docstrategia zrównoważonego rozwoju powiatu
download 
Reklamacja Transkrypt
strategia zrównoważonego rozwoju powiatu
STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU POWIATU ŁĘCZYŃSKIEGO 2004 – 2013 ŁĘCZNA 2004 2 KOMITET STERUJĄCY Rada Powiatu: Zarząd Powiatu: Krystyna Wiśniewska Arkadiusz Biegaj Alfred Bondyra Helena Cios Mirosław Gołębiowski Bogusław Janociński Bożena Kornatka Beata Niewiadomska Marek Patryn Zbigniew Rutkowski Bogusław Szmuc Andrzej Węglewski Piotr Winiarski Tomasz Kuna Roman Cholewa Andrzej Grzesiuk Adam Niwiński ` Burmistrz Miasta Łęczna i Wójtowie Gmin: Teodor Kosiarski - Burmistrz Miasta Łęczna Jan Baczyński vel Mróz - Wójt Gminy Cyców Adam Grzesiuk - Wójt Gminy Puchaczów Mirosław Krzysiak - Wójt Gminy Spiczyn Zygmunt Ogórek - Wójt Gminy Ludwin Tomasz Suryś - Wójt Gminy Milejów Dyrektorzy i Kierownicy jednostek organizacyjnych Powiatu Łęczyńskiego: Janina Teresa Brońska Tadeusz Dołgań Jadwiga Marczewska Krzysztof Tajer Janusz Daniel Mieczysław Gołofit Jarosław Ostrowski Jan Trojak Kazimiera Wójcicka Joanna Dejko Waldemar Kolanowski Maria Radko Irena Wasil Naczelnicy i pracownicy wydziałów Starostwa Powiatowego w Łęcznej: Stanisław Adamczyk Zbigniew Dąbek Barbara Kania Kazimierz Radko Małgorzata Kolary – Woźniak Marek Bańbuła Lucja Dziadko Halina Pachla Zofia Żurek Henryk Andrzej Wróblewski 3 Generalny projektant: Sergiei Matjunin Tekst i redakcja: Ewa Kurek Analiza SWOT: Paweł Kawalec Mapy: Zawisza Lesik Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-20013 została opracowana przez Centrum Integracji i Współpracy Samorządowej Dom Europy na zlecenie Powiatu Łęczyńskiego 4 WSTĘP Powiat Łęczyński został utworzony w dniu 1 stycznia 1999 roku na podstawie ustawy z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz.U. Nr 91. poz.578) i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 roku (Dz.U. Nr 103. poz. 652). Z dniem 1 stycznia 1999 rozpoczął swoją działalność. W skład powiatu, w którym na powierzchni 633,8 km2 żyje około 60.000 mieszkańców, wchodzi gmina wiejsko-miejska Łęczna (stolica Powiatu) oraz gminy: Ludwin, Puchaczów, Milejów, Spiczyn i Cyców. [Patrz: Mapy Nr 1-4.] Powiat Łęczyński, położony w odległości 22 km od Lublina i 55 km od wschodniej granicy Polski i Unii Europejskiej, liczy 127 miejscowości wiejskich i 118 sołectw. W roku 2000 na zamówienie Powiatu Łęczyńskiego powstała „Strategia Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego na lata 2000-2010”. W ciągu czterech lat, które minęły od czasu powstania tegoż dokumentu, wiele zawartych w nim informacji i założeń zdezaktualizowało się zarówno z przyczyn wewnętrznych jak i zewnętrznych. Zmieniła się także sytuacja Polski. Przystąpienie do Unii Europejskiej stwarza nowe perspektywy rozwoju. W samej Unii Europejskiej w ciągu lat, które minęły od stworzenia uprzedniej „Strategii Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego”, została ostatecznie wyartykułowana nowa koncepcja rozwoju, zwana rozwojem zrównoważonym, która w zupełnie innym niż dotychczas świetle stawia cały szereg kluczowych kwestii. Z powyższych przyczyn władze Powiatu Łęczyńskiego, władze gmin wchodzących w jego skład oraz działające na obszarze Powiatu instytucje i organizacje pozarządowe, odczuwają bardzo wyraźną potrzebę istnienia aktualnej i możliwej do zrealizowania strategii. Takiej strategii, która – będąc podstawą planowania rozwoju społeczno-gospodarczego – spełni pokładane w niej nadzieje, czyli wytyczy kierunki i wskaże techniczne oraz finansowe możliwości ich realizacji. 5 Już tylko pobieżna analiza dokumentu z roku 2000 wskazuje, że nie wystarczyło jego proste zaktualizowanie. Strategię Powiatu Łęczyńskiego należało napisać od nowa. Za takim rozwiązaniem przemawiały następujące racje natury zewnętrznej i wewnętrznej: Ponieważ dokument z roku 2000 został sporządzony według przestarzałej metody, która nie uwzględniała unijnej koncepcji zrównoważonego rozwoju1, ograniczenie prac autorów do aktualizacji Strategii mijało się z celem. Poza przyczynami wewnętrznymi, bardzo ważnym argumentem za takim właśnie rozwiązaniem był fakt, iż zaktualizowana według przestarzałych metod Strategia mogłaby w przyszłości zostać zakwestionowana przez instytucje zewnętrzne, np. takie, które decydują o rozdziale środków pomocowych Unii Europejskiej lub Banku Światowego. W świetle powyższego do prezentowanego dokumentu Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 wykorzystany został jedynie niewielki fragment Strategii z roku 2000 [część „Bilansu Otwarcia”], który, zaktualizowany, posłużył do budowy dalszych części jego struktury. Dokument z roku 2000, w związku z faktem, iż został sporządzony według przestarzałej koncepcji, stał się obecnie nieaktualny.2 Dlatego należało uczynić Strategię Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 dokumentem użytecznym dla wszystkich zainteresowanych planowaniem i realizacją działań zmierzających do zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego i napisać ją od nowa. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 jest strategią, która uznając równorzędną wartość społeczeństwa, gospodarki i środowiska naturalnego, nie faworyzuje ani nie degraduje roli żadnego z tych trzech elementów, lecz wytycza kierunki ich zrównoważonego rozwoju. Zakłada zatem, że gospodarka nie może się rozwijać kosztem 1 Światowa i unijna koncepcja ideowo-filozoficzna zrównoważonego rozwoju została przedstawiona w I i II rozdziale niniejszego dokumentu. 2 Jak dowodzą badania przeprowadzone w organizacjach gospodarczych, których wyniki bez obawy popełnienia błędu przenieść można na instytucje samorządowe, 9 na 10 spółek nie udaje się skutecznie wdrożyć strategii! Jednocześnie te same badania wskazują, iż [ze względu na zawiłą strukturę budowy dokumentu i niezrozumiały język], strategię rzeczywiście rozumie zaledwie 5% personelu. [Na podstawie materiałów z wykładu R.S. Kaplana, warszawa 17 stycznia 2000 r.]. 6 ludzi i przyrody; człowiek nie może rozwijać się kosztem gospodarki i przyrody; ale także przyroda nie może być ważniejsza niż człowiek i gospodarka. W świetle powyższego płonne okazują się być oczekiwania, że Strategia znajdzie jakieś jednotorowe panaceum na rozwój Powiatu, czyli wskaże, że należy rozwijać na przykład górnictwo, drogi, szkolnictwo czy ekologię.3 Taka jednotorowa strategia wchodziłaby bowiem w kolizję z europejskimi założeniami zrównoważonych strategii. Dla przykładu, stan dróg całej Polski, w tym także Powiatu Łęczyńskiego, uprawniałby zapewne twórców niniejszej Strategii do priorytetowego podejścia do budowy dróg. Przemawiałoby za tym wiele argumentów. Problem tylko w tym, że po zrealizowaniu głównych celów i założeń zbudowanej tylko wokół dróg strategii, świetnie wyprofilowane łęczyńskie drogi, o odpowiadających unijnym normom parametrach, nie wpływałyby na poprawę poziomu życia mieszkańców. Dlatego Strategia nie może się ograniczać do jednego kierunku rozwoju. W wyniku realizacji jej głównych założeń, dobre łęczyńskie drogi powinny prowadzić po rozwiniętym gospodarczo i czystym ekologicznie Powiecie, w którym mieszkają ludzie mający stałe i dostateczne źródła dochodu. Dlatego Strategia w równym stopniu musi obejmować wszystkie trzy kierunki rozwoju – społeczeństwo, gospodarkę i przyrodę – bo tylko wtedy rozwój Powiatu Łęczyńskiego nosić będzie cechy zrównoważenia. W sposób najprostszy strategię zrównoważonego rozwoju każdego obszaru przedstawić można za pomocą trójkąta, którego trzy wierzchołki obrazują trzy równorzędne kierunki rozwoju: społeczeństwo, gospodarkę i przyrodę. Wydaje się, że dopiero tak opracowana strategia spełni oczekiwane w niej nadzieje. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 jest dokumentem nie tylko na czasie, ale także w pewnym sensie nawet czas wyprzedzającym. Strategiami zrównoważonego rozwoju do dnia dzisiejszego poszczycić może się bowiem niewiele 3 Głosy takie rozlegały się wielokroć ze strony władz powiatowych podczas spotkań konsultacyjnych w trakcie budowy niniejszej Strategii. 7 struktur europejskich – nie posiada jej nawet sama Unia Europejska. Wielkiej mądrości i dalekowzroczności, ale także nadzwyczajnej aktywności gospodarzy Powiatu Łęczyńskiego przypisać należy zatem zasługę, iż ten niewielki, leżący na wschodnich krańcach obszar Polski, jako drugi w województwie4 i jeden z pierwszych w Polsce posiada strategię zrównoważonego rozwoju zgodną z zaleceniami i najnowszymi kierunkami unijnej polityki. Pewnym jest, że Strategia w niedalekiej przyszłości umożliwi mieszkańcom Powiatu pełne wykorzystanie szans rozwojowych stworzonych przez członkostwo Polski w Unii Europejskiej. Mapa Nr 1. Powiat Łęczyński na tle Polski Europy (załącznik) Mapa Nr 2. Powiat Łęczyński na tle Województwa Lubelskiego (załącznik) Mapa Nr 3. Powiat Łęczyński – podział administracyjny (załącznik) Chronologia. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego obejmuje lata 2004-2013. Chronologię planowanego rozwoju podyktowały społeczno-gospodarcze i przyrodnicze warunki rozwoju Powiatu oraz niżej omówiony unijny postulat długoterminowości zrównoważonych strategii, a przede wszystkim konieczność dostosowania jej do okresów programowania Unii Europejskiej tj. lat 2004-2006 i 2007-2013. Konstrukcja. Konstrukcja opracowania Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 podyktowana została w tym samym stopniu wypracowanymi wcześniej zasadami, jak i teoretyczną koncepcją zrównoważonego rozwoju wypracowaną przez administrację Unii Europejskiej. Dwa pierwsze rozdziały, dotyczące podstaw merytorycznych i instytucjonalnym zewnętrznym uwarunkowaniom rozwoju, poświęcone zostały teoretycznym rozważaniom nad pojęciem i praktycznym zastosowaniem Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego oraz umiejscowieniem prezentowanego opracowania w hierarchii strategii wyższych szczebli [UE, RP, Województwo Lubelskie i 4 Pierwsza starategia zrównoważonego rozwoju na terenie województwa lubelskiego została sporządzona w roku 2003 dla Polesia Zachodniego. 8 Polesie Zachodnie]. Takie ujęcie problemów pozwoliło z jednej strony zachować spójność z istniejącymi i będącymi w fazie przygotowań dokumentami, z drugiej zaś uwypuklić wartość Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 jako dokumentu, rzec można, innowacyjnego nie tylko w skali województwa, ale także w skali Polski i Unii Europejskiej. Rozdziały trzeci i czwarty, w których przedstawione zostały tzw. „Bilans Otwarcia” i „Analiza SWOT”, są swego rodzaju krytyczną prezentacją aktualnych bogactw i niedostatków Powiatu Łęczyńskiego zakończoną sprecyzowaniem szans i zagrożeń, jakie w przyszłości owe bogactwa i niedostatki stworzyć mogą dla Powiatu. Konstrukcja zawartych w niniejszym opracowaniu Bilansu Otwarcia i Analizy SWOT w sposób zasadniczy odbiega od modelu przyjętego w „Strategii” z roku 2000 oraz we wcześniejszych opracowaniach strategii dla innych obszarów. Przebudowa dotychczas stosowanych w strategiach konstrukcji polega na redukcji kilkunastu obszarów „Bilansu Otwarcia” i „Analizy SWOT” do trzech obszarów [społeczeństwo, przyroda i gospodarka], co jest zgodne z najnowszymi w tym względzie trendami zalecanymi przez Unię Europejską. W rozdziale piątym przedstawiona została projekcja przyszłości Powiatu Łęczyńskiego. Ponieważ jest to rozdział kluczowy dla Strategii, który w obrazowy i przez to czytelny sposób artykułuje przyszły obraz społeczno-gospodarczo-przyrodniczy Powiatu, autorzy nadali mu szczególne znaczenie. Szerokie konsultacje z przedstawicielami wszystkich dziedzin życia pozwoliły na stworzenie takiej „Projekcji Przyszłości”, która jest wypadkową możliwości i potrzeb jego mieszkańców oraz możliwości ekonomicznych przewidywanych w latach objętych Strategią. Zarówno „Bilans otwarcia”, rozumiany jako swego rodzaju podsumowanie stanu istniejącego, jak i „Analiza SWOT”, czyli metodyczne określenie dziedzin stwarzających największe szanse i zagrożenia dla zrównoważonego rozwoju, były podstawą do wytyczenia 9 w rozdziale szóstym tych celów, priorytetów i działań Strategii, których realizacja winna doprowadzić do osiągnięcia „Projekcji Przyszłości”, czyli pożądanego przez mieszkańców stanu społeczno-gospodarczo-przyrodniczego Powiatu. Kontynuacją rozdziału szóstego jest rozdział siódmy i ósmy, w których nakreślony został program zadań inwestycyjnych i finansowe ramy wdrażania Strategii. Wyartykułowano w nich i sprecyzowano sposoby i podstawy działań, których realizacja doprowadzi w latach objętych Strategią do uzyskania zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego. O ile zatem koncepcja pierwszych czterech rozdziałów Strategii koncentruje się na uzależnieniach zewnętrznych i opisie wewnętrznych warunków istniejących na obszarze objętym strategią, o tyle cztery następne rozdziały poświęcone są przedstawieniu oryginalnej koncepcji osiągnięcia do roku 2013 zrównoważonego rozwoju Powiatu Łeczyńskiego, rozumianej jako pakiet określonych i wymiernych finansowo działań zmierzających do osiągnięcia wyższego poziomu gospodarczego i społecznego, z zachowaniem substancji przyrodniczej Polesia Zachodniego. Rozdział ostatni zawiera wskazówki dotyczące skutecznego monitoringu wdrażania strategii. 10 Rozdział I PODSTAWY MERYTORYCZNE Pojęcie zrównoważonego rozwoju. Pierwszym i najważniejszym celem rodzących się na zgliszczach drugiej wojny światowej zrębów Unii Europejskiej była odbudowa zniszczonego kontynentu i poprawa materialnych warunków życia jej mieszkańców. Łatwo uświadomić sobie tę kwestię jeśli pamiętamy, iż powstała w kwietniu 1951 roku pierwsza unijna wspólnota, w skład której weszła Francja, RFN, Belgia, Luksemburg, Włochy i Holandia, nosiła nazwę Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali. Od czasu zakończenia drugiej wojny światowej Europa Zachodnia, podobnie zresztą jak niemal cała reszta nie tylko zachodniego świata, ogarnięta była zatem pasją wydobywania coraz większych ilości węgla, produkowania coraz większych ilości stali, rozwoju przemysłu samochodowego i wszystkich innych dziedzin gospodarki, które, nie licząc się z kosztami ubocznymi, zapewnić miały społeczeństwom zachodnioeuropejskim pracę i powszechny dostęp do szeroko pojętych dóbr materialnych. Gdy wytyczone pierwotnie cele Unii Europejskiej zostały osiągnięte, w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku przyszła refleksja nad kosztami ich realizacji. We współczesnych unijnych dokumentach czytamy: Przeciętny obywatel Unii Europejskiej nigdy przedtem nie miał lepszej kondycji materialnej; średni dochód na jednego mieszkańca w chwili obecnej jest około pięć razy wyższy niż w roku 1900. Dzięki szerszemu dostępowi do edukacji i bardziej sprawiedliwemu systemowi podziału dóbr materialnych, udało nam się przezwyciężyć większość społecznych nierówności; dzięki poprawie higieny, lepszemu odżywianiu i skuteczniejszej ochronie zdrowia znacznie wydłużyliśmy długość naszego życia. [...] Wszystkie te pozytywne elementy rozwoju Unii Europejskiej nie mogą jednak przysłonić nam licznych potencjalnych zagrożeń: w dalszym ciągu część unijnego społeczeństwa nie ma dostępu do korzystania z nowych ekonomicznych 11 możliwości - wzrasta także świadomość faktu, iż w coraz większym stopniu wystawiamy na ciężkie próby wytrzymałość naszej planety.5 U źródeł genezy poszukiwań dla Unii Europejskiej innych niż dotychczasowe dróg rozwoju legła zatem świadomość, iż po pierwsze, rozwój gospodarczy, aczkolwiek uwieńczony cennymi i spektakularnymi sukcesami, nie jest w pełni zadowalający, bowiem poza marginesem dobrobytu pozostaje zbyt duża część unijnego społeczeństwa, po drugie zaś świadomość, iż dalszy jednokierunkowy i nieograniczony rozwój gospodarczy, nastawiony na zaspokojenie potrzeb współczesnej generacji, doprowadzić może do nieodwracalnej dewastacji środowiska naturalnego, które zostało wszak stworzone nie tylko dla tych kilku pierwszych unijnych pokoleń, lecz służyć musi także odległym ich potomkom. Analizy i refleksje nad współczesną sytuacją społeczno-gospodarczą i ekologiczną krajów Unii Europejskiej doprowadziły do przewartościowania sposobów osiągania dotychczasowych celów międzynarodowej wspólnoty i stwierdzenia, iż dalszy rozwój gospodarczy Unii Europejskiej nie może odbywać się kosztem społeczeństwa i środowiska naturalnego, a ponadto musi uwzględniać potrzeby przyszłych pokoleń. To właśnie owe dwa elementy – społeczeństwo i środowisko naturalne – podniesione do rangi równorzędnej z dominującą dotychczas w strategiach rozwoju Unii Europejskiej gospodarką, utworzyły triumwirat trzech dominant strategii rozwoju, która zyskała miano strategii zrównoważonej. Przewartościowanie unijnej strategii rozwoju doprowadziło do przekonania, iż realizacja celów strategii zrównoważonego rozwoju nie jest możliwa w krótkich okresach czasu, na jakie nastawiona była dotychczasowa jednostronna strategia gospodarcza Unii Europejskiej. Rozwój społeczeństw bowiem, podobnie jak przywrócenie środowisku naturalnemu dawnych jego walorów, są procesami rozciągającymi się na długie lata, niekiedy na kilka ludzkich pokoleń. 5 Z powyższych względów strategii zrównoważonego rozwoju – obok European Union Strategy for Sustainable Development [Strategia Zrównoważonego Rozwoju UE], w: European Union Commission’s Directorates-General and Services z dnia 5 listopada 2003. Tłumaczenie: E. Kurek, S. Matjunin. 12 równorzędności rozwoju społeczeństwa, gospodarki i przyrody – postawiono warunek długoterminowości. Według unijnych dokumentów Najczęściej cytowaną definicją zrównoważonego rozwoju jest definicja zawarta w raporcie Brundtlad’a, według której pojęcie zrównoważonego rozwoju rozumieć należy jako: „rozwój nastawiony na zaspokojenie potrzeb współczesnych społeczeństw i nie ograniczający możliwości przyszłych generacji w kwestii zaspokojenia ich potrzeb”. Definicja ta jest bardzo szeroka, lecz należy ją interpretować tak, aby zawierała w sobie prawie wszystkie ważne zagadnienia z zakresu gospodarki, społeczeństwa i przyrody.6 Ideowo-filozoficzna koncepcja strategii zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej została przygotowana w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku: W grudniu 1999 roku, na spotkaniu w Helsinkach, Rada Europejska zobowiązała Komisję Europejską, aby do czasu posiedzenia w Gothenburg w czerwcu 2001 roku, „przygotowała propozycje dla długoterminowej strategii polityki ekonomicznego, społecznego i ekologicznego rozwoju zrównoważonego”. Propozycje dotyczące „Strategii Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej” zostały przyjęte przez Komisję w dniu 15 maja 2001 roku i zawierają konkretne postulaty dotyczące tego, w jaki sposób Unia Europejska może udoskonalać swą politykę, czyniąc ją coraz bardziej spójną (koherentną) i skoncentrowaną na rozwoju długoterminowym, nie tracąc jednocześnie z pola widzenia rozlicznych specyficznych celów doraźnych i sposobów ich osiągania. Propozycje dla Strategii Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej zostały sformułowane na podstawie analizy materiałów przygotowanych do konsultacji w marcu 2001 roku. Propozycje te wytyczają kierunki, które powinny być uwzględniane [w przyszłych 6 European Union Strategy for Sustainable Development [Strategia Zrównoważonego Rozwoju UE], w: European Union Commission’s Directorates-General and Services z dnia 5 listopada 2003. Tłumaczenie: E. Kurek, S. Matjunin. 13 zrównoważonych strategiach], oraz analizę kluczowych problemów, których rozwiązanie wytycza każdy z proponowanych kierunków strategii.7 Polska została członkiem Unii Europejskiej w dniu 1 maja 2004 roku. Dotychczas Polska nie uczestniczyła w rozwoju gospodarczym unijnych państw. Nie znaczy to jednak, że możemy lekceważyć problemy, z jakimi borykają się kraje Europy Zachodniej: kulejąca gospodarka, ludzie pozbawieni dostępu do ekonomicznych możliwości współczesnego świata i dewastacja środowiska przyrodniczego. Od tych problemów nie jest wolny także obszar Powiatu Łęczyńskiego, dla którego opracowana została niniejsza strategia. Istota i cechy strategii zrównoważonego rozwoju. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 jest społecznie uzgodnionym dokumentem, w którego tworzeniu uczestniczyły w równym stopniu zarówno władze gminne i powiatowe, lokalne organizacje samorządowe i przedstawiciele lokalnej społeczności. Przedstawiony w nim program jako cel nadrzędny stawia sobie rozwój gospodarczy zmierzający do osiągnięcia najwyższego poziomu życia mieszkańców z zachowaniem najwyższej dbałości o poszanowanie środowiska naturalnego. Niezwykle ważną cechą tak opracowanej strategii jest integrowanie społeczeństwa wokół wytyczania jej kierunków i realizacji postawionych celów, a tym samym przejmowanie współodpowiedzialności za skutki jej wdrożenia. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 to dokument niezbędny dla podjęcia starań o środki zewnętrzne, ale także przejrzysty obraz celów i priorytetów Powiatu oraz kompleksowe rekomendacje dla kierunków jego zagospodarowania. Ze względu na fakt, iż znaczna część obszaru Powiatu Łęczyńskiego nosi cechy przyrodniczej unikalności, konieczne było zmodyfikowanie celów strategii i dostosowanie ich do specyfiki obszaru, co powoduje, że strategia niniejsza różni się od powszechnie przyjmowanych w Polsce i w Europie strategii, a proponowana przez nią polityka promocyjna 7 European Union Strategy for Sustainable Development [Strategia Zrównoważonego Rozwoju UE], w: European Union Commission’s Directorates-General and Services z dnia 5 listopada 2003. Tłumaczenie: E. Kurek, S. Matjunin. 14 dostosowuje ją do możliwości korzystania z zewnętrznych źródeł finansowania. Część Powiatu Łęczyńskiego bowiem, jako obszar objęty różnymi formami ochrony przyrody, obszar o dużej międzynarodowej randze, musi mieć zrekompensowany brak możliwości zrównoważonego rozwoju (np. niemożliwość zaproszenia inwestorów) poprzez szansę skorzystania z ponadprogramowych form wsparcia zewnętrznego. Funkcje planowania i zarządzania strategicznego. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 jest dokumentem, który wytycza jasne i przejrzyste perspektywy rozwoju gospodarczego, społecznego i ekologicznego Powiatu do roku 2013 oraz określa kierunki strategicznego planowania i zarządzania poprzez: planową realizację zadań gospodarczych, społecznych i związanych z ochroną środowiska naturalnego; możliwość nadania priorytetów działaniom; efektywne budowanie budżetu i gospodarowanie nim; pomoc w opracowywaniu studiów zagospodarowania przestrzennego; pomoc w opracowywaniu programów ochrony środowiska; pomoc w opracowywaniu planów przedsięwzięć inwestycyjnych; uniknięcie niepowodzeń wynikających z braku posiadania aktualnej dokumentacji; skuteczniejsze egzekwowanie wypełnienia obowiązków przez samorządy; promocję wewnętrzną i zewnętrzną Powiatu; poprawę konkurencyjności w stosunku do potencjalnych inwestorów. Strategia jest także dokumentem stanowiącym podstawę do organizowania zewnętrznych źródeł finansowania (np. funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, Banku Światowego) oraz oceny stopnia zaawansowania realizacji zaplanowanych celów. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łeczyńskiego 2004-2013 nie zastępuje działania realnej gospodarki rynkowej. Zakresem działań strategicznych objęte są dziedziny pozarynkowe, dziedziny bezpośrednio wspomagające rozwój sektora rynkowego oraz dziedziny, których rynek jeszcze realnie nie objął, głównie ze względu na powszechny brak kapitału. Strategia nie wchodzi także w zakres bieżących określonych prawem działań 15 samorządowych Powiatu, o ile działania te nie wynikają bezpośrednio z programów strategicznych. W tym sensie Strategia wypełnia pole między realną gospodarką rynkową i jej obiektywnymi prawami ekonomicznymi, a bieżącymi obowiązkami administracji samorządowej. Ścisłe określenie pełnego zakresu działań strategicznych jest procesem złożonym, wymagającym stałego odnoszenia się do zmiennych w czasie danych bazowych. Obecnie, w warunkach braku kapitału, w sferze rynkowej i braku publicznych środków finansowych na zadania pozarynkowe, Strategia musi ingerować również i w te sfery. Stopniowo, w miarę wzrostu zamożności Powiatu, pole działań strategicznych powinno być zmniejszane. Wspieranie rozwoju lokalnego. Obok innych ważnych i znaczących zadań, jakie ma do spełnienia realizacja głównych założeń Strategii, spychaną często na boczny tor, lecz faktycznie równie priorytetową jak zadania wymierne materialnie, jest wspieranie rozwoju lokalnego. Należy jednocześnie bardzo wyraźnie sprecyzować, iż mówiąc o wspieraniu rozwoju lokalnego, mamy na myśli proces przebiegający w dwu kierunkach: odgórny proces wspierania realizacji celów Strategii poprzez wsparcie finansowe i doradcze udzielane przez określone struktury zewnętrzne, ale także oddolny proces wspierania realizacji celów przez społeczność lokalną. Przekładając rzecz całą na język potoczny stwierdzić trzeba, iż projektowany w Strategii zrównoważony rozwój lokalny Powiatu Łęczyńskiego będzie możliwy tylko wówczas, gdy wokół wytyczonych dla niego kierunków uda się skupić szeroko rozumianą społeczność lokalną. Wychowywanie aktywnego społeczeństwa obywatelskiego, któremu nie będzie wszystko jedno, co dzieje się w jego „małej ojczyźnie”, jest zatem celem Strategii, ale także warunkiem jej sukcesu. Dobrobytu krajów Unii Europejskiej nie zbudowano bowiem odgórnie wydawanymi z Brukseli wytycznymi – dobrobyt, wspierany z Brukseli finansowo i strategicznie, budowali mieszkańcy Zachodniej Europy sami, od poziomu wsi i gminy 16 poczynając, a na strukturach regionalnych i krajowych kończąc. Dokładnie takie samo zadanie stoi teraz przed mieszkańcami Powiatu Łęczyńskiego. Nie jest to zadanie łatwe. Obok aktywności mieszkańców, warunkiem rozwoju lokalnego w tym samym stopniu jest pozyskiwanie różnorakich form pomocy zewnętrznej, głównie pomocy finansowej. Jak dowodzi tego treść następnych rozdziałów, Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 jest zgodna z zewnętrznymi (fundusze pomocowe) i wewnętrznymi (finanse publiczne i niepubliczne) obowiązującymi zasadami wspierania rozwoju lokalnego. Organizacja prac i proces uspołecznienia Strategii. Jak już wyżej zostało wspomniane, bezpośrednim bodźcem powstania Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 była decyzja władz Powiatu Łęczyńskiego o aktualizacji powstałej w roku 2000 „Strategii Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego”. W dniu 29 października 2003 roku Przewodniczący Zarządu Powiatu Łęczyńskiego oraz Wicestarosta podpisali z Europejskim Centrum Integracji i Współpracy Samorządowej „Dom Europy” umowę o wykonanie do dnia 30 marca 2004 roku aktualizacji dokumentu pt. „Strategia Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego” z roku 2000. Do prac nad Strategią Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 20042013 powołany został zespół autorów, na czele którego stanął dyrektor „Domu Europy” dr Sergei Matjunin. Opracowanie Strategii przebiegało w kilku następujących etapach: W listopadzie 2003 roku dyrektor „Domu Europy” dr Sergei Matjunin odbył z przedstawicielami władz samorządowych Powiatu Łęczyńskiego szereg rozmów na temat formy i dziedzin aktualizacji „Strategii Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego” z roku 2000. Równocześnie zespół autorów przeprowadzał analizę tekstu istniejącej już Strategii i rozważał wszelkie możliwe warianty jej aktualizacji dochodząc ostatecznie do wniosku, iż istnieją dostatecznie ważne powody [Patrz: Wstęp], aby odstąpić od próby aktualizacji istniejącej „Strategii” i strategię Powiatu Łęczyńskiego napisać od nowa. 17 16 grudnia 2003 roku w Starostwie Powiatowym w Łęcznej odbyło się spotkanie, w którym uczestniczyli przedstawiciele Powiatu Łęczyńskiego: Przewodniczący Zarządu Piotr Winiarski, Wicestarosta Tomasza Kuna, kierownicy poszczególnych jednostek, naczelnicy wydziałów Starostwa oraz przedstawiciele zespołu autorskiego w osobach dr Sergeja Matjunina i dr Ewy Kurek. Zespół autorski przedstawił władzom Powiatu argumenty przemawiające za odstąpieniem od aktualizacji istniejącej już „Strategii” i stworzeniem nowego dokumentu Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013. Propozycja zespołu autorów została przyjęta. Ustalony został harmonogram dalszych prac oraz formy dalszej współpracy nad tworzeniem dokumentu. W okresie 16 grudnia 2003 – 16 stycznia 2004 autorzy Strategii przeprowadzili bezpośrednie konsultacje z wójtami i pracownikami gmin leżących na terenie Powiatu Łęczyńskiego w celu aktualizacji danych statystycznych oraz wysłuchaniu opinii o proponowanych formach rozwoju gospodarczego na lata objęte Strategią. Jednocześnie na dzień 16 stycznia 2004 roku pracownicy poszczególnych wydziałów Starostwa Powiatowego w Łęcznej przygotowali dla autorów informacje o problemach istniejących w obszarach ich działania i możliwościach ich rozwiązania. Informacji tych w Starostwie Powiatowym w Łęcznej wysłuchali: dr Sergej Matjunin i Paweł Kawalec. 30 stycznia 2004 roku autorzy przekazali Starostwu Powiatowemu w Łęcznej oraz wójtom sześciu gmin Powiatu 7 egzemplarzy maszynopisu i dyskietkę zawierającą pierwszych pięć rozdziałów roboczego tekstu Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013, który zapoczątkował szeroką dyskusję nad ostatecznym kształtem dokumentu. 2 lutego 2004 w Starostwie Powiatowym w Łęcznej odbyła się dyskusja nad roboczym tekstem Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 przekazanym władzom samorządowym w dniu 30 stycznia tegoż roku. Wynikiem 18 dyskusji było przyjęcie przez Zarząd ogólnej koncepcji Strategii i przystąpienie do społecznych konsultacji nad ostatecznym jej kształtem. 16 lutego 2004 roku autorzy w osobach Pawła Kawalca i Zawiszy Lesik przeprowadzili z wójtami gmin leżących na terenie Powiatu Łęczyńskiego rozmowę na temat koncepcji i treści Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013. 25 lutego 2004 roku dr Ewa Kurek odbyła w Łęcznej spotkanie z przedstawicielami oświaty Powiatu Łęczyńskiego, w wyniku którego powstał ogólny zarys „Projekcji przyszłości” łęczyńskiej oświaty; ustalono, że w dniu 27 lutego autorzy przekażą Starostwu Powiatowemu wstępny tekst pierwszych pięciu rozdziałów Strategii, zaś na następnym spotkaniu ustalą ostateczny kształt dokumentu. 2 marca 2004 roku dr Ewa Kurek odbyła w Łęcznej spotkanie z przedstawicielami oświaty Powiatu Łęczyńskiego, podczas którego został ostatecznie sformułowany i zaakceptowany fragment Strategii odnoszący się do dziedziny oświaty. Autorzy przedyskutowali także z przedstawicielami Starostwa Powiatowego w Łęcznej wstępne kwestie odnoszące się do rozwoju dróg kierunków turystyki oraz kierunków instytucjonalnych działań zmierzających do integracji władz powiatowych. Owocem tego spotkania stała się m.in. koncepcja powołania Związku Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego, który z jednej strony byłby strażnikiem monitoringu i realizacji celów powstającej Strategii, z drugiej zaś czynnikiem integrującym władze i społeczeństwo Powiatu Łęczyńskiego wokół historycznie i społecznie uzasadnionej idei odtworzenia spójnej i władnej realizować wspólne cele społeczności powiatowej. 4 marca 2004 roku zespół autorów odbył spotkanie z przedstawicielami Powiatu Łęczyńskiego, podczas którego został sformułowany fragment Strategii odnoszący się do koncepcji powołania Związku Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego; omówiona została także kwestia statutowych zapisów przyszłego Związku. Wynikiem 19 spotkania było postanowienie o przedłożeniu wyartykułowanej koncepcji Związku wszystkim Wójtom, z którymi konsultacje powinny zadecydować o nadaniu projektowi ostatecznego kształtu. W dalszej części spotkania autorzy i przedstawiciele Powiatu Łęczyńskiego wypracowali przyszły kształt Strategii odnoszący się do dziedzin turystyki, komunikacji i bibliotek. Ustalono, że poprawione fragmenty Strategii dotyczące tych właśnie dziedzin autorzy dostarczą do Starostwa Powiatowego w dniu 9 marca, zaś dwa dni później odbędzie się spotkanie, na którym zostanie ustalona ostateczna ich treść. 8 marca 2004 roku autorzy przekazali do konsultacji teksty projekcji przyszłości dotyczące bibliotek, komunikacji, dróg i zagospodarowania rzeki Wieprz. 9 marca 2004 roku dr Ewa Kurek i dr Sergei Matjunin odbyli spotkanie z Burmistrzem Łęcznej oraz ustalili ostateczny kształt projekcji przyszłości w dziedzinach komunikacji, rolnictwa i bibliotek; zaproszeni na spotkanie Wójtowie nie przybyli; gminę Milejów reprezentował Piotr Rybak, zastępca wójta Gminy Milejów. 10 marca 2004 roku dr Ewa Kurek odbyła spotkanie z przedstawicielami Powiatu Łęczyńskiego na temat kształtu przyszłej Strategii w dziedzinach: biblioteki, rozwój turystyki, zagospodarowanie przełomu rzeki Wieprz i integracji struktur powiatowych. 17 marca 2004 roku autorzy doręczyli Starostwu Powiatu w Łęcznej maszynopis całego tekstu Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 oraz przesłali go pocztą elektroniczną. 22 marca 2004 roku autorzy Strategii w osobach dr Ewa Kurek i dr Sergei Matjunin spotkali się w Starostwie Powiatu w Łęcznej z przedstawicielami Zarządu Powiatu Łęczyńskiego. 29 marca 2004 roku przedstawiciel Starostwa Powiatowego w Łęcznej dostarczył do „Domu Europy” w Lublinie maszynopis Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 z zaznaczonymi przez Starostwo uwagami. 20 30 marca 2004 roku dr Sergei Matjunin przekazał wersję ostateczną Strategii (z naniesionymi przez Starostwo uwagami) w jednym egzemplarzu drukowanym oraz na nośniku elektronicznym (płyta CD). 06 kwietnia 2004 roku Zarząd Powiatu Łęczyńskiego zapoznał się ze Strategią i przyjął projekt Uchwały Rady Powiatu o przyjęciu Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013. 15 kwietnia 2004 roku tekst Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 został przekazany na nośniku elektronicznym (płyta CD) Radnym Rady Powiatu do zapoznania się i wniesienia uwag. 10 maja 2004 roku Komisje Powiatu w Łęcznej dostarczyły poprawki i uwagi do Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013. 