Dagestanu i Polski w takiej formie, aby można je dzieciom
zaprezentować. Można je zafoliować i po zajęciach powiesić w sali lekcyjnej. Kilka herbów jednego z
w/w krajów wydrukowanych i pociętych na kawałki tak, aby tworzyły puzzle (dla młodszych dzieci
kawałków powinno być mniej 5-6, dzieciom starszym można bardziej utrudnić układanie), biało - czarne
kontury pozostałych herbów, kartki, kredki, flamastry, krepina w kolorach występujących na herbach.
Kompletów puzzli powinno być tyle ilu jest uczestników (chyba, że chcemy, aby pracowali parami, wtedy
o połowę mniej) podobnie konturów każdego z pozostałych herbów.
Przebieg – prezentujemy dzieciom herby poszczególnych krajów. Wyjaśniamy dzieciom znaczenie
herbu, czym on jest. Opowiadamy o poszczególnych elementach przedstawiając ich znaczenie.
Zadania dla dzieci są następujące:
- z puzzli ułożyć właściwy herb, mogą przykleić ułożone kawałki na kartkę, aby obrazek był trwały;
- jeden z konturów wykleić kuleczkami z krepiny – jest to dość skomplikowane i pracochłonne zadanie.
Małe dzieci zamiast kuleczek mogą użyć po prostu kawałków krepiny;
- kolejny kontur kolorujemy kredkami.
Jeśli herbów jest więcej dzieci mogą wybrać sobie to, co wolą robić, tak, aby zdążyły w czasie zajęć.
Wariant 2
Potrzebne – Herby do zaprezentowania dzieciom, kartki, kredki, flamastry.
Przebieg – opowiadamy dzieciom, czym jest herb i jakie ma znaczenie. Prezentujemy herby
poszczególnych krajów, zwracając uwagę na to, co się na nich znajduje.
Zabawa ruchowa – dzieci stają się zwierzątkami z herbów. Najpierw np. białym polskim orłem, „latają
jak orzeł”, itp., potem stają się czeczeńską wilczycą następnie dagestańskim złotym orłem, potem każdy
może stać się tym zwierzątkiem, którym chce i chwilę nim „pobyć”. Potem proponujemy żeby dzieci
narysowały na kartkach jakąś scenę, w której będą uczestniczyć wszystkie zwierzęta z herbów, do tej
sceny trzeba opowiedzieć krótką historyjkę – co się dzieje na obrazku. Stopień skomplikowania tego
zadania zależy od wieku uczestników. Małe dzieci mogą tylko opowiedzieć o swojej scence a starsze
mogą narysować kilka obrazków ilustrujących wymyśloną historyjkę. Potem każdy prezentując swój
rysunek opowiada historyjkę grupie. Dzieciom, które słabo mówią po polsku w opowiadaniu pomaga
prowadzący.
Wariant 3a
Potrzebne – Herby krajów do zaprezentowania, takie same herby tylko nieco mniejsze np. A5, bardzo
duży papier do rysowania, kredki, flamastry, marker.
Przebieg – Opowiadamy dzieciom o herbie, prezentujemy przygotowane herby. W tym wariancie ważne
jest, aby opowiedzieć, że herby mogą mieć różne grupy nie tylko państwa czy miasta, ale też np.
drużyny piłkarskie. Następnie proponujemy dzieciom stworzenie wyjątkowego herbu ich klasy. Najpierw
trzeba wybrać kształt wspólnego herbu, może być klasyczny, ale dzieci mogą zaproponować kształt
dowolny. Po zebraniu propozycji ostateczny wariant wybieramy drogą głosowania. Uzgodniony kształt
rysujemy markerem na dużym papierze. Mówimy dzieciom, że teraz każdy może narysować w herbie,
to, co chce, coś, co lubi, albo coś, co kojarzy się z tą grupą. Chodzi o zapełnienie całego herbu i o
szanowanie tego, co rysują koledzy. Proponujemy przyklejenie również zaprezentowanych wcześniej
herbów (do tego przydadzą się ich mniejsze wersje). Dzieci rysują herb wspólnie. Prowadzący pilnuje,
aby nikt nie zamazywał tego, co narysował inny, żeby nie pojawiały się niemiłe, niegrzeczne czy
wulgarne treści. Wspólny herb ma być wyrazem szacunku wszystkich dla każdego członka grupy i
każdego dla wszystkich. Ma być czymś, co będzie ważne i mile dla każdego uczestnika. Prowadzący
mogą się włączyć w powstawanie herbu. Po zakończonej pracy wieszamy herb na ścianie Sali gdzie
odbywają się zajęcia, albo w klasie gdzie dzieci się uczą. Jest to element integrujący grupę. Ma
pokazać, że różnorodność, kiedy się ją połączy tworzy nową jakość, nową wartość.
Wariant 3b
Potrzebne – to samo, co w wariancie 3a.
Przebieg – podobnie jak w 3a z tą różnicą, że przed stworzeniem wspólnego herbu każde z dzieci ma
narysować swój własny indywidualny herb na kartce i podpisać go swoim imieniem. Po wybraniu
kształtu wspólnego herbu i narysowaniu go na dużym papierze każdy nakleja swój herb – prowadzący
pilnuje, żeby starczyło miejsca dla każdego – a puste przestrzenie, które zostaną wspólnie ozdabiamy.
Wariant 3c
Potrzebne – to, co w wariancie 3a.
Przebieg – Podobnie jak w 3b jednak zamiast rysowania własnych herbów każde dziecko ma na kartce
obrysować swoją dłoń, podpisać ją i ozdobić. Dalej postępujemy jak powyżej.
Zajęcia
NASZE FLAGI
Na tych zajęciach dzieci poznają flagi krajów pochodzenia uczestników. Z flagą Czeczenii sprawa nie
jest całkiem jednoznaczna. Trzeba uważać by nie popełnić błędu. Republika Czeczeńska ma od 2002
oficjalną flagę inną niż flaga Czeczeńskiej Republiki Iczkerii (wolnej Czeczenii) uznawana przez
ogromną większość uchodźców. Przy czym w latach 2002 – 2004 flaga władz prorosyjskich była bardzo
podobna do flagi uznawanej za symbol wolnej Czeczenii, od roku 2004 jest inna i bardziej różni się
wyglądem.
Ćwiczenie
Potrzebne – wydrukowane, lub jeśli mamy, uszyte z materiału, flagi państw pochodzenia uczestników,
wydrukowane kontury flag w takich ilościach, aby starczyło dla każdego, każdej flagi, kredki, farby,
krepina i plastelina w kolorach flag.
Przebieg – Prezentujemy dzieciom flagi poszczególnych krajów tłumacząc ich symbolikę. Dzieci
wypełniają kontury flag odpowiednimi kolorami stosując różne techniki plastyczne np.: malują farbami,
wyklejają plasteliną, wyklejają kulkami z krepiny itd. Zależy to od inwencji prowadzącego. Można np.
wykonać stempelki z ziemniaków i wypełniać kontury kolorowymi stempelkami.
Ćwiczenie
Potrzebne - wydrukowane, lub jeśli mamy, uszyte z materiału, flagi państw pochodzenia uczestników,
kartki, kredki, flamastry.
Przebieg – Prezentujemy dzieciom flagi. Pytamy, z czym kojarzą im się kolory w nich występujące.
Pomysły możemy zapisać na tablicy. Tłumaczymy dzieciom przyjętą symbolikę kolorów występujących
we flagach. Na przykład w czeczeńskiej kolor, zielony symbolizuje islam, biały – czystość, czerwony –
przelaną krew niewinnych Czeczenów (można też powiedzieć, że męstwo), we fladze Dagestanu kolory
tłumaczone są następująco: zielony – islam, niebieski – Morze Kaspijskie, czerwony – wierność,
męstwo, odwaga patriotyzm. Sprawdzamy jak dzieci rozumieją znaczenie przytoczonych przymiotników.
Upewniamy się, czy wszyscy rozumieją, co np. znaczy męstwo, patriotyzm czy czystość. Zadnie dzieci
będzie polegało na narysowaniu ilustracji do jednego z tych przymiotników. To może być scenka
wyrażająca męstwo lub jakiś symbol obrazujący czystość. Chodzi o pobudzenie kreatywności dzieci a
przy okazji utrwalenie nauczanych treści. Po narysowaniu dzieci prezentują obrazki grupie opowiadając
o nich.
Ćwiczenie
Potrzebne - wydrukowane, lub jeśli mamy, uszyte z materiału, flagi państw pochodzenia uczestników.
Krepina w kolorach flag, taśma klejąca, klej, sznurek, zszywacze, odtwarzacz muzyki. Ewentualnie
kartki z wydrukowanymi lub wyraźnie napisanymi nazwami krajów, których flagi były prezentowane.
Przebieg – prezentujemy dzieciom flagi państw. Zadaniem dzieci będzie przygotowanie pokazu mody
strojów wykonanych z krepiny. Dzielimy grupę na dwu – trzy osobowe zespoły. W zespole albo wszyscy
się przebierają pomagając sobie wzajemnie, albo dwie osoby stają się projektantami, krawcami a jedna
modelką/modelem. Jedynym ograniczeniem przy wykonywaniu strojów jest ich kolorystyka. Każdy strój
musi być utrzymany w kolorystyce wybranej flagi. Po wykonaniu strojów urządzamy profesjonalny pokaz
mody z wybiegiem i podkładem muzycznym. Dzieci mogą nieść kartki z nazwami krajów, w których
barwach występują, lub jedna osoba może nieść taką kartkę przed grupą w danej kolorystyce. Na pokaz
możemy zaprosić nauczycieli, dyrekcję czy innych uczniów, lub, jeśli nie wywoła to sprzeciwów
nauczycieli możemy przejść się po klasach prezentując pokaz. Chodzi o docenienie wkładu pracy dzieci
– wykonanie strojów tak, żeby były ładne i w miarę trwałe (żeby przetrwały pokaz) nie jest łatwe i dzieci
młodsze na pewno będą potrzebowały pomocy prowadzących.
Ćwiczenie
Potrzebne - wydrukowane, lub jeśli mamy, uszyte z materiału, flagi państw pochodzenia uczestników.
Kartki, kredki, farby, duży papier/karton
Przebieg – prezentujemy dzieciom flagi, tłumacząc, czym jest flaga i symbolikę poszczególnych kolorów
(patrz poprzednie ćw.) . Zadaniem dzieci jest narysowanie czy namalowanie swojej indywidualnej flagi
w kolorach, które występują w prezentowanych flagach i z uwzględnieniem symboliki tych kolorów. Po
namalowaniu dzieci prezentują grupie swoje flagi i tłumaczą ich symbolikę. Następnie wszystkie
narysowane flagi oraz autentyczne flagi krajów pochodzenia uczestników naklejamy na duży papier tak,
aby utworzyły jedną wielką wspólną flagę. Wieszamy ją w sali gdzie odbywają się zajęcia, albo w klasie,
w której grupa przebywa najczęściej.