3 czerwca 2004 roku tekst Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 z zaznaczonymi zmianami (poprawkami i dopisanymi fragmentami) został dostarczony autorom w celu dokonania ostatecznej korekty. ............................ 2004 roku Rada Powiatu Łęczyńskiego podjęła Uchwałę o przyjęciu Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013. Sprawą otwartą pozostaje proces uspołecznienia Strategii, rozumiany jako z jednej strony szeroka konsultacja społeczna nad wytyczonymi w niej celami, z drugiej zaś jako oddolny proces włączania się w realizację celów Strategii możliwie jak najszerszych grup ludności. Kluczem do osiągnięcia stałego czynnego zaangażowania społeczeństwa Powiatu Łęczyńskiego w realizację celów Strategii powinna być w tym wypadku szeroko rozumiana akcja informacyjna, która w prosty i jednoznaczny sposób wskaże mieszkańcom – jako ogółowi i poszczególnym jednostkom – szanse, jakie dokument ten stwarza. Postulowaną formą popularyzcji głównych celów działań strategicznych byłoby nadanie Strategii formy książkowej oraz rozpropagowanie jej treści w formie jednokartkowych ulotek. 21 Ogólny zarys metody. Założenia metodyczne wynikają z przyjętej metody opracowania całej Strategii. Jest to opracowanie wielofazowe. Rozpoczyna się diagnozą stanu, która jest pierwszym etapem analiz predyspozycji przyrodniczych oraz stanu zagospodarowania społeczno-gospodarczego obszaru opracowania. Przyjęta skala opracowania na poziomie powiatowych studiów strategicznych narzuca określony stopień szczegółowości analiz i późniejszych (w dalszych fazach opracowania) rozstrzygnięć strategicznych zrównoważonego rozwoju. Rola diagnozy stanu jest niezwykle istotna ze względu na fakt, iż właściwe rozpoznanie potrzeb i możliwości rozwoju determinować będzie w kolejnych fazach opracowania realny do wykonania program. Diagnozę stanu opracowano na podstawie analizy możliwości rozwoju poszczególnych sektorów, jak również w oparciu o istniejące dokumenty prawne i materiały studialne, wśród których na szczególną uwagę zasługują: Plan zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego i materiały wyjściowe do planu opracowany przez Biuru Planowania Przestrzennego w Lublinie w 2002 r.; Strategia rozwoju Województwa Lubelskiego – Raport, Bilans otwarcia, opracowany przez Biuro Planowania Przestrzennego w Lublinie w 2000 r.; Strategia rozwoju Województwa Lubelskiego opracowana przez Urząd Marszałkowski w Lublinie w 2000 r.; Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Polesie Zachodnie”; Raport o stanie środowiska Województwa Lubelskiego, Lublin 2000; Plan ochrony Poleskiego Parku Narodowego, Lublin 1999; Program ochrony środowiska dla Województwa Lubelskiego 1997-2010, Lublin 1997; Studia uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin; Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego; Strategia Rozwoju Polesia Zachodniego 2004-2013, Lublin 2003. Najbardziej poważnym problemem metodycznym w fazie powstawania konstrukcji Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 była kwestia, czy koncepcja rozwoju Powiatu wymaga wszechstronnego i szczegółowego ujęcia jego 22 problemów [pierwotna forma konstrukcji], czy może warto szczegółowość i wszechstronność problemów przełożyć na rzecz kluczowego trojakiego ujęcia zagadnień zrównoważonego rozwoju, zgodnego z ogólnymi trendami dla tego typu strategii [ostateczna forma konstrukcji]. Za przyjęciem drugiej koncepcji, obok stosowanej w tym względzie coraz częściej praktyki, przemawiało szereg czynników. Zaważył argument, iż łatwiej jest stworzyć strategię spójną z trzema elementami w każdym obszarze tematycznym, niż w każdym wypadku koordynować spójność z kilkunastoma obszarami. Ponadto, jak dowodzą dokumenty Komisji Unii Europejskiej, strategia Unii Europejskiej budowana jest według koncepcji zaledwie sześciu obszarów tematycznych [Patrz rozdział: Spójność z dokumentami UE]. Logika podpowiadała, iż jeśli założenia strategii zrównoważonego rozwoju całej niemal Europy udało się zamknąć w sześciu obszarach, to konstrukcja strategii Powiatu będzie w stanie ująć jego problemy w trzech podstawowych obszarach: człowiek, przyroda, gospodarka. Nie oznacza to, że wybór konstrukcji rozwiał wszystkie istniejące w tym względzie wątpliwości. Twórcy europejskiej strategii na zakończenie uzasadnienia przyjętej konstrukcji postawili pytania: Czy wybranych sześć tematów obejmuje najważniejsze długoterminowe wyzwania stojące przed europejskim społeczeństwem? Czy skoncentrowanie się na ograniczonej liczbie najistotniejszych problemów pomoże przenieść koncepcję zrównoważonego rozwoju na poziom operacyjny?8 Autorom niniejszej strategii nie pozostaje nic innego, jak wyrażając swe obawy wobec dokonanego wyboru konstrukcji dokumentu, wyartykułować wątpliwości unijnych ekspertów także wobec Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 8 European Union Strategy for Sustainable Development [Strategia Zrównoważonego Rozwoju UE], w: European Union Commission’s Directorates-General and Services z dnia 5 listopada 2003. Tłumaczenie: E. Kurek, S. Matjunin. 23 Ogólna metoda Strategii tworzy zamknięty cykl elementów etapowych, których treści mogą być ciągle korygowane pod wpływem zmieniającej się rzeczywistości na całym obszarze objętym strategią i w sferze stanowiącej wszelkie uwarunkowania zewnętrzne. Metoda może być modyfikowana również ze względu na dostosowania do przyszłych, coraz bardziej ujednolicanych w skali kraju metod planowania strategicznego. 24 Rozdział II INSTYTUCJONALNE ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU Spójność z globalnymi założeniami rozwoju zrównoważonego. Rozwój zrównoważony jest koncepcją globalną. Na międzynarodowej konferencji w 1997 roku w Rio de Janeiro, zwanej Rio+5, sygnatariusze deklaracji końcowej zobowiązali się do przygotowania strategii zrównoważonego rozwoju Świata przed następnym spotkaniem w Południowej Afryce. W dniach 2-4 września 2002 roku w Johannesburgu odbyło się Światowe Forum Zrównoważonego Rozwoju, w którego akcie końcowym zatytułowanym „Od naszych korzeni do przyszłości” czytamy między innymi: My, przedstawiciele światowej społeczności, niniejszym podkreślamy swoje zainteresowanie zrównoważonym rozwojem. Bierzemy na siebie zbiorową odpowiedzialność za rozwój i wzmacnianie wzajemnych zależności głównych filarów zrównoważonego rozwoju – gospodarczego, społecznego i ochrony środowiska naturalnego – na szczeblach lokalnych, regionalnych, narodowych i na szczeblu globalnym. Poprzez wdrażanie decyzji Światowego Forum Zrównoważonego Rozwoju i niniejszą Deklarację podkreślamy naszą odpowiedzialność przed sobą wzajemnie, przed światową społecznością i naszymi dziećmi. 25 Uznajemy, że walka z rozpowszechnioną nędzą i rozwój społeczny, rozwój gospodarczy i dbałość o środowisko naturalne, są nadrzędnymi celami i niezbędnymi uwarunkowaniami zrównoważonego rozwoju.9 Już tylko przytoczony wyżej fragment Deklaracji dowodzi, iż Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 jest spójna z globalnymi założeniami rozwoju zrównoważonego. Spójność z dokumentami Unii Europejskiej. W dokumentach Unii Europejskiej na temat jej roli w konstruowaniu strategii zrównoważonego rozwoju Świata czytamy między innymi: Aby osiągnąć konkretny postęp w skali Świata, Europa musi zademonstrować, że przede wszystkim robi porządek we własnym domu – wówczas dopiero może mieć podstawę do objęcia przewodnictwa nad światem w tym zakresie. Wymuszenie zrównoważonego rozwoju w Europie nie jest wystarczające. Unia Europejska powinna wesprzeć wysiłki innych części świata skierowane na to, aby społeczeństwa zwróciły się ku idei zrównoważonego rozwoju i powinna odegrać ważną rolę w organizacjach międzynarodowych, aby uczulić je i przekonać do idei zrównoważonego rozwoju. Mówimy w tym wypadku o ONZ, Międzynarodowym Funduszu Walutowym, Banku Światowym i Światowej Organizacji Handlu.10 W grudniu 1999 roku na spotkaniu w Helsinkach Rada Europejska zwróciła się do Komisji Europejskiej z propozycją skonstruowania europejskiej strategii rozwoju zrównoważonego: Pierwszym krokiem do powstania tej strategii, przygotowanym na posiedzenie Rady Europejskiej w Gothenburg w czerwcu 2001 roku, jest powstanie dokumentu konsultacyjnego, który nie zawiera szczegółowych celów i wskaźników, lecz określa podstawowe zagrożenia i szanse zrównoważonego rozwoju. Dokument ten otwiera szeroką dyskusję nad strategią zrównoważonego rozwoju z innymi europejskimi instytucjami, krajami 9 Od naszych korzeni do przyszłości – Deklaracja Światowego Forum Zrównoważonego Rozwoju [fragmenty], Johabbesburg, Południowa Afryka, 2-4 września 2002, [ Tłumaczenie: E. Kurek, S. Matjunin]. 10 European Union Strategy for Sustainable Development [Strategia Zrównoważonego Rozwoju UE], w: European Union Commission’s Directorates-General and Services z dnia 5 listopada 2003. Tłumaczenie: E. Kurek, S. Matjunin. 26 członkowskimi i społeczeństwem obywatelskim. Po zakończeniu debaty Komisja Europejska zaproponuje Radzie Europejskiej [plan budowy] strategii zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej, który będzie zawierał cele, wskaźniki i ramy czasowe jej powstania.11 Cytowany wyżej fragment dokumentów Komisji Unii Europejskiej dowodzi, iż unijna strategia zrównoważonego rozwoju dotychczas nie powstała i jedynym dokumentem, do którego w chwili obecnej można się odnieść przy tworzeniu strategii lokalnych, jest dokument konsultacyjny przygotowany na posiedzenie Rady Europejskiej w Gothenburgu. Oto główne przesłania tego dokumentu: Zrównoważony rozwój, w wypadku odpowiednio ukształtowanych kierunków polityki, oferuje mieszkańcom UE wiele możliwości. Jeżeli politykom uda się stworzyć odpowiednie warunki, jeśli przekonają przeciętnych obywateli i biznesmenów do konieczności uwzględnienia w ich działaniach aspektów społecznych i dotyczących ochrony środowiska, to polityka zrównoważonego rozwoju stworzy korzystne warunki dla gospodarki, rynku pracy i środowiska naturalnego. Mimo iż powyższa teza jest bardzo korzystna dla całego społeczeństwa, przewartościowanie polityki w kierunku założeń zrównoważonego rozwoju może doprowadzić do powstania grupy wygranych i grupy przegranych. W tych wypadkach musimy się upewnić, że ci, którzy muszą dostosować się do zmian w polityce, są właściwie traktowani i nie ponoszą zbędnych kosztów. [...] W każdym wypadku politycy winni dążyć do stworzenia ram wpływu na innowacje technologiczne i eliminować takie rozwiązania, których wprowadzenie na rynek powoduje zachwianie zrównoważonego rozwoju. Największe zagrożenia dla zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej i krajów kandydujących. Aby koncepcja [zrównoważonego rozwoju UE] była jak najbardziej konkretna i przydatna do stymulowania zmian, konieczne jest skoncentrowanie się na największych zagrożeniach dla zrównoważonego rozwoju UE i krajów kandydujących. Zagrożenia te są następujące: 1. Zmiany klimatyczne wywołujące groźne gwałtowne zjawiska przyrodnicze (np. powodzie i huragany), oraz równie groźne powolne procesy (np. podniesienie poziomu mórz). 11 European Union Strategy for Sustainable Development [Strategia Zrównoważonego Rozwoju UE], w: European Union Commission’s Directorates-General and Services z dnia 5 listopada 2003. Tłumaczenie: E.Kurek, S. Matjunin. 27 2. Zagrożenie zdrowia ludności spowodowane rozpowszechnianiem substancji toksycznych, odpornością na antybiotyki i niebezpieczną żywnością; w tym samym czasie pod znakiem zapytania staje jakość usług w zakresie ochrony zdrowia. 3. Wzrost presji na niektóre rodzaje ważnych dla życia zasobów naturalnych [m.in. wody pitnej] powoduje utrudnienia w dostępie ludności do zasobów naturalnych; w ostatnich latach objętość odpadów rośnie szybciej niż produkt narodowy brutto. 4. Ubóstwo i alienacja społeczna. Około 7% mieszkańców Europy żyje w warunkach permanentnej biedy, która ma silną tendencję przechodzenia z jednej generacji w następną. Zmiany na rynku pracy, coraz wyższe wymagania co do kwalifikacji pracowników i problemy rodzinne stanowią źródło zagrożeń dla dużych grup ludności; wiele z tych problemów koncentruje się w ubogich dzielnicach miast. 5. Starzenie się ludności powoduje kurczenie się siły roboczej i pociąga za sobą coraz większe koszty utrzymania emerytów i ochrony zdrowia. 6. Zanieczyszczenie środowiska oraz dewastacja przyrody obszarów miejskich i wiejskich bardzo często jest wynikiem decyzji o rozwoju przestrzennym podjętych w przeszłości. 7. Rozszerzenie Unii Europejskiej spowoduje wzrost zadań związanych z pomniejszeniem przepaści pomiędzy społeczeństwami biednych i bogatych. Brak działania w dłuższej perspektywie okaże się zgubny. Czasu na podjęcie działań mamy niewiele. Wiele problemów, przed którymi staje dziś strategia zrównoważonego rozwoju, korzeniami tkwi w podejmowanych w przeszłości decyzjach odnośnie technologii, infrastruktury i wykorzystania ziemi. Jeśli działania zostaną podjęte zbyt późno, niektóre z tych problemów mogą okazać się bardzo kosztowne lub niemożliwe do rozwiązania. Niezwłocznie potrzebne są zdecydowane działania. [...] Niektóre z zagrożeń rozwoju zrównoważonego [np. zmiany klimatu lub starzenie się ludności], są problemami długookresowymi, powstającymi stopniowo. Polityka odpowiada na nie często w formie „impulsów” i „krótkich działań”. Szczególnie w wypadku, gdy najważniejszym i dobrze widocznym aspektem są koszty, zaś efekty działań są mało widoczne i rozciągnięte na wiele lat. W społeczeństwie istnieje ponadto powszechne przeświadczenie, że polityka jest kształtowana raczej w interesie małych grup, a nie większości społeczeństwa, i jest daleka od realnych potrzeb ludności. [...] Zrównoważony rozwój winien stanowić centralną część programów politycznych [...]. Polityka musi być skoncentrowana na stałym długoterminowym zarządzaniu ambitnymi i weryfikowalnymi celami, które pozwolą przedsiębiorcom i obywatelom lepiej planować 28 rozwój i jego stopniowe osiąganie, przy jednoczesnym stopniowym redukowaniu kosztów. [...] Sukces każdej strategii zrównoważonego rozwoju zależy od zmian w zachowaniu ludzi. Rządy powinny podejmować większe wysiłki w celu poprawy stopnia edukacji i informowania społeczeństwa – przedstawicieli biznesu i obywateli – o kosztach swych obecnych zachowań, wpływie tych zachowań na innych, a także istniejących dla tego zachowania alternatyw. W osiągnięcie zrównoważonego rozwoju zaangażowany powinien być każdy człowiek. Unia Europejska musi przyjąć taką strategię zrównoważonego rozwoju, która umożliwi skuteczną odpowiedź na presję długookresowych problemów bezpośrednio dotyczących życia obywateli. Tym sposobem zrównoważony rozwój pozwoli zbudować most nad przepaścią pomiędzy Europą a zwykłymi Europejczykami; strategia zmobilizuje nasze społeczeństwo do konkretnych działań w zakresie zrównoważonego rozwoju na szczeblu lokalnym i na szczeblu rządów. Twórcy polityki lokalnej, regionalnej, narodowej lub europejskiej mogą stworzyć dobre warunki, lecz zrównoważony rozwój zależy od codziennej konsumpcji, produkcji, zatrudnienia i decyzji w zakresie wyboru transportu milionów ludzi. Oznacza to, że działania zwykłych obywateli i przedsiębiorców stają się rzeczą najistotniejszą. Na poziomie Unii Europejskiej. Wzrastająca instytucjonalna, gospodarcza i społeczna wzajemna zależność obszarów Unii Europejskiej, chcąc podołać stojącym przed nią wyzwaniom, wymaga wspólnej pracy. W wielu sektorach gospodarki postęp w kierunku zrównoważonego rozwoju może być osiągnięty tylko działaniami na szczeblu całej Unii Europejskiej. [...] Rozszerzenie Unii Europejskiej uczyni te kwestie jeszcze bardziej istotnymi. Nasza wspólna przyszłość wymaga wspólnego europejskiego podejścia.12 Twórcy strategii zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej stoją przed szeregiem problemów, od których nie byli wolni także autorzy Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013. Nowatorski charakter strategii zrównoważonego rozwoju 12 European Union Strategy for Sustainable Development [Strategia Zrównoważonego Rozwoju UE], w: European Union Commission’s Directorates-General and Services z dnia 5 listopada 2003. Tłumaczenie: E. Kurek, S. Matjunin. 29 w skali światowej, europejskiej, a tym bardziej powiatowej sprawia, że warto zastanowić się nad problemami, przed którymi stoi Europa, aby łatwiej i sprawniej odnieść je do problemów na płaszczyźnie lokalnej. Oto sformułowane w formie pytań niektóre problemy, z jakimi borykają się twórcy zrównoważonej strategii Unii Europejskiej: Czy skoncentrowanie się na ograniczonej liczbie najistotniejszych problemów pomoże przenieść koncepcję zrównoważonego rozwoju na poziom operacyjny? Czy wybranych sześć tematów obejmuje najważniejsze długoterminowe wyzwania stojące przed europejskim społeczeństwem? Ponieważ zrównoważony rozwój jest ideą długoterminową, musi on mieć odpowiednie klarowne przełożenia na kraje kandydujące. W jakim stopniu wyzwania, które stoją przed krajami kandydującymi, różnią się od wyzwań w obecnych krajach członkowskich? Co możemy uczynić, aby koszty realizacji strategii zrównoważonego rozwoju były minimalne oraz żeby zostały wykorzystane stworzone przez strategię możliwości?13 W świetle powyższych wątpliwości konstruktorów strategii Unii Europejskiej jasnym staje się, że autorzy Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013, których przez cały okres jej powstawania nękały podobne dylematy, stanowią na terenie – o ile nie Polski, to przynajmniej województwa lubelskiego – swego rodzaju forpocztę światowej i unijnej awangardy w postrzeganiu zrównoważonego rozwoju lokalnego. Prezentowana Strategia, której wartość zweryfikuje czas, nie jest na pewno dziełem doskonałym, ale pewnym jest, że jej autorzy dołożyli wszelkich starań, aby sporządzić ją w zgodzie zarówno z lokalnymi warunkami, jak i wskazówek płynących z Unii Europejskiej i Świata. Spójność z dokumentami Rzeczpospolitej Polski. Zgodnie z obowiązującą w funduszach strukturalnych zasadą programowania, Polska opracowała i przedstawiła Komisji Europejskiej Narodowy Plan Rozwoju, który określa strategię społeczno-gospodarczą kraju w pierwszych latach członkostwa w Unii Europejskiej. Narodowy Plan Rozwoju bierze pod 13 Tamże. 30 uwagę założenia strategii opracowanych dla różnych dziedzin życia: Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego, spójnej ze strategiami rozwoju poszczególnych województw; Narodowej Strategii Wzrostu Zatrudnienia i Rozwoju Zasobów Ludzkich; Narodowej Strategii Rozwoju Transportu; Narodowej Strategii Ochrony Środowiska; Spójnej Polityki Strukturalnej Rozwoju Obszarów Wiejskich i Rolnictwa i inne. Jest on podstawą przygotowania Podstaw Wsparcia Wspólnoty, czyli dokumentu określającego kierunki i wysokość wsparcia ze strony funduszy strukturalnych na realizację zamierzeń rozwojowych. Celem strategicznym Narodowego Planu Rozwoju jest rozwijanie konkurencyjnej gospodarki, opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zdolnej do długofalowego, harmonijnego rozwoju, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz poprawę spójności społecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unią Europejską na poziomie regionalnym i krajowym. Narodowy Plan Rozwoju będzie wdrażany przez programy operacyjne. W latach 2004-2006 będą to następujące programy: Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjności Przedsiębiorstw, którego celem strategicznym jest poprawa konkurencyjności polskiej gospodarki funkcjonującej w warunkach otwartego rynku. Jednym z istotnych warunków poprawy konkurencyjności przedsiębiorstw jest sprawnie działające otoczenie instytucjonalne podmiotów. Aby zapewnić przedsiębiorstwom kompleksowe wsparcie w dostosowywaniu się do zmieniających się warunków prowadzenia działalności gospodarczej, pierwszą grupą beneficjentów będą instytucje otoczenia biznesu: instytucje wspierające rozwój przedsiębiorczości, parki naukowo-technologiczne, inkubatory przedsiębiorczości, instytucje sfery badawczo- rozwojowej, itp. Drugą grupą odbiorców będą przedsiębiorstwa oparte na nowych technologiach, które będą mogły uzyskać bezpośrednie wsparcie finansowe. Sektorowy Program Operacyjny Rozwoju Zasobów Ludzkich, którego celem głównym jest budowa otwartego społeczeństwa poprzez zapewnienie mu warunków do właściwego rozwoju poprzez kształcenie, szkolenia i pracę. Planowane działania podwyższą i uaktualnią kwalifikacje zawodowe osób pracujących, poprawią ich mobilność zawodową, przyczynią się do aktywizacji zawodowej bezrobotnych i poprawią dostęp do rynku pracy kobiet i osób zagrożonych marginalizacją, a także podniosą jakość służb zatrudnienia oraz upowszechnią system doradztwa zawodowego. 31 Sektorowy Program Operacyjny Transport-Gospodarka Morska, którego celem strategicznym jest zwiększenie spójności transportowej kraju oraz polepszenie dostępności przestrzennej miast, obszarów i regionów Polski w układzie Unii Europejskiej. Środki tego programu skoncentrowane zostaną na inwestycjach w infrastrukturę transportową i działaniach z zakresu poprawy bezpieczeństwa. Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacji i Modernizacji Sektora Żywnościowego i Rozwoju Obszarów Wiejskich, którego celami głównymi jest poprawa konkurencyjności gospodarki rolno-żywnościowej oraz zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. Aby sprostać konkurencji panującej na rynku europejskim, gospodarstwa rolne będą zmuszone do poprawienia efektywności ekonomicznej prowadzonej działalności. Środki programu operacyjnego będą zatem wspierać zmiany w rolnictwie zmierzające m.in. do poprawy standardów sanitarnych i jakościowych w produkcji żywności oraz poprawy ochrony środowiska. Realizowane projekty przyczyniać się będą do różnicowania działalności ekonomicznej, rozwoju funkcji społecznych i kulturalnych oraz zapewnienia mieszkańcom dobrych warunków życia. Sektorowy Program Operacyjny Rybołówstwo i Przetwórstwo Ryb, którego celem strategicznym jest racjonalna gospodarka zasobami wód i poprawa efektywności sektora rybackiego oraz podniesienie konkurencyjności polskiego rybołówstwa i przetwórstwa rybnego. W programie tym środki skoncentrowane zostaną na odnowie i modernizacji floty rybackiej, ochronie i rozwoju zasobów wodnych oraz poprawie jakości produktów rybnych. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, którego celem jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie ich marginalizacji w taki sposób, który sprzyja długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską. Zakłada się, iż cele te zostaną osiągnięte przez koncentrację środków na trzech priorytetach: rozbudowie i modernizacji infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów; wzmocnieniu rozwoju regionalnych zasobów ludzkich; rozwoju lokalnym. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 jest spójna ze wszystkimi wyżej przedstawionymi dokumentami. Spójność z dokumentami Województwa Lubelskiego. Zgodnie z założeniami planów europejskich i krajowych, do chwili obecnej sporządzonych zostało szereg opracowań 32 dotyczących rozwoju Województwa Lubelskiego. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 jest spójna z następującymi dokumentami: Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego uchwaloną przez Sejmik Województwa Lubelskiego 14 lipca 2000 roku, która określiła podstawy i kierunki polityki regionalnej na najbliższych 15-20 lat. Celem generalnym Strategii jest osiąganie trwałego rozwoju społecznego i gospodarczego poprzez wykorzystanie geograficznego położenia regionu jako platformy współpracy krajów Europy Wschodniej i Zachodniej. Wyodrębniono w niej 13 dziedzin strategicznych: rozwój gospodarczy; infrastruktura ekonomiczna; rozwój obszarów wiejskich; zatrudnienie i rozwój zasobów ludzkich; nauka i szkolnictwo wyższe; turystyka; kultura i dziedzictwo narodowe; ochrona środowiska; rozwój dróg i komunikacji; rozwój energetyki; współpraca transgraniczna; instytucjonalne przygotowanie regionu do integracji z Unią Europejską; rozwój regionalny i lokalny; marketing regionalny. Cel generalny realizowany jest przez następujące priorytety rozwoju: tworzenie warunków restrukturyzacji rolnictwa oraz wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich; rozbudowa i modernizacja systemu komunikacyjnego i przejść granicznych; tworzenie kompleksowych systemów infrastruktury ekonomicznej; rozwój systemu przygotowywania kadr; poprawa kondycji ekologicznej środowiska; tworzenie warunków racjonalnej i ekonomicznie efektywnej urbanizacji; ochrona i pomnażanie dziedzictwa kulturowego. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013, z uwagi na specyfikę przyrodniczą obszaru oraz wartość walorów zabytków i tradycji kultury, a także wynikające z nich możliwości rozwoju społeczno-gospodarczego, nie pozostaje jednak w żadnym momencie w sprzeczności z głównymi założeniami „Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego”. Trudno za sprzeczność uznać pewne uzasadnione specyfiką Powiatu Łęczyńskiego rozbieżności, rozumiane jako potrzeby Powiatu wykraczające poza strategiczne założenia Województwa Lubelskiego. Najważniejszą kwestią wśród tych rozbieżności jest sprawa komunikacji. W 33 „Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego” zapisano, iż z punktu widzenia Województwa, pośród dróg Powiatu Łęczyńskiego, drogą strategiczną jest jedynie odcinek drogi Nr 82 Lublin-Łęczna. Z punktu natomiast potrzeb Powiatu Łęczyńskiego, którego główną szansą rozwojową jest turystyka, strategiczną drogą prowadzącą na Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie – zwłaszcza wobec perspektywy otwarcia turystycznego przejścia granicznego we Włodawie – jest cały odcinek tej drogi tj. trasa Lublin-Włodawa.14 Równie ważną rozbieżność stanowi wytyczenie w „Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego” takich stref funkcji gospodarczych Powiatu Łęczyńskiego, które w sposób rażący stoją w sprzeczności z powiatowymi założeniami strategicznymi. Mowa w tym wypadku o granicach wojewódzkiej strefy rozwoju turystyki, wewnątrz których znajduje się jedynie Gmina Ludwin. Tym sposobem w pozostałych gminach Powiatu i samym mieście Łęczna rozwoju turystyki strategia wojewódzka nie przewiduje.15 Ponieważ założenie to pozostaje w sprzeczności z głównymi celami „Strategii zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego”, a także z powstałymi później założeniami wspierania współpracy transgranicznej [m.in. niżej omówionych programów Euroregion Bug i Interreg IIIa], władze Powiatu podejmą wszelkie starania, aby przyszła strategia wojewódzka lub jej zaktualizowana forma uwzględniały jeśli nie wszystkie, to przynajmniej dwa wyżej wyartykułowane postulaty. Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego uchwalonym przez Sejmik Województwa Lubelskiego w dn. 29 lipca 2002 roku, który określa przestrzenny wymiar rozwoju społeczno-gospodarczego regionu oraz warunki realizacji zawartych w nim zadań, wytyczając cele, kierunki oraz zasady zagospodarowania terenu województwa. Cele zagospodarowania przestrzennego Województwa Lubelskiego są spójne zarówno z celami 14 Patrz: Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego, Lublin 2000, s. 90-93. Patrz: Mapa „Województwo Lubelskie – Wizja Przyszłego Rozwoju – Układ Funkcjonalny”, w: Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego, Lublin 2000, s. 95. 15 34 polityki przestrzennej Państwa Polskiego zawartymi w Koncepcji Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, jak i z celami określonymi w Strategii Rozwoju Województwa Lubelskiego. Celem wiodącym Planu jest poprawa jakości zagospodarowania regionu prowadząca do podnoszenia jego atrakcyjności rozwojowej i jakości warunków życia. Naczelnymi zasadami zagospodarowania przestrzennego województwa lubelskiego są: 1. Tworzenie odpowiednich form współistnienia środowiska przyrodniczego i zurbanizowanego poprzez zastosowanie właściwej skali i stopnia koncentracji inwestycji; 2. Wpisanie dziedzictwa kulturowego w struktury przestrzenne i otaczający krajobraz; 3. Przełamanie monofunkcyjności ośrodków poprzez tworzenie zróżnicowanych układów wielofunkcyjnych wykorzystujących cechy zaawansowanej technologii; 4. Podniesienie efektywności wykorzystania istniejącego zainwestowania (tereny zainwestowane, infrastruktura); 5. Poprawę sprawności funkcjonowania struktur i układów przestrzennych, głównie poprzez rozwój infrastruktury technicznej i społecznej; 6. Tworzenie sieciowych układów przestrzennych sprzyjających rozwojowi społecznemu i gospodarczemu, podnoszących konkurencyjność i innowacyjność regionu; 7. Zabezpieczenie rezerw terenowych dla przyszłego rozwoju. Zasady zagospodarowania przestrzeni szczególny nacisk kładą na ochronę i wykorzystanie przestrzeni niezurbanizowanych, a także segregację funkcji w taki sposób, aby minimalizować Zrównoważonego możliwość Rozwoju sąsiadowania Powiatu terenów Łęczyńskiego o kolizyjnej 2004-2013 funkcji. Strategia uwzględnia zarówno specyficzne przyrodnicze wymogi obszaru, którego dotyczy, ale także wszelkie założenia zawarte w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego, z wyjątkiem tych, które kolidują ze zrównoważonym rozwojem Powiatu Łęczyńskiego, tj. rozwój komunikacji i granice strefy rozwoju turystyki. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 jest także spójna z następującymi programami i dokumentami: 35 Planem Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego, który został opracowany przez firmę „ARCADIS EKOKONREM” Sp. z o.o. na zlecenie samorządu Województwa Lubelskiego na podstawie umowy z dnia 14 listopada 2001 roku. Dokument ten uwzględnia zapisy zawarte w aktualnie obowiązujących aktach prawnych z zakresu gospodarki odpadami oraz treść Krajowego Planu Gospodarki Odpadami. Plan powstał jako realizacja ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku. Niniejsza Strategia jest zgodna z jego założeniami. Programem Ochrony Środowiska dla Województwa Lubelskiego 1997-2010, przygotowanym pod auspicjami Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie, przyjęty i opublikowany w Lublinie w 1997 roku, który w głównych kierunkach rozwojowych i strategii długoterminowej zakłada m.in.: zachowanie specyfiki lubelskiej wsi poprzez np. rozwój agroturystyki i przyznawanie rolnikom dodatków socjalnych; wprowadzenie nowych energooszczędnych i przyjaznych środowisku naturalnemu technologii produkcji rolnej i przetwórstwa; dostosowanie gospodarstw do produkcji ekologicznej i zorganizowanie sieci jej dystrybucji; zalesianie terenów rolniczych o niskiej przydatności. Wytyczone przez dokument Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubelskiego 1997-2010 kierunki rozwoju są w pełni zbieżne z założeniami niniejszej Strategii. Głównymi założeniami Euroregionu Bug powołanego w roku 1992 przez trzy przygraniczne regiony: województwo lubelskie po stronie polskiej, obłast brzeska po stronie białoruskiej i obłast wołyńska oraz kilka rejonów obwodu lwowskiego po stronie ukraińskiej. Samorządy lokalne wchodzące w skład Euroregionu Bug po stronie polskiej, powołały do życia Stowarzyszenie Euroregion Bug, którego sekretariat znajduje się w Chełmie. Główne formy działania Stowarzyszenia to realizacja małych grantów transgranicznych z funduszy Phare CBC. W roku 2002 granty te zamknęły się kwotą w wysokości 250 tysięcy euro; w roku 2003 wyniosą 500 tys. euro, zaś w roku 2004 wyniosą 1.000.000 euro. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013 jest spójna z głównymi założeniami działań podejmowanych przez Stowarzyszenie Euroregion Bug. Głównymi założeniami Interreg IIIa, który jako inicjatywa Unii Europejskiej (program ponadnarodowy), skierowany jest na wspieranie współpracy transgranicznej. Na lata 20042006 UE przeznaczy dla Polski w ramach tego programu 205 milionów euro; województwo lubelskie do roku 2006 włącznie będzie otrzymywało 7-8 milionów euro rocznie. 36 Spójność z dokumentami Polesia Zachodniego. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013, który to powiat w znacznej części [gminy: Łęczna, Ludwin, Puchaczów i Cyców] leży w obszarze Polesia Zachodniego, jest spójna z powstałą w 2003 roku Strategią Zrównoważonego Rozwoju Polesia Zachodniego 2004-2013. Obie strategie łączy nie tylko taka sama chronologia i ujęcie ideowe w sensie rozumienia i zastosowania pojęcia zrównoważonego rozwoju, ale także podporządkowana temu pojęciu konstrukcja i wytyczenie kierunków rozwoju. Innymi słowy mówiąc, rozwój czterech gmin Powiatu Łęczyńskiego wchodzących w obszar Polesia Zachodniego w momencie zakończenia prac nad niniejszą Strategią będzie podporządkowany dwu spójnym ze sobą dokumentom: Strategii Zrównoważonego Rozwoju Polesia Zachodniego 2004-2013 oraz Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 2004-2013. W praktyce oznacza to, iż z chwilą wejścia Polski do Unii Europejskiej gminy te będą miały podwójną możliwość pozyskiwania funduszy na określone cele rozwojowe. 37 Rozdział III BILANS OTWARCIA Społeczeństwo Ludność. Ludność Powiatu Łęczyńskiego liczy około 60 tys. osób, spośród których 38,5% to ludność miejska – mieszkańcy Łęcznej. Powiat charakteryzuje się gęstością zaludnienia na poziomie 91 osób na km2, co jest wartością poniżej średniej krajowej. Największą miejscowością jest stolica powiatu miasto Łęczna, które w związku z rozwojem Lubelskiego Zagłębia Węglowego jest dynamicznie rozwijającym się w przeciągu ostatnich 20 lat miastem ludzi młodych; w Łęcznej odnotowuje się stosunkowo wysoki wskaźnik przyrostu naturalnego. Tabela 1. Ludność Powiatu Łęczyńskiego w roku 2002. Liczba ludności Jednostka samorządu terytorialnego Mężczyźni Kobiety Ogółem Na 1km2 Powiat Łęczyński 28284 28912 57196 91 Gmina Łęczna 12520 12911 25431 343 Łęczna (miasto) 10861 11169 22030 1174 Łęczna (obszar wiejski) 1659 1742 3401 b.d. Gmina Cyców 3706 3813 7519 51 Gmina Ludwin 2514 2388 4902 41 Gmina Milejów 4583 4713 9296 80 Gmina Puchaczów 2348 2431 4779 52 Gmina Spiczyn 2656 2613 5269 66 Mapa Nr 4. Powiat Łęczyński – gęstość zaludnienia (załącznik). 38 Wykres 1: Liczba ludności Powiatu Łęczyńskiego w roku 2002. 25000 22030 20000 15000 10000 9296 7519 3401 5000 4902 4779 5269 0 1 Łęczna (obszar wiejski) Łęczna (miasto) Cyców Ludwin Milejów Puchaczów Spiczyn Tabela 2: Zmiany w liczbach ludności Powiatu Łęczyńskiego w 2002 roku. Jednostka samorządu terytorialnego Urodzenia żywe ogółem (osoby) Zgony ogółem (osoby) Przyrost naturalny (osoby) Przyrost naturalny na 100 mieszkańców Saldo migrcji Powiat Łęczyński 576 450 126 4,54% -9,00% Gmina Łęczna 233 108 125 2,02% -2,07% Łęczna (miasto) 208 66 142 1,75% -3,20% Łęczna (obszar wiejski) 25 42 -17 0,27% b.d. Gmina Cyców 95 72 23 0,60% 3,02% Gmina Ludwin 58 46 12 0,39% -2,41% Gmina Milejów 92 110 -18 0,74% 3,30% Gmina Puchaczów 43 65 -22 0,38% 4,59% Gmina Spiczyn 55 49 6 0,42% -3,73% Struktura wiekowa ludności w Powiecie Łęczyńskim jest korzystna. Notuje się wysoki odsetek ludności w wieku przedprodukcyjnym i produkcyjnym, szczególnie w mieście 39 Łęczna. Istnieją jednak na terenie powiatu miejscowości gdzie występuje proces „starzenia się wsi” Tabela 3: Struktura wieku ludności Powiatu Łęczyńskiego w roku 2002. Jednostka samorządu terytorialnego przedprodukcyjnym produkcyjnym poprodukcyjnym Procent ludności w wieku produkcyjnym Powiat łęczyński 15668 34797 6731 60,84 Gmina Łęczna 7542 16459 1430 64,72 Łęczna (miasto) 6670 14487 873 65,76 Łęczna (obszar wiejski) 872 1972 557 57,98 Gmina Cyców 2189 4205 1125 55,92 Gmina Ludwin 1294 2815 793 57,43 Gmina Milejów 2148 5492 1656 59,08 Gmina Puchaczów 1164 2752 863 57,59 Gmina Spiczyn 1331 3074 864 58,34 Liczba ludności w wieku: Szkolnictwo. Na terenie powiatu łęczyńskiego funkcjonuje kilkadziesiąt szkół podstawowych i gimnazjów podległych władzom gminnym. Tabela 4: Liczba przedszkoli w Powiecie Łęczyńskim w roku 2002. Jednostka samorządu terytorialnego Przedszkola ogółem Miejsca w przedszkolach Dzieci 6-letnie w przedszkolach Powiat Łęczyński 8 890 361 Gmina Łęczna 4 645 291 Łęczna (miasto) 4 645 291 Łęczna (obszar wiejski) 0 0 0 Gmina Cyców 1 30 6 Gmina Milejów 1 90 34 Gmina Puchaczów 1 100 30 Gmina Spiczyn 1 25 Gmina Ludwin 40 Tabela 5: Liczba szkół podstawowych w Powiecie Łęczyńskim w roku 2002. Jednostka samorządu terytorialnego Liczba szkół Liczba uczniów Liczba oddziałów Liczba nauczycieli Powiat Łęczyński 35 5347 297 397 Gmina Łęczna 5 2772 117 149 Gmina Cyców 8 748 49 60 Gmina Ludwin 4 443 26 40 Gmina Milejów 6 751 44 54 Gmina Puchaczów 7 530 35 55 Gmina Spiczyn 5 440 26 39 Tabela 6: Liczba gimnazjów w Powiecie Łęczyńskim w roku 2002. Jednostka samorządu terytorialnego Liczba szkół Liczba uczniów Liczba oddziałów Liczba nauczycieli Powiat Łęczyński 9 3414 143 189 Gmina Łęczna 2 1887 75 111 Gmina Cyców 2 414 17 13 Gmina Ludwin 1 227 12 16 Gmina Milejów 2 383 16 15 Gmina Puchaczów 1 260 14 21 Gmina Spiczyn 1 243 9 13 Na jednego nauczyciela przypada średnio, podobnie jak w całym województwie lubelskim, 15 uczniów. Przy czym w szkołach podstawowych jest to zaledwie 14 uczniów, a w gimnazjach 18. Na jedną placówkę przypada średnio 152 uczniów, a w całym województwie 181 uczniów; 62 szkoły Powiatu Łęczyńskiego objętych jest opieką Poradni PsychologicznoPedagogicznej w Łęcznej. W Powiecie istnieje Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy dla dziewcząt niedostosowanych społecznie z terenu całego kraju zlokalizowany w Głębokiem gmina Cyców. Z punktu widzenia strategicznych kierunków rozwoju powiatu łęczyńskiego, kluczowe znaczenie ma nauczanie średnie. W założeniach winno ono leżeć w gestii Powiatu Łęczyńskiego. W praktyce szkoły średnie prowadzone są również przez Gminę Łęczna i 41 Gminę Puchaczów. Utrudnia to jego modelowanie na poziomie strategii realizowanej przez władze powiatowe. Tabela 7: Liczba szkół średnich w Powiecie Łęczyńskim w roku 2002. Liczba szkół Szkoły Zasadnicze zawodowe Średnie techniczne i zawodowe Licea Policealne ogólnokształcące Liczba szkół 4 18 4 5 Liczba uczniów 204 1219 1148 345 Liczba absolwentów 72 214 255 80 Najwięcej jest uczniów liceów ogólnokształcących, oraz szkół średnich technicznych i zawodowych. Determinuje to dużą liczbę absolwentów tych szkół. Ogólną strukturę liczby uczniów w powiecie łęczyńskim można uznać, w porównaniu do województwa i kraju, za korzystną. Odsetek uczniów szkół średnich technicznych i zawodowych, oraz liceów ogólnokształcących jest wyższy niż w województwie i kraju. Bardzo ważne jest to, iż 92,1% młodzieży uczy się w szkołach średnich, które dają możliwość dalszego kształcenia. System szkolnictwa w powiecie zamyka się na poziomie szkoły policealnej. Liczba uczniów uczęszczających do szkół zasadniczych zawodowych jest znacznie niższy niż w województwie i kraju. Dla tej grupy młodzieży istotne są profile nauczania, które zwiększają szanse na znalezienie pracy. Tabela Nr 8. Profile kształcenia a rynek pracy w Powiecie Łęczyńskim w roku 2002. Profile kształcenia w szkołach Zawody, na które jest zapotrzebowanie na rynku Najczęściej występujące zawody wśród bezrobotnych Technik ekonomista Kasjer handlowy Sprzedawca Sprzedawca - magazynier Monter podzespołów elektronicznych Robotnik budowlany Technik handlowiec Sprzedawca Technik ekonomista o specjalizacji foinanse i bankowość Technik ogrodnik Technik architektury krajobrazu Robotnik pomocniczy w przemyśle spożywczym Robotnik gospodarczy Referent administracyjno - biurowy Robotnik pomocniczy w górnictwie i budownictwie Robotnik pomocniczy w przemyśle spożywczym Ślusarz Mechanik maszyn i urządzeń 42 Technik agrobiznesu Pomocnik hutnika - dmuchacz szkła Robotnik produkcji odzieży Kucharz małej gastronomii Ogrodnik Fryzjer Technik informatyk Robotnik w gospodarstwie rolnym Nauczyciel języka angielskiego Robotnik budowlany Kucharz Operator urządzeń do produkcji makaronu Kierowca samochodu ciężarowego Pomoce domowe Technik mechanik Technik rolnik Technik ogrodnik Technik prac biurowych Technik rolnik Technik hodowca koni Technik organizacji usług gastronomicznych Technik hotelarstwa Technik handlowiec Mechanik Technik żywienia i gospodarstwa domowego Technik technologii żywienia Piekarz Cukiernik Rolnik Magazynier Referent ekonomiczny Technik prac biurowych Kucharz Rolnik produkcji roslinnej i hodowli zwierząt Ogrodnik Robotnik obróbki metalu Jak wynika z powyższego zestawienia, istnieją grupy społeczne edukowane w zawodach licznie reprezentowanych wśród bezrobotnych. Należą do nich: technik ogrodnik; technik rolnik; mechanik. Niezbędne jest, więc zbadanie możliwości modyfikacji w profilach nauczania i kształcenia w szkołach na terenie powiatu. Trzeba przygotować program obejmujący wykaz niepotrzebnych zawodów, oraz prognozę zatrudnienia na najbliższe lata. Istnieją zawody, na które jest zapotrzebowanie, będące jednocześnie w gronie najczęściej występujących zawodach wśród bezrobotnych. Należą do nich: sprzedawca, robotnik budowlany i robotnik pomocniczy w przemyśle spożywczym. Wynika to zarówno z mniejszej podaży ofert pracy w stosunku do popytu pracowników o danym wykształceniu, jak i z niewystarczających kwalifikacji zawodowych wymuszających dodatkowe szkolenia. Wśród 16,3% bezrobotnych znajdują się także osoby nie zainteresowane podjęciem jakiejkolwiek pracy. Dla tych osób konieczne jest stworzenie programu aktywizacji z uwzględnieniem różnego rodzaju treningów psychologicznych. Pomogą one w dostosowaniu się do zapotrzebowań rynku pracy. 43 Ochrona zdrowia i opieka społeczna. Powiat Łęczyński boryka się wprawdzie z niedoinwestowaniem służby zdrowia, lecz w sferze infrastruktury, dysponuje dostateczną siecią placówek doraźnej opieki medycznej, a jedynymi nie zaspokojonymi potrzebami zdaje się być niedostateczna w niektórych gminach liczba punktów opieki stomatologicznej. Głównym problemem opieki zdrowotnej na terenie Powiatu Łęczyńskiego jest brak szpitala. Jedyny szpital, zlokalizowany w stuletnim budynku w Jaszczowie gmina Milejów, nie spełnia podstawowych wymogów dla tego typu placówek; dysponuje zaledwie 62 łóżkami. W chwili obecnej trwa budowa szpitala w Łęcznej, który dysponując 188 łóżkami i zespołem przyszpitalnych poradni, zaspokoi potrzeby ludności Powiatu Łęczyńskiego na opiekę szpitalną i medyczną w ciągu kilkudziesięciu następnych lat; głównym problemem realizacji inwestycji jest niewystarczająca ilość środków. Jeśli chodzi o opiekę społeczną, na terenie Powiatu Łęczyńskiego działa Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Łęcznej i również zlokalizowany w stolicy powiatu Środowiskowy Dom Samopomocy w Łęcznej. Oba ośrodki prowadzą różnorodne formy pomocy rodzinom. Szczególnie ostro odczuwalny jest natomiast brak placówek, w których prowadzona byłaby opieka nad ludźmi starymi i obłożnie chorymi. Tabela Nr 9: Ochrona zdrowia w Powiecie Łęczyńskim w roku 2002. Jednostka samorządu terytorialnego Ilość szpitali Ilość łóżek Przychodnie i ośrodki Apteki zdrowia Powiat Łęczyński 1 62 12 17 Gmina Łęczna 6 11 Gmina Cyców 2 1 Gmina Ludwin 1 1 1 2 Gmina Puchaczów 1 1 Gmina Spiczyn 1 1 Gmina Milejów Szpitale 1 62 44 Rynek pracy. Największym problemem rynku pracy Powiatu Łęczyńskiego jest bezrobocie; średnia stopa bezrobocia w roku 2003 wynosiła 15,8% i w stosunku do roku 1999 wzrosła o 3 punkty procentowe. Bezrobocie w wypadku 57,3% pozostających bez pracy osób ma charakter długotrwały. Tabela Nr 10. Struktura bezrobocia w gminach Powiatu Łęczyńskiego w dniu 30 września 2003 część I. Gmina Typ Bezrobotni Bezrobotni Bezrobotni Uprawnieni Uprawnion Bezrobotni ogółem kobiety absolwenci do zasiłku e kobiety do zwolnieni z zasiłku przyczyn zakładu pracy Łęczna Mg 1942 1241 161 143 80 39 Ludwin G 419 202 29 17 5 4 Cyców G 642 320 36 32 14 8 Puchaczów G 318 164 14 17 9 4 Milejów G 742 381 40 40 15 16 Spiczyn G 413 186 22 17 7 13 4476 2494 302 266 130 84 Ogółem Tabela Nr 11. Struktura bezrobocia w gminach Powiatu Łęczyńskiego w dniu 30 września 2003 część II. Gmina Typ Staż Staż Staż Staż Staż Staż bezrobocia bezrobocia bezrobocia bezrobocia bezrobocia bezrobocia do 1 od 1 do 3 od 3 do 6 od 6 do 12 od 12 do 24 powyżej 24 miesiąca miesięcy miesięcy miesięcy miesięcy miesięcy Łęczna Mg 171 233 204 299 368 677 Ludwin G 34 39 36 70 70 170 Cyców G 39 62 53 103 128 257 Puczaczów G 16 26 25 60 56 135 Milejów G 56 59 59 114 153 301 Spiczyn G 28 32 31 70 95 157 344 441 408 716 870 1697 Ogółem Jednym z poważnych problemów bezrobocia na terenie Powiatu Łęczyńskiego jest problem bezrobocia wśród kobiet. Wprawdzie w skali Powiatu w stosunku do lat ubiegłych wskaźnik bezrobocia wśród kobiet zmalał z 61% w roku 1999 do 55,7% wśród ogółu bezrobotnych w roku 2003, lecz na terenie miasta Łęczna nadal pozostaje niepokojąco wysoki i wynosi blisko 64%. Bezrobotne kobiety mieszkające w Łęcznej, mimo wyższych od mężczyzn kwalifikacji i wykształcenia, mają też zdecydowanie mniejsze szanse na znalezienie pracy; we wrześniu 2003 roku pracę znalazło 102 mężczyzn i tylko 59 kobiet. Inny poważny problem rynku pracy Powiatu Łęczyńskiego stanowią bezrobotni pochodzący z gmin typowo wiejskich, których procent wśród ogółu bezrobotnych wzrósł z 52,3 w roku 1999 do 60,7 w roku 2003; wśród nich 35,9% to młodzież w wieku 18-24 lata. Na pracę w Powiecie Łęczyńskim nie mogą też 45 liczyć niepełnosprawni. Brak na terenie powiatu zakładów pracy chronionej powoduje, że dla 50 zarejestrowanych niepełnosprawnych bezrobotnych Powiatowy Urząd Pracy w Łęcznej miał tylko 9 ofert. Wśród bezrobotnych rośnie także liczba osób posiadających wykształcenie policealne i wyższe. Jedynym korzystnym zwiastunem na rynku pracy Powiatu Łęczyńskiego jest spadek – pomimo wchodzącego na rynek pracy wyżu demograficznego – absolwentów wśród osób bezrobotnych z 8,1% w roku 1999 do 6,7% w roku 2003. Kultura Zabytki i muzea. Region łęczyński posiada bogatą tradycję historyczną i kulturową. Wiele miejscowości z tego obszaru wzmiankowano w najstarszych źródłach, np. Nadrybie i Szpica już w XIII wieku. Łęczna uzyskała prawa miejskie w roku 1467, a Puchaczów w 1527 r. Rozwój Ziemi Łęczyńskiej nastąpił w XV i XVI wieku dzięki rodowi Tęczyńskich, do których należały okoliczne dobra. Łęczna słynęła z jarmarków, na które przybywali kupcy nie tylko polscy, ale także ze wschodu i zachodu Europy. Prawa miejskie, nadane przez Zygmunta Starego, posiadał także Łańcuchów. Tradycje historyczne wiążą się również z miejscowościami Spiczyn, Kijany i Zawieprzyce. W Kijanach zachował się pałac Sonnenbergów, zaś w Zawierzycach zespół parkowo-pałacowy z XVII wieku. Bogate są dzieje regionu z czasów powstań, szczególnie styczniowego, gdzie do dziś wspomina się bohaterską postawę rodu Bogdanowiczów z Nadrybia. Na terenie Powiatu Łęczyńskiego znajduje się wiele zabytków architektury, miejsc pamięci narodowej i stanowisk archeologicznych. Stanowi to oprócz walorów środowiska dodatkową atrakcję turystyczną. Najcenniejsze zabytki powiatu to: o Kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny z lat 1618-1631 w Łęcznej; o Późnobarokowy dom mansjonarzy z XVII wieku w Łęcznej; o Barokowa synagoga z połowy XVII wieku w Łęcznej; o Klasycystyczny ratusz z XIX wieku w Łęcznej (obecnie USC); o Układ architektoniczny w sterej części Łęcznej z trzema rynkami z wieków XV-XVIII; o Zespół dworsko-pałacowy „Podzamcze” w Łęcznej z drugiej połowy XIX wieku; 46 o Zespół pałacowo-parkowy w Kijanach; o Cerkiew i cmentarz prawosławny w Dratowie z przełomu XIX i XX wieku; o Dwór i spichlerz z XIX wieku w Ludwinie; o Kościół z 1817 r. i zespół parkowo-dworski z pałacem wg projektu S.Witkiewicza w Łańcuchowie; o Zespół pałacowo-parkowy w Łysołajach z 1904 roku; o Dwór drewniany w Jaszczowi z XIX wieku; o Zespół parkowo-pałacowy w Zawieprzycach; o Późnobarokowy kościół z XVIII wieku w Puchaczowie, o Zespół pałacowo-parkowy w Ciechankach Łańcuchowskich. Instytucje kulturalne. Upowszechnianiem kultury na terenie powiatu łęczyńskiego zajmują się różnego rodzaju instytucje, ośrodki kultury i twórcy ludowi. Do najbardziej aktywnych placówek należą : • Centrum Kultury w Łęcznej zajmujące się upowszechnianiem kultury i sztuki na terenie miasta i gminy Łęczna poprzez: zajęcia dla dzieci, młodzieży i dorosłych w licznych kołach zainteresowań; organizację imprez sportowych, przeglądów i festiwali. • Muzeum Regionalne w Łęcznej, Oddział Muzeum Lubelskiego (od 1969 roku mieści się w XVII wiecznej synagodze, w której zachowany jest pierwotny wystrój wnętrza. Muzeum posiada zbiory z zakresu etnografii, numizmatyki, archeologii i historii. Szczególnie cenne są ocalone zbiory judaików.); • CK – Osiedlowy Dom Kultury w Łęcznej; • Gminny Ośrodek Kultury w Milejowie; • Gminny Ośrodek Kultury w Puchaczowie. • Powiatowa Biblioteka Publiczna w Łęcznej oraz 6 bibliotek gminnych, które posiadają 12 filii. • Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna wraz z 4 filiami funkcjonującymi na osiedlach w Łęcznej. W Powiecie Łęczyńskim wydawane są 4 gazety lokalne: „Łęczyński Tygodnik Powiatowy”, „Gazeta Regionalna”, „Wieści” i „Pojezierze Łęczyńsko – Włodawskie” oraz wydawany przez Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łęczyńskiej „Merkuriusz Łęczyński”. Znajdują się w nim ciekawe artykuły historyczne, informacje o ważnych dokumentach 47 dotyczących przeszłości miasta i poszczególnych miast Powiatu, a także aktualne społeczno – kulturalne wydarzenia z życia Łęcznej i okolic. Sport i rekreacja. Na terenie Powiatu Łęczyńskiego działa, założony w 1979 roku, Klub Sportowy „Górnik” Łęczna. Jest to najlepiej zorganizowany pod względem zaplecza sportowego klub w województwie lubelskim. Głównym jego sponsorem jest kopalnia węgla kamiennego Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. Obecnie w klubie istnieją trzy sekcje: piłki nożnej, zapasów (drużynowe mistrzostwo Polski w stylu wolnym w 2002 roku) i tenisa ziemnego. Klub GKS "Górnik" powstał 20 września 1979 roku w Łęcznej. Jedyną sekcja nowo powstałego klubu była piłka nożna. W 1981 roku powołano do życia sekcje zapasów i brydża sportowego, zaś pięć lat później także piłki siatkowej mężczyzn. Największe sukcesy przyszły w latach 1987-1990, kiedy to w czterosekcyjnym klubie, aż trzy występowały w II lidze - piłka nożna, brydż sportowy i piłka siatkowa. Głównym sponsorem klubu był wówczas Zakład Robót Górniczych w Łęcznej. W 1990 roku Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. przejęła obowiązki sponsora GKS-u. Lubelski Węgiel "Bogdanka" S.A. jest obecnie jedyną zyskowną kopalnią w Polsce. Ten fakt sprawia, iż sytuacja klubu jest również dobra, co uwidacznia się rozwojem bazy sportowej i osiągnięciami zawodników. Najmłodszą sekcją jest, powstała w 1995 roku, sekcja tenisa ziemnego. W 1997 r. oddano do użytku halę sportowa, z doskonale wyposażoną siłownią. W 1998 r. odbyły się w niej Młodzieżowe Mistrzostwa Polski o Puchar PKOL w zapasach stylu wolnego. Oczkiem w głowie zarządu klubu jest jednak piłka nożna. Swój pierwszy - historyczny - awans do II ligi piłkarze "Górnika" wywalczyli w czerwcu 1988 roku. Niestety, był to tylko roczny pobyt zawodników GKS w tej klasie rozgrywek. Ponowny awans miał miejsce w sezonie 1995/96, kiedy to, wyraźnie dystansując rywali, "Górnik" zajął pierwsze miejsce w tzw. grupie "lubelskiej" III ligi. Po początkowych niepowodzeniach, sezon 1996/97 GKS ukończył na dziewiątym miejscu, natomiast trzy następne w ścisłej czołówce - na trzecim miejscu. Sezon 2002/2003 zakończył się sukcesem, bowiem „Górnik” zajął 4 miejsce w II lidze, a następnie przez wygrane baraże z Zagłębiem Lubin awansował do I ligi. Dzięki temu awansowi miasto Łęczna znane jest w całej Polsce. Równocześnie z awansem „Górnika” nastąpiła rozbudowa stadionu w Łęcznej. Stadion o pojemności 6 000 miejsc posiada trybunę krytą oraz nowoczesne oświetlenie. Osiągnięcia GKS "Górnik" 1980/1981 - awans do klasy A 1981/1982 - awans do klasy okręgowej 1984/1985 - awans do III ligi 1988/1989 - awans do II ligi 1989/1990 - 15. miejsce, spadek do III ligi 1995/1996 - ponowny awans do II ligi 48 1996/1997 - 9. miejsce 1997/1998 - awans do 1/8 finału Pucharu Polski 1997/1998 - 3. miejsce 1998/1999 - 3. miejsce 1999/2000 - 3. miejsce 2000/2001 - 6. miejsce 2001/2002 - 4. miejsce - 4 miejsce w II lidze 2002/2003 awans do I ligi przez wygrane baraże z Zagłębiem Lubin Poza tym w poszczególnych gminach funkcjonują szkolne i ludowe zespoły sportowe oraz stowarzyszenia kultury fizycznej. Należą do nich: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Ludowy Uczniowski Międzyszkolny Klub Sportowy „Pojezierze” w Lęcznej; Ludowy Klub Sportowy „Wigor” w Kijanach; Ludowy Klub Sportowy „Iskra” w Spiczynie; Uczniowski Klub Sportowy „Jedynka” w Łęcznej; Uczniowski Klub Sportowy „SP Ostrówek” w Ostrówku; Uczniowski Klub Sportowy „Puchatek” w Puchaczowie; Uczniowski Klub Sportowy „Mikado” w Piasecznie; Uczniowski Klub Sportowy „Tytan” w Zezulinie; Uczniowski Klub Sportowy „Orlik” w Ludwinie; Uczniowski Klub Sportowy „Skarbek” w Puchaczowie; Uczniowski Klub Sportowy „Olimpia” w Nadrybiu; Uczniowski Klub Sportowy „Olimpijczyk” w Ludwinie; Uczniowski Klub Sportowy „Dratovia-Dratów” w Dratwie; Uczniowski Klub Sportowy „Kijany” w Kijanach; Uczniowski Klub Sportowy „Banita Milejów” w Milejowie; Uczniowski Klub Sportowy „Amator” w Cycowie; Uczniowski Klub Sportowy „Sokół” w Jawidzu; Ludowy Uczniowski Klub Sportowy „Jaszczowianka” w Jaszczowie Miejsko-Uczniowski Klub Sportowy „Hetman” w Łęcznej; Miejsko-Górniczy Klub Sportowy „Gwarek” w Łęcznej; Ludowy Klub Sportowy „Błękitni-Cyców”; Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej „Atlas” w Łęcznej; Stowarzyszenie „Sympatycy” w Łęcznej; Stowarzyszenie Miłośników Sportu „Maratończyk” w Łęcznej; Górniczy Klub Sportowy „Górnik” w Łęcznej; Ludowy Klub Sportowy „Tur” w Milejowie; 49 • • • • • • • Gminny Ludowy Klub Sportowy „Ludwiniak” w Ludwinie; Miejsko-Ludowy Klub Sportowy „Sokół Trans-Pol” w Łęcznej; Klub Sportowy „ESOX” w Wólce Nowej; Klub Jeździecki „Goniec” w Kaniwoli; Milejowski Klub Taekwon-do z siedzibą w Milejowie; Łęczyński Klub Taekwon-do z siedzibą w Łęcznej; Powiatowy Szkolny Związek Sportowy w Łęcznej. Ogromnym zainteresowaniem wśród mieszkańców powiatu cieszą się powiatowe ligi halowe: piłki nożnej, siatkówki i koszykówki. Stanowią one znakomitą formę aktywnego wypoczynku i atrakcyjnego spędzania wolnego czasu. Organizatorami rozgrywek są: Starostwo Powiatowe w lęcznej i Powiatowy Szkolny Związek Sportowy. Najważniejsze obiekty sportowe na obszarze powiatu to: • Zespół Obiektów Sportowych Górniczego Klubu Sportowego „Górnik” w Łęcznej – hala widowiskowa, stadion, korty tenisowe, miejsca noclegowe dla 34 osób. • Hala widowiskowo-sportowa przy Szkole Podstawowej nr 4 w Łęcznej, • Basen przy Zespole Szkół nr 1 w Łęcznej, • Stadion piłkarski w Milejowie, • Hala sportowa z basenem w Ludwinie (w budowie). Organizacje pozarządowe. Społeczeństwo Powiatu Łęczyńskiego wyróżnia duża aktywność na polu działań o charakterze społecznym, która przejawia się zarówno w liczbie, jak i charakterze i aktywności organizacji pozarządowych. 43 organizacje działające na terenie Łęcznej plasują stolicę Powiatu w absolutnej czołówce wszystkich miast Lubelszczyzny. Najdłuższym stażem w działalności może poszczycić się Grupa Inicjatyw Plastycznych Przyjaciół Fotograficznych „PALMA” działająca od 1983 roku. Aktywnie działa Towarzystwo Przyjaciół Milejowa Przyjaciół istniejące od 1975 roku Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Łęczyńskiej oraz 3 organizacje kobiece w Łęcznej i jedna działająca na terenie gminy Ludwin. Organizacje pozarządowe, których tradycje w Polsce i w Europie sięgają średniowiecznych wspólnot obywatelskich, odgrywają ogromną rolę m.in. w pobudzaniu aktywności społecznej i aktywizacji ludności wokół działań na rzecz realizacji celów rozwoju 50 lokalnego. Jest to kapitał społeczny, który, zdegradowany w czasach PRL, w ostatnich kilkunastu latach przeżywa okres żywiołowego odrodzenia. W zrównoważonym rozwoju Powiatu Łęczyńskiego organizacje pozarządowe mają do odegrania rolę podwójną: winny stać się stymulatorem społecznej aktywności, a zarazem wchłonąć wsparcie finansowe na cele lokalne niedostępne dla samorządów lokalnych [wiele funduszy UE i innych, zagranicznych i krajowych, przeznaczonych na cele spójne z celami strategii zrównoważonego rozwoju, jest dostępnych tylko dla organizacji pozarządowych]. Współpraca międzynarodowa. W kilka lat po powstaniu samorządów gminnych zaczęła kiełkować współpraca międzynarodowa. Nastąpiło to po podpisaniu umów partnerskich pomiędzy Gminą Łęczna a węgierskim miastem Hajduhadhaz oraz w 1997 roku z miastem Treviolo we Włoszech. Początkowo współpraca dotyczyła głównie wymiany młodzieży. Wymiana ta była realizowana przez wybrane łęczyńskie szkoły. Zdobyte pierwsze doświadczenia pozwoliły rozszerzyć współpracę o dalsze kraje zachodnie – w szczególności o Holandię. Szkoły średnie z terenu Powiatu Łęczyńskiego również mogą się poszczycić współpracą międzynarodową (w tym wymianą młodzieży, organizacją praktyk zagranicznych, przenoszenia myśli technicznej i technologii). Od kilku lat gmina Ludwin prowadzi współpracę międzynarodową z węgierską gminą Teglas w rejonie Hajdu-Bihar na Węgrzech. Dzięki dużemu zainteresowaniu naszym regionem przez stronę ukraińską staniemy się w przyszłości „pomostem między Wschodem a Zachodem”. Mieszkańcy i przedstawiciele lokalnych władz Ukrainy, zainteresowani zmianami ustrojowymi i budowaniem społeczeństwa obywatelskiego, nawiązali współpracę z naszymi samorządami i organizacjami pozarządowymi. Efektem kontaktów było podpisanie listów intencyjnych, porozumienia, a następnie wymiana młodzieży z miastem ukraińskim Goła Przystań. Obecnie współpraca rozwija się w kierunku wymiany doświadczeń w dziedzinach: 51 oświaty, biznesu, nowych technologii, turystyki i agroturystyki. Przedstawiciele samorządów z terenu Ukrainy i Powiatu Łęczyńskiego podczas wspólnych wizyt wymieniali zdobyte doświadczenia. Również organizacje pozarządowe – w oparciu o środki pomocowe uzyskane z Ambasady Amerykańskiej i Fundacji Wolności nad Demokracją – dzieliły się swoimi doświadczeniami z partnerami ze Wschodu w zakresie możliwości pozyskania funduszy na swoją działalność. Kobiety ukraińskie miały możliwość zapoznania się z modelem polskiej demokracji i rozwijaniem własnej przedsiębiorczości. Planuje się rozwijać współpracę międzynarodową w oparciu o dostępne środki samorządowe oraz pozyskane z funduszy unijnych. Środowisko przyrodnicze Położenie geograficzne, rzeźba terenu i budowa geologiczna. Powiat Łęczyński położony jest jest w centralnej części Województwa Lubelskiego. Graniczy z następującymi powiatami: lubelskim, lubartowskim, parczewskim, włodawskim, chełmskim i świdnickim. Stolica Powiatu, miasto Łęczna, położona jest 24 km od Lublina, 27 km od Lubartowa, 55 km od Chełma i 55 km od granic państwa. Powiat leży na pograniczu dwu odrębnych regionów geograficznych: północno-wschodniej krawędzi Wyżyny Lubelskiej i południowo- zachodniego krańca Polesia Lubelskiego, na styku dwu jego podregionów, Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego oraz Obniżenia Dorohuskiego. Podłoże zachodnich krańców Powiatu Łęczyńskiego, zwanych Płaskowyżem Łuszczowskim, obszar równinny i monotonny, stanowią głównie miękkie margle i opoki z okresu mastrychtu, na których zalegają cienkie powłoki czwartorzędowych mułków i piasków. Dopiero w okolicach Łęcznej pojawiają się znaczne deniwelacje Łęczyńskiego Guza Kredowego, przez który – od Ciechanek Łańcuchowskich do Spiczyna – dokonuje przełomu rzeka Wieprz. 52 Przełom Wieprza uznany został za jeden z najpiękniejszych zakątków krajobrazowych Lubelszczyzny. Południowo-wschodnią część Powiatu Łęczyńskiego obejmuje Obniżenie Dorohuskie ze skrytymi złożami kredy piszącej i miękkich margli pokrytymi mułkami i iłami akumulacyjnymi. Na północ od rzeki Świnki rozpościera się Pojezierze ŁęczyńskoWłodawskie. W krajobrazie Pojezierza przeważają rozległe płaskie równiny urozmaicone łagodnymi wzgórzami morenowymi, pagórkami kredowymi i gdzieniegdzie wydmami. Ich powierzchnia porośnieta jest licznymi zagajnikami i lasami, pośród których znajduje się wiele jezior, bagien i torfowisk. W obrębie Powiatu znajduja się zarówno jeziora wykorzystywane turystycznie: Piaseczno, Rogóźno, Głębokie, Krzczeń, Uściwierz, Łukcze i Zagłębocze, jak i dzikie, nieznane turystom jeziora: Bikcze, Brzeziczno, Nadrybie, Ciesacin i Świerszczów. Pomiędzy jeziorami Bikcze, Uściwierz i Nadrybie rozciąga się torfowisko niskie. W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku podjęte zostały działania mające na celu poprawę stosunków wodnych na tym terenie oraz zmniejszenie powierzchni podmokłych łąk i pastwisk. W roku 1961 ukończono budowę przebiegającego niemal środkiem terenów Powiatu Łęczyńskiego Kanału Wieprz-Krzna., w którego system włączone zostało rozległe i płytkie jezioro Dratów. Poprzez podwyższenie obwałowania zwiększono powierzchnię lustra wody ze 107 do 168 ha; obecnie jezioro to pełni funkcję zbiornika retencyjnego odbierającego okresowo wodę z Kanału. Spory naukowców na temat przydatności tych inwestycji trwają do dziś, bowiem wbrew oczekiwaniom, wielki system melioracyjny spowodował wiele szkód w stosunkach wodnych z powodu znacznego przesuszenia gleb i torfów. W system retencyjny Kanału Wieprz-Krzna planuje się włączyć zlokalizowane w niecce osiadań na terenie gminy Ludwin zlewisko Szczecin-Kobyłki o obszarze około 80 ha. Przez tereny gmin Milejów, Łęczna, Spiczyn i Puchaczów przepływa rzeka Wieprz. W miejscu przełomu Wieprza w Łęcznej wpływa od wschodu rzeka Świnka, a w rejonie 53 Zakrzowa, od zachodu rzeka Stawek. W okolicy Łańcuchowa do Wieprza wpadają wody rzek Mogielnica i Białka. Wody. Wody podziemne zalegają na terenie Powiatu Łęczyńskiego na kilku poziomach. Zasadnicze zwierciadło tworzą wody w warstwach kredowych. W części północnej Powiatu występują poziomy wód wierzchówkowych. Klimat. Powiat Łęczyński znajduje się w lubelskim regionie klimatycznym wyróżniającym się długim latem, chłodną zimą, wysoką amplitudą roczną temperatur i najwyższą w kraju liczbą pogodnych dni. Średnia temperatura roczna wynosi 7ºC, stycznia -4ºC, a lipca +18ºC. Gleby. Gleby Powiatu Łęczyńskiego zaliczane są do średniourodzajnych. Występują tu gleby brunatne i bielicowe wytworzone z lessów i utworów lessowych. Na terenach podmokłych występują gleby bagienne, a w dolinach rzek mady. Na podłożu skał wapiennych wytworzyły się rędziny, a na podłożu lessowym czarnoziemy. Obszary i obiekty chronione. Niemal połowa obszaru Powiatu Łęczyńskiego jest prawnie chroniona. W jego granicach znajduje się: • Poleski Park Narodowy – w granicach Powiatu Łęczyńskiego znajduje się jego fragment: torfowisko o powierzchni 214,03 ha w pobliżu wsi Jagodno w gminie Ludwin. • Otulina Poleskiego Parku Narodowego – w granicach Powiatu Łęczyńskiego obejmuje północny wierzchołek gminy Ludwin, okolice jeziora Zagłębocze. • Nadwieprzański Park Krajobrazowy o powierzchni 6261 ha leży na terenie gmin: Łęczna, Milejów, Puchaczów i Spiczyn. Jego plan ochrony zakłada: zachowanie różnorodnych rzadkich gatunków flory [m.in. wiśni karłowej i zawilca] i fauny [m.in. bobra europejskiego i niektórych gatunków ptaków] występujących m.in. w Łąkach Zawieprzyckich i Ciechankach Stawkach; utworzenie rezerwatów i użytków ekologicznych w Zakrzowie, Ziólkowie i Górze Spichlerzowej w Nowogrodzie; objęcie ochroną rezerwatową fragmentu doliny Wieprza na odcinku ujścia rzek Mogielnicy i Białki. Mapa Nr 5. Obszary chronione Powiatu Łęczyńskiego (załącznik) • Park Krajobrazowy Pojezierze Łęczyńskie leży na terenie gminy Ludwin; jezioro Dratów leży na granicy gmin: Ludwin, Puchaczów i Cyców; jezioro Uściwierz na granicy z gminą 54 Cyców. Jego plan ochrony zakłada zachowanie różnorodnych rzadkich gatunków flory, zwłaszcza reliktowych epoki polodowcowej, oraz fauny, m.in. żółwia błotnego, bobra europejskiego i bociana czarnego. Plan ochrony zakłada utworzenie rezerwatów „Piaseczno” i „Uściwierz”. Planuje się, że rezerwat „Piaseczno”, dla zachowania rzadkich gatunków roślin chronionych, obejmie ochroną zbiornik wodny i pas nadbrzeżny Jeziora Piaseczno. W granicach projektowanego rezerwatu przyrody „Uściwierz”, w celu ochrony stanowisk lęgowych rzadkich ptaków, znajdzie się jezioro o tej samej nazwie oraz przylegające do niego od strony południowo-zachodniej torfowisko. W lasach Parku Krajobrazowego Pojezierze Łęczyńskie utworzono dotychczas 17 stref ochronnych wokół gniazd bielika, orlika krzykliwego, puchacza i bociana czarnego. • Otuliny Parków Krajobrazowych rozciągają się rozległym pasem wzdłuż Nadwieprzańskiego Parku Krajobrazowego na terenie gmin: Milejów, Puchaczów, Łęczna i Spiczyn, oraz na południowy-zachód od Parku Krajobrazowego Pojezierze Łęczyńskie na terenie gminLudwin, Łęczna i Puchaczów. • Obszary chronionego krajobrazu rozciągają się na około połowę obszaru gminy Cyców. Bogactwa naturalne. Najważniejszym bogactwem naturalnym Powiatu Łęczyńskiego jest węgiel kamienny. Zasoby karbońskich pokładów węgla zalegających w części wielkiej osi strukturalnej niecki lwowsko-lubelskiej, którego powierzchnia wynosi około 14000 km2, według aktualnych obliczeń wynoszą 38.180,4 mln ton; są to pokłady o grubości 1m, 1,5m oraz część powyżej 1,5m. Najbardziej węglonośnym jest region między Chełmem, Parczewem i Łęczną. Decyzja o budowie Lubelskiego Zagłębia Węglowego Łęczna i rozpoczęciu budowy kopalni w Bogdance zapadła w 1975 roku; wegiel wydobywany jest od roku 1982. Wśród innych surowców naturalnych występujących na terenie Powiatu Łęczyńskiego wymienić należy torfy, gliny i piaski, które nie są jednak eksploatowane na szerszą skalę. Stan i zagrożenia środowiska. Obszar Powiatu Łęczyńskiego charakteryzuje się wyjątkowo czystym środowiskiem. Na stan czystości środowiska nieznacznie wpływa funkcjonowanie kopalni „Bogdanka”, bowiem wdrożony przez kopalnie program monitoringu środowiska i minimalizacji wpływu na otoczenie. 55 Powiat Łęczyński w ocenie degradacji środowiska naturalnego Polski pod względem stężenia zanieczyszczenia powietrza i jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej Powiat Łęczyński uzyskał notę, która plasuje go w przedziale bardzo słabej degradacji środowiska naturalnego.16 Niewielkim zagrożeniem dla środowiska jest powstawanie szkód górniczych wokół kopalni „Bogdanka” spowodowane wydobywaniem węgla metodą z zawałem. Szkody te uwidaczniają się w postaci osiadania terenu i podsiąkaniu wierzchówkowych wód gruntowych. Na pograniczu gmin Puchaczów i Ludwin powstały dwie niecki pokopalniane, przybrały one formę zbiorników wodnych o powierzni około 30 ha i około 50 ha. W chwili obecnej głębokość tych spowodowanych wydobyciem pierwszego pokładu węgla zapadlin wynosi 2,5 m, lecz z chwilą wydobycia drugiego i trzeciego pokładu może się zwiększyć do 6-8 metrów.17 Inna deformacja krajobrazu związana z KWK „Bogdanka” to przykopalniana hałda, czyli wzniesienie zbudowane z materiału skalnego, który jest oddzielany od wydobywanego węgla. Innym źródłem zagrożenia dla środowiska naturalnego Powiatu Łęczyńskiego jest stan sieci wodno-kanalizacyjnej. Ze względu na rozproszoną zabudowę wiejską, rozwiązaniem byłaby budowa przydomowych oczyszczalni, lecz ze względu na koszt ich budowy oczyszczalnie takie pozostają ciągle w sferze projektów. Brak kanalizacji skutkuje z jednej strony niepełnym wykorzystaniem mocy przerobowych istniejących oczyszczalni, z drugiej zaś nieszczelnymi szambami i niekontrolowanym zrzutem ścieków na pola i do rzek. Inne źródła zagrożeń dla środowiska naturalnego: • Nielegalne wysypiska śmieci w lasach i wyrobiskach po piasku; brak systemu gospodarki odpadami. • Niekontrolowana zabudowa letniskowa bez uwzględnienia planów przestrzennego zagospodarowania gmin. 16 Program Ochrony Środowiska dla Województwa Lubelskiego, Lublin 1997, s. 40. Informacje na podstawie danych udostępnionych przez Wójtów gmin Puchaczów i Ludwin; rzecznik prasowy KWK „Bogdanka” odmówił autorom Strategii udostępnienia szczegółowych danych. 17 56 • Przypadki wykorzystywania skały płonnej we wrażliwych przyrodniczo ekosystemach (jeziora, bagna i torfowiska) • Wzrost zanieczyszczenia spalinami i hałasu w sezonie letnim spowodowany zwiekszonym ruchem turystycznym. • Eutrofizacja jezior spowodowana przedostaniem się do wód związków biogennych ze źródeł rolniczych i zabudowy letniskowej. • Znikomy udział zabezpieczania i możliwości wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych [biomasa]. • Nielegalna eksploatacja złóż torfu. • Mała lesistość i zbyt powolne tempo zalesiania gruntów porolnych. Gospodarka odpadami stałymi. Odpady komunalne. Powiat Łęczyński dysponuje wystarczającą liczbą wysypisk. W 1996 roku zakończono budowę wysypiska w Kolonii Folwark dla gmin: Łęczna, Puchaczów i Milejów. Wysypisko w Kolonii Dratów zaspokaja potrzeby gminy Ludwin. Staraniem władz powiatu pozyskane zostały środki z Powiatowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz w ramach kontraktu Wojewódzkiego na budowę zakładu utylizacji odpadów stałych. Zadanie to zostało zrealizowane w 2003r. przez Urząd Miejski w Łęcznej. Urząd Miejski w Łęcznej złożył odpowiednie wnioski do Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego o dofinansowanie uporządkowania gospodarki odpadami na terenie Powiatu Łęczyńskiego. Gospodarka wodno-ściekowa. W roku 2002 w Powiecie Łęczyńskim było 576,9 km wodociągów. Gminy Puchaczów, Łęczna i Spiczyn posiadają wodociągi we wszystkich miejscowościach. Sieć wodociągowa obejmuje swym zasięgiem 57% obszaru gminy Cyców, 33% obszaru gminy Milejów oraz 90% obszaru gmin Ludwin i Łęczna. Tabela Nr 13: Sieć wodociągowa w Powiecie Łęczyńskim w roku 2001. GMINA Długość sieci Udział % w km Zużycie wody na 1 mieszkańca w m3 Miasto i gmina Łęczna 111,8 32,0 Wodociągi 20,3% Ilość podłączeń 1.380 57 Gmina Cyców 89,6 16,2% 22,4 864 Gmina Ludwin 108,2 19,6% 32,0 976 Gmina Milejów 57,1 10,3% 10,2 752 Gmina Puchaczów 88,6 16,1% 26,9 1.333 Gmina Spiczyn 96,6 17,5% 23,8 1.344 Powiat Łęczyński 551,9 100% 26,1 6.649 W porównaniu z systemem wodociągów, budowa systemu kanalizacyjnego jest mniej zaawansowana. Gminy Cyców, Milejów i Spiczyn posiadają znikome odcinki sieci kanalizacyjnej. Całkowita długość sieci kanalizacyjnej w powiecie wynosi 58,3 km. W najlepszej sytuacji jest gmina Puchaczów, w której kanalizacji nie posiada jedynie pięć wsi. Na terenie Powiatu istnieje 10 oczyszczalni (ZS RCKU Kijany – gm. Spiczyn, Ludwin, Turowola - gm. Puchaczów, Milejów, Cyców, Wólka Cycowska – gm. Cyców, Kaniwola gm. Ludwin, Bogdanka i Nadrybie - gm. Puchaczów i Stara Wieś - gm. Łęczna). Oczyszczalnie gminne posiadają wszystkie gminy z wyjątkiem gminy Spiczyn. Na terenie tej gminy istnieje jedynie niewielka oczyszczalnia, aktualnie przeznaczona do modernizacji w Zespole Szkół RCKU Kijany. Przepustowość oczyszczalni nie jest w pełni wykorzystywana ze względu na niedostateczną ilość ścieków - co wynika z nierozwiniętej sieci kanalizacyjnej. Gospodarka Komunikacja. Drogi i transport drogowy. Reforma administracyjna Kraju spowodowała również reformę drogownictwa. Drogi Powiatu Łęczyńskiego dzielą się na: • Jedna droga krajowa nr 82 Lublin-Włodawa o długości 33,302 km administrowana przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad – Oddział Wschodni w Lublinie • Siedem dróg wojewódzkich o długości 78,799 km administrowanych przez Zarząd dróg Wojewódzkich w Lublinie: Nr 813 Międzyrzec Podlaski-Łęczna o długości 10,013 km; Nr 820 Sosnowica-Łęczna o długości 16,833 km; Nr 828 Jawidz-Niemce o długości 2,809 km; 58 Nr 829 Łucka? Łęczna?-Biskiupice o długości 30,053 km; Nr 838 Głębokie-Dorohucza o długości 5,355 km; Nr 839 Cyców-Siedliszcze o długości 4,506 km; Nr 841 Cyców-Chełm o długości 9,230 km. • Drogi powiatowe o długości 264,157 km (w tym drogi twarde o długości 225,657 km i drogi gruntowe o długości 38,5 km) administrowane przez Zarząd Dróg Powiatowych w Łęcznej, na których zlokalizowanych jest 15 mostów i 154 przepusty. • Drogi gminne; podstawowe informacje przedstawione zostały w poniższej Tabeli. Tabela 14: Drogi gminne w Powiecie Łęczyńskim w roku 2003. GMINA Długość ogółem W tym w km utwardzone W tym nieutwardzone Gmina Spiczyn 51,150 10,487 40,663 Gmina Cyców 49,784 9,000 40,784 Gmina Łęczna 87,900 31,200 40,700 56,900 29,900 1,100 Gmina Milejów 124,920 20,050 104,870 Gmina Puchaczów 65,000 54,400 10,600 Gmina Ludwin 87,020 39,170 47,850 Powiat Łęczyński 465,774 180,307 285,467 w tym ulice Techniczny stan dróg Powiatu Łęczyńskiego jest oceniany jako niezadowalający i jako taki, wymaga natychmiastowego wykonania warstwy ścieralnej oraz zabiegów powierzchniowych. Na szczególną uwagę zasługuje odcinek drogi łączącej Lublin z Pojezierzem ŁęczyńskoWłodawskim, który – ze względu na ożywiony ruch turystyczny – jest już od dłuższego czasu na skraju przepustowości. Kolej i transport kolejowy. Przez obszar Powiatu Łęczyńskiego przebiega linia kolejowa Lublin-Chełm ze stacją w miejscowości Jaszczów. Elektryfikacja, gazownictwo i ciepłownictwo. Prąd elektryczny posiadają wszyscy mieszkańcy Powiatu Łęczyńskiego; sieć gazu przewodowego ogółem w 2002 roku wynosiła 226 km. Gazu przewodowego nie posiada gmina Cyców; w gminach Ludwin i Milejów sieć 59 gazu przewodowego posiadają zaledwie po dwie miejscowości; w gminie Puchaczów linie gazowe posiada 38% miejscowości; w gminie Spiczyn w 70% miejscowości. Pod względem sieci gazowej w najlepszym położeniu była gmina Łęczna, w której 85% miejscowości posiadało gaz przewodowy. Na terenie Powiatu Łęczyńskiego sieć ciepłownicza jest własnością Łęczyńskiej Energetyki sp. z o.o. z siedzibą w Bogdance. Jest to sieć wysokoparametrowa o długości 25 km zasila misto Łęczna, obiekty Lubelskiego Węgla „Bogdanka” S.A. oraz częściowo miejscowości Stefanów, Nadrybie i Puchaczów. Gospodarka cieplna opiera się także na kotłowniach lokalnych w gminach Łęczna i Puchaczów oraz indywidualnych źródłach ciepła. Te ostatnie, ze względu na dostępność i koszt nabycia, korzystają głównie z paliwa stałego (węgiel). Łączność. W 2001 roku w powiecie łęczyńskim liczba abonentów Telekomunikacji Polskiej na 1000 mieszkańców wynosiła 152,3 – Powiat Łęczyński ma jeden z najniższych wskaźników wyposażenia w telefony na tle województwa lubelskiego (217,9) i całego kraju (260,7). Na terenie Powiatu występują znaczne dysproporcje w liczbie abonentów na 1000 mieszkańców: gminą posiadającą najwięcej telefonów jest Puchaczów (279); najmniej posida ich gmina Łęczna (105). Rolnictwo. Struktura agrarna. Rolnictwo stanowi dominujący dział gospodarki Powiatu Łeczyńskiego. Liczbę gospodarstw określa się na 7026; średnia powierzchnia gospodarstwa wynosi około 6,1 ha. Utrzymująca się wysoka liczba gospodarstw indywidualnych o małej powierzchni wynika z wielowiekowych tradycji rolniczych i rodzinnych. Użytki rolne w Powiecie stanowią około 74,71% ogólnej powierzchni. Tabela Nr 14. Klasy bonitacyjne gleb na terenie Powiatu Łęczyńskiego Klasa Użytki rolne gleboznawcza Grunty orne Sady Łąki II 2.392 125 5 IIIa i IIIb 11.982 434 889 IVa i IVb 14.037 233 6.009 V 4.976 22 2.084 VI 1.836 12 572 VIz 102 0 0 Razem 35.125 826 9.559 Pastwiska 1 129 956 623 152 26 1.887 60 Kierunki produkcji rolnej. W strukturze wykorzystania użytków rolnych na terenie Powiatu Łęczyńskiego przeważają uprawy tradycyjnych roślin (zboża, ziemniaki i buraki cukrowe). Wykres Nr 3. Struktura wykorzystania użytków rolnych w Powiecie Łęczyńskim Sady; 1,7% Pastwiska; 3,8% Łąki; 20,1% Grunty orne; 73,9% Organizacja obrotu towarami rolnymi. Na terenie Powiatu Łęczyńskiego nowoczesny system obrotu towarami rolnymi dotychczas nie wykształcił się. Z powodu braku sprawnego obiegu informacji rynkowych, rozproszonej i rozdrobnionej produkcji [grupy producencie nadal pozostają w sferze założeń], średnich kwalifikacji zawodowych producentów rolnych i braku profesjonalnych umiejętności marketingowych, rolnicy nie są w stanie sprostać konkurencji rynkowej. Pozytywną rolę odgrywa rynek hurtowy w Elizówce k/Lublina, a jego konsekwencją winno stać się tworzenie rynków pierwotnych na terenach gmin. Przetwórstwo owocowo-warzywnicze. Na terenie Powiatu Łęczyńskiego istnieje jeden zakład przetwórstwa owocowo-warzywniczego Fructo-Maj sp. z o.o. w Milejowie zatrudniający blisko 300 osób. Rozpoczęta kilka lat temu budowa zakładu przetwórstwa owocowo-warzywnego w Puchaczowie została wstrzymana z powodu braku środków finansowych. Przedsiębiorczość pozarolnicza. Przemysłowe wydobycie węgla na terenie Powiatu Łęćzyńskiego, w kopalni w Bogdance, rozpoczęto w roku 1982. Obecnie Lubelski Węgiel 61 „Bogdanka” S.A. wydobywa około 4 mln ton węgla rocznie i jest jedną z najlepszych polskich kopalń pod względem nowoczesności, wydajności i niskich kosztów produkcji. Legitymuje się najlepszymi w przemyśle węglowym wskaźnikami techniczno- ekonomicznymi porównywalnymi z głębinowymi kopalniami w USA i Unii Europejskiej. W Powiecie Łęczyńskim kopalnia „Bogdanka” i spółki jest największym zakładem produkcyjnym [zatrudnia blisko 4.000 osób] oraz pełni rolę lidera w zakresie gospodarki, działalności sportowej i kulturalnej w regionie. Teren Powiatu Łęczyńskiego charakteryzuje się stosunkowo niską przedsiębiorczością w stosunku do średniej krajowej; liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON w roku 2002 wynosiła 2551. Spośród wszystkich podmiotów gospodarczych aż 94,3% należy do sektora prywatnego. Największy udział w ogólnej liczbie podmiotów mają firmy handlowe i usługowe (35%), przemysł (8%), budownictwo (10%), rolnictwo i leśnictwo (6%), transport i łącznosć (9%), obsługa nieruchomości i firm oraz nauka (10%), ochrona zdrowia i opieka społeczna (4%) i pozostałe (16%). Turystyka. Na terenie Powiatu Łęczyńskiego znajduje się otoczony lasami kompleks jezior oraz unikalny pod względem krajobrazowo-turystycznym przełom Rzeki Wieprz, które powinny stanowić potencjał rozwoju Powiatu i stać się źródłem dodatkowych dochodów. Do takiego właśnie przeznaczenia w sposób naturalny predysponuje bliskie położenie terenu w stosunku do aglomeracji miejskiej Lublina oraz tradycje wypoczywania mieszkańców Lubelszczyzny właśnie na tym obszarze. Niestety walory turystyczne Powiatu Łęczyńskiego nie zostały dotąd wykorzystane w należyty sposób. Przełom Rzeki Wieprz nie został odkryty dla turystyki. Baza noclegowa Powiatu Łęczyńskiego w chwili obecnej zamyka się liczbą 474 miejsc noclegowych, w tym zaledwie 19 miejsc noclegowych ma charakter całoroczny. Brak odpowiedniej bazy noclegowej, znikome lub niewłaściwe zagospodarowanie jezior i rzek powoduje, że wpływy do budżetów gminnych w gminach, na terenie których leżą 62 jeziora, sięgają zaledwie 5%. Dla porównania, 60% budżetu gminnego we Włodawie pochodzi z działalności związanej z turystyką wokół Jeziora Białego. Analizując obecny stan w turystyce na atrakcyjnych turystycznie obszarach, warto zwrócić w pierwszym rzędzie uwagę na status prawny tego terenu pod względem ochrony przyrody. Prezentowana mapa Nr … dowodzi, iż różnymi formami ochrony przyrody objętych jest blisko 50% ziem Powiatu Łęczyńskiego. Ponadto cztery gminy Powiatu [Łęczna, Ludwin, Puchaczów i Cyców] wchodzą w skład Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie, zwanego także Polesiem Zachodnim, którego terytorium niemal w całości objęte zostało specjalną ochroną przyrody. Ponieważ położenie na terenie Rezerwatu Biosfery w sposób zasadniczy rzutuje nie tylko na warunki przyrodnicze, ale także na niemal wszystkie aspekty życia społecznego i gospodarczego czterech szóstych części Powiatu Łęczyńskiego, niezbędnym wydaje się przybliżenie głównych jego założeń. Łączna powierzchnia utworzonego w roku 2002 Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie wynosi prawie 200 tys.km2 i rozciąga się na terytorium Polski, Białorusi i Ukrainy. Polska strefa ma powierzchnię niemal 140.000 ha i nazywana jest Polesie Zachodnie. Jest to przylegająca do granicy z Białorusią i Ukrainą wschodnia część Województwa Lubelskiego obejmująca 25 jednostek administracyjnych [22 gminy i 3 miasta], których samorządy – z uwagi na jedność społeczną i przyrodniczą – postanowiły podjąć wspólne działania na rzecz rozwoju tego nieformalnego subregionu. Według Strategii Sewilskiej rezerwaty biosfery to rodzaj paktu zawartego pomiędzy społecznością lokalną, a społeczeństwem jako całością. W ramach porozumienia, czyli wniosku aplikacyjnego podpisanego uroczyście przez aktorów życia publicznego na Polesiu (administrację publiczną wszystkich szczebli, lokalny biznes i organizacje pozarządowe), zostały wyznaczone trzy rodzaje stref gospodarowania: Strefa rdzenna, objęta najwyższym statusem ochronnym; 63 Strefy buforowe, w randze Parku Narodowego i Parków Krajobrazowych; Strefa tranzytowa – zewnętrzna, gdzie rygory ochrony przyrody podlegają zasadom zrównoważonego rozwoju. Już tylko pierwszy rzut oka upewnia nas, iż przynależność czterech gmin Powiatu Łęczyńskiego do Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie wpływa i w sposób zasadniczy będzie wpływać w przyszłości na kształt ich rozwoju i promocji: Nie można tworzyć infrastruktury turystycznej tam, gdzie nastąpić może kolizja interesów unikalnej poleskiej przyrody z interesami rozwoju regionalnego bądź lokalnego – piszą konstruktorzy Rezerwatu.18 Mapa Nr 5 uzmysławia nam, że niemal wszystkie jeziora zlokalizowane na terenie Powiatu Łęczyńskiego oraz przełom Rzeki Wieprz leżą w strefie buforowej Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie i ze względu na swe położenie, ten najbardziej atrakcyjny pod względem turystycznym teren podlega zaostrzonym rygorom ochrony przyrody, na którym – jak dowodzi wyżej przytoczony cytat – infrastruktura turystyczna, jako kolidująca z „interesem unikalnej poleskiej przyrody”, nie ma w chwili obecnej szans rozwoju. O tym, że istnieje prosta zależność pomiędzy dynamiką rozwoju turystyki i dochodów z niej płynących zarówno dla miejscowej ludności jak i władz samorządowych, świadczy przytoczone powyżej porównanie do gminy Włodawa i Jeziora Białego. Jeśli bowiem przyjrzeć się bliżej prezentowanej mapie Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie, widzimy, iż Jezioro Białe, a właściwie obszar pomiędzy Jeziorem Białym i Jeziorem Glinki, stanowi białą plamę na tle obszarów o ścisłej ochronie przyrodniczej. To prawdopodobnie właśnie dzięki tej „białej plamie” na mapie terenów chronionych Polesia Zachodniego, która w praktyce oznacza brak rygorów ekologicznych dla inwestorów, Jezioro Białe i jego okolice są licznie odwiedzane przez turystów. 18 Dokument założycieli Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie z dn. 25.XI.2003 przesłany do stowarzyszenia „Dom Europy” w Lublinie. 64 W chwili przygotowywania niniejszej Strategii stan możliwości rozwoju turystyki na terenie Powiatu Łęczyńskiego wyglądał następująco: Jeziora: Krzcze, Łukcze, Rogóźno, Zagłębocze, Uściwierz, Bikcze, Nadrybie i Piaseczno oraz przełom Rzeki Wieprz leżą w strefie buforowej Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie [Park Krajobrazowy], w której rygory ochrony przyrody łamią zasadę zrównoważonego rozwoju na korzyść przyrody. Jezioro Dratów jako jedyne leży w strefie tranzytowej [zewnętrznej] Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie, w której rygory ochrony przyrody podlegają zasadom zrównoważonego rozwoju. Rozwój turystyki nad pozostałymi jeziorami Powiatu Łęczyńskiemu oraz nad Rzeką Wieprz podporządkowany został zaostrzonym rygorom ochrony przyrody. Podporządkowanie to – przydając przyrodzie rolę dominanty nad sferą społeczną i gospodarczą – łamie zasadę zrównoważonego rozwoju, . Znaczna część obszaru Powiatu Łęczyńskiego stanowi obszar o charakterze najwyższej atrakcyjności turystycznej, z którą w dużej mierze związane są nadzieje na rozwój społecznogospodarczy Powiatu. Atrakcyjność ta w głównej mierze związana jest z zasobami przyrody Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie, które, jako uznane za kluczowy w skali kraju ekosystem, powinny podlegać szczególnej ochronie przyrody. Wydaje się, że główna trudność zbudowania dla Powiatu Łęczyńskiego strategii zrównoważonego rozwoju polegać będzie na tym, aby pogodzić postulat twórców Rezerwatu Biosfery, aby nie rozwijać infrastruktury turystycznej w obszarach unikalnych przyrodniczo [strefy rdzenna i buforowa], z postulatem rozwoju społeczno-gospodarczego Powiatu w sytuacji, gdy wykorzystanie atrakcyjności turystycznej jest dla tychże samych obszarów niemal jedynym warunkiem uzyskania zrównoważonego rozwoju. 65 Promocja. Powiat łęczyński w działaniach promocyjnych był i jest czynnie wspierany przez: towarzystwa regionalne, organizacje pozarządowe, firmy, instytucje kultury oraz kluby sportowe. Dzięki prowadzonej na szeroką skalę współpracy udało się zrealizować szereg zadań promujących „małą ojczyznę”, jaką jest powiat. Do najważniejszych osiągnięć zaliczyć należy: • wydawnictwa (foldery, katalogi, prospekty), szereg broszur i publikacji książkowych, w tym: Folder „Powiat Łęczyński” wydany w 1999 r. przy współpracy z Agencją Rozwoju Lokalnego, Folder „Powiat Łęczyński” wydany w 2000 r. przy współpracy z Wydawnictwem Kurier Press, „Powiat Łęczyński – monografia krajoznawcza” wydany w 2001 r. przez Starostwo Powiatowe, „Powiat Łęczyński – przyroda, zabytki, pomniki przyrody, zdjęcia, mapy, informacje adresowe” wydany w 2002 r. przez Starostwo Powiatowe. Dzięki wydawnictwom została odkryta, udokumentowana i rozpropagowana bogata tradycja i historia ziemi łęczyńskiej • udziały w targach i wystawach, • elementy graficzne (tablice informacyjne, znaki, herb powiatu). • Organizacja Powiatowej Ligi Halowej w grach zespołowych: piłka nożna, piłka siatkowa, koszykówka • Organizacja Ogólnopolskich Spływów Kajakowych • Organizacja wystaw i kiermaszy rękodzieła ludowego • Współorganizacji imprez i festiwali o wymiarze ogólnopolskim • Organizacja imprez i uroczystości promujących przyrodę i zabytki Powiatu Łęczyńskiego Mimo podjętych na szeroką skalę działań promocyjnych ich poziom nie jest jeszcze w pełni wystarczający. Należy większą uwagę zwrócić na marketing – tj. promocję walorów przyrodniczych, turystycznych, dziedzictwa kulturowego i lokalnych tradycji (rękodzieło, produkty regionalne, zespoły itp.) 66 Rozdział IV ANALIZA SWOT Na początku lat dziewięćdziesiątych planowanie i zarządzanie strategiczne stało się przedmiotem żywych dyskusji. Potem stało się, niesłusznie zresztą, instrumentem krytykowanym, jako niezbyt przydatny w praktyce. Okazało się, że w wielu przedsiębiorstwach, w których sporządzono strategiczne plany rozwoju, proces decyzyjny w praktyce nie odwoływał się do założeń strategicznych, a strategie stały się jedynie archiwalnym dokumentem. Czy jednak tak musi być? Miarą skuteczności funkcjonowania firmy, organizacji czy struktury samorządowej, jest nie tylko planowanie, lecz przede wszystkim zarządzanie strategiczne. To znaczy taka kultura organizacji działań, która – poprzez świadome i ciągłe doskonalenie – wykorzystuje dostępne zasoby do osiągania ważnych celów lokalnej wspólnoty. Planowanie strategiczne nie jest zatem fałszywym krokiem, lecz, o ile jest narzędziem wykorzystywanym świadomie w procesie podejmowania decyzji, stanowi część pewnej całości zarządzania. W przeciwnym wypadku, faktycznie, staje się jedynie dekoracją, fasadą, iluzją uporządkowanej struktury. Model zarządzania strategicznego jest modelem dynamicznym. W miarę realizacji zadań organizacja znajduje się w ciągle zmieniających się warunkach. W wyniku rotacji kadrowej, albo wskutek zdobywania nowych doświadczeń i rozwoju własnej kariery, zmieniają się też ludzie. Stałe doskonalenie gotowości organizacji do realizacji nowych zadań jest nieodłączną cechą zarządzania strategicznego. Warto zauważyć jeszcze inną właściwość. Jak widać, model zarządzania strategicznego wskazuje nie tylko na to, by doskonalić i usprawniać działanie, lecz także na to, aby robić rzeczy właściwe. Można zatem powiedzieć, że wdrażając zarządzanie strategiczne, opowiadamy się za wybieraniem do realizacji najważniejszych (strategicznych) 67 przedsięwzięć i gotowością do ich realizacji, osiąganą dzięki stałemu doskonaleniu sprawności organizacyjnej jednostki i jej zespołu. Wdrożenie strategii jest proste i nie wymaga spełnienia szczególnych warunków. Trzeba mieć jednak świadomość, że nie od razu we wszystkich jej aspektach odniesiemy sukces. Wysiłek zarządzania strategicznego możemy więc podjąć jedynie wówczas, jeśli mamy zamiar konsekwentnie go kontynuować i osiągać w ten sposób coraz to wyższe standardy jakościowe. Przede wszystkim trzeba chcieć zmian. Zmiany nie wynikają jednak z żadnego przepisu czy obowiązku narzuconego przez ustawodawcę. Jeśli nie ma wyraźnej woli stałego doskonalenia, nie będzie też szansy na osiągnięcie trwałych efektów poprawy. Nie wystarczy także tylko chcieć zmian – trzeba jeszcze chcieć i umieć tymi zmianami zarządzać. Zarządzanie strategiczne wymaga przeprowadzenia szeregu różnego typu analiz, które pomagają przewidzieć istotne zdarzenia gospodarcze wraz z możliwością ich podejmowania i z konsekwencjami na przyszłość, które wiążą się z wyborem najbardziej optymalnej strategii. Nazwa SWOT jest akronimem angielskich słów Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse w otoczeniu), Threats (zagrożenia w otoczeniu). Analiza SWOT jest efektywną metodą identyfikacji słabych i silnych stron przedsiębiorstwa lub samorządu, oraz badania szans i zagrożeń, jakie stoją przed nim. Analizę SWOT można z równym powodzeniem zastosować do dowolnej organizacji. Rzetelne wykonanie takiej analizy dostarczy informacji, co powinno zostać zrobione, aby w określonej dziedzinie uzyskać określoną korzyść. Każdy w życiu wyznacza sobie pewne cele. Ta sama reguła dotyczy przedsiębiorstw i instytucji państwowych, które zostały założone w jakimś konkretnie określonym celu, i jako takie, muszą mieć misję, która uzasadnia ich istnienie. SWOT oparta jest na schemacie 68 klasyfikacji dzielącym wszystkie czynniki mające wpływ na bieżącą i przyszłą pozycję organizacji na: ¾ Zewnętrzne w stosunku do organizacji i mające charakter uwarunkowań wewnętrznych. ¾ Wywierające negatywny wpływ na organizację i mające wpływ pozytywny. Ze skrzyżowania tych dwóch podziałów powstają cztery kategorie czynników: 1. Zewnętrzne pozytywne, czyli szanse – zjawiska i tendencje w otoczeniu, które, jeśli je odpowiednio wykorzystamy, staną się impulsem rozwoju oraz osłabią zagrożenia. 2. Zewnętrzne negatywne, czyli zagrożenia – wszystkie czynniki zewnętrzne, które są postrzegane jako bariery dla rozwoju firmy np. utrudnienia, dodatkowe koszty działania. Istnienie zagrożeń ma destrukcyjny wpływ na rozwój organizacji lub powodzenie inwestycji. Jednocześnie nie pozwala na pełne wykorzystanie szans i mocnych stron. 3. Wewnętrzne pozytywne – mocne strony, czyli atuty organizacji. Mocne strony to walory organizacji, które w pozytywny sposób wyróżniają ją spośród konkurencji. Mocne strony mogą być wynikiem wielkości organizacji, polegać na dużym udziale w rynku, niskich kosztach jednostkowych, dysponowania nowoczesną technologią, jakością produkcji itd. 4. Wewnętrzne negatywne – słabe strony organizacji. Słabe strony to konsekwencja ograniczeń zasobów i niedostatecznych kwalifikacji. Mogą one dotyczyć całej organizacji, jak i jej części. Każda organizacja posiada słabe strony. Jednak zbyt duża ich ilość może spowodować, że organizacja nie utrzyma się na rynku konkurencyjnym, a inwestycja – zamiast spodziewanych zysków – może przynieść starty, Ogólne wytyczne wynikające z analizy SWOT są bardzo proste, ale niestety trudne do realizacji: ¾ ¾ ¾ ¾ opierać się na mocnych stronach; wzmacniać słabe strony; unikać zagrożeń; wykorzystywać szanse. Typowe pytania w SWOT: Siły, nasze mocne strony: ¾ ¾ Jakie mamy zalety? Co robimy dobrze? 69 Należy rozważyć treść pytań ze swojego punktu widzenia, a także, jak to widzą inni (trzeba to sobie wyobrazić), z którymi mamy do czynienia. Nie można być nadmiernie skromnym w ocenach; należy patrzeć realistycznie. Można również spisać listę swoich cech. Niektóre z nich mogą stanowić nasze mocne punkty! Słabe strony organizacji: ¾ ¾ ¾ Co się da zmienić? Co nie wychodzi dobrze? Co trzeba poprawić? Tak jak poprzednio, należy spojrzeć od środka i z zewnątrz. Czy inni ludzie widzą słabości, z których nie zdajemy sobie sprawy? Czy konkurenci czegoś nie robią lepiej? Jeśli uda się nam spojrzeć niemiłym prawdom w oczy, tym lepiej. Szanse w otoczeniu: ¾ ¾ Gdzie dostrzegamy szanse? Jakie są trendy i tendencje? Nowe sposobności mogą wynikać z takich czynników jak: zmiany w technologiach wytwarzania, przetwarzania, usług, w skali globalnej lub lokalnej; zmiany w polityce władz. Zagrożenia z otoczenia: ¾ ¾ Jakie przeszkody napotykamy już teraz? Co robi konkurencja? Wypunktowanie i uporządkowanie takich prostych, a istotnych elementów działania może być dobrą podstawą do skonstruowania planu zmian, odnowy i stawia rzeczy we właściwej perspektywie. Pytania i procedura analizy SWOT zdają się być tak oczywiste, że aż banalne. W gruncie rzeczy tego rodzaju „rachunki sumienia”, aczkolwiek zazwyczaj fragmentaryczne, robimy często. Jednak dopiero w ostatnich latach zaczęto dostrzegać istotne zalety zastosowań SWOT jako metody. Analiza SWOT umożliwia przejście od strategicznej analizy do planowania strategicznego. Wielką zaletą analizy jest zróżnicowanie czynników, na które organizacja ma wpływ, na których powinna się koncentrować, oraz czynników niezależnych od organizacji, które należy brać pod uwagę przy projektowaniu strategii organizacji lub planowaniu inwestycji. Początkowo SWOT włączono jako element standardowy do biznes 70 planów nowych przedsięwzięć i projektów. Później zauważono uniwersalność takiego podejścia, możliwość zastosowania w różnych dziedzinach życia. Zdefiniowanie listy szans, zagrożeń, silnych i słabych stron organizacji. SILNE STRONY 1. Społeczeństwo 1.1. Rezerwy wykwalifikowanej siły roboczej. 1.2. Aktywna postawa mieszkańców. 1.3. Korzystna struktura wiekowa społeczeństwa. 1.4. Duża atrakcyjność turystyczna. 2. Środowisko przyrodnicze 2.1. Korzystne warunki bioklimatyczne. 2.2. Wysoka atrakcyjność turystyczna ze względu na walory przyrodniczo – krajobrazowe. 2.3. Niski stopień skażenia środowiska. 2.4. Czystość i atrakcyjność jezior. 3. Gospodarka 3.1. Położenie geograficzne. 3.2. Dobra baza dla przetwórstwa rolnego. 3.3. Przychylność władz samorządowych dla rozwoju działalności gospodarczej. 3.4. Duże rezerwy terenowe pod realizację różnych funkcji. 3.5. Niskie ceny gruntów. 3.6. Możliwość wykorzystania "bogactw naturalnych". SŁABE STRONY 1. Społeczeństwo 1.1. Niska efektywność systemu pomocy społecznej. 1.2. Niebezpiecznie wysoka stopa bezrobocia. 1.3. „Odpływ” utalentowanej młodzieży. 1.4. Niski poziom dochodów lokalnej społeczności. 1.5. Niska atrakcyjność dla inwestorów. 1.6. Niedoinwestowanie instytucji, w tym także kulturalnych. 2. Środowisko przyrodnicze 2.1. Niedofinansowanie ochrony środowiska. 2.2. Szkody górnicze powstałe wskutek wydobycia węgla. 3. Gospodarka 3.1. Słaba promocja atrakcji turystycznych. 3.2. Niewłaściwe usytuowanie instytucji państwowych. 3.3. Przewaga drobnych gospodarstw rolnych. 3.4. Brak przemysłu przetwórczego branży spożywczej. 3.5. Brak inwestorów strategicznych. 3.6. Niski standard szlaków komunikacyjnych. 3.7. Znaczne dysproporcje rozwoju między Łęczną, a pozostałymi obszarami Powiatu. Analiza słabych i mocnych stron pozwala stwierdzić, iż w dziedzinie społeczeństwa i gospodarki Powiat Łęczyński jest niedoinwestowany, zwłaszcza w obszarach takich 71 jak: komunikacja, turystyka, rolnictwo, przedsiębiorczość pozarolnicza i rynek pracy. Przewaga słabych stron nad mocnymi ma wyraz nie tylko w ich liczbie, lecz wynika także z dużego „ciężaru gatunkowego” kilku słabych stron określających obraz niedoinwestowania ekonomicznego zwłaszcza wiejskich terenów Powiatu Łęczyńskiego. Niestety, przejawy niedoinwestowania w różnych dziedzinach nakładają się, a ich utrwalaniu sprzyja zespół obowiązujących specjalnych priorytetów przyrodniczych, prowadząc w ten sposób do poważnych zagrożeń społeczno-gospodarczych. Szczególny sposób traktowania przyrody sprawia, że unikalność środowiska przyrodniczego oraz wynikające z tego faktu konsekwencje prawne co do jej ochrony i zasad użytkowania – jako naruszające niepodważalną zasadę triumwiratu strategii zrównoważonego rozwoju19 – stanowią najwyższego stopnia zagrożenie dla rozwoju społecznego i gospodarczego. SZANSE 1. Społeczeństwo 1.1. Szkolenia dla ludności wiejskiej. 1.2. Rozwój drobnej przedsiębiorczości. 1.3. Wysoki poziom aktywności kulturalnej i społecznej samorządów lokalnych i mieszkańców. 1.4. Różnorodność etniczno - religijna zabytków. 1.5. Zwiększanie aktywności społecznej. 2. Środowisko przyrodnicze 2.1. Proekologiczna postawa władz i przedsiębiorców. 2.2. Ochrona przyrody w ramach Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesia Zachodniego. 3. Gospodarka 3.1. Możliwość pozyskania i absorpcja środków pomocowych z Unii Europejskiej. 3.2. Rosnące zainteresowanie aktywnym wypoczynkiem, turystyką i sportem. 3.3. Rosnące zapotrzebowanie na zdrową żywność. 3.4. Stworzenie udogodnień dla małych i średnich przedsiębiorstw. 3.5. Dostęp do tanich kredytów. 3.6. Koordynacja wspólnych projektów gospodarczych. 3.7. Wzrost koniunktury gospodarczej. ZAGROŻENIA 1. Społeczeństwo 1.1. Wzrost patologii społecznych. 19 Patrz: Wstęp i rozdziały I i II niniejszego opracowania. 72 1.2. 1.3. 1.4. 1.5. 1.6. Rosnące bezrobocie. Migracja młodych ludzi do miast i innych krajów. Przywiązanie do tradycyjnych form gospodarowania. Niedoinwestowanie obiektów infrastruktury społecznej. Brak dostatecznego wsparcia finansowego i doradczego dla nawiązywania współpracy międzynarodowej. 2. Środowisko przyrodnicze 2.1. Niekontrolowany rozwój przemysłu i turystyki. 2.2. Brak programów rewitalizacji i planów zagospodarowania szkód górniczych. 2.3. Niedoinwestowanie w zakresie kanalizacji i oczyszczania ścieków. 3. Gospodarka 3.1. Fundamentalizm ekologiczny. 3.2. Zbiurokratyzowana polityka kredytowa. 3.3. Niedostosowanie do standardów jakości Unii Europejskiej. 3.4. Trudność ze znalezieniem inwestorów. 3.5. Niestabilna polityka państwa. Przypisanie wag poszczególnym czynnikom Poszczególne czynniki oddziaływają z różną siłą. Dlatego należy przypisać im odpowiadające ich sile wagi. CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE WAGA SZANSE Rozwój drobnej przedsiębiorczości. Wysoki poziom aktywności kulturalnej i społecznej samorządów lokalnych i mieszkańców. Społeczeństwo 0,10 Rezerwy wykwalifikowanej siły roboczej. 0,25 Aktywna postawa mieszkańców. 0,20 Różnorodność etniczno - religijna zabytków. 0,25 Zwiększanie aktywności społecznej. Środowisko przyrodnicze 0,20 0,50 Ochrona przyrody w ramach Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesia Zachodniego. 0,50 Gospodarka Rosnące zainteresowanie aktywnym 0,20 0,20 Korzystna struktura wiekowa społeczeństwa. 0,20 Duża atrakcyjność turystyczna. 0,40 Środowisko przyrodnicze Proekologiczna postawa władz i przedsiębiorców. Możliwość pozyskania i absorpcja środków pomocowych z Unii Europejskiej. WAGA SILNE STRONY Społeczeństwo Szkolenia dla ludności wiejskiej. CZYNNIKI WEWNĘTRZNE 0,15 Korzystne warunki bioklimatyczne. 0,15 Wysoka atrakcyjność turystyczna ze względu na walory przyrodniczo – krajobrazowe. 0,10 Niski stopień skażenia środowiska. 0,10 Czystość i atrakcyjność jezior. Gospodarka 0,30 Położenie geograficzne. 0,20 0,10 Dobra baza dla przetwórstwa rolnego. 0,25 Przychylność władz samorządowych dla rozwoju 0,20 73 wypoczynkiem, turystyką i sportem. Rosnące zapotrzebowanie na zdrową żywność. Stworzenie udogodnień dla małych i średnich przedsiębiorstw. Dostęp do tanich kredytów. Koordynacja wspólnych projektów gospodarczych. Wzrost koniunktury gospodarczej. CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE działalności gospodarczej. 0,05 Duże rezerwy terenowe pod realizację różnych funkcji. 0,20 Niskie ceny gruntów. 0,20 Możliwość wykorzystania "bogactw naturalnych" 0,10 0,05 0,35 0,05 0,10 WAGA CZYNNIKI WEWNĘTRZNE ZAGROŻENIA WAGA SŁABE STRONY Społeczeństwo Społeczeństwo Rosnące bezrobocie. 0,10 Niska efektywność systemu pomocy społecznej. 0,30 Niebezpiecznie wysoka stopa bezrobocia. 0,25 Migracja młodych ludzi do miast i innych krajów. 0,05 „Odpływ” utalentowanej młodzieży. 0,15 Przywiązanie do tradycyjnych form gospodarowania. 0,30 Niedoinwestowanie obiektów infrastruktury społecznej. 0,05 Brak dostatecznego wsparcia finansowego i doradczego dla nawiązywania współpracy międzynarodowej. 0,02 Wzrost patologii społecznych. Środowisko przyrodnicze Niekontrolowany rozwój przemysłu i turystyki. Brak konkretnych perspektyw realizacji programów rewitalizacji i planów zagospodarowania szkód górniczych. Niedoinwestowanie w zakresie kanalizacji i przydomowych oczyszczalni. Zbiurokratyzowana polityka kredytowa. Niedostosowanie do standardów jakości Unii Europejskiej. Trudność ze znalezieniem inwestorów. Niestabilna polityka państwa. Niski poziom dochodów lokalnej społeczności. 0,10 Niska atrakcyjność dla inwestorów. 0,30 Niedoinwestowanie instytucji kulturalnych. 0,10 Środowisko przyrodnicze 0,80 Niedofinansowanie ochrony środowiska. Szkody górnicze powstałe wskutek wydobycia 0,10 węgla. 0,65 0,35 0,10 Gospodarka Fundamentalizm ekologiczny. 0,10 Gospodarka 0,45 Słaba promocja atrakcji turystycznych. Niewłaściwe usytuowanie instytucji 0,10 państwowych. 0,05 0,30 0,05 Przewaga drobnych gospodarstw rolnych. 0,10 Brak przemysłu przetwórczego. 0,05 0,35 Brak inwestorów strategicznych. 0,05 Niski standard szlaków komunikacyjnych. 0,20 0,20 Znaczne dysproporcje rozwoju między Łęczną, a 0,10 pozostałymi obszarami powiatu. 74 Badanie interakcji zachodzących pomiędzy poszczególnymi czynnikami Uświadomienie sobie swoich silnych i słabych stron oraz nadarzających się w otoczeniu szans i czyhających zagrożeń jest dopiero połową sukcesu. Prawdopodobnie nie będziemy w stanie wykorzystać wszystkich nadarzających się szans, ponieważ nie pozwoli na to zbyt duża siła oddziaływania jakiejś słabej strony. Z drugiej strony, zdiagnozowane przez nas słabe strony, mogą być zniwelowane przez nadarzające się okazje. Analiza SWOT pozwoli nam uzyskać odpowiedz na cztery podstawowe pytania: ¾ Czy zidentyfikowane siły pozwolą wykorzystać szanse, które mogą się pojawić? ¾ Czy zidentyfikowane słabości nie pozwolą na wykorzystanie szans, które mogą wystąpić? ¾ Czy zidentyfikowane siły pozwolą przezwyciężyć zagrożenia, które mogą wystąpić? ¾ Czy zidentyfikowane słabości wzmocnią siłę oddziaływania mogących wystąpić zagrożeń? Szukając odpowiedzi na powyższe pytania, musimy zbadać relacje zachodzące pomiędzy poszczególnymi czynnikami. Sprawdźmy najpierw, czy występuje jakakolwiek interakcja, a następnie przeanalizujmy jej siłę oddziaływania. 75 SPOŁECZEŃSTWO Czy zidentyfikowane siły pozwolą na wykorzystanie szans, które mogą się pojawić? Rezerwy wykwalifikowanej siły roboczej Aktywna postawa mieszkańców Korzystna struktura wiekowa społeczeństwa Duża atrakcyjność turystyczna WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI Szkolenia dla ludności wiejskiej 1 1 1 0 0,10 3 0,30 Rozwój drobnej przedsiębiorczości 1 1 1 1 0,25 4 1,00 Wysoki poziom aktywności kulturalnej i społecznej samorządów lokalnych i mieszkańców 1 1 1 1 0,20 4 0,80 Różnorodność etniczno - religijna zabytków 0 1 0 1 0,25 2 0,50 Zwiększanie aktywności społecznej 1 1 1 1 0,20 4 0,80 0,20 0,20 0,20 0,40 4 5 4 4 0,80 1,00 0,80 1,60 siły szanse WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 34 7,60 76 Czy zidentyfikowane słabości nie pozwolą na wykorzystanie szans, które mogą wystąpić? Niska efektywność systemu pomocy społecznej Niebezpiecznie wysoka stopa bezrobocia „Odpływ” utalentowanej młodzieży Niski poziom dochodów lokalnej społeczności Niska atrakcyjność dla inwestorów Niedoinwestowanie instytucji kulturalnych WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI Szkolenia dla ludności wiejskiej 0 0 1 0 0 0 0,10 1 0,10 Rozwój drobnej przedsiębiorczości 0 0 1 1 1 1 0,25 4 1,00 Wysoki poziom aktywności kulturalnej i społecznej samorządów lokalnych i mieszkańców 0 0 0 0 0 0 0,20 0 0,00 Różnorodność etniczno - religijna zabytków 0 0 0 0 1 1 0,25 2 0,50 Zwiększanie aktywności społecznej 0 1 1 1 0 0 0,20 3 0,60 0,10 0,25 0,15 0,10 0,30 0,10 0 1 3 2 2 2 0,00 0,25 0,45 0,20 0,60 0,20 słabości szanse WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 20 3,90 77 Czy zidentyfikowane siły, pozwolą przezwyciężyć zagrożenia, które mogą wystąpić? Rezerwy wykwalifikowanej siły roboczej Aktywna postawa mieszkańców Korzystna struktura wiekowa społeczeństwa Duża atrakcyjność turystyczna WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI Wzrost patologii społecznych 0 1 1 1 0,10 3 0,30 Rosnące bezrobocie 0 1 1 1 0,30 3 0,90 Migracja młodych ludzi do miast 0 0 0 1 0,05 1 0,05 0 1 0 1 0,30 2 0,60 0 0 0 1 0,05 1 0,05 0 1 0 0 0,20 1 0,20 0,20 0,20 0,20 0,40 0 4 2 5 0,00 0,80 0,40 2,00 siły zagrożenia Przywiązanie do tradycyjnych form gospodarowania Niedoinwestowanie obiektów infrastruktury społecznej Brak dostatecznego wsparcia finansowego i doradczego dla nawiązywania współpracy międzynarodowej WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 22 5,30 78 Czy zidentyfikowane słabości wzmocnią siłę oddziaływania mogących wystąpić zagrożeń? Niska efektywność systemu pomocy społecznej Niebezpiecznie wysoka stopa bezrobocia „Odpływ” utalentowanej młodzieży Niski poziom dochodów lokalnej społeczności Niska atrakcyjność dla inwestorów Niedoinwestowanie instytucji kulturalnych WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI Wzrost patologii społecznych 1 1 1 1 0 1 0,10 5 0,50 Rosnące bezrobocie 1 1 1 0 1 0 0,30 4 1,20 Migracja młodych ludzi do miast 1 1 1 1 1 1 0,05 6 0,30 0 0 0 1 1 0 0,30 2 0,60 1 1 0 1 0 0 0,05 3 0,15 0 1 1 0 1 0 0,20 3 0,60 0,10 0,25 0,15 0,10 0,30 0,10 4 5 4 4 4 2 0,40 1,25 0,60 0,40 1,20 0,20 słabości zagrożenia Przywiązanie do tradycyjnych form gospodarowania Niedoinwestowanie obiektów infrastruktury społecznej Brak dostatecznego wsparcia finansowego i doradczego dla nawiązywania współpracy międzynarodowej WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 46 7,40 79 ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Czy zidentyfikowane siły, pozwolą wykorzystać szans, które mogą się pojawić? Korzystne warunki bioklimatyczne Wysoka atrakcyjność turystyczna Niski stopień skażenia środowiska Czystość i atrakcyjność jezior Duża lesistość powiatu WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI Proekologiczna postawa władz i przedsiębiorców 1 0 1 1 1 0,50 4 2,00 Ochrona przyrody w ramach Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesia Zachodniego 1 0 1 1 1 0,50 4 2,00 0,15 0,30 0,10 0,30 0,15 2 0 2 2 2 0,30 0,00 0,20 0,60 0,30 siły szanse WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 16 5,40 80 Czy zidentyfikowane słabości nie pozwolą na wykorzystanie szans, które mogą wystąpić? Niedofinansowanie ochrony środowiska Kopalnia "Bogdanka" WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI Proekologiczna postawa władz i przedsiębiorców 1 1 0,50 2 1,00 Ochrona przyrody w ramach Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesia Zachodniego 1 1 0,50 2 1,00 0,65 0,35 2 2 1,30 0,70 słabości szanse WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 8 4,00 81 Czy zidentyfikowane siły, pozwolą przezwyciężyć zagrożenia, które mogą wystąpić? Korzystne warunki bioklimatyczne Wysoka atrakcyjność turystyczna Niski stopień skażenia środowiska Czystość i atrakcyjność jezior Duża lesistość powiatu WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI Niekontrolowany rozwój przemysłu i turystyki 0 1 1 0 0 0,80 2 1,60 Brak programów rewitalizacji i planów zagospodarowania szkód górniczych 0 1 0 0 0 0,10 1 0,10 Niedoinwestowanie w zakresie kanalizacji i oczyszczania ścieków 0 1 0 0 0 0,10 1 0,10 0,15 0,30 0,10 0,30 0,15 0 3 1 0 0 0,00 0,90 0,10 0,00 0,00 siły zagrożenia WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 8 2,80 82 Czy zidentyfikowane słabości wzmocnią siłę oddziaływania mogących wystąpić zagrożeń? Niedofinansowanie ochrony środowiska Kopalnia "Bogdanka" WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI Niekontrolowany rozwój przemysłu i turystyki 1 0 0,80 1 0,80 Brak programów rewitalizacji i planów zagospodarowania szkód górniczych 1 1 0,10 2 0,20 Niedoinwestowanie w zakresie kanalizacji i oczyszczania ścieków 1 0 0,10 1 0,10 0,65 0,35 3 1 1,95 0,35 słabości zagrożenia WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 8 3,40 83 GOSPODARKA Czy zidentyfikowane siły, pozwolą wykorzystać szans, które mogą się pojawić? Położenie geograficzne Dobra baza dla przetwórstwa rolnego Przychylność władz samorządowych dla rozwoju działalności gospodarczej Duże rezerwy terenowe pod realizację różnych funkcji Niskie ceny gruntów Możliwość wykorzystania "bogactw naturalnych" WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI Możliwość pozyskania i absorpcja środków pomocowych z Unii Europejskiej 1 1 1 1 0 1 0,15 5 0,75 Rosnące zainteresowanie aktywnym wypoczynkiem, turystyką i sportem 1 0 1 1 1 1 0,25 5 1,25 Rosnące zapotrzebowanie na zdrową żywność 0 1 1 1 1 0 0,05 4 0,20 Stworzenie udogodnień dla małych i średnich przedsiębiorstw 0 1 1 1 1 1 0,20 5 1,00 Dostęp do tanich kredytów 0 1 1 1 1 1 0,20 5 1,00 Koordynacja wspólnych projektów gospodarczych 0 0 1 1 1 1 0,05 4 0,20 Wzrost koniunktury gospodarczej 0 0 1 1 0 1 0,10 3 0,30 0,20 0,10 0,20 0,10 0,05 0,35 2 4 7 7 5 6 0,40 0,40 1,40 0,70 0,25 2,10 siły szanse WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 62 9,95 84 Czy zidentyfikowane słabości nie pozwolą na wykorzystanie szans, które mogą wystąpić? Niski standard szlaków komunikacyjnych Znaczne dysproporcje rozwoju między Łęczną, a pozostałymi obszarami powiatu WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI 1 0 0 0,15 2 0,30 0 0 1 0 0,25 2 0,50 0 1 0 0 0 0,05 1 0,05 1 0 0 0 1 1 0,20 3 0,60 0 1 1 0 0 0 0 0,20 2 0,40 Koordynacja wspólnych projektów gospodarczych 1 1 0 0 0 0 1 0,05 2 0,10 Wzrost koniunktury gospodarczej 0 0 0 0 0 0 0 0,10 0 0,00 0,30 0,05 0,10 0,05 0,20 0,20 0,10 2 4 1 1 1 2 2 0,60 0,20 0,10 0,05 0,20 0,40 0,20 Słaba promocja atrakcji turystycznych Niewłaściwe usytuowanie instytucji państwowych Przewaga drobnych gospodarstw rolnych Brak przemysłu przetwórczego Brak inwestorów strategicznych Możliwość pozyskania i absorpcja środków pomocowych z Unii Europejskiej 0 1 0 0 Rosnące zainteresowanie aktywnym wypoczynkiem, turystyką i sportem 1 0 0 Rosnące zapotrzebowanie na zdrową żywność 0 0 Stworzenie udogodnień dla małych i średnich przedsiębiorstw 0 Dostęp do tanich kredytów słabości szanse WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 25 3,70 85 Czy zidentyfikowane siły, pozwolą przezwyciężyć zagrożenia, które mogą wystąpić? Położenie geograficzne Dobra baza dla przetwórstwa rolnego Przychylność władz samorządowych dla rozwoju działalności gospodarczej Duże rezerwy terenowe pod realizację różnych funkcji Niskie ceny gruntów Możliwość wykorzystania "bogactw naturalnych" WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI Fundamentalizm ekologiczny 0 0 1 0 0 1 0,45 2 0,90 Zbiurokratyzowana polityka kredytowa 0 0 1 1 1 1 0,05 4 0,20 Niedostosowanie do standardów jakości Unii Europejskiej 0 1 1 0 1 0 0,10 3 0,30 Trudność ze znalezieniem inwestorów 0 1 1 1 1 1 0,35 5 1,75 Niestabilna polityka państwa 0 0 1 0 1 1 0,05 3 0,15 0,20 0,10 0,20 0,10 0,05 0,35 0 2 5 2 4 4 0,00 0,20 1,00 0,20 0,20 1,40 siły zagrożenia WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 34 6,30 86 Czy zidentyfikowane słabości wzmocnią siłę oddziaływania mogących wystąpić zagrożeń? Niski standard szlaków komunikacyjnych Znaczne dysproporcje rozwoju między Łęczną, a pozostałymi obszarami powiatu WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI 1 1 1 0,45 5 2,25 0 0 0 1 0,10 3 0,30 1 0 0 0 1 0,05 2 0,10 1 1 0 1 1 0 0,35 5 1,75 0 1 0 0 1 0 0 0,05 2 0,10 0,30 0,05 0,10 0,05 0,20 0,20 0,10 2 3 3 1 3 2 3 0,60 0,15 0,30 0,05 0,60 0,40 0,30 Słaba promocja atrakcji turystycznych Niewłaściwe usytuowanie instytucji państwowych Przewaga drobnych gospodarstw rolnych Brak przemysłu przetwórczego Brak inwestorów strategicznych Fundamentalizm ekologiczny 1 0 0 1 Zbiurokratyzowana polityka kredytowa 0 1 1 Niedostosowanie do standardów jakości Unii Europejskiej 0 0 Trudność ze znalezieniem inwestorów 1 Niestabilna polityka państwa słabości zagrożenia WAGA LICZBA INTERAKCJI ILOCZYN WAG I INTERAKCJI SUMA INTERAKCJI SUMA ILOCZYNÓW 34 6,90 87 Merytoryczną podstawę analizy SWOT na obszarze Powiatu Łęczyńskiego stanowiła diagnoza stanu środowiska społecznego, przyrodniczego i gospodarczego. Głównym kryterium oceny rzeczywistości we wszystkich tych sferach jest możliwość zrównoważenia ich rozwoju. Oznacza to, że zmiany rozwojowe w środowisku społecznym, przyrodniczym i gospodarczym w coraz większym stopniu winny osiągać zgodność koegzystencji między sobą. Identyfikacja słabych i mocnych stron pozwoliła przede wszystkim na wskazanie celów i działań umacniających proces rozwoju i wzajemne dostosowanie racji przyrodniczych, społecznych i gospodarczych. Ponieważ jednak słabe i mocne strony tkwią nie tylko w analizowanych dziedzinach strategicznych, lecz także w relacjach między nimi, ich identyfikacja pozwala na sprecyzowanie także tych zjawisk społeczno-gospodarczych i przyrodniczych, które utrzymują społeczeństwo i gospodarkę w stagnacji lub wspomagają zmiany negatywne. Słabe strony mogą mieć wpływ na pogarszanie się sytuacji w regule zrównoważonego rozwoju, a nawet wywołać realne lub potencjalne zagrożenia, zwłaszcza wówczas, gdy działają w układzie zespolonym. W mechanizm zagrożeń mogą być wplątane także niektóre zjawiska oceniane jako potencjały rozwojowe lub mocne strony. Następuje to zwłaszcza wtedy, gdy ich działanie zostaje uruchomione w sposób niekontrolowany. Zjawiska i procesy oceniane jako mocne strony są w istocie potencjałami rozwojowymi, czyli szansami rozwojowymi dla badanego obszaru. W warunkach stagnacji gospodarczej, która ogarnia w chwili obecnej prawie całą Polskę, potencjały [szanse] niemal na pewno nie uruchomią się samoczynnie, lecz wymagać będą sił aktywizujących ich działanie [przedsięwzięć organizacyjnych i inwestycyjnych]. Łączne aktywizowanie wielu potencjałów może przynosić efekty mnożnikowe, czyli zwielokrotniać możliwości aktywizacji potencjałów i zdolność ich pozytywnego oddziaływania na całokształt życia społeczno-gospodarczego i przyrody Powiatu Łęczyńskiego, dla którego przykładowym działaniem takiego rodzaju może być połączenie potencjału produkcyjnego gospodarstw rolnych z możliwościami obsługi turystycznej. Przegląd słabych i mocnych stron kwalifikuje Powiat Łęczyński jako obszar głębokiej depresji społecznej i gospodarczej, której nie jest w stanie przełamać największy pracodawca KWK „Bogdanka”. Słabo rozwinięty przemysł i przedsiębiorczość pozarolnicza przekładają się w sposób prosty i jednoznaczny na bardzo niski poziom zatrudnienia poza rolnictwem i mało aktywny rynek pracy. Z kolei na terenach wiejskich i w rolnictwie odczuwa się inercję przejawiającą się w braku istotnych działań na rzecz wzrostu konkurencyjności produkcji i dostosowania strukturalnego do funkcjonowania w ramach Unii Europejskiej. Dotyczy to zarówno modernizacji rolnictwa, jak też restrukturyzacji bazy ekonomicznej terenów wiejskich. Obszar Powiatu Łęczyńskiego jest także zaniedbany pod względem wyposażenia w nowoczesne systemy infrastruktury technicznej. Szczególnie odczuwa się braki w lokalnych systemach kanalizacyjnych i sieci gazu przewodowego, co może być hamulcem rozwoju przedsiębiorczości i zaplecza turystycznego. Powiat Łęczyński, mimo na ogół dobrze rozwiniętej sieci drogowej, charakteryzuje się złym stanem technicznym dróg, co czyni go mało dostępnym w wymiarze krajowym i międzynarodowym. Obszar będący przedmiotem badań niniejszej Strategii, podobnie jak całe Województwo Lubelskie, jest także słabo promowany – zwłaszcza w produkcyjnych segmentach rynku inwestycyjnego – pod względem atrakcyjności inwestycyjnej, co warunkuje niski poziom intensywności gospodarczej współpracy międzynarodowej. Najwyższe oceny zyskuje Powiat Łęczyński pod względem jakości środowiska przyrodniczego. Wprawdzie bogate i urozmaicone pod względem walorów środowisko przyrodnicze jest potencjalnie narażone na degradację [nieracjonalna gospodarka zasobami wodnymi; brak systemów kanalizacji ścieków], lecz zagrożenia te dalekie są od stanu realnego zagrożenia i znikną z chwilą doinwestowania i wzrostu zamożności społeczeństwa. 88 Tabele wynikowe analizy SWOT Społeczeństwo Rozpatrywana Suma Suma kombinacja interakcji iloczynów szanse / 20 3,90 słabości zagrożenia / 46 7,40 słabości szanse / siły 34 7,60 zagrożenia / siły 22 5,30 Środowisko przyrodnicze Rozpatrywana Suma Suma kombinacja interakcji iloczynów szanse / 8 4,00 słabości zagrożenia / 8 3,40 słabości szanse / siły 16 5,40 zagrożenia / siły 8 2,80 Gospodarka Rozpatrywana Suma Suma kombinacja interakcji iloczynów szanse / 25 3,70 słabości zagrożenia / 34 6,90 słabości szanse / siły 62 9,95 zagrożenia / siły 34 6,30 89 Rozpatrywana kombinacja WNIOSKI: Społeczeństwo Suma interakcji Suma iloczynów szanse / słabości 20 3,90 zagrożenia / słabości 46 7,40 szanse / siły 34 7,60 zagrożenia / siły 22 5,30 Tabela wynikowa analizy SWOT – społeczeństwo Czy zidentyfikowane siły, pozwolą wykorzystać szans, które mogą się pojawić? Dzięki dużej atrakcyjności turystycznej możliwe jest zwiększenie aktywności społecznej. Czy zidentyfikowane słabości nie pozwolą na wykorzystanie szans, które mogą wystąpić? Niska atrakcyjność dla inwestorów jest ogromnym zagrożeniem dla rozwoju drobnej przedsiębiorczości. Czy zidentyfikowane siły pozwolą przezwyciężyć zagrożenia, które mogą wystąpić? Rosnące bezrobocie można pokonać dzięki inwestycjom w turystykę. Czy zidentyfikowane słabości wzmocnią siłę oddziaływania mogących wystąpić zagrożeń? Bardzo wysoka stopa bezrobocia, w przypadku zaniechania zawartych w strategii środków zaradczych, będzie nadal rosnąć. WNIOSKI: Środowisko przyrodnicze Rozpatrywana kombinacja Suma interakcji Suma iloczynów szanse / słabości 8 4,00 zagrożenia / słabości 8 3,40 szanse / siły 16 5,40 zagrożenia / siły 8 2,80 Tabela wynikowa analizy SWOT – środowisko przyrodnicze Czy zidentyfikowane siły pozwolą wykorzystać szanse, które mogą się pojawić? 90 Czystość i atrakcyjność jezior będąca wielkim bogactwem Powiatu może być wykorzystana dzięki proekologicznej postawie władz i przedsiębiorców. Czy zidentyfikowane słabości nie pozwolą na wykorzystanie szans, które mogą wystąpić? Proekologiczna postawa władz i przedsiębiorców i ochrona przyrody w ramach Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesia Zachodniego może być zagrożona przez niedofinansowanie ochrony środowiska. Czy zidentyfikowane siły pozwolą przezwyciężyć zagrożenia, które mogą wystąpić? Wysoka atrakcyjność turystyczna musi byś mądrze wykorzystana. Niekontrolowany rozwój przemysłu i turystyki może być także zagrożeniem. Czy zidentyfikowane słabości wzmocnią siłę oddziaływania mogących wystąpić zagrożeń? Niedofinansowanie ochrony środowiska może pozbawić Powiat Łęczyński największego bogactwa naturalnego. Trzeba jednocześnie pamiętać, że tylko bogate społeczeństwo może w dostatecznym stopniu zadbać o przyrodę. WNIOSKI: Gospodarka szanse / słabości 25 3,70 zagrożenia / słabości 34 6,90 szanse / siły 62 9,95 zagrożenia / siły 34 6,30 Tabela wynikowa analizy SWOT - gospodarka Czy zidentyfikowane siły pozwolą wykorzystać szanse, które mogą się pojawić? Dzięki dużej przychylności władz samorządowych dla rozwoju działalności gospodarczej, można będzie wykorzystać rosnące zainteresowanie aktywnym wypoczynkiem, turystyką i sportem. Czy zidentyfikowane słabości nie pozwolą na wykorzystanie szans, które mogą wystąpić? Stworzenie udogodnień dla małych i średnich przedsiębiorstw może być niewystarczające do pozyskania inwestorów przez słabą promocję atrakcji turystycznych. Czy zidentyfikowane siły pozwolą przezwyciężyć zagrożenia, które mogą wystąpić? Trudność ze znalezieniem inwestorów może uniemożliwić pełne wykorzystania bogactw naturalnych (jezior itd.). 91 Czy zidentyfikowane słabości wzmocnią siłę oddziaływania mogących wystąpić zagrożeń? Fundamentalizm ekologiczny może zahamować rozwój gospodarczy powiatu. Podobnie jak przedsiębiorstwa, samorządy mają do rozdysponowania ograniczone zasoby, czyli zarówno środki finansowe, zasoby ludzkie, ale także ograniczenia czasowe. Jeśli skoncentrujemy się na niewłaściwych celach, źle określimy swoją misję, to nie tylko możemy stracić zainwestowane środki, ale także bezpowrotnie stracimy szansę na zrównoważony rozwój Powiatu Łęczyńskiego. Ze względu na fakt, iż zrównoważony rozwój zakłada równomierny rozwój społeczeństwa, gospodarki i przyrody, analiza SWOT została przeprowadzona we wszystkich trzech dziedzinach odrębnie, co pozwalało uchwycić zjawisko wzajemnych między nimi uzależnień i interakcji, tak, jak ma to miejsce w rzeczywistości, w której wszystkie trzy elementy są od siebie zależne i nie mogą bez siebie istnieć. Mimo tego podziału, niniejszą analizę należy traktować jako jedną całość. Ponieważ wyniki analizy warunkują odpowiednią strategię i wytyczają kierunki działania, w wypadku Strategii Powiatu Łęczyńskiego zastosowano metodę zwaną „maxi-maxi”, która polega na maksymalnym wykorzystaniu szans mogących się pojawić przy wykrzystaniu mocnych stron Powiatu. Tę strategię stosujemy wtedy, jeśli mamy na tyle dobrą sytuację, że możemy wykorzysać większość nadarzających się szans. Społeczeństwo. Uzyskane współczynniki analizy SWOT dla Powiatu Łęczyńskiego dowodzą, że silne strony są na tyle duże, iż mimo istotnych zagrożeń, wśród których największym jest wysokie bezrobocie, Powiat, dzięki silnym stronom, ma wszelkie predyspozycje do wykorzystania swych szans rozwojowych, spośród których na czoło wysuwa się turystyka. Jednocześnie istniejące w społeczeństwie słabe strony wzmocnią oddziaływania mogących wystąpić zagrożeń. Na drodze do rozwoju społecznego przed Powiatem jest więc wiele szans, ale istnieje też dużo zagrożeń. 92 Przyroda. Niezaprzeczalną siłą i wartością przyrody Powiatu Łęczyńskiego jest niski stopień skażenia środowiska, dla którego turystyka (szansa rozwojowa w sferze społecznej) stanowi zagrożenie. Największą słabością łęczyńskiej przyrody jest niedofinansowanie ochrony [np. brak kanalizacji]. Wyniki analizy SWOT stawiają nas przed wyborem: zostawić przyrodę samej sobie z jej niedoinwestowaniem i niekontrolowaną eksploatacją, czy może lepiej uznać, że skoro równym zagrożeniem dla przyrody jest niedoinwestowanie ochrony i turystyka, to lepiej wybrać mniejsze zło i rozwijać turystykę, której rozwój – stymulując rozwój gospodarczy i społeczny – pozwoli zniwelować zagrożenia dla przyrody płynące z niedoinwestowania. Gospodarka. Główne szanse rozwojowe Powiatu Łęczyńskiego wynikają z bogactw naturalnych i kulturowych [węgiel, przyroda, zabytki]. Aby je wykorzystać, niezbędna jest przychylność władz dla rozwoju indywidualnej działalności gospodarczej. Silne strony pozwalają przypuszczać, iż dynamiczne wykorzystanie wartości przyrodniczych i kulturowych zaowocuje pozyskaniem inwestorów i gospodarczym rozwojem Powiatu. Tym niemniej dużym zagrożeniem jest brak możliwości pozyskiwania środków na inwestycje przez drobnych inwestorów; niemożność pozyskania kredytów może uniemożliwić rozwój tego typu działaności. Tak więc bardzo ważne jest stworzenie udogodnień dla małych i średnich przedsiębiorstw, co pozwoli przezwyciężyć istniejące zagrożenia. Szanse mogą być także osłabione przez słabą promocję Powiatu oraz niską jakość szlaków komunikacyjnych. Bardzo dużym zagrożeniem dla rozwoju gospodarczego jest fundamentalizm ekologiczny, który w prezentowanej analizie osiągnął wartość rzędu 2,25, w sytuacji, gdy wartości innych zagrożeń kształtują się na poziomie wartości 0,10-0,30 [w skali 1-5]. 93 Rozdział V PROJEKCJA PRZYSZŁOŚCI Projekcja przyszłości jest obrazowym przedstawieniem możliwości rozwojowych, jakie Powiatowi Łęczyńskiemu stwarzają uwarunkowania zewnętrzne i szanse tkwiące w uwarunkowaniach wewnętrznych, z uwzględnieniem ograniczeń tkwiących w sferach społeczno-gospodarczej i przyrodniczej. Innymi słowy mówiąc, projekcja przyszłości jest swego rodzaju obrazową prezentacją wolnych nisz ekonomicznych, których zagospodarowanie powinno doprowadzić do pożądanego rozwoju społeczeństwa i gospodarki Powiatu Łęczyńskiego, nie powodując strat w substancji przyrodniczej subregionu. Zakres projekcji przyszłości, zwanej także niekiedy wizją przyszłości, jest z natury bardziej rozległy pod względem treści niż zakres celów i działań strategicznych. Określając bowiem przyszły obraz przyrody, społeczeństwa i gospodarki na obszarze Powiatu Łęczyńskiego, przedstawiany jest obraz pożądanego efektu realizacji głównych założeń Strategii. Z natury rzeczy, jako niematerialne wyobrażenie o przyszłości, projekcja nie może być zbyt szczegółowa: wskazuje jedynie drogi prowadzące do poprawy sytuacji społecznej i gospodarczej obszaru w warunkach pełnego zachowania jego substancji przyrodniczej. Analiza potencjałów rozwojowych wskazuje na możliwość rozwoju kilku funkcji Powiatu Łęczyńskiego, które powinny stać się dla niego „lokomotywami rozwoju” i w okresie objętym Strategią doprowadzić do pożądanych przeobrażeń społeczno-gospodarczych : • funkcji przemysłowej • funkcji turystycznej • funkcji rolniczej • funkcji małych form przedsiębiorczości i otoczenia biznesu • funkcji wszechstronnej współpracy międzynarodowej 94 Powyższe funkcje w sposób jednoznaczny kładą nacisk na rozwój gospodarczy i społeczny Powiatu Łęczyńskiego. Zgodnie bowiem z zasadą zrównoważonego rozwoju, według której jedynie dbałość o równomierny rozwój wszystkich trzech elementów [przyrody, społeczeństwa i gospodarki] prowadzi do postępu, w sytuacji występowania ostrych dysproporcji rozwojowych, zrównoważony rozwój wymaga udzielenia szczególnego wsparcia dziedzinom dotychczas zaniedbanym. Zgodnie z danymi uzyskanymi w Bilansie Otwarcia oraz wynikami przeprowadzonej w poprzednim rozdziale analizy SWOT, w chwili obecnej dziedziną dominującą w rozwoju, w której nie istnieją poważnej rangi zagrożenia, a która niejako rozwija się kosztem dwóch pozostałych dziedzin, jest przyroda. Ponieważ zatem przyroda Powiatu Łęczyńskiego nawet bez specjalnego wsparcia w latach objętych Strategią ma zagwarantowane prawem warunki rozwoju, a zagrażający jej najbardziej brak sieci kanalizacyjnej wchodzi także w zakres rozwoju dwóch pozostałych dziedzin, przeto niemal cały wysiłek Strategii został skupiony na wskazanie dróg rozwoju pozostałym dwóm elementom, czyli gospodarce i społeczeństwu. Wyrównanie bowiem szans rozwojowych wszystkich dziedzin jest warunkiem postępu, pod którym to pojęciem rozumieć należy poprawę ogólnej zamożności i warunków życia człowieka. Warunki przyrodnicze wespół z wielowiekowymi tradycjami gospodarki Powiatu Łęczyńskiego, w której dominuje rolnictwo, wykluczają niejako jego obszar z rozwoju szeroko pojętego przemysłu. Poza kopalnią „Bogdanka” i zawiązanym z nią biznesem, przynajmniej w najbliższych kilkunastu latach nie zauważa się szans na powstanie na łęczyńskiej ziemi żadne dające ludziom pracę fabryki czy większe zakłady przemysłowe z tej prostej przyczyny, że np. dla lokalizacji fabryki samochodów inwestor wybierze zawsze Śląsk, Wrocław czy Starachowice, gdzie obok zabudowań fabrycznych znajdzie wykwalifikowaną siłę roboczą i odpowiednią infrastrukturę. Z powodu wyżej przedstawionych racji, potwierdzonych wynikami analizy SWOT, największą szansę 95 rozwojową dla Powiatu Łęczyńskiego stanowi rozwój małej i średniej przedsiębiorczości związanej z turystyką, która w naturalny sposób została zidentyfikowana jako najważniejsza „nisza rozwojowa” Powiatu Łęczyńskiego, oraz nastawiona na rynek zbytu specjalistyczna produkcja rolna. Zgodnie z wyżej określonymi funkcjami oraz dwustronnymi uwarunkowaniami, w okresie lat przewidzianych przez Strategię na obszarze Powiatu Łęczyńskiego winny zostać podjęte następujące inicjatywy, których wypełnienie doprowadzi do realizacji głównego celu Strategii, czyli poprawy jakości życia mieszkańców. Zrównoważona gospodarka lokalna winna kierować się następującymi zasadami: eliminować niepotrzebne wydatki; przetwarzać zasoby finansowe w obrębie społeczności lokalnej; przetwarzać produkty lokalne przed sprzedażą; organizować uczestników procesu gospodarczego w spójne grupy; przyciągać aktywy zewnętrzne (kapitał, kwalifikacje, innowacje). Wśród dziedzin zrównoważonego rozwoju gospodarki lokalnej należy wymienić: zrównoważoną produkcję rolną; leśnictwo i rybołówstwo; przetwórstwo i obrót żywnością oraz drobny handel; odpady i ich przetwarzanie; wykorzystanie lokalnych źródeł energii; turystyka, sport i wypoczynek; sztuka i rzemiosło ludowe; produkcja przemysłowa na małą skalę; mikrofinansowanie i niekonwencjonalne formy wymiany handlowej; promowanie kontaktów między firmami; tworzenie platform dyskusyjnych. 1. Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego Odpowiedzią na społeczne zapotrzebowanie, a także spełnieniem wymogu pomyślnej realizacji zawartych w Strategii założeń zrównoważonego rozwoju, będzie powołanie do życia organizacji noszącej nazwę Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego, który, odwołując się do pradawnej tradycji powiatowych samorządów 96 ziemskich, odbuduje i skonsoliduje społeczność powiatową. Oto główne założenia powołanego do życia Związku: • Konsultacje społeczne, które stały się podstawą powstania niniejszej Strategii, doprowadzą do utworzenia z chwilą jej przyjęcia Związku Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego. W skład Związku wejdą na równych prawach władze powiatowe (starosta), władze miejskie (burmistrz) oraz wójtowie wszystkich gmin. • Do Związku zaproszony zostanie także na zasadach określonych Statutem przedstawiciel największego na obszarze Powiatu Łęczyńskiego pracodawca, przedstawiciel kopalni Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. • Działania Związku odbudują we wszystkich szczeblach władz i w całym społeczeństwie zaprzepaszczoną tradycję wspólnoty powiatowej, której przywrócenie jest podstawowym i koniecznym warunkiem pomyślnego zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego. • Podejmowane przez Związek decyzje dotyczące przestrzennego, społecznego i gospodarczego zagospodarowania przekształcą obszar Powiatu w jednorodny obszar społeczno-gospodarczy sprzyjający zrównoważonemu rozwojowi. • Konsolidacja wysiłków powiatowych struktur samorządowych, zaangażowania lokalnego biznesu i społeczeństwa wokół realizacji poszczególnych zadań, ale także wspólne dążenie do pozyskiwania funduszy na wspólne powiatowe cele, zwiększy szansę pomyślnego osiągania wytyczonych w Strategii celów i uczyni bardziej widocznymi ich wyniki. Konsultacje społeczne związane z aktualizacją niniejszej Strategii, obok całego szeregu problemów związanych z rozwojem wszystkich trzech jej dziedzin (gospodarką, społeczeństwem i zachowaniem substancji przyrodniczej), ujawniły najpoważniejszy bodaj problem Powiatu Łęczyńskiego. W chwili obecnej jest nim brak spójności i konsolidacji powiatowych struktur władz, przedsiębiorstw i organizacji społecznych itd. wokół rozumienia potrzeby i umiejętności podejmowania wspólnych działań na rzecz zrównoważonego rozwoju Powiatu jako jednorodnej jednostki terytorialnej i administracyjnej. 97 2. Pakt na rzecz zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego Pakt na rzecz zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego, poprzez wytyczenie kierunków rozwoju istniejących i określeniu nowych obszarów zagospodarowania turystycznego, a także stworzeniu jasnych i trwałych warunków prawno-administracyjnych dla rozwoju związanych z turystyką małych średnich przedsiębiorstw, umożliwi wykorzystanie walorów przyrodniczych jako lokalnego potencjału rozwoju społecznogospodarczego. Na przestrzeni lat objętych niniejszą Strategią doprowadzi do zauważalnego wzrostu zamożności mieszkańców i stanowić będzie podstawę dalszego społecznogospodarczego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego poprzez: • Wyznaczenie w atrakcyjnych pod względem turystycznym obszarach Powiatu Łęczyńskiego – zwłaszcza Pojezierza Łęczyńskiego i przełomu Wieprza – stref wolnych od restrykcji administracyjnych i ekologicznych, w których będzie istniała zagwarantowana prawem możliwość inwestowania w obiekty turystyczne, sportowe, rekreacyjne i usługowohandlowe, będzie stanowić pierwszy krok w celu przyciągnięcia inwestorów zewnętrznych i wewnętrznych. • Stworzenie i realizację planu zagospodarowania Powiatu Łęczyńskiego podniesie jego atrakcyjność, a powstałe w wyniku tych działań nowe centra sportu i rekreacji (m.in. stok narciarski; zalew na rzece Śwince; zbiornik retencyjny Szczecin w systemie retencji Kanału Wieprz-Krzna, który po zalaniu bagien leżących pomiędzy Jeziorem Dratów i Zalewiskiem Szczecin oraz podniesieniu korony zaspokoi potrzeby wodne Kanału i pozwoli na wykorzystanie zalewiska do celów rekreacyjnych, sportowych i wędkarskich) wzbogacą powiatową ofertę turystyczną i inwestycyjną zapewniając większej niż dotychczas liczbie mieszkańców możliwość pozyskiwania dodatkowych źródeł dochodu. • Dodatkową zachętą dla inwestycji będą jasno w sensie prawnym określone specjalne, obowiązujące w jednakowej formie na terenie całego Powiatu, ulgi podatkowe. 98 • Przygotowana jednolita w skali Powiatu pod względem przestrzennym, prawnym i ekonomicznym oferta inwestycyjna stanie się towarem, który, dzięki dynamicznej promocji i reklamie prowadzonej w imieniu całego Powiatu, a nie poszczególnych gmin lub obiektów, doprowadzi do oczekiwanych inwestycji. • Mądre i racjonalne inwestycje w planowe zagospodarowanie atrakcyjnych turystycznie przestrzeni doprowadzą do przeobrażenia Pojezierza Łęczyńskiego i przełomu rzeki Wieprz w centra turystyczne wyposażone w dostateczną liczbę hoteli, ośrodków wypoczynku i rekreacji, barów i restauracji, sklepów, ośrodków rozrywki itp., które standardem odpowiadać będą wymogom współczesnej turystyki. • Rozwój planowych inwestycji turystycznych odpowiadających europejskim standardom ukształtuje nową pożądaną rzeczywistość przestrzenną i w obszarze Pojezierza Łęczyńskiego zniweluje do możliwego minimum negatywne zjawisko otaczania jezior siecią osiedli prywatnych domków letniskowych. • Duże inwestycje ożywią przedsiębiorczość mieszkańców, którzy otoczą je różnorodnymi formami małego biznesu: agroturystyka, sklepy, gastronomia, usługi itp. • Przeobrażone w nowoczesne centra turystyczne, całoroczne ośrodki rekreacji i wypoczynku Powiatu Łęczyńskiego podtrzymają i zintensyfikują wśród mieszkańców Lubelszczyzny tradycję wypoczywania na tym terenie, a zastosowanie nowoczesnych form reklamy i promocji przyciągnie turystów z innych regionów Polski i z zagranicy. • Zostawione przez turystów pieniądze pobudzą następne inwestycje: bogatsze o większe wpływy z podatków gminy i wzbogaceni zyskiem z dotychczasowych inwestycji inwestorzy prywatni będą inwestować w dziedziny podnoszące atrakcyjność Powiatu; wzbogaceni o pieniądze zarobione na „letnikach” mieszkańcy będą podnosić standard swoich domów oraz obejścia. 99 • Rozwój turystyki ożywi rynek pracy: bezrobotni dotychczas mieszkańcy okolicznych wsi znajdą zatrudnienie w biznesie obsługującym turystów; wielu spośród nich założy swoje małe firmy. • Napływ turystów ożywi rynek zbytu dla płodów rolnych miejscowych rolników; kwoty ze sprzedanych produktów staną się dodatkowym źródłem ich dochodów. • Poszerzenie możliwości zdobycia pracy i pozyskania dodatkowych źródeł zarobkowania powstrzyma ucieczkę ludzi młodych. • Wzrost zamożności mieszkańców zlikwiduje znaczną część istotnych zagrożeń dla środowiska płynących z niedoinwestowania: skanalizowanie większości obszaru oraz przydomowe oczyszczalnie w rozproszonej zabudowie wiejskiej rozwiążą problem nieszczelnych szamb i zrzut nieoczyszczonych ścieków; porzucona zostanie nielegalna eksploatacja torfu jako przynosząca zbyt małe dochody w stosunku do nakładu pracy. Powiat Łęczyński w znacznej części swoich obszarów wchodzi w skład Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie; wszystkie leżące na jego terenie jeziora, które mogłyby stać się podstawą dla stworzenia przynoszącego doskonałe dochody zagłębia turystycznego, które w naturalny sposób tworzą teren dla rozwoju turystyki i rekreacji, leżą w strefie chronionych prawem parków krajobrazowych i jako takie podlegają specjalnym rygorom. Rygory te mogą zniechęcić potencjalnych inwestorów i zahamować rozwój Powiatu. Dlatego warunkiem koniecznym realizacji głównego celu strategicznego niniejszej Strategii, którym jest poprawa jakości życia mieszkańców poprzez rozwój gospodarczy z zachowaniem najwyższej dbałości o przyrodę, jest przywrócenie stosownych wartości wszystkim trzem elementom zrównoważonego rozwoju. Z powyższych względów prezentowana poniżej projekcja przyszłości rozwoju łęczyńskiej turystyki jako warunek jej wypełnienia zakładać musi propozycję zawarcia paktu na rzecz zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego pomiędzy władzami Powiatu, a czynnikami instytucjonalno-społecznymi Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie oraz instytucjonalnymi przedstawicielami środowisk wiejskich, biznesowych, przemysłowych [Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. i inne] i organizacjami pozarządowymi. Pakt ten zawierać musi jasne i zagwarantowane prawem warunki niczym nieskrępowanego rozwoju inwestycji turystycznych, z wyjątkiem standardowych norm dbałości o przyrodę –. Pod pojęciem „standardowych norm dbałości o przyrodę” należy w tym wypadku rozumieć wynikającą z prawa naturalnego i filozofii 100 zrównoważonego rozwoju taką dbałość o przyrodę, która gwarantując zachowanie jej podstawowej substancji, nie ogranicza jednak rozwoju społecznego i gospodarczego Powiatu Łęczyńskiego. Pakt taki będzie zgodny nie tylko z unijnymi założeniami zrównoważonego rozwoju – będzie w zgodzie także z naturalnym prawem człowieka do rozumnego wykorzystywania przyrody i płynącymi z Ewangelii słowami: „Czyńcie sobie Ziemię poddaną”. W krajach Unii Europejskiej już nie tylko środowiska reprezentujące sfery przemysłowe i biznesowe, ale także ekolodzy, na czele z byłym ekologiem, duńskim profesorem Bjornem Lomborgiem, dochodzą na podstawie przeprowadzonych badań do wniosku, że „Największy postęp dokonuje się tam, gdzie dominuje największy wróg ekologów – cywilizacja zachodnia – z jej kapitalistyczną gospodarką rynkową i jej wysokim poziomem produkcji i zamożności”.20 Zachodnioeuropejskie dylematy: czysta przyroda czy rozwój ekonomiczny dotyczą także Powiatu Łęczyńskiego. Proponowany w niniejszej Strategii pakt na rzecz zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego winien rozstrzygnąć podstwową kwestię: czy poza pracownikami kopalni „Bogdanka” i ich rodzinami oraz niewielką dziś grupą osób zatrudnionych w administracji i innych gałęziach gospodarki, na terenie Powiatu Łęczyńskiego, wśród cudownych jezior i niespotykanych gdzie indziej roślin będą żyły w przyszłości tylko żółwie błotne, czarne bociany i inne gatunki miejscowej fauny, czy może jest wśród nich także miejsce dla człowieka. Strażnikami zawartego Paktu, którzy jednocześnie nadzorować będą realizację głównych założeń niniejszej Strategii, winien być utworzony z chwilą jej przyjęcia Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego. 3. Nowoczesne szkolnictwo warunkiem zrównoważonego rozwoju Oświata na terenie Powiatu Łęczyńskiego boryka się z tymi samymi problemami, z jakimi borykają się niemal wszystkie powiaty Polski: niedoinwestowaniem, niedoskonałością bazy dydaktycznej, niedostosowaniem struktury sieci oświatowej oraz profilu kształcenia do potrzeb mieszkańców i lokalnego rynku pracy, brak tradycji kształcenia pokoleń ludzi przedsiębiorczych i potrafiących wykazać się własną inicjatywą itd. Wykorzystując wewnętrzne potencjały Powiatu Łęczyńskiego oraz potencjały zewnętrzne, w ciągu lat objętych Strategią wszystkie placówki oświatowe położone na terenie Powiatu zostaną przekształcone w nowoczesne ośrodki szerzenia powszechnej wiedzy i umiejętności, które wychowywać będą pokolenia ludzi bogatych w wiedzę teoretyczną, ale także praktyczną 20 J. Winiecki, Saga Lomborga, ‘Wprost’ z dnia 25 stycznia 2004. 101 umiejętność wykorzystywania tkwiącej w nich inicjatywy własnej i przedsiębiorczości. Taka projekcja przyszłości łęczyńskiej oświaty zostanie osiągnięta poprzez następujące działania: • Dostosowanie struktury sieci placówek oświaty do potrzeb mieszkańców pozwoli w latach objętych Strategią na stworzenie optymalnych warunków kształcenia dzieci i młodzieży. • Objęcie wszystkich dzieci w wieku 3-6 lat opieką przedszkolną pozwoli wyrównać szanse rozwojowe dzieci pochodzących z rodzin wiejskich i społecznie zaniedbanych. • Udoskonalenie i rozwój bazy dydaktycznej poprzez wyposażenie placówek oświatowych w dobrej jakości sprzęt komputerowy i edukacyjny portal internetowy, zaś bibliotek szkolnych w internetowe centra informacji multimedialnych, pozwoli na prowadzenie edukacji na nowoczesnym światowym poziomie, umożliwi dzieciom i młodzieży kontakt ze światem. • Przeprowadzone na terenie Powiatu badania preferencji zawodowych dzieci i młodzieży oraz badania chłonności i zapotrzebowania rynku pracy pozwolą na sformułowanie wytycznych odnośnie profilu kształcenia szkół ponadpodstawowych, a tym samym spowodują, że zlokalizowane na terenie Powiatu Łęczyńskiego placówki oświatowe przyjmą właściwy kierunek rozwoju względem potrzeb dzieci i młodzieży oraz rynku pracy. • Rozszerzenie oferty zajęć pozalekcyjnych pozwoli: objąć opieką maksymalnie dużą liczbę dzieci i młodzieży; rozwinąć i pogłębić jej naturalne zainteresowania; wyłowić i umożliwić ukierunkowane kształcenie tym spośród nich, którym warunki rodzinne i miejsce zamieszkania, mimo talentu, uniemożliwiały prawidłowy rozwój; dać zatrudnienie i możliwość prawidłowego spożytkowania wiedzy i doświadczenia tym spośród nauczycieli, którzy z przyczyn od nich niezależnych, nie mieli dotychczas możliwości pełnego wykorzystania swych umiejętności dydaktycznych i 102 pedagogicznych. Zakres i tematyka zajęć pozalekcyjnych zostanie określona na podstawie badań z zakresu preferencji dzieci i młodzieży. • Doinwestowanie (komputeryzacja) Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Łęcznej i wyposażenie jej w nowoczesne programy planowania kariery zawodowej pozwoli na prawidłowe ukierunkowanie rozwoju edukacyjno-zawodowego dzieci i młodzieży, co w okresie objętym Strategią doprowadzi do zmniejszenia do minimum stopy bezrobocia i zahamuje migrację młodych ludzi. • Stworzenie zgodnego z wymogami nowoczesnej szkoły systemu dokształcania nauczycieli oraz odpowiadającej potrzebom Powiatu sieci do przeprowadzenia egzaminów zewnętrznych sprawi, że oferta edukacyjna Powiatu Łęczyńskiego odpowiadać będzie najwyższym normom ogólnopolskim i europejskim. • Przekształcenie będących w posiadaniu oświaty obiektów zabytkowych w ośrodki służące powszechnemu szerzeniu oświaty, wiedzy o Powiecie, sportu i rekreacji [Kijany, Podzamcze w Łęcznej] pełnić będzie rolę wspomagającą programowe zadania edukacyjne. • Utworzenie w Łęcznej filii jednej z wyższych uczelni w Lublinie ze szczególnym uwzględnieniem kierunków związanych z biznesem. W ciągu lat objętych Strategią w oświacie Powiatu Łęczyńskiego zajdą gruntowne zmiany, których efektem będzie stworzenie systemu ukierunkowanego na optymalny rozwój tkwiących w dzieciach i młodzieży talentów i inicjatyw zawodowych oraz dostosowanie ich wykształcenia zawodowego do lokalnego i zewnętrznego rynku pracy. W celu uzyskania pożądanych efektów należy przede wszystkim stworzyć takie mechanizmy, które pozwolą na szybkie dostosowywanie struktury sieci placówek oświatowych do potrzeb mieszkańców, czyli umożliwić ich przebudowę w miarę zmieniających się w tym względzie potrzeb. Elastyczność struktury oświatowej pozwoli uniknąć sytuacji, w których jedne placówki świecą pustkami, w drugich zaś panuje uniemożliwiająca prawidłową edukację wszechobecna ciasnota. Dostosowana do potrzeb mieszkańców struktura sieci placówek oświatowych obejmie wszystkich tych, którzy z racji wieku (dzieci i młodzież) lub potrzeb (dorośli) wymagają nowoczesnej edukacji. Dlatego pierwszym krokiem będzie objęcie opieką przedszkolną wszystkich dzieci, niezależnie od 103 potrzeb rodzinnych i statusu społecznego. Opieką przedszkolną w sposób szczególny otoczone zostaną dzieci wiejskie, które z racji zamieszkania już w najmłodszym wieku pozbawione są częstokroć tych możliwości rozwojowych, które posiadają ich rówieśnicy mieszkający w miastach. Opieka przedszkolna nad dziećmi wiejskimi prowadzona będzie w okresie całorocznym, ze szczególnym uwzględnieniem okresu letniego (wakacyjnego), w którym z powodu prac polowych rodziców, dzieci wiejskie narażone są na pozostawanie bez opieki dorosłych. Jeśli chodzi o dzieci i młodzież w wieku szkolnym, rozwinięty zostanie program zajęć pozalekcyjnych, który umożliwi właściwe zagospodarowanie ich czasu wolnego, rozwinięcie indywidualnych zainteresowań i talentów oraz poszerzanie ogólnej wiedzy teoretycznej i praktycznej z wybranych obszarach. Obok zajęć pozalekcyjnych, bardzo ważną rolę w wychowaniu dzieci i młodzieży będą odgrywać ośrodki kultury, sportu i rekreacji zlokalizowane w zabytkowych obiektach należących do oświaty [np. zespół pałacowo-parkowy w Kijanach i Podzamcze w Łęcznej], w których – obok szerzenia kultury fizycznej – prowadzone będą działania zmierzające ku uspołecznieniu i szeroko pojętemu wychowaniu dzieci i młodzieży w duchu przywiązania do swej małej powiatowej ojczyzny, której nie zechcą opuszczać jako ludzie dorośli. Wyposażone w nowoczesny sprzęt dydaktyczny (komputery), szkoły, w których dostęp do Internetu jest sprawą oczywistą i powszechną, utrzymają swą odwieczną pozycję ośrodków oświaty, zwłaszcza na obszarach wiejskich. Aby posiadany sprzęt był wykorzystany w sposób właściwy i maksymalnie pełny, a placówki oświatowe nadążały za zmieniającą się rzeczywistością, nauczyciele uzyskają nieograniczony dostęp do różnego rodzaju form dokształcania. Ponieważ w okresie objętym Strategią nadal większość nauczycieli rekrutować się będzie z pokoleń, dla których obsługa komputera i Internetu oraz nowoczesnego sprzętu audio-wizualnego nie jest sprawą tak oczywistą, jak dla ludzi urodzonych w epoce komputera, szczególny nacisk położony zostanie na sprawne funkcjonowanie systemu ustawicznego dokształcania nauczycieli. Podnoszeniu kwalifikacji nauczycieli, ale także większej dostępności do wyższego wykształcenia oraz ukierunkowaniu młodych ludzi na tworzenie stanowisk pracy sprzyjać będzie utworzona w Łęcznej filia wyższej uczelni. Systematyczne badania preferencji dzieci i młodzieży, co do wykonywanego przez nich w przyszłości zawodu, na równi z badaniami potrzeb lokalnego rynku pracy oraz ogólnych trendów na rynkach zewnętrznych, pozwolą na dostosowanie profilu szkół ponadpodstawowych do powyższych wymogów, co w perspektywie lat objętych niniejszą Strategią – przy kreatywnej współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy i dużym akcencie położonym na uczenie młodych przedsiębiorczości – doprowadzi do kształcenia młodzieży w takich kierunkach, które zagwarantują im znalezienie zatrudnienia lub założenie własnego małego biznesu. Taki stan rzeczy doprowadzi do zaniku bezrobocia wśród ludzi młodych oraz do rozwoju małej i średniej przedsiębiorczości. 104 4. Bezpieczeństwo zdrowotne i wielofunkcyjna opieka społeczna Służba zdrowia oraz struktury opieki społecznej na terenia Powiatu Łęczyńskiego zrealizują przykrojone na powiatową miarę programy, których efektem będzie osiągniecie optymalnego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego, warunków opieki społecznej i przeciwdziałania patologii, co doprowadzi do poprawy warunków życia mieszkańców. Najważniejszymi z nich są: • Ukończenie budowy szpitala i stworzenie na bazie istniejących możliwości lokalowych dostatecznej liczby łóżek opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjnych. Stopniowe oddawanie do użytku poszczególnych bloków szpitala w Łęcznej, poczynając od bloków diagnostycznozabiegowych, umożliwi stworzenie kompleksowej-specjalistycznej opieki zdrowotnej w jednym kompleksie. • Uruchomienie oddziałów rehabilitacji i przychodni rehabilitacyjnej z pełną bazą sprzętową spowoduje znaczne rozszerzenie działań profilaktycznych świadczonych na rzecz ludności, a finansowanych z funduszy innych niż NFZ, ukierunkowanych na szeroko pojętą promocję zdrowia. • Rozwój praktyk lekarza rodzinnego i wzbogacenie oferty w zakresie ambulatoryjnego lecznictwa specjalistycznego i diagnostyki. • Zintegrowane przeciwdziałanie patologiom społecznym poprzez rozwój zaplecza lokalowego, personalnego i zakresu świadczeń Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie. • Poprawa warunków życia mieszkańców Powiatu poprzez ograniczenie zjawiska zagrożenia wykluczeniem społecznym. • Utworzenie centrum badawczo-naukowego młodzieży z problemami wychowawczymi w Głębokiem. Budowa szpitala i przekształcenie dotychczas istniejących ośrodków opieki zdrowotnej w oferujące mieszkańcom Powiatu Łęczyńskiego optymalną pomoc medyczną doprowadzi w latach objętych Strategią do stanu bezpieczeństwa zdrowotnego. 105 Skala zjawisk patologicznych będzie stanowić bezpośrednią przyczynę rozszerzenia zakresu działania i zaplecza lokalowego Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, które dysponując ośrodkami w Ciechankach Łańcuchowskich (wielofunkcyjna placówka opiekuńczo-wychowawcza w trakcie organizacji), Kijanach (całodobowy Ośrodek Interwencji Kryzysowych) i Łęcznej (ośrodek dla osób zagrożonych chorobą psychiczną), będzie w stanie udzielić fachowej wszechstronnej pomocy zarówno dzieciom, które z powodu patologii nie znajdują dostatecznego oparcia w swych rodzinach, jak i ofiarom przemocy w rodzinie oraz osobom, które z przyczyn losowych lub chorobowych wymagają natychmiastowej porady i opieki specjalistycznej. Istniejący w Głębokiem Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy będzie pełnił także dla lubelskich uczelni funkcję centrum badawczo-naukowego z zakresu nauk społecznych, a poprzez przystosowanie istniejącej bazy do celów turystyczno-rekreacyjnych, funkcję integracji młodzieży defaworyzowanej ze społeczeństwem. 5. Pobudzenie lokalnego rynku pracy gwarancją likwidacji bezrobocia Wykorzystując uwarunkowania zewnętrzne oraz wykorzystując wszystkie szanse istniejące w uwarunkowaniach wewnętrznych, podjęte zostaną wysiłki zmierzające do pobudzenia lokalnego rynku pracy i spadku poziomu bezrobocia poprzez: • Wspieranie przedsiębiorczości na szczeblu lokalnym. • Ścisłą współpracę między urzędem pracy a lokalnym biznesem m.in. poprzez określenie polityki zatrudnienia przez przedsiębiorców • Tworzenie mechanizmów dla rozwoju turystyki i wsparcia rewitalizacji wartości materialnych i niematerialnych dziedzictwa narodowego. • Rozwój systemu nowoczesnych form zabezpieczenia kapitałowego małych i średnich firm. • Wyodrębnienie przez miejscowe planowanie przestrzenne na obszarze Powiatu Łęczyńskiego strefy biznesu, jako przyszłego generatora rozwoju całego obszaru. • Większą promocję działań Powiatowego Urzędu Pracy w Łęcznej i współpracę z innymi powiatowymi urzędami pracy w ramach Polesia Zachodniego. • Wspieranie bezrobotnych dotkniętych restrukturyzacją branż i sektorów. 106 • Analiza powiatowego rynku pracy. • Dostosowanie struktury kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy. • Pomoc bezrobotnym, szczególnie: osobom długotrwale bezrobotnym, o niskich kwalifikacjach i pochodzącym z terenów wiejskich. • Efektywne wykorzystanie środków Funduszu Pracy • Wspieranie aktywności zawodowej i społecznej grup szczególnego ryzyka oraz przeciwdziałanie zjawisku marginalizacji i wykluczenia społecznego. • Pomoc młodzieży i absolwentom w wejściu na rynek pracy. • Wyrównanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy. • Integracja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. • Promocja idei wolontariatu i działań opartych na ustawie o działalności pożytku publicznego. • Podnoszenie poziomu kwalifikacji pracowników instytucji zajmujących się obsługą rynku pracy. Przystąpienie Polski do Unii Europejskiej sprawi, że położony w bezpośrednim sąsiedztwie lubelskiej aglomaracji miejskiej i sąsiedztwie wschodniej granicy UE, Powiat przeżyje boom gospodarczy związany z rozwojem turystyki, inwestycji gospodarczych i transgranicznego handlu; zamierzone efekty przyniosą też działania Powiatowego Urzędu Pracy dofinansowane z przeznaczonych na ten cel funduszy strukturalnych. Wszystko to w szybkim czasie przełoży się na wzrost liczby miejsc pracy, rozwój małych rodzinnych firm (głównie handlowych, usługowych, agroturystycznych i hotelarskich), spadek bezrobocia i wzrost zamożności społeczeństwa. Niekorzystne wskaźniki migracyjne wskażą wyraźną tendencję poprawy dzięki napływowi ludzi z zewnątrz: mieszkańców obszarów podlegajacych rygorom ochrony przyrody Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie, którym wymogi ochrony przyrody uniemożliwią rozwój przedsiębiorczości i egzystencji, a także przedsiębiorcy z dalszych części Lubelszczyzny lub odległych zakątków kraju i zagranicy, którzy uznają, że warto zainwestować swe pieniądze w żywiołowo rozwijający się Powiat. Pierwszym warunkiem rozwoju jest rozwój pozarolniczej działalności gospodarczej zwiększającej popyt na pracę; drugą drogą przełamania kryzysu społeczno-ekonomicznego jest przygotowywanie kadr dla współczesnego rynku pracy. Jest to kierunek oparty na zmianie profilu kształcenia młodzieży oraz szkoleniach przyszłych pracodawców (przedsiębiorców) i szkoleniach kadr stanowiących 107 potencjał najemnej siły roboczej. W obrębie omawianej dziedziny „rozwój zasobów ludzkich” można w przyszłości spodziewać się realnego podejścia do wdrażania programów szkolenia kadr zwłaszcza przedsiębiorców w zakresie przetwórstwa rolnego i obsługi turystyki. Rozwój małej i średniej przedsiębiorczości, ze wszech miar potrzebny na obszarze Powiatu Łęczyńskiego, bowiem przedsiębiorczość pozarolnicza będzie stanowiła alternatywną część trzonu bazy ekonomicznej tego obszaru, wymaga wielu przedsięwzięć w co najmniej trzech zasadniczych kierunkach przełamujących dotychczasową inercję. Po pierwsze, musi być rozwijana kultura przedsiębiorczości poprzez organizowanie inkubatorów przedsiębiorczości. Początkujący przedsiębiorcy muszą mieć fachową opiekę i bazę materialną, a także dostęp do nowoczesnych technologii i rynków. Po drugie, trzeba będzie rozwijać system nowoczesnych form zabezpieczenia kapitałowego małych i średnich firm oraz małych i średnich przedsięwzięć w biznesie. Przykładem takiej formy pomocy przedsiębiorcom jest kapitał zabezpieczający przed ryzykiem, tworzony przeważnie w układach regionalnych przez istniejące tam duże i stabilne ekonomicznie firmy. Upowszechnienie takiego kapitału jest na terenie Powiatu Łęczyńskiego bardzo potrzebne. Po trzecie wreszcie, miejscowe planowanie przestrzenne powinno wyraźnie wyodrębnić na obszarze Powiatu Łęczyńskiego strefy biznesu, jako przyszłe generatory rozwoju całego obszaru. Takie strefy mogą być zorganizowane i technicznie urządzone w mieście Łęczna oraz we wszystkich ośrodkach gminnych. Strefy potrzebne będą dla osiągania korzyści synergetycznych. Kreatywne podejście do organizowania takich stref coraz częściej nazywane jest także efektem klastra przemysłowego (ang. cluster). Przyszłe strefy biznesu mogłyby w przyszłości stać się powiatowymi ośrodkami zorganizowanego systemu tworzenia i wdrażania innowacji technologicznych. Potrzebny jest także regionalny system informacji rynkowej nie tylko informujący o rynkach zbytu, lecz także o możliwościach wykorzystania różnych potencjałów rozwojowych dla firm, na przykład o niezagospodarowanych specjalistach, którzy mogliby zaangażować się najemnie w firmach tego obszaru. 6. Kultura i dziedzictwo narodowe Dziedzictwo narodowe i działalność kulturalna będą w przyszłości stanowiły ważny czynnik lokalnej konkurencyjności. Dlatego sprawą niezmiernie ważną będzie stworzenie w Powiecie Łęczyńskim mechanizmów zabezpieczających zachowanie i odpowiednie wykorzystanie dziedzictwa kulturowego oraz rozwój działalności instytucji kulturalnych poprzez: • Dbałość o zachowanie substancji istniejących na terenie Powiatu zabytków kultury materialnej i przystosowanie zabytków architektury do pełnienia podwójnej roli centrów kulturalno-turystycznych. 108 • Utworzenie Europejskiego Centrum Wychowywania ku Tolerancji w Łęcznej wydobędzie i zapewni promocję kapitału dziedzictwa narodowego Ziemi Łęczyńskiej w postaci wielowiekowej tradycji współżycia z narodem żydowskim (obrady Sejmu Czterech Ziem w Łęcznej). • Wszechstronne wsparcie lokalnych inicjatyw ośrodków i imprez kulturalnych. • Utworzenie Centrum Informacji Biblioteczno-Szkoleniowej Ziemi Łęczyńskiej przy Bibliotece Powiatowej w Łęcznej, które umożliwi integrację sieci bibliotek jako ośrodków jedności kulturowej Ziemi Łęczyńskiej oraz podniesienie jakości usług bibliotecznych. Dbałość o zabytki kultury materialnej i przystosowanie zabytków architektury do roli centrów kulturalno-turystycznych pozwoli na zachowanie ich w odpowiednim stanie dla przyszłych pokoleń oraz poszerzy krąg ich oddziaływania. Rolę takich centrów pełnić będzie zespół pałacowo-parkowy w Kijanach i Podzamcze w Łęcznej. Wsparcie lokalnych ośrodków kultury i szerokiej gamy imprez kulturalnych w przewidzianym przez Strategię okresie doprowadzą do odbudowy jedności kulturowej małej ojczyzny Ziemi Łęczyńskiej. Europejskie Centrum Wychowywania ku Tolerancji w Łęcznej wykorzysta nie odkryty dotychczas kapitał możliwości, jakim jest łęczyńskie dziedzictwo kultury duchowej, czyli tolerancja. Kilka odbytych w Łęcznej w XVII wieku posiedzeń Sejmu Czterech Ziem (żydowskiego Sejmu, którego marszałek rezydował przy królu Polski i reprezentował wszystkich polskich Żydów), stanowi niespotykany nigdzie indziej w świecie przykład tolerancji. Nieznana szerszym kręgom zachodnich krajów Europy, USA i Izraela, pamięć o żydowskim parlamencie w dawnej Polsce – Sejm Czterech Ziem powinien na trwałe zostać złączony z miastem Łęczna i jako symbol tolerancji, utorować sobie drogę do powszechnej świadomości świata zachodniego, przyciągając zarówno turystów jak i rzesze europejskiej młodzieży. Mimo daleko posuniętego rozwoju techniki, wszystko wskazuje na to, że słowo pisane nie zatraciło i długo jeszcze nie zatraci odwiecznej swej funkcji i wartości. Dlatego biblioteki – obok szkół i ośrodków kultury – są podstawowymi ośrodkami szerzenia wiedzy i kultury. Ich znaczenie i funkcje rosną zwłaszcza w środowiskach wiejskich oraz osób podnoszących kwalifikacje zawodowe. Dlatego biblioteki Powiatu Łęczyńskiego mają do spełnienia funkcje szczególne: rozszerzenie ich sieci i wyposażenie w odpowiedni i zgodny z duchem czasu sprzęt, udostępnienie księgozbiorów szerszym niż dotychczas kręgom czytelników oraz proces integracji wokół Biblioteki Powiatowej, odegrają niewymierną w liczbach bardzo ważną role w podnoszeniu poziomu wiedzy i kultury mieszkańców Powiatu Łęczyńskiego oraz wzroście świadomości związanej z małą ojczyzną, jaką jest dla nich Ziemia Łęczyńska. 109 7. Współpraca w ramach Międzynarodowego Instytutu Biosfery Polesie Zachodnie Powiat Łęczyński włączy się czynnie w działalność Międzynarodowego Instytutu Biosfery Polesie Zachodnie, który: Wykorzysta i we właściwy sposób zagospodaruje unikalne bogactwa Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery „Polesie Zachodnie”, w tym także bogactwa Powiatu Łęczyńskiego, tworząc zeń wzorcowy przykład dbałości o ocalenie substancji lokalnej biosfery. Wykorzysta i zagospodaruje niewykorzystaną sieć obiektów infrastruktury społecznej (budynków szkolnych) przekształcając je w bazy naukowo-dydaktyczne dla studentów lubelskich uczelni i współpracujących z nimi ośrodków uniwersyteckich z innych krajów. Zwróci uwagę międzynarodowego świata nauki na tkwiące w Powiecie Łęczyńskim wartości przyrodnicze dla takich kierunków jak: biologia, geografia, ochrona środowiska, kulturoznawstwo i inne. Wykorzysta proekologiczne priorytety polityki RP, a zwłaszcza Unii Europejskiej, zyskując dla Powiatu możliwie największe dofinansowanie. Dla ludności miejscowej stworzy szereg miejsc pracy i dodatkowy rynek zbytu produkcji rolnej. Stanowić będzie niezwykle cenny i ważny element promujący Powiatu na międzynarodowej arenie naukowej i politycznej. Międzynarodowy Instytut Biosfery Polesie Zachodnie, powołany wskutek integracji samorządów Polesia Zachodniego, jako organizacja pozarządowa, będzie mogło z jednej strony pozyskiwać zewnętrzne środki finansowe na rozwój od budżetu Państwa i funduszy Unii Europejskiej [sponsorzy, specjalne programy UE i inne], z drugiej zaś przejmować od zarządów gmin w zarządzanie lub jako darowiznę niezagospodarowane obiekty infrastruktury społecznej [głównie dawne szkoły] i po przeprowadzeniu odpowiedniego przystosowania w drodze podstawowych remontów, udostępniać je ośrodkom uniwersyteckim jako bazy badawcze i dydaktyczne. W celu określenia możliwości i potrzeb w zakresie tego typu baz, należy nawiązać współpracę z wyższymi uczelniami Lublina [UMCS biologia, geografia i in.; KUL – ochrona środowiska i in.; Akademia Rolnicza], które winny także 110 wspomóc Instytut w stworzeniu programu rozwoju naukowego i badawczego. Z chwilą zbudowania zaplecza gospodarczego i materialnego Instytutu, należy przystąpić do rozbudowy zakresu jego działań i promocji: ustanowienia centralnego ośrodka naukowo-badawczego z jasno wytyczonym zakresem badań, określenia programu cyklicznych międzynarodowych spotkań o charakterze konferencji lub sympozjum itd. W procesie tym czynnie uczestniczyć będzie Powiat Łęczyński i działające na jego terenie struktury samorządowe i organizacje pozarządowe. W dłuższej perspektywie czasowej Międzynarodowy Instytut Biosfery Polesie Zachodnie, który z samego założenia nastawiony będzie na zachowanie przyrodniczej substancji subregionu, powinien spowodować pozytywne zmiany rozwojowe w dwu pozostałych sferach zrównoważonego rozwoju: społecznej i gospodarczej. Rozwój gospodarczy Polesia Zachodniego wiązać się może z pewną liczbą miejsc pracy dla kończącej studia uniwersyteckie lub posiadającej średnie wykształcenie miejscowej młodzieży [administracja i stanowiska naukowo-dydaktyczne]. Powstanie sieci baz studenckich i ośrodków naukowo-badawczych powinno także przyspieszyć rozwój niewielkich placówek handlowych i gastronomicznych. Niewymierny w wartościach materialnych, mierzalny dopiero w następnym pokoleniu, będzie pozytywny wpływ Instytutu na kształtowanie się postaw miejscowej młodzieży wobec wartości naukowo-badawczych i innego niż znany im od pokoleń stylu życia. Dzięki Instytutowi, w polityce regionalnej Unii Europejskiej Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Polesie Zachodnie”, a tym samym także Powiat Łęczyński, ma szanse stać się ważnym punktem i klasycznym przykładem obszaru dobrego zainwestowania i rozwoju społeczno-gospodarczego, mimo zaostrzonych reżimów ochrony środowiska; Instytut wypełni tym samym – uwarunkowane przez czynniki zewnętrzne i wewnętrzne – ekologiczną oraz naukowo-badawczą i dydaktyczną funkcję Polesia Zachodniego. 8. Współpraca w ramach Transgranicznego Centrum Integracji i Współpracy Polesia Zachodniego „Pomost” Wykorzystując swe położenie geograficzne i czynne zaangażowanie w działalność integracyjną Polesia Zachodniego, Powiat Łęczyński włączy się w program „Pomost”, który: • Zagospodaruje społeczną aktywność samorządów. • Pozwoli maksymalnie wykorzystać możliwości, jakie stwarza członkostwo Polski w Unii Europejskiej. • Przygotuje Powiat do wykorzystania we właściwy sposób nowo otwartych przejść granicznych. 111 • Wyeksponuje unikalne dziedzictwo kulturowe i ożywi międzyludzkie kontakty transgraniczne, które stanowić będą bazę dla rozwoju turystyki. • Pobudzi prywatne inwestycje budowlane (hotele, punkty gastronomiczne, itp.) oraz handel i drobne usługi. • Dążyć będzie do przekształcenia Powiatu Łęczyńskiego w zaplecze hotelowo- gastronomiczne dla biznesu z krajami byłego ZSRR. • Przyczyni się do powstania szeregu nowych miejsc pracy i dodatkowego rynku zbytu produkcji rolnej: obsługa, usługi i zaopatrzenie w żywność. Zjednoczone wokół idei integracji, samorządy Polesia Zachodniego przekształciły się w trwałą organizację pozarządową o nazwie Transgraniczne Centrum Integracji i Współpracy Polesia Zachodniego „Pomost” we Włodawie. Jako organizacja pozarządowa, Centrum będzie w stanie zdobyć fundusze na cele, na które gminy i powiaty Polesia Zachodniego nigdy nie otrzymałyby złotówki dotacji; Powiat Łęczyński wykorzysta tym sposobem bardzo cenny atut swego położenia w bliskiej odległości od wschodniej granicy oraz dziejową szansę wstąpienia Polski do Unii Europejskiej. Zgodnie z generalnymi założeniami Strategii oraz potrzebami wewnętrznymi Powiatu Łęczyńskiego, zaprogramowana przez Centrum współpraca transgraniczna – w ramach działań Polesia Zachodniego – winna rozwijać się w trzech kierunkach: przyrodniczo-ekologicznym, kulturowym i gospodarczym. Otwarcie planowanych przejść granicznych ożywi martwe dotychczas granice, a wyremontowane i odpowiadające standardom Unii Europejskiej oraz normom bezpieczeństwa trasy dojazdowe do granic Polski z Ukrainą i Białorusią staną się swego rodzaju szlakami handlowo-usługowymi, w których dominować będą małe rodzinne biznesy usługowe: hotele, handel, gastronomia. Kontakt z krajami Unii Europejskiej ułatwi budowa lotniska w miejscowości Niedźwiadka. Tym sposobem Powiat Łęczyński stanie się swego rodzaju bazą wypadową dla unijnych biznesmenów, którzy stąd, koleją lub samochodem, wyruszać będą w dalszą drogę na Wschód. Dogodne warunki inwestycyjne, bliskość lotniska, zaplecze lokalowo-usługowe, dobry stan dróg oraz fakt, iż Polska – w odróżnieniu od Ukrainy i Białorusi – jeszcze długo będzie jedynym w tej części Europy krajem bezpiecznym dla biznesu, sprawią, że firmy prowadzące interesy na Wschodzie, właśnie na obszarze Polesia Zachodniego, w tym także Powiatu Łęczyńskiego, ulokują swoje przedstawicielstwa. Płynące z transgraniczności ożywienie w bardzo krótkim czasie winno przełożyć się na ożywienie gospodarki Powiatu: rozwój drobnego handlu i usług, turystyki, gastronomii i hotelarstwa oraz poszerzenie rynku zbytu dla miejscowych produktow rolnych. 112 9. W trosce o ludzi, przyrodę i gospodarkę Podstawowym warunkiem zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego jest zapewnienie jego mieszkańcom odpowiedniego zaplecza infrastruktury technicznej: • Doprowadzenie sieci wodociągowej do budynków zlokalizowanych na terenie Powiatu zapewni jego mieszkańcom oraz przybywającym turystom dostęp do odpowiedniej jakości wody pitnej. • Objęcie siecią kanalizacji budynków zlokalizowanych na obszarach zwartej zabudowy i budowa przydomowych oczyszczalni ścieków w obszarach zabudowy rozproszonej uchroni łęczyńskie zasoby wodne i przyrodnicze przed szkodliwym zanieczyszczeniem. • Rozszerzenie sieci gazu przewodowego na obszar Powiatu umożliwi spadek wskaźników używalności węgla jako źródła ciepła, a tym samym zapewni utrzymanie czystości powietrza. • Dostosowanie gospodarki odpadami stałymi i przepustowości oczyszczalni ścieków do nowych technologii. Podstawowym warunkiem zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego jest objęcie całego jego obszaru siecią najwyższej jakości infrastruktury technicznej, czyli zapewnienie jego mieszkańcom oraz przybywającym turystom z jednej strony dostępu do czystej wody i ekologicznego źródła energii ciepła, z drugiej zaś taki system utylizacji stałych i ciekłych odpadów, który nie tylko zabezpieczy powietrze, wody i przyrodę przed degradacją, ale przyczyni się do odrodzenia jej naturalnego stanu. Rozwój infrastruktury technicznej jest warunkiem koniecznym nie tylko rozwoju przyrody i poprawy warunków życia mieszkańców – jest także przede wszystkim podstawowym warunkiem rozwoju gospodarczego Powiatu Łęczyńskiego, bowiem bez sieci wodociągów, kanalizacji, gazu przewodowego i optymalnego systemu utylizacji odpadów, rozwój turystyki – lokalnej „lokomotywy rozwoju” – nie będzie możliwy. 10. Dobra komunikacja warunkiem rozwoju społeczno-gospodarczego Warunkiem rozwoju turystyki w Powiecie Łęczyńskim, a tym samym rozwoju społecznogospodarczego tej ziemi, jest posiadanie dobrych – w sensie nawierzchni i przepustowości – połączeń komunikacyjnych: 113 • Przebudowa odcinka drogi krajowej Nr 82 na odcinku Lublin-Łęczna w drogę dwupasmową; budowa dwupasmowej obwodnicy miasta Łęczna od stacji benzynowej PKN Orlen w kierunku Ludwina; przebudowa drogi wojewódzkiej Nr 820 z Łęcznej przez Ludwin w kierunku Sosnowicy. Pozwoli to stworzyć odpowiadający zapotrzebowaniom rosnącego ruchu turystycznego dojazd z Lublina nad jeziora Pojezierza Łęczyńskiego-Włodawskiego. • Podniesienie standardu istniejących dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych umożliwi mieszkańcom i turystom dostęp do wszystkich miejscowości Powiatu. • Budowa dróg dojazdowych do atrakcyjnych pod względem turystycznym miejscowości pozwoli ożywić te rejony pod względem turystycznym, gospodarczym i społecznym. Mapa Nr 6. Infrastruktura drogowa Powiatu Łęczyńskiego (załącznik). Ponieważ jednym z najważniejszych filarów zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego jest rozwój turystyki, zaś nawet najbardziej atrakcyjne pod względem turystycznym obszary nie są w stanie przyciągnąć turystów w wypadku, gdy brak jest odpowiednich dróg dojazdowych, kwestia poprawy stanu dróg i ich przepustowości jest dla Powiatu sprawą strategiczną. Dokument „Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego” nie wymienia Powiatu Łęczyńskiego jako terenów atrakcyjnych turystycznie; Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie jest uwzględnione jedynie w kontekście transgraniczności z Ukrainą; wizja przyszłego rozwoju komunikacji przewiduje jedynie rozbudowę drogi krajowej Nr 82 na odcinku Lublin-Łęczna.21 Ponieważ założenia dokumentu wojewódzkiego kłócą się z wymogami zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego, należy w pierwszym rzędzie podjąć kroki zmierzające do jego aktualizacji (m.in. poprzez zapisanie w niniejszej Strategii odpowiedniej projekcji przyszłości i zadań operacyjnych), a następnie podjąć określone działania zmierzające do osiągnięcia takiego stanu dróg w Powiecie Łęczyńskim, który zagwarantuje mu dynamiczny rozwój ruchu turystycznego, i przekładając się w prosty sposób na wzrost zamożności jego mieszkańców, w dłuższej perspektywie czasu doprowadzi do optymalnego rozwoju społecznogospodarczego Powiatu. Ze względu na rozwijający się ruch turystyczny, szczególna uwaga zwrócona zostanie na rozwiązania komunikacyjne miasta Łęczna. Ponieważ cały ruch samochodowy na trasie Lublin Pojezierze Łęczyńsko-Włodawskie prowadził przez Łęczną, której stare miasto stanowiło niemożliwe do rozbudowy „wąskie gardło” komunikacyjne, zbudowana zostanie dwupasmowa obwodnica prowadząca od stacji benzynowej PKN Orlen przy drodze krajowej Nr 82 przez zbudowany na rzece 21 Patrz: Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego, Lublin 2000, s. 89 oraz mapy między stronami str. 94-95. 114 Wieprz most do rozbudowanej dwupasmowej drogi wojewódzkiej Łęczna-Sosnowica. Zbudowana obwodnica biegnie starym „traktem litewskim”. W mieście Łęczna, na skrzyżowaniach drogi krajowej Nr 82 Lublin-Włodawa z miejskimi ulicami, zbudowane zostały ponadto dwa ronda, które zapewniają mieszkańcom możliwość bezpiecznej komunikacji pomiędzy wszystkimi dzielnicami. Ze względów bezpieczeństwa drogowego, zwłaszcza dzieci dochodzących i dojeżdżających do szkół oraz turystów, wzdłuż ważniejszych odcinków dróg całego Powiatu prowadzą ścieżki rowerowe, zaś wzdłuż odcinków biegnących przez tereny o zabudowie zwartej ułożone zostały chodniki. 11. U progu nowych tradycji rolniczych Powiatu W latach objętych Strategią w rolnictwie Powiatu Łęczyńskiego zajdą ogromne zmiany, które zmienią jego tradycyjny wizerunek. Przewidywalną przyszłością łęczyńskiego rolnictwa będzie: • Zakładanie grup producenckich wzmocni możliwości produkcji i zbytu płosów rolnych. • Uprawa warzyw i owoców oraz przetwórstwo owocowo-warzywne podniesie rentowność gospodarstw rolnych. • Koncesjonowana produkcja zdrowej żywności przeznaczonej głównie na rynki zachodnie podniesie rentowność gospodarstw rolnych i pozwoli przetrwać wąskiej grupie rolników stosujących tradycyjne metody produkcji rolnej. • Uprawa roślin energetycznych (słonecznika, kukurydzy) podniesie rentowność gospodarstw rolnych, a wierzby energetycznej i innych umożliwi pozyskiwanie odnawialnych źródeł energii i zagospodarowanie ziem najniższej klasy bonitacyjnej. • Zalesianie nieużytków podniesie turystyczną atrakcyjność Powiatu i zapewni właściwe wykorzystanie nieużytków, dla rolników zaś stanowić będzie dodatkowe źródło dochodów (dopłaty). • Przejście części rolników do sektora usług rolniczych spowoduje spadek ukrytego bezrobocia na wsi. 115 • Rozwój agroturystyki oraz małych i średnich firm obsługujących turystów spowoduje wzrost dochodów mieszkańców wsi, spadek bezrobocia i powstrzyma wzrost migracji. W Powiecie Łęczyńskim większość gospodarstw rolnych prowadzi swoją produkcję w oparciu o wieloletnie a nawet pokoleniowe tradycje. Gospodarstwa specjalistyczne stanowią niewielki odsetek zarówno pod względem zajmowanej powierzchni, jak też wielkości produkcji. Większość indywidualnych rolników prowadzi wielotorową produkcje rolniczą i ogrodnicza. Zboża okopowe i inne rośliny wyprodukowane w gospodarstwie wykorzystywane są do żywienia zwierząt. Modna i popularna kilka lat wcześniej produkcja warzyw i owoców ( w tym szczególnie pomidorów) uprawiana jest obecnie na większym areale, lecz przez znacznie mniejszą liczbę rolników. Tradycyjne od lat metody gospodarowania oraz mały parytet dochodów powodują,, że rolnicy nie inwestują w prowadzona produkcję rolną. Ten stan rzeczy ma negatywny wpływ na uzyskiwane plony, jakość produktów a szczególnie na uzyskiwane niskie dochody lub ich brak. W latach objętych strategią stworzone zostaną podwaliny pod nowe tradycje rolne. Realizacja wytyczonych zadań pozwoli na zwiększenie dochodów rolników, rozwój przedsiębiorczości i wzrost inwestycji w terenach wiejskich. 12. Agroturystyka jako dodatkowe źródło dochodów mieszkańców wsi Jednym z najprostszych sposobów pozyskania dodatkowego źródła dochodów w gospodarstwach rolnych Powiatu Łęczyńskiego będzie rozwijająca się dynamicznie agroturystyka, która wypracuje własne zasady podejmowania turystów - „gości”. Bezpośrednie skutki realizacji tej części projekcji będą następujące: • Rolnicy Powiatu Łęczyńskiego zyskają dodatkowe pozarolnicze źródło dochodu. • Pierwsze zarobione pieniądze rozbudzą w mieszkańcach wsi ducha przedsiębiorczości. • Zwyczaj przyjmowania „gości” będzie zobowiązywał do większej dbałości o estetykę miejsca zamieszkania i zachęcał do inwestowania w poszerzenie bazy noclegowej. • Napływ „gości” ożywi drobną przedsiębiorczość handlową i gastronomiczną. • Punkty internetowej informacji turystycznej dadzą możliwość zarobkowania co najmniej kilkunastu młodym ludziom. 116 Zarówno ocena ekspertów Unii Europejskiej, jak i zwykły ogląd rzeczywistości i statystyka dowodzą, iż powodem niskiej zamożności mieszkańców polskiej wsi jest zbyt duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych oraz fakt, iż gospodarstwa te stanowią jedyne źródło dochodu chłopskiej rodziny. Współczesna rzeczywistość upewnia nas w przekonaniu, iż nie sposób z kilku hektarów utrzymać rodzinę nie popadając w biedę; średni areał gospodarstw rolnych na terenie Powiatu Łęczyńskiego oscyluje w granicach 6 hektarów. Oto jak sytuację tę ocenia unijny ekspert rolny Jon McClintock: …Polskie rodziny gospodarujące na 5-7 hektarach będą zadawać sobie pytanie, co stanie się z ich gospodarstwem, gdy już Polska znajdzie się w Unii Europejskiej. Muszę szczerze i otwarcie stwierdzić, że dla takich małych gospodarstw rolnych perspektywa przystąpienia do Unii Europejskiej nie wygląda zbyt atrakcyjnie. Taka jest gorzka prawda. Jest ku temu wiele przyczyn. Jest bowiem różnica między małymi gospodarstwami rolnymi w Polsce i na przykład w Grecji. Dla greckich chłopów dochód z małego gospodarstwa rolnego nie jest jedynym uzyskiwanym przez nich dochodem. Wiele greckich rolników i ich rodzin poza pracą w polu, pracuje także w pobliskich miasteczkach, głównie w sektorze usługowym. W tym wypadku dochody greckich rodzin składają się z dwóch części: dochodu uzyskanego z pracy rolnej i dochodu uzyskanego z pracy poza rolnictwem.22 Realizacja projekcji rozwoju powszechnej agroturystyki potrzebuje jedynie odpowiednio sformułowanego bodźca propagandowo-reklamowego, który obudzi w mieszkańcach wsi Powiatu Łęczyńskiego wiarę w możliwość szybkiej poprawy ich bytu - wiarę w powszechne umiejętności zdobywania pieniędzy ze źródeł pozarolniczych, aczkolwiek z wykorzystaniem posiadanego przez nich potencjału materialnego, czyli położonych w atrakcyjnych pod względem turystycznym domów. Wychodząc z założenia, iż mieszkańcy położonych w Powiecie Łęczyńskim wsi potrzebują tak samo dodatkowych źródeł dochodów jak np. górale, a ich mieszkania i potrawy nie tak bardzo odbiegają standardem od potraw i mieszkań górali, zostaną przeprowadzone ogólnodostępne szkolenia łęczyńskich rolników. W martwym dla górali sezonie do górskiej miejscowości [ze względu na wolny czas górali i mieszkańców wsi] wyjadą 10-20 osobowe grupy rolników, których górale w ciągu jednego tygodnia zaznajomią z formami zarobkowania na turystach. Skuteczność szkoleń przeprowadzonych u podnóża Tatr będzie zdecydowanie większa, niż skuteczność szkoleń przeprowadzonych na miejsce z kilku względów. Przede wszystkim bezpośredni ogląd rzeczywistości pozwoli łęczyńskim rolnikom skonfrontować własne możliwości z możliwościami górali, a osobisty kontakt z tymi ostatnimi będzie bardziej przekonywujący niż argumenty najlepiej prowadzącego szkolenia fachowca. Następnym etapem działań zmierzającym do pomyślnego rozwoju agroturystyki będzie utworzenie na terenie każdej gminy, a z czasem na terenie każdej wsi, punktów internetowej informacji turystycznej. Już w chwili obecnej nie brak wśród 22 Zapis przebiegu spotkania Sekretarza Ambasady Europejskiej J. McClintock’a z władzami i rolnikami gminy Mircze, w: Gmina Mircze w drodze do Unii Europejskiej, Lublin 2000. 117 młodzieży doskonale poruszających się w internecie osób, które za niewygórowaną opłatą przez odpowiednio przygotowane strony www promować będą łęczyńskie gospodarstwa agroturystyczne jako doskonałe miejsce odpoczynku i rekreacji, przyciągając uwagę mieszkańców innych regionów Polski. 13. Szlakiem Trzech Kultur23 Dzięki wykorzystaniu potencjałów zewnętrznych oraz wewnętrznych potencjałów kulturowoprzyrodniczych, zwłaszcza potencjałów Pojezierza Łęczyńskiego: • Powstaną dobrze oznakowane i wypromowane szlaki turystyczne (piesze, rowerowe i samochodowe), których trasy obejmą zarówno obiekty przyrodnicze, jak i zabytki kultury materialnej ze szczególnym uwzględnieniem tradycji wielokulturowości. • Zaspokojone zostanie zapotrzebowanie – zauważalne zwłaszcza w krajach Europy Zachodniej, Ameryki i Izraela – na odszukiwanie swych korzeni i bezpośrednie doświadczenie klimatu i warunków życia przodków. • We właściwy sposób zareklamowane i „sprzedane” zostaną turystom: unikalny klimat i bogactwa przyrody, a zwłaszcza zabytki materialne trzech współistniejących na tych ziemiach religii [katolicyzmu, prawosławia i judaizmu], tworząc z Powiatu Łęczyńskiego interesujący obszar turystyki dla turystów krajowych i zagranicznych. • Spełnione będą postulaty dydaktycznych przykładów, na bazie których realizowane są unijne i polskie programy wychowania młodzieży do poszanowania przyrody, tolerancji i akceptacji wielokulturowości i wielonarodowości [np. organizowanie tzw. „zielonych szkół”]. • Zagospodarowana zostanie niewykorzystana sieć wolnych obiektów zabytkowych (np. na terenie Podzamcza w Łęcznej) i kwater agroturystycznych. 23 Projekcja ta winna być realizowana z sąsiednimi powiatami w ramach subregionu Polesie Zachodnie; jest elementem projekcji przewidzianej w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Polesia Zachodniego. 118 • Przekształcona zostanie częściowo sezonowa dotychczas turystyka w turystykę całoroczną lub o znacznie wydłużonym sezonie. • Pobudzone zostaną prywatne inwestycje budowlane (małe hoteliki, gastronomia, handel), co ożywi rynek pracy oraz obrót np. materiałami budowlanymi. • Stworzony zostanie szereg miejsc pracy dla ludności miejscowej oraz dodatkowy rynek zbytu produkcji rolnej: obsługa, usługi i zaopatrzenie w żywność itp. • Wypełnione zostaną priorytety Unii Europejskiej związane z wychowaniem młodzieży do tolerancji, co pozwoli pozyskać dla subregionu dodatkowe dotacje. Turystyka Powiatu Łęczyńskiego powinna być wsparta na dwóch filarach: przyrodniczym i kulturowym. W wypadku przyrody podkreślaną i wykorzystaną w promocji atrakcją winien być unikalny jej charakter, zaś w wypadku kultury jej wieloetniczność. W celu „zagospodarowania” aktywności społecznej jak największych grup mieszkańców oraz możliwości pozyskiwania funduszy ze źródeł zewnętrznych udzielających pomocy jedynie organizacjom pozarządowym, powołane zostanie do życia stowarzyszenie pod nazwą „Szlakiem Trzech Kultur” (lub inną nazwą podkreślającą wieloetnicznosć subregionu), które skupiwszy miłośników walorów przyrodniczych i kulturowych Powiatu Łęczyńskiego, jako części Polesia Zachodniego, społeczników, właścicieli obiektów agroturystycznych i biznesmenów, będzie koordynować działania zmierzające do przekształcenie go w obszar intensywnej turystyki letniej, turystyki o przedłużonym sezonie lub – w wypadku niektórych obiektów i tras – obszary turystyki całorocznej. Stowarzyszenie „Szlakiem Trzech Kultur” będzie stymulować rozwój ścieżek rowerowych, decydować o przebiegu atrakcyjnych i możliwych do akceptacji trasach turystycznych, rozwój usług około turystycznych itp. Efektem tych działań będzie z jednej strony wzrost atrakcyjności Powiatu Łęczyńskiego jako miejsca wypoczynku i turystyki, z drugiej zaś wzrost zasobności materialnej mieszkańców, którym przebywający turyści pozostawią pieniądze jako zapłatę za świadczone usługi i żywność. W dalszej perspektywie czasowej taki stan rzeczy przełoży się na ogólny wzrost zamożności mieszkańców Powiatu i rozwój rodzimych inwestycji (hoteliki, bazy noclegowe, agroturystyka, handel, usługi itp). Wszystko to sprawi, ze w najbliższych latach należy się spodziewać znacznej poprawy bazy turystycznej Powiatu Łęczyńskiego. Jednocześnie poprzez szeroko prowadzoną promocję w kraju i za granicą nastąpi znacząca poprawa wizerunku turystycznego Powiatu. Znakomitym hasłem promocyjnym i medialnym będzie utworzony Międzynarodowy Rezerwat Biosfery Polesie Zachodnie – właściwie wypromowany powinien wzbudzać zainwestowanie licznej rzeszy turystów, a zwłaszcza 119 intrygować środowiska naukowe i studenckie w kraju i za granicą.24 Spodziewana poprawa wizerunku turystycznego Powiatu nie może ograniczać się wyłącznie do rozpropagowania walorów turystycznych. Pod tym pojęciem kształtować się będą opinie dotyczące wielu różnych elementów składających się na jakość życia i wypoczynku. Pozytywne odczucia turystów skutkować będą wygenerowaniem szerszego strumienia przyjezdnych i w przyszłości stanowić będą podstawę identyfikacji Powiatu Łęczyńskiego jako regionu atrakcyjnego turystycznie. Kreowaniu wizerunku turystycznego Powiatu Łęczyńskiego sprzyjać będą działania zmierzające do poprawy standardów wypoczynku, głównie poprzez wyposażenie obszaru w kanalizację sanitarną i rozbudowę sfery usług na zasadach komplementarności. Urozmaicona oferta usług turystycznych sprzyjać będzie rozwojowi różnorodnych form turystyki i wypoczynku. Szczególnie pożądanym kierunkiem zagospodarowania turystycznego będzie tworzenie warunków dla rozwoju młodzieżowego ruchu turystycznego. Powinno to ożywić szlaki turystyczne i ścieżki dydaktyczne, a także tanią bazę noclegową z wykorzystaniem dla tego celu noclegów oferowanych przez miejscowych rolników oraz schronisk młodzieżowych oferowanych przez położone na terenie Powiatu placówki oświatowe (np. Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Głebokiem, Zespół Szkół Rolniczych w Kijanach i Zespół Szkół im. Króla Kazimierza Jagiellończyka w Łęcznej). Należy przypuszczać, iż w przyszłości rozwinie się obecnie obserwowany trend młodzieżowej turystyki przyrodniczej. Trudne jest natomiast określenie przyszłego stanu przekształceń Pojezierza Łęczyńskiego, obecnie zdominowanego i przeinwestowanego zabudową letniskową. Należy sądzić, iż właściwe zagospodarowanie obrzeży wszystkich jezior sprzyjać będzie bardziej równomiernemu rozłożeniu potencjałów na całym Pojezierzu. Dekoncentracja ruchu turystycznego stanowi i stanowić będzie podstawowy warunek racjonalnego wykorzystania walorów środowiska przyrodniczego dla potrzeb wypoczynku. Dynamicznie rozwijająca się agroturystyka może w przyszłości stanowić bazę dla wypoczynku pobytowego. Ten kierunek należy uznać za przyszłościowy i stanowiący przeciwwagę dla presji, jaką obecnie obserwujemy, na rozwój zabudowy letniskowej. Żywiołowy rozwój agroturystyki sprzyjać będzie kontaktom społecznym i wspomagać ekonomicznie ludność rolniczą. 14. Przełom Wieprza Jedną z rzadkich atrakcji przyrodniczych, jakimi dysponuje Powiat Łęczyński, jest szczególnie wartościowa pod względem przyrodniczym i krajobrazowym rzeka Wieprz, której zagospodarowanie umożliwi rozwój turystyki: 24 Przywrócenie rozwojowi Powiatu Łęczyńskeigo podstawowych zasad zrównoważonego rozwoju wymusi udostępnienie dla turystów strefy rdzennej i stref buforowych Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie. 120 • Udrożnienie brzegów, poprawa jakości i zabezpieczenie bilansu wody w rzece zwiększy atrakcyjność turystyczną Powiatu Łęczyńskiego. • Wytyczenie szlaku kajakowego, szlaków dla turystyki pieszej, konnej i rowerowej oraz rozwój agroturystyki, a także określenie gruntów, na których mogłyby zostać zlokalizowane pola namiotowe, schroniska młodzieżowe, małe hoteliki, stanowiska wędkarskie, punkty gastronomiczne i handlowo-usługowe, umożliwi rozwój małej przedsiębiorczości dającej zatrudnienie miejscowej ludności. • Dobra promocja turystyki nadwieprzańskiej, włączona w promocję turystyki Powiatu Łęczyńskiego, przyciągnie turystów indywidualnych i grupy zorganizowane. • Ruch turystyczny wokół rzeki Wieprz stworzy miejsca pracy dla okolicznej ludności oraz dodatkowy rynek zbytu dla płodów rolnych miejscowych rolników; dla okolicznej ludności rolniczej stanie się bezpośrednim dodatkowym i ważnym źródłem dochodów, przez co przyczyni się do wzrostu zamożności mieszkańców miejscowości położonych w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki. Mapa Nr 7. Przełom Wieprza (załącznik) Rzeka Wieprz w rejonie Milejowa meandrując płynie w terenie płaskim. Natomiast odcinek od Ciechanek Krzesimowskich do Kijan obejmuje przełom Wieprza, który tworzy dolinę o stromych zboczach sięgających do 25 metrów wysokości względnej. Władze Powiatu wespół z jego mieszkańcami wykorzystają daną im przez naturę szansę przekształcenia nadrzecznego obszaru w wygodne i dostatnie miejsce do życia dla mieszkańców, zaś dla turystów w rzadko spotykaną na nizinach atrakcję. Punktem wyjścia do podjęcia działań na rzecz przekształcenia sennej dziś i znanej nielicznym jedynie urody rzeki Wieprz będzie „Pakt na rzecz zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego”, w ramach którego z jednej strony wytyczone zostaną tereny, na których bez szkody dla walorów przyrodniczych tego obszaru mogłaby się rozwinąć niezbędna infrastruktura turystyczna, z drugiej zaś – w celu pozyskania inwestorów – określi zagwarantowanych prawem pakiet ulg, z ulgami podatkowymi włącznie, dla poczynionych na tym terenie inwestycji. Wspomoże także miejscowe inicjatywy przekształcenia położonych nad Wieprzem obiektów zabytkowych w ośrodki kulturalno-rekreacyjno-sportowo-szkoleniowe. Skutkiem zagospodarowania rzeki Wieprz na odcinku biegnącym przez obszar Powiatu Łęczyńskiego będzie wytyczenie szlaku spływów kajakowych. 121 Wodny szlak turystyczny o długości 44 km [Patrz: Mapa Nr 3] wiódł będzie przez następujące miejscowości: • Jaszczów – wieś na lewym brzegu Wieprza wzmiankowana już w 1437 roku. Zabytki: wczesnośredniowieczne grodzisko, dwór z XIX wieku z resztkami parku, zbór ariański, zespół szkół i 29 zabytkowych domów wiejskich. Aby przystosować tę miejscowość do przyjęcia ruchu turystycznego, należy: zbudować plażę, przystań sprzętu pływającego, rozbudować kompleks boisk, które zostaną otoczone kwaterami agroturystycznymi, hotelikami oraz punktami gastronomicznymi i handlowymi. • Milejów – stolica gminy położona na lewym brzegu Wieprza. Zabytki: dwór 1903 roku parkiem, kościół parafialny XIX wieku, gorzelnia, zespól cukrowni, młyn, dwa zespoły szkół 12 zabytkowych domów wiejskich; znany w chwili obecnej z produkcji przetworów owocowych i warzywnych. Przystosowanie do przyjęcia turystów wymagać będzie następujących inwestycji: budowa plaży miejskiej, przystani sprzętu pływającego, tras spacerowych, boiska, które zostaną otoczone kwaterami agroturystycznymi, hotelikami oraz punktami gastronomicznymi i handlowymi. • Łańcuchów – wieś położona na lewym stromym brzegu Wieprza wymieniana już w średniowiecznych dokumentach. Zabytki: dwór w stylu zakopiańskim wg projektu Stanisława Witkiewicza otoczony rozległym parkiem, kościół parafialny z XIX, zabudowa folwarczna, szkoła i 15 zabytkowych domów wiejskich. Przystosowanie do przyjęcia turystów wymagać będzie następujących inwestycji: budowa plaży, przystani sprzętu pływającego, tras spacerowych, boiska, które zostaną otoczone kwaterami agroturystycznymi, hotelikami oraz punktami gastronomicznymi i handlowymi. • Ciechanki Krzesimowskie – możliwość budowy obiektów sportowych na nadrzecznych błoniach. • Łęczna – prawa miejskie Łęczna otrzymała 7 stycznia 1467r. od Króla Kazimierza Jagiellończyka dzięki staraniom Jana Tęczyńskiego Kasztelana Krakowskiego. Łęczna posiada układ architektoniczny z trzema rynkami. Inne zabytki to: kościół parafialny wybudowany w latach 16181631 w stylu późnego renesansu, dzwonnica przykościelna, Mansjonaria, synagoga Muzeum i zespół zabytkowych budowli; Zespół dworsko-pałacowy Podzamcze, w którym w chwili obecnej mieści się Zespół Szkół im. Króla Jana Kazimierza Jagiellończyka w Łęcznej. Miasto jest malowniczo położone w widłach Wieprza i Świnki na wysokości 170m n.p.m., 24 km na wschód od Lublina. Miasto znajduje się na pograniczu dwu odrębnych regionów geograficznych: na południowo-zachodnim krańcu Polesia Lubelskiego oraz na północno-wschodniej krawędzi Wyżyny Lubelskiej, w części noszącej nazwę Płaskowyżu Łuszczowskiego. Teren wokół miasta wyróżnia się wysokimi walorami krajobrazowymi i przyrodniczymi. W Powiecie Łęczyńskim 50% obszaru objęte jest ochroną. W obszarze powierzchni chronionej znajduje się Nadwieprzański Park Krajobrazowy oraz Park Krajobrazowy Pojezierze Łęczyńskie. Jednym z najbardziej malowniczych miejsc w Powiecie Łęczyńskim jest Łęczyński Przełom Wieprza (uznany również za jeden z najpiękniejszych zakątków krajobrazowych Lubelszczyzny). Proponuje się, aby Park Podzamcze i stare miasto Łęcznej poddać szczegółowym planom rewitalizacji. Planuje się remont, zabytkowych podziemi a następnie udostępnienie ich dla celów turystycznych, budowę trzech plaż miejskich, przystani kajakowych, sezonowych zespołów boisk na tak zwanych Mościskach i w parku. W perspektywie również należy zorganizować pola namiotowe, bazę hotelową w zachowanych obiektach kultury materialnej oraz odbudowę tzw. Traktu Litewskiego (będący odgałęzieniem Traktu Królewskiego) przy jednoczesnym uruchomieniem ścieżek i bulwarów nadrzecznych. 122 • Nowogród – Miejscowość położony na niezwykle malowniczym wzgórzu lewego brzegu Wieprza. wzmiankowana jako samodzielna parafia już na początku XIV wieku. Najprawdopodobniej była to siedziba władz grodowych w strukturze dawnej administracji państwa Piastów. Turystyczne zagospodarowanie miejscowości Nowogród do przyjęcia turystów wymagać będzie następujących inwestycji: budowa przystani sprzętu pływającego i tras spacerowych, które zostaną otoczone kwaterami agroturystycznymi, hotelikami a w przyszłości punktami gastronomicznymi i handlowymi. • Kijany – miejscowość na lewym brzegu Wieprza wzmiankowana od połowy XIV wieku. Zabytki: kościół parafialny z dzwonnicą z XVIII wieku, cmentarz parafialny m.in. z grobowcem rodziny Skłodowskich herbu Dołęga (jest tu pochowany Józef Skłodowski, dziadek Marii SkłodowskiejCurie), młyn drewniany oraz park i pałac neorenesansowy z XIX wieku wykupiony w 1913 roku przez Lubelskie Towarzystwo Rolnicze w celu założenia istniejącej do dziś szkoły rolniczej. Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Kijanach planuje nawiązanie ścisłej współpracy z Wojewódzkim Konserwatorem zabytków w celu opracowania projektu związanego z remontem pałacu i przekształcenia go w np. w centrum szkoleniowe, pracami pielęgnacyjnymi w parku (opracowanie projektu w zakresie wykorzystania walorów Doliny Wieprza – organizacja spływów kajakowych – przystań kajakowa i baza agroturystyczna w szkole), organizacją zawodów jeździeckich, organizacją kompleksu sportowego, pola namiotowego, ścieżek spacerowych i biegowych na terenie parku. Przystosowanie do przyjęcia turystów, obok wyżej wymienionych prac konserwatorskich, wymagać będzie następujących inwestycji: budowa plaży i przystani sprzętu pływającego, tras spacerowych, boiska; ośrodek położony na terenie szkoły otoczą zlokalizowane poza nim kwatery agroturystyczne, hoteliki oraz punkty gastronomiczne i handlowe. • Spiczyn – siedziba gminy; przystosowanie do przyjęcia turystów wymagać będzie następujących inwestycji: budowa plaży, przystani sprzętu pływającego, tras spacerowych, boiska, które zostaną otoczone kwaterami agroturystycznymi, hotelikami oraz punktami gastronomicznymi i handlowymi. • Zawieprzyce/Jawidz – wieś położona na wysokim prawym brzegu Wieprza niedaleko ujścia Bystrzycy, w której w XIX wieku przebywał dziadek Marii Curie-Skłodowskiej. Zabytki: ruiny pałacu barokowego z XVII wieku, barokowa oficyna pałacowa z XVIII wieku (obecnie szkoła podstawowa), lamus dworski z XVIII wieku, ruiny klasycystycznej oranżerii z początku XIX wieku, park z cennymi okazami starych drzew (m.in. pozostałościami lipy Sobieskiego) oraz 5 zabytkowych domów wiejskich. Przystosowanie do przyjęcia turystów wymagać będzie następujących inwestycji: budowa plaży miejskiej, przystani sprzętu pływającego, tras spacerowych, boiska, które zostaną otoczone kwaterami agroturystycznymi, hotelikami oraz punktami gastronomicznymi i handlowymi. Uruchomienie w zabytkowej Szkole Podstawowej mini bazy hotelowej stanowiącej z polem namiotowym oraz z przystanią sprzętu pływającego znaczący przystanek na szlaku wodnym i turystycznym. Rozpocząć należy również działania mające na celu zagospodarowanie zabudowań pofolwarcznych dla celów turystycznych. 123 15. Jesień na wsi Projekt „Jesień na wsi”, wykorzystując wewnętrzne potencjały Powiatu Łęczyńskiego oraz potencjały zewnętrzne [ucieczkę ludzi z miast do wsi], zmierza do przekształcenia Powiatu w obszar stałego całorocznego zamieszkania lub długookresowych pobytów ludzi starszych, a także program szerokiej opieki nad starszymi mieszkańcami subregionu, który: Wykorzysta i we właściwy sposób „sprzeda” unikalny klimat i bogactwa przyrody Polesia Zachodniego, tworząc z subregionu obszar pożądanego zamieszkania dla ludzi starszych. Na bazie torfu i jezior borowinowych (np. czarne k/Sosnowicy) do rangi największej atrakcji podniesione zostaną lecznicze walory Polesia Zachodniego. Program będzie odpowiedzią na zapotrzebowanie starzejącego się pokolenia Polaków w kraju i za granicą. Wpisze się w generalne priorytety Unii Europejskiej dotyczące troski o starzenie się europejskich społeczeństw, zyskując dla subregionu możliwie jak największe dofinansowanie Zagospodaruje niewykorzystaną sieć obiektów infrastruktury społecznej. Przekształci sezonową dotychczas turystykę w „turystykę” całoroczną lub o znacznie wydłużonym sezonie. Pobudzi prywatne inwestycje budowlane (domki na sprzedaż lub wynajem), co ożywi rynek pracy oraz obrót np. materiałami budowlanymi. Dla ludności miejscowej stworzy szereg miejsc pracy i dodatkowy rynek zbytu produkcji rolnej: zatrudnienie bezrobotnych pielęgniarek, obsługa, usługi i zaopatrzenie w żywność itp. Prawzorem i inspiracją dla tytułu projekcji „Jesień na wsi” stało się potoczne określenie starości jako „jesieni życia” oraz się istniejące w USA (stan Floryda) i Anglii regiony, w których zarówno infrastruktura, jak i budownictwo, usługi oraz opieka medyczna nastawione są na zapewnienie opieki ludziom w podeszłym wieku. Jeśli zważyć, iż pokolenie powojennej polskiej migracji ze wsi do miasta (głównie roczniki 1930-1940) wkroczyło lub wchodzi dziś w wiek emerytalny, że w pokoleniu tym – znużonym miastami – drzemią tęsknoty do spokojnego życia w czystej przestrzeni przypominającej bezpieczne dzieciństwo, to realizacja programu „Jesień na wsi” winna przynieść 124 spodziewane korzyści zarówno ludziom poszukującym w jesieni swego życia spokoju i bezpieczeństwa, jak i mieszkańcom Powiatu Łęczyńskiego. Propozycja dla starszego pokolenia powinna mieć charakter osadnictwa stałego lub z przedłużonym pobytem tymczasowym. Program nie polega na tworzeniu osad starców, lecz rozlokowanie starszych ludzi we wsiach i miasteczkach regionu – ludność miejscowa pełni wobec nich funkcję swego rodzaju opiekunów: za stosowną opłatą niewykwalifikowane kobiety i mężczyźni świadczyliby różnego rodzaju usługi (sprzątanie, pomoc w przygotowywaniu posiłków, zrobieniu zakupów, opieka nad trawnikiem itd.). Korzyści z realizacji takiego programu byłyby obustronne: ludność miejscowa znalazłaby zatrudnienie, wiekowi przybysze godne i zgodne z własnym życzeniem warunki życia. Dodatkową atrakcją i zachętą do osadnictwa na terenie Powiatu Łęczyńskiego powinno stanowić lecznictwo oparte na bazie torfu i jezior borowinowych (np. Czarne k/Sosnowicy), które w połączeniu z suchymi lasami sosnowymi mogłoby z czasem przekształcić Pojezierze Łęczyńskie w obszar uzdrowiskowy. 16. Włączenie kopalni Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. w stymulowanie zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego Kopalnia Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. jest największym pracodawcą i eksploatatorem zasobów naturalnych na terenie Powiatu Łęczyńskiego. Poza funkcją czysto ekonomiczną, ma do spełnienia także misję wspomagania jego rozwoju społeczno-gospodarczego oraz rewitalizacji terenów zdewastowanych wskutek jej działania poprzez: • Współpracując ze Związkiem Samorządów Terytorialnych, kopalnia Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. przyczyni się do kreowania rozwoju społeczno-gospodarczego i zabezpieczenia substancji przyrodniczej Powiatu. Wymienione działania zostaną podjęte również w ramach realizowanego porozumienia „Mój Powiat”. • Uczestnictwo w Związku Samorządów Terytorialnych oraz porozumieniu „Mój Powiat” pozwoli na wypracowanie takiego planu zagospodarowania terenów zdegradowanych przez wydobycie węgla, który będzie zgodny zarówno z możliwościami kopalni, jak i potrzebami władz i mieszkańców Powiatu. • Czynne włączenie się kopalni Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. w stymulowanie zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego będzie krokiem milowym w kierunku 125 integracji powiatowych władz i społeczeństwa z największym pracodawcą i eksploatatorem dóbr naturalnych Powiatu. • Budowa przez kopalnię przy udziale podmiotów zewnętrznych elektrociepłowni na bazie węgla wydobywanego w kopalni „Bogdanka”. Według istniejących planów, Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. planuje następujące zagospodarowanie terenów zdegradowanych: • Składowisko odpadów górniczych – bieżąca rekultywacja ostatecznie uformowanych skarp. Rekultywacja metodą tradycyjną tj. odtworzenie warstwy glebowej, zadarnianie i zadrzewienie. W okresie końcowej fazy eksploatacji składowiska planuje się zagospodarowanie w kierunku sportoworekreacyjnym. • Zalewisko w rejonie Kobyłek tzw. Szczecin. Po wykupieniu przez kopalnię całości podtopionych gruntów, przy udziale Wojewódzkiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie, realizowany będzie wielofunkcyjny zbiornik wodny o powierzchni około 200 ha. Kopalnia jest w posiadaniu dokumentacji PN. „Koncepcja programowo-przestrzenna zbiornika wodnego Szczecin na terenie OG Puchaczów IV”. Realizacja zbiornika ujęta jest w krajowym planie tzw. Małej retencji, jako zbiornik retencyjny dla potrzeb Kanału Wieprz-Krzna. • Zalewisko w Nadrybiu – zbiornik o charakterze naturalnym. Zgodnie z posiadanymi przez kopalnię uzgodnieniami teren ten będzie odwadniany, a instytucje ekologiczne czynią starania celem poddania ochronie tego obszaru. • 25 Budowa elektrociepłowni na bazie miejscowego surowca. 17. Rozwój nowoczesnych form informacji i komunikacji Uwarunkowania zewnętrzne jak i wewnętrzne wskazują, że zarówno sukcesywne wdrażanie niniejszej Strategii, jak i sukcesy na polu wszystkich innych zmierzających do rozwoju Powiatu Łęczyńskiego, w największym stopniu zależą od możliwości zbudowania takich systemów informacji i komunikacji, które będą dopowiadać wymogom współczesnego świata. Podstawowymi wymogami, których spełnienie umożliwi budowę społeczeństwa komunikatywnego, jest: 25 Niniejsza część « Projekcji » oparta została napisana na podstwie informacji Zarządu Lubelskiego Węgla « Bogdanka » S.A. w osobach prokurenta mgr Krystyny Borkowskiej i zastępcy prezesa mgr Zbigniewa Krasuckiego, przedstawionych w piśmie z dnia 16 lutego 004. 126 • Komputeryzacja pracy instytucji publicznych, kulturalno-oświatowych itd. upowszechni ideę społeczeństwa informacyjno-komunikacyjnego. • Wyposażenie szkół w komputery, zapewnienie uczniom dobrej kadry nauczycielskiej i powszechny otwarty dostęp dzieci i młodzieży do komputerów pozwoli wychować młode pokolenie zgodnie z wymogami i zapotrzebowaniem współczesnego świata. • Pokrycie obszaru Powiatu Łęczyńskiego stałymi łączami internetowymi pozwoli na wykorzystanie posiadanego sprzętu komputerowego zgodnie z jego przeznaczeniem, zaś mieszkańcom nawet najbardziej odległych wsi umożliwi nowoczesny kontakt ze światem i wykorzystanie go do celów zgodnych ze zrównoważonym rozwojem. • Budowa infrastruktury informacyjno-recepcyjnej (centra i punkty informacji turystycznej, banki danych, nowoczesne rozwiązania medialne itp.), zwłaszcza noclegowej, jest warunkiem rozwoju turystyki jako skutecznego modelu aktywizacji społecznej i gospodarczej. Jednym z podstawowych warunków społeczno-gospodarczej aktywizacji obszarów zagrożonych marginalizacją, do których w sposób szczególny należy społeczeństwo Powiatu Łęczyńskiego, zwłaszcza mieszkańcy łęczyńskich wsi, jest udostępnienie mu nowoczesnych form komunikacji i umożliwienie dostępu do warunkującego sukcesy w działaniach dostępu do informacji. Trudno bowiem wyobrazić sobie np. rozwój turystyki czy agroturystyki bez możliwości wykorzystania nowoczesnych form promocji i rezerwacji miejsc noclegowych. 18. Nowoczesne formy zintegrowanej promocji powiatowej gwarancją sukcesu Działania promocyjne Powiatu Łęczyńskiego, które są warunkiem sukcesu jego zrównoważonego rozwoju, będą prowadzone w kilku kluczowych kierunkach: • Proces integracji struktur samorządowych skupionych w Związku Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego doprowadzi do podejmowania wspólnych działań promocyjnych, które w pierwszym rzędzie – wykorzystując polskie tradycje narodowe i lokalne dziedzictwo kultury – przywrócą Powiatowi wizerunek mającej głębokie korzenie historyczne Ziemi Łęczyńskiej. 127 • Wynikiem zawartego przez powiatowe struktury samorządowe i lokalnych pracodawców „Paktu na rzecz zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego” będzie katalog powiatowej oferty dla inwestorów wewnętrznych i zewnętrznych. • Proces integracji struktur samorządowych i lokalnych pracodawców, z kopalnią Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. na czele, pozwoli skupić rozproszone w chwili obecnej, przeznaczane na promocję środki finansowe, i prowadzić skuteczną kampanię promocyjnoreklamową Powiatu z wykorzystaniem wszystkich możliwych nowoczesnych środków. • Prowadzona z dużym rozmachem i profesjonalnością kampania promocyjno-reklamowa Ziemi Łęczyńskiej przyciągnie inwestorów, którzy przekształcą Powiat w obszar oferujący turystom odpowiadające ich oczekiwaniom i zgodne z międzynarodowym standardem całoroczne ośrodki sportu, rekreacji i wypoczynku. • Dobrze rozwinięte formy informacji i komunikacji umożliwią wykorzystanie ich do dynamicznej promocji Ziemi Łęczyńskiej w kraju i za granicą poprzez konkretne oferty turystyczne: od agroturystyki i turystyki pieszej poczynając, na dobrej jakości hotelach i kwalifikowanych sportach wodnych kończąc. • Wizerunek promocyjny Powiatu Łęczyńskiego będzie się skupiał wokół kilku podstawowych walorów: lasów, rzek, jezior i unikalnej fauny; wschodniej gościnności mieszkańców; wzorcowej na przestrzeni dziejów tolerancji (żydowski Sejm Czterech Ziem); najwyższego poziomu bezpieczeństwa zdrowotnego: czyste powietrze i zdrowa żywność; obszaru w pełni akceptującego ludzką starość; bezkolizyjnej symbiozy przemysłu (kopalni) z ekologicznymi normami ochrony przyrody. Promocja jest oddziaływaniem na odbiorców produktów i polega na przekazywaniu informacji, które mają w odpowiednim stopniu zwiększać wiedzę na temat produktu oraz stworzeniu dla niego preferencji dotychczas odbiorców. Jest to zatem sposób komunikowania się z otoczeniem, który w efekcie ma się przyczynić do zwiększenia popytu na proponowany produkt, dotychczas tym przypadku do zainteresowania Powiatem Łęczyńskim. Public relations jest nieodłącznym elementem działań związanych z promocją. Powszechnie wydaje się, że łączą się one i mieszają w ogólnej 128 strategii budowania i prezentowania wizerunku produktu (Powiatu). Każde z tych działań powinno być planowane jednakże osobno, przy wykorzystaniu odrębnych narzędzi (środków). Public relations to planowe, nieustanne dążenie do stworzenia dobrego wizerunku Powiatu i zrozumienia pomiędzy instytucją i jej odbiorcami. Dotychczasowe działania promocyjne w Powiecie Łęczyńskim spełniają wymagania przyszłej kampanii promocyjnej. Opracowania pod tytułem „Powiat Łęczyński monografia krajoznawcza” oraz „Przyroda, zabytki, pomniki przyrody, zdjęcia i mapy”, wydane w postaci książek, stanowią doskonałą podstawę do prowadzenia kampanii promocyjnej mającej na celu stworzenie wizerunku Powiatu jako terenu bogatego również kulturowo i tym samym ciekawego turystycznie. Proponuje się kreowanie wizerunku Powiatu w powiązaniu z jego tradycją historyczną oraz atutami, głównie przyrodniczymi, wynikającymi z realizacji niniejszej „Strategii zrównoważonego rozwoju”, a podjęcie atrakcyjnych przedsięwzięć w obszarach kultury, rozrywki itp. wydarzeń będzie wykorzystane w każdym przypadku do zewnętrznej promocji Powiatu i medialnego transferu jego wizerunku. Zakłada się, że sprawne połączenie celów promocyjnych administracji, organizacji pozarządowych, przedsiębiorców i firm oraz instytucji otoczenia biznesu, jak również objęcie tego wspólnym „parasolem instytucjonalnym”, pozwoliłoby na osiągnięcie doskonałych rezultatów w dziedzinie promocji. Wytyczenie szerszej kampanii promocyjnej wymagać będzie zatem zbudowania swego rodzaju ładu społecznego połączonego ze wspólnym wielowymiarowym spojrzeniem na sytuację Powiatu Łęczyńskiego. Rozproszone dotychczas wysiłki promocyjne, prowadzone w ramach poszczególnych gmin oraz struktur powiatowych, lub poszczególnych przedsiębiorstw, nie przynosiły oczekiwanych rezultatów z powodu zbyt małej siły przebicia i wąskiej oferty promocyjnej. Dlatego należy skupić wszystkie powiatowe „siły” wokół kwestii najpierw zbudowania wizerunku Powiatu jako Ziemi Łęczyńskiej, potem sformułowania poważnej powiatowej oferty inwestycyjnej, a następnie skupić powiatowe finanse wokół promocji wypracowanego wspólnie – przez sponsorów i profesjonalistów z zakresu reklamy – wizerunku i oferty Powiatu Łęczyńskiego. Drugim etapem promocji Ziemi Łęczyńskiej będzie promocja Powiatu jako zagłębia turystycznego. 19. Powiatowy „rurociąg projektów” przepustką do Unii Europejskiej Unijne fundusze strukturalne są dziejową szansą dla Powiatu Łęczyńskiego. Tajemnica sukcesu w ich pozyskaniu tkwi w umiejętności napisania i złożenia w odpowiednim terminie oraz miejscu wielu wniosków. W unijnej terminologii takie postępowanie zwane jest „rurociągiem projektów” i powszechnie uznane za działanie gwarantujące sukces. 129 W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej Powiat Łęczyński powinien dostosować się do nowych możliwości w sposób następujacy: • Stworzyć spośród pracowników instytucji gminnych i powiatowych „Powiatowe Centrum Projektów”, w którym zespół kompetentnych urzędników zająłby się tylko i wyłącznie przygotowaniem lawiny wniosków do unijnych funduszy strukturalnych. • W wypadku braku kompetentnych pracowników, „Powiatowe Centrum Projektów” podpisze umowę z firmą zewnętrzną, która sporządzi dla Powiatu Łęczyńskiego i jego gmin ciągle aktualizowany „rurociąg projektów”; dochody firmy zewnętrznej ograniczą się do zapłaty jedynie za te projekty, które – jako wygrane – zagwarantują Powiatowi korzyści finansowe. • Podstawą do sformułowania „rurociągu projektów” będą zadania zawarte w Rozdziale VII niniejszej Strategii zadania inwestycyjne. Istnieje wiele przesłanek do tego, aby sadzić, że Polsce grozi niewykorzystanie olbrzymich pieniędzy przyznanych nam w ramach funduszy strukturalnych przez Unię Europejską. W chwili powstawania niniejszej Strategii wiadomo już, że największa część przyznanych Polsce unijnych funduszy strukturalnych, tzw. Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego – skrócona nazwa ZPORR – zamknie się kwotą ponad 2,9 miliarda euro, czyli ponad 12 miliardami złotych. ZPORR dzieli się na: finansowane z unijnego funduszu ERDF projekty dotyczące infrastruktury: drogi, ochrona środowiska, turystyka, edukacja, ochrona zdrowia itp.; Finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) projekty związane z walką z bezrobociem. Gwarancją sukcesu przy aplikowaniu o te środki może być tylko skupienie wszystkich sił powiatowych (samorządów, instytucji kulturalnych i oświatowych, pracodawców itd.) wokół idei wykorzystania dla Ziemi Łęczyńskiej tej szansy, jaką daje jej przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. 130 Rozdział VI CELE, PRIORYTETY I DZIAŁANIA STRATEGII GENERALNY CEL STRATEGICZNY Zrównoważony rozwój Powiatu Łęczyńskiego gwarantujący mieszkańcom wszechstronną poprawę warunków życia Pwiat Łęczyński jest przede wszystkim obszarem o wysokich i cenionych na świecie i w Europie walorach przyrodniczych, zamieszkiwany przez ludność o bogatych tradycjach kulturowych i niskiej zamożności. Niekorzystne warunki historyczne i geopolityczne, niska gęstość zaludnienia i rozdrobniona sieć osadnicza stanowiły poważną przeszkodę dla dotychczasowych form rozwoju gospodarczego – z wyjątkiem funkcjonującej od dwudziestu lat kopalni Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. Jednocześnie te same czynniki, które powodowały zahamowania cywilizacyjne, pozwoliły uchronić przed dewastacją środowisko naturalne Powiatu Łęczyńskiego, co sprawia, że na progu epoki rozwoju post-industrialnego ten niewielki powiat wnosi do Unii Europejskiej wartości takie jak: czyste powietrze, nieskażona przyroda, zdrowa żywność, doskonałe warunki do rekreacji i wypoczynku oraz tradycję tolerancji. Ważne jest, aby w epoce przejściowej, w której równolegle występują różne modele rozwoju, nie dokonać wyboru, który zdominowany presją fundamentalistów ekologicznych, naruszyłby naturalne ludzkie prawa oraz zasady zrównoważonego rozwoju. Z powyższych przyczyn prezentowana Strategia Zrównoważonego Rozwoju główny nacisk kładzie na wskazanie dla Powiatu Łęczyńskiego takich kierunków i programów rozwoju, które odpowiadając na potrzeby gospodarki i materialne aspiracje społeczności lokalnej, nie naruszą jego środowiska przyrodniczego . 131 CELE POŚREDNIE: Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności Powiatu Łęczyńskiego Ponieważ obecny stan infrastruktury technicznej plasuje Powiat Łęczyński daleko w tyle nie tylko za relatywnymi ośrodkami lokalnymi Unii Europejskiej, ale także ośrodkami krajowymi, pierwszą i podstawową kwestią jest modernizacja i rozbudowa infrastruktury. Dobre i nowoczesne rozwiązania drogowe, bieżąca woda i kanalizacja w każdym budynku oraz wszelkie inne atrybuty nowoczesnej infrastruktury stanowią bazę, która czyni realnym osiągniecie celu generalnego, jakim jest zrównoważony rozwój gwarantujący mieszkańcom Ziemi Łęczyńskiej poprawę warunków życia. Odbudowa i zachowanie substancji przyrodniczej i dziedzictwa kulturowego Powiat Łęczyński dysponuje potężnymi i nigdy wcześnie nie wykorzystywanymi dostatecznie atutami, jakimi są: unikalna na skalę europejską przyroda i równie unikalne dziedzictwo kulturowe, rozumiane zarówno jako zabytki kultury materialnej jak i duchowej. Potencjał przyrodniczo-kulturowy Powiatu oraz lokalne i zewnętrzne uwarunkowania społeczne wskazują, że największą szansę na rozwój gospodarczy stanowi rozwój turystyki. Turystyka jest bowiem tą formą gospodarowania, która w stosunkowo krótkim czasie przyniesie spodziewane wyniki ekonomiczne i społeczne [spadek bezrobocia i wzrost zamożności]. Turystyka jest jednocześnie tą gałęzią gospodarki, która w najmniejszym stopniu wchodzi w kolizję z racjami ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego. Budowa silnych wewnętrznych więzi społecznych i zewnętrznych kontaktów gospodarczych. Warunkiem osiągnięcia sukcesu gospodarczego i społecznego Powiatu Łęczyńskiego jest czynne włączenie się jak najszerszych kręgów jego mieszkańców w proces strategicznej przebudowy i odnowy. Zadaniem dla samorządów lokalnych jest mądra stymulacja działań społecznych i gospodarczych. 132 Wzmocnienie bazy ekonomicznej i likwidacja bezrobocia Największym problemem mieszkańców Powiatu Łęczyńskiego jest wypływający z niedostatecznej bazy ekonomicznej brak miejsc pracy, który jest pierwszą i podstawową przyczyną uniemożliwiającą poprawę warunków życia i stanowi najważniejszą barierę rozwojową. Dlatego wzmocnienie bazy ekonomicznej Powiatu i likwidacja bezrobocia stanowić będzie najważniejszy krok w osiągnięciu generalnego celu strategicznego. PRIORYTETY Generalny cel strategiczny i cele pośrednie będą sukcesywnie osiągane poprzez koncentrowanie się na priorytetowych kierunkach wspomagania zrównoważonego rozwoju, które wytyczają określone działania. PRIORYTET 1: Modernizacja i rozbudowa układu drogowego Wytycza następujące kierunki działań: • Poprawa jakości dróg na wybranych odcinkach. • Budowa mostu i obwodnicy, które poprawią dostępność do istniejących istniejących planowanych obiektów przemysłu turystycznego. • Wzmocnienie nawierzchni sieci dróg w celu osiągnięcia standardów Unii Europejskiej. PRIORYTET 2: Infrastruktura ochrony środowiska Wytycza następujące kierunki działań: • Dostarczenie mieszkańcom Powiatu wody do picia o odpowiednich parametrach fizykochemicznych. • Ograniczenie ilości nieczyszczonych bezpośrednio do wód powierzchniowych. ścieków komunalnych odprowadzanych 133 • Zmniejszenie ilości wprowadzanych do powietrza zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. • Ograniczenie negatywnego atmosferyczne i gleby. • Wspieranie systemów informacyjnych ochrony środowiska, leśnictwa i monitoringu. • Wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii. wpływu odpadów na wody podziemne, powietrze PRIORYTET 3: Zwiększenie możliwości zatrudnienia, edukacji i usług społecznych dla społeczności Powiatu Łęczyńskiego poprzez poprawę stanu infrastruktury technicznej, turystycznej i społecznej Wytycza następujące kierunki działań: • Kreowanie możliwości inwestycyjnych na obszarach wiejskich i w mieście Łęczna. • Rozwój infrastruktury społecznej zapewniającej mieszkańcom Powiatu Łęczyńskiego dostęp do podstawowych usług w zakresie edukacji, zdrowia i usług socjalnych PRIORYTET 4: Zachowanie i odbudowa dziedzictwa kulturowego Wytycza następujące kierunki działań: • Rozbudowa, adaptacja i modernizacja obiektów o podstawowym znaczeniu dla kultury narodowej i lokalnej, zwłaszcza obiektów znajdujących się w rejestrach zabytków. • Wzrost znaczenia kultury jako czynnika wpływającego na dywersyfikację i zwiększenie zatrudnienia. • Ułatwienie dostępu do kultury. • Inwentaryzacja wszelkiego typu źródeł (historycznych, bibliograficznych, fotograficznych itp.) należących do dziedzictwa kulturowego Ziemi Łęczyńskiej. • Zwiększenie wiedzy na temat kultury i spuścizny kulturowej Ziemi Łęczyńskiej, co przyczyni się do wzrostu poczucia tożsamości i przynależności lokalnej. • Rozpowszechnianie, z wykorzystaniem nowoczesnych technologii, informacji o kulturze Powiatu Łęczyńskiego i możliwościach zapoznania się z nim. • Podniesie atrakcyjności Powiatu poprzez eksponowanie dziedzictwa kulturowego. PRIORYTET 5: Rozwój zawodowy dostosowujący zasoby ludzkie do potrzeb powiatowego i regionalnego rynku pracy 134 Wytycza następujące kierunki działań: • Dostosowanie zasobów wiedzy mieszkańców do wymogów rynku pracy. • Podniesienie poziomu wykształcenia, w szczególności mieszkańców obszarów wiejskich. • Podwyższenie umiejętności zawodowych związanych gospodarczym Ziemi Łęczyńskiej i Lubelszczyzny. • Zmianę kwalifikacji zawodowych mieszkańców, w szczególności na obszarach wiejskich. • Wyposażenie w umiejętności umożliwiające ponowne zatrudnienie i wykonywanie nowych zawodów osób zagrożonych i zmuszonych do zmiany profilu zatrudnienia w wyniku procesów restrukturyzacyjnych. • Zapewnienie powszechnej dostępności do usług doradztwa zawodowego dla zmuszonych do reorientacji zawodowej. • Zwiększenie liczby przedsiębiorstw powstających poza sektorami tradycyjnymi • Zwiększenie skłonności do podejmowania ryzyka działalności gospodarczej przez pracowników poddawanych restrukturyzacji, w szczególności wychodzących z rolnictwa. z przyszłym profilem PRIORYTET 6: Aktywizacja obszarów wiejskich Wytycza następujące kierunki działań: • Zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej oraz kulturowej. • Rozwój przedsiębiorczości ludności wiejskiej mierzony liczbą nowo powstających lokalnych MŚP. • Zwiększenie mobilności zawodowej i przestrzennej mieszkańców wsi. • Ograniczenie strefy ubóstwa. • Zmniejszenie liczby zatrudnionych bezpośrednio w rolnictwie. • Ograniczenie ukrytego bezrobocia. • Wzrost liczby turystów. PRIORYTET 7: Rozwój turystyki Wytycza następujące kierunki działań: • Zwiększenie krajowej i zagranicznej turystyki przyjazdowej. • Podniesienie konkurencyjności łęczyńskich produktów turystycznych. • Podniesienie konkurencyjności łęczyńskiej oferty kulturalnej. 135 • Tworzenie warunków dla rozwoju i wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw sektora turystycznego, zwłaszcza MŚP. • Promocja Powiatu Łęczyńskiego jako obszaru atrakcyjnego turystycznie. • Budowa systemu informacji turystycznej i kulturalnej, w tym nowoczesnej sieci internetowej, który zwiększy dostępność łęczyńskich produktów turystycznych. • Wykorzystanie potencjału turystycznego, kulturowego, historycznego i przyrodniczego. • Opracowanie oferty inwestycyjnej dla potencjalnych inwestorów w produkty turystyczne. • Zwiększenie atrakcyjności obszarów wiejskich dla inwestorów lokalnych i inwestorów zewnętrznych. • Inwestycje materialne w sektorze turystyki (budowa, rozbudowa, adaptacja i modernizacja obiektów turystycznych), zwłaszcza stanowiące element rozwoju lokalnego, w tym rozbudowy i modernizacji. • Zwiększenie zagranicznej turystyki przyjazdowej oraz turystyki krajowej i regionalnej poprzez podniesienie konkurencyjności produktów turystycznych i usług kulturalnych. • Tworzenie warunków dla rozwoju i wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw sektora turystycznego, w tym MŚP. • Promocja Powiatu Łęczyńśkiego jako obszaru atrakcyjnego turystycznie, w tym przez promowanie jego oferty kulturalnej i opartej na dziedzictwie kulturowym. • Zwiększenie dostępności lokalnych produktów turystycznych przez zapewnienie funkcjonowania i rozwijanie kompleksowego systemu informacji turystycznej i kulturalnej, w tym nowoczesnej, interaktywnej sieci informacji internetowej. • Przygotowanie kompleksowych opracowań oraz kreacja nowego wizerunku Ziemi Łęczyńskiej i jej produktów turystycznych (programy, systemy wizualizacji, znaki graficzne itd.). • Opracowanie i realizacja kampanii reklamowych (zwłaszcza multimedialnych), uwzględniających preferencje turystów i priorytety rynkowe. • Opracowanie promocyjno-informacyjnej strony internetowej wraz z możliwością rezerwacji/zakupu usług turystycznych. PRIORYTET 8: Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Wytycza następujące kierunki działań: • Budowa sieci infrastruktury informacyjnej na obszarze całego Powiatu. • Upowszechnienie stosowania technik społeczeństwa informacyjnego w pracy instytucji publicznych i administracji samorządowej • Zapewnienie dostępu do Internetu w miejscach publicznych. • Dążenie do wzrostu wykorzystania szerokopasmowego Internetu wśród ludności Powiatu Łęczyńskiego. 136 • Rozwój usług publicznych spełniających specyficzne potrzeby obywateli. PRIORYTET 9: Współpraca międzynarodowa • Wsparcie lokalnej i regionalnej współpracy przygranicznej. • Wsparcie współpracy międzynarodowej w zakresie: zrównoważonego i skoordynowanego rozwoju przestrzennego oraz planowania przestrzennego infrastruktury transeuropejskiej, łączności, energetyki oraz ochrony środowiska. • Współpraca międzyregionalna obejmująca wymianę informacji i doświadczeń w zakresie rozwoju regionalnego i przestrzennego oraz działań mających na celu zwiększenie spójności społeczno-gospodarczej. 137 Rozdział VII PROGRAM ZADAŃ INWESTYCYJNYCH Program zadań inwestycyjnych stanowi finalną część strategii i określa konkretne przedsięwzięcia inwestycyjne i organizacyjne prowadzące do osiągania założonych celów. Został uporządkowany w grupy zwane programami zadań odpowiadających priorytetom wytyczonym w celu osiągnięcia zamierzonych celów prowadzących do zrównoważonego rozwoju. Poszczególne zadania inwestycyjne zwykle odpowiadają kilku działaniom, zaś spodziewane korzyści bezpośrednie mogą odpowiadać nawet wszystkim trzem dziedzinom strategicznym równocześnie [tak jest np. w wypadku inwestycji komunikacyjnych]. Programy zadań zawierają opisy konkretnych zadań inwestycyjnych, które – jeśli są wystarczająco opracowane z punktu widzenia wymagań wdrożeniowych i finansowych – mogą być nazywane projektami. Wytyczanie konkretnych zadań inwestycyjnych i włączanie ich do strategii jest procesem długofalowym, dlatego istnieje możliwość, iż w określonym momencie strategia będzie jedynie częściowo wypełniona zadaniami. Dotyczy to zwłaszcza okresu przygotowania strategii, kiedy proponowany zbiór zadań jest szczególnie otwarty. Zgodnie z zasadą programowania, zapisaną w Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego na lata 2001 – 2006, określony podmiot przygotowuje „rurociąg” programów, co jest równoznaczne z przygotowaniem „rurociągu” zadań. W praktyce oznacza to, że pewne zadania zostają ze strategii wykreślone [ze względu na ich wdrożenie bądź dezaktualizację], a na ich miejsce wprowadzane są inne, bardziej aktualne. Proces wymiany zadań w strategii jest podstawą zachowania ciągłości planowania operacyjnego i strategicznego. W niniejszym dokumencie określone zostały jedynie ramowe, a tym samym wstępne programy zadań inwestycyjnych dla Powiatu Łęczyńskiego. Dziedziny zadań inwestycyjnych zostały określone na podstawie działań w ramach określonych priorytetów. 138 Zadania inwestycyjne w dziedzinie działań priorytetu 1: Modernizacja i rozbudowa układu drogowego Zadanie 1. Podniesienie standardu istniejących dróg powiatowych. Opis zadania: Ulepszenie i przebudowa według unijnych standardów sieci istniejących sieci dróg twardych powiatowych oraz utwardzenie istniejących dróg gruntowych. Budowa dróg dojazdowych do atrakcyjnych turystycznie miejscowości. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: realizacja zadania przyczyni się bezpośrednio między innymi do: skrócenia czasu podróży pomiędzy wybranymi ośrodkami Powiatu, zahamowania degradacji i poprawy stanu technicznego dróg, dostosowania ich do przypisanych im klas oraz obowiązujących w Unii Europejskiej standardów, poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej. Ramy finansowe: Fundusze unijne, Środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, środki własne. Zadanie 2. Podniesienie standardu istniejących dróg wojewódzkich i gminnych. Opis zadania: Ulepszenie i przebudowa według unijnych standardów sieci istniejących dróg wojewódzkich i sieci twardych dróg gminnych oraz utwardzenie istniejących dróg gruntowych. Budowa dróg dojazdowych do atrakcyjnych turystycznie miejscowości. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: realizacja zadania przyczyni się bezpośrednio między innymi do: skrócenia czasu podróży pomiędzy wybranymi ośrodkami Powiatu, zahamowania degradacji i poprawy stanu technicznego dróg, dostosowania ich do przypisanych im klas oraz obowiązujących w Unii Europejskiej standardów, poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej. 139 Ramy finansowe: Fundusze unijne, Środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, środki własne. Zadanie 3. Budowa obwodnicy w Łęcznej i mostu na rzece Wieprz na odcinku Stacja PKN Orlen-droga wojewódzka 820. Opis zadania: Budowa mostu i dwupasmowej obwodnicy Stacja PKN Orlen w Łęcznej-droga wojewódzka 820 pozwoli ominąć „wąskie gardło” komunikacyjne na drodze Lublin-Pojezierze Łęczyńskie, jakim jest stare miasto w Łęcznej i połączyć Lublin z Pojezierzem Łęczyńskim, co pozwoli na rozwój turystyki i wzrost bezpieczeństwa drogowego. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Odciążenie centrum Łęcznej przyczyni się do wzrostu bezpieczeństwa drogowego na ulicach Łęcznej, zaś jej mieszkańców i zabytkową część miasta uchroni przed szkodliwym wpływem spalin. Skrócenie czasu podróży pomiędzy Lublinem a Pojezierzem Łęczyńskim oraz poprawa przepustowości drogi i poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego umożliwią rozwój turystyki. Zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej. Ramy finansowe: Fundusze unijne, Środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, środki własne. Zadanie 4. Budowa dwóch rond na terenie miasta Łęczna Opis zadania: Budowa dwóch rond na terenie miasta Łęczna, na skrzyżowaniach drogi krajowej Nr 82 Lublin-Włodawa z ulicami miasta. Lokalizacja: Miasto Łęczna. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii obejmującej lata 20042013. Wskaźniki osiągnięć: Realizacja zadania przyczyni się bezpośrednio między innymi do: poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego na terenie miasta Łęczna, usunięcia „wąskiego gardła” i poprawy przepustowości drogi. Ramy finansowe: fundusze unijne, środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, GAMBIT Lubelski, środki własne. 140 Zadanie 5. Przebudowa odcinka drogi krajowej Nr 82 Lublin-Włodawa Opis zadania: Przebudowa odcinka drogi krajowej Nr 82 Lublin-Włodawa w drogę dwupasmową zwiększy przepustowość drogi prowadzącej do atrakcyjnych turystycznie rejonów Powiatu Łęczyńskiego i umożliwi szybką i bezkolizyjną łączność Łęcznej z Lublinem. Poprawi stan bezpieczeństwa na drodze. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Poprawa komunikacji Łęcznej z Lublinem i Lublina z atrakcyjnymi turystycznie rejonami Ziemi Łęczyńskiej; poprawa przepustowości drogi, poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej. Ramy finansowe: Fundusze unijne, Środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, środki własne. Zadanie 6. Dostosowanie do standardów europejskich drogi wojewódzkiej Nr 829 Łęczna-Biskupice. Opis zadania: Dostosowanie do standardów europejskich drogi wojewódzkiej Nr 829 ŁęcznaBiskupice, w pierwszym rzędzie na odcinku Milejów-Łysołaje. Lokalizacja: Gmina Milejów. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: skrócenie czasu podróży pomiędzy gminą Milejów i pozostałym ośrodkami Powiatu, wzrost bezpieczeństwa drogowego, zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej. Ramy finansowe: fundusze unijne, środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, środki własne. Zadanie 7. Przebudowa drogi wojewódzkiej Nr 820 na odcinku Kol. Podzamcze-Sosnowica Opis zadania: Przebudowa drogi wojewódzkiej Nr 820 na odcinku Kol. Podzamcze-Sosnowica w celu zwiększenia przepustowości drogi prowadzącej do atrakcyjnych turystycznie rejonów Powiatu Łęczyńskiego i poprawy stanu bezpieczeństwa na drodze. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. 141 Wskaźniki osiągnięć: Poprawa komunikacji Lublina z atrakcyjnymi turystycznie rejonami Ziemi Łęczyńskiej, poprawa przepustowości drogi, poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego. Zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej. Ramy finansowe: Fundusze unijne, Środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, środki własne. Zadanie 8. Budowa chodników Opis zadania: Budowa chodników wzdłuż wszystkich typów dróg przebiegających przez tereny o zabudowie zwartej. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Poprawa bezpieczeństwa drogowego mieszkańców; spadek liczby wypadków z udziałem dzieci szkolnych, zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej. Ramy finansowe: Fundusze unijne, Środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, GAMBIT Lubelski, środki własne. Zadanie 9. Budowa ścieżek rowerowych. Opis zadania: Budowa ścieżek rowerowych wzdłuż wszelkiego typu dróg, ze szczególnym uwzględnieniem odcinków dróg o dużym natężeniu ruchu łączących szkoły z miejscami zamieszkania dzieci, oraz odcinków dróg w pobliżu miejscowości atrakcyjnych turystycznie. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii obejmującej lata 20042013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost bezpieczeństwa ruchu drogowego; spadek liczby wypadków drogowych z udziałem rowerzystów: dzieci szkolnych warunków turystów, zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej. Ramy finansowe: Fundusze unijne, Środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, GAMBIT Lubelski, środki własne. 142 Zadanie10. Likwidacja dróg gruntowych w obszarach wiejskich. Opis zadania: Likwidacja dróg gruntowych w obszarach wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem odcinków dróg o dużym natężeniu ruchu lokalnego i turystycznego. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii obejmującej lata 20042013. Wskaźniki osiągnięć: Poprawa dostępności dla wszystkich mieszkańców Powiatu do ośrodków administracji i centrów gospodarczych. Poprawa spójności społeczno-gospodarczej Powiatu; wyrównanie standardów życia mieszkańców wsi i miast; zwiększenie obszarów pod inwestycje. Ramy finansowe: Fundusze unijne, Środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, środki własne. Zadania inwestycyjne w dziedzinie działań priorytetu 2: Infrastruktura ochrony środowiska Zadanie 1. Poprawa dostępności do wody pitnej dobrej jakości poprzez rozbudowę ujęć wody i modernizację sieci wodociągowej Opis zadania: Rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej na obszarze Powiatu Łęczyńskiego, a szczególnie w terenach wiejskich, jest podstawowym warunkiem jego rozwoju. W chwili obecnej wody do picia o odpowiednich parametrach fizyko-chemicznych pozbawione są niemal wszystkie obszary wiejskie Powiatu. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. 143 Zadanie 2. Objęcie siecią kanalizacyjną budynków zlokalizowanych na obszarach zabudowy zwartej Opis zadania: Objęcie siecią kanalizacyjną budynków zlokalizowanych na obszarach zabudowy zwartej umożliwi przywrócenie wodom powierzchniowym pierwotny stan czystości. Sieć kanalizacyjna musi objąć wszystkie obszary Powiatu Łęczyńskiego o zabudowie zwartej. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej; ograniczenie ilości nieczyszczonych ścieków komunalnych odprowadzanych bezpośrednio do wód powierzchniowych; umożliwienie rozwoju turystyki. Ramy finansowe: Fundusze unijne, Środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, środki własne. Zadanie 3. Budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na obszarach zabudowy rozproszonej Opis zadania: Ponieważ na terenach wiejskich Powiatu Łęczyńskiego dość często występują obszary o zabudowie rozproszonej, na których budowa sieci kanalizacyjnej przekracza opłacalność finansową przedsięwzięcia, budynki leżące z dala od zabudowy zwartej zostaną wyposażone w przydomowe ekologiczne oczyszczalnie ścieków. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej; ograniczenie ilości nieczyszczonych ścieków komunalnych odprowadzanych bezpośrednio do wód powierzchniowych; umożliwienie rozwoju turystyki. Ramy finansowe: Fundusze unijne, Środki budżetowe – Kontrakt Wojewódzki, środki własne. Zadanie 4. Rozbudowa sieci gazu przewodowego Opis zadania: Pokrycie obszaru Powiatu siecią gazu przewodowego. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. 144 Wskaźniki osiągnięć: Zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej; zmniejszenie ilości wprowadzanych do powietrza zanieczyszczeń pyłowych i gazowych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 5. Dostosowanie gospodarki odpadami stałymi i oczyszczalni ścieków do nowych technologii Opis zadania: Dostosowanie oczyszczalni i zakładów gospodarki odpadami do nowych technologii. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej; zachowanie i odbudowa potencjału przyrodniczego. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 6. Budowa grzebowiska dla zwierząt gospodarskich z wyjątkiem przeżuwaczy. Opis zadania: Dotychczas nie rozwiązano problemu unieszkodliwiania padłych zwierząt w gospodarstwach rolnych i fermach hodowlanych z wyjątkiem przeżuwaczy. W chwili obecnej większość padłych zwierząt gospodarskich trafia na dzikie wysypiska, co może być przyczyną rozprzestrzeniania się chorób, skażenia gleby i wód gruntowanych. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania:. Lata 2004 – 20013. Wskaźnik osiągnięć: Zahamowanie powstawania dzikich wysypisk oraz poprawa stanu sanitarnego obszarów wiejskich. Ramy finansowania: Środki Funduszy Ochrony Środowiska, fundusze unijne. Zadanie 7. Wspieranie upraw „roślin energetycznych” Opis zadania: Ponieważ część obszarów Powiatu Łęczyńskiego stanowią gleby niskich klas bonitacyjnych, na których uprawy rolne są nieopłacalne należy podejmować inicjatywę upraw roślin energetycznych. 145 Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Rozwój przedsiębiorczości ludności wiejskiej; zachowanie i odbudowa potencjału przyrodniczego. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 8. Regulacja gospodarki wodno-brzegowej rzeki Wieprz Opis zadania: Regulacja gospodarki wodno-brzegowej rzeki Wieprz wymagać będzie podjęcia następujących działań: udrożnienie brzegów rzeki, zabezpieczenie bilansu wody i poprawa jej jakości i stworzenie planów zagospodarowania. Lokalizacja: Odcinek rzeki Wieprz na obszarze Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Stan wody i brzegów rzeki Wieprz. Ramy finansowe: Środki budżetowe, środki unijne w szczególności: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Interreg IIIa, World Environment Fund oraz w ramach różnorodnych programów wsparcia. Wpływ na środowisko: Przywrócenie wodom rzeki Wieprz pierwotnej czystości, stworzenie warunków pod rozwój turystyki. Zadanie 9. Zagospodarowanie terenów zdegradowanych Opis zadania: Zagospodarowanie terenów zdegradowanych wydobyciem węgla według planów kopalni Lubelski Węgiel Kamienny „Bogdanka” S.A. Lokalizacja: Składowisko odpadów górniczych, zalewiska w rejonie Nadrybia . Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Częściowe przywrócenie środowisku jego pierwotnych walorów; podniesienie atrakcyjności turystycznej Powiatu. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne kopalni Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. 146 Zadanie 10. Współpraca z Międzynarodowym Instytutem Biosfery Polesie Zachodnie Opis zadania:. Współpraca Związku Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego w ramach Międzynarodowego Instytutu Biosfery Polesie Zachodnie pozwalająca na działania w ramach szerszych niż powiat obszarach. Lokalizacja: Obszar Polesia zachodniego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Włączenie się w działania Międzynarodowego Instytutu Biosfery Polesie Zachodnie. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 11. Współpraca z Transgranicznym Centrum Integracji i Współpracy Polesia Zachodniego „Pomost” Opis zadania:. Współpraca Związku Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego w ramach Transgranicznego Centrum Integracji i Współpracy Polesia Zachodniego „Pomost” pozwoli na włączenie się Powiatu w działania transgraniczne. Lokalizacja: Obszar Polesia Zachodniego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Włączenie się w działania Transgranicznego Centrum Integracji i Współpracy Polesia Zachodniego „Pomost”. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. 147 Zadania inwestycyjne w dziedzinie działań priorytetu 3: Zwiększenie możliwości zatrudnienia, edukacji i usług społecznych dla społeczności Powiatu Łęczyńskiego poprzez poprawę stanu infrastruktury technicznej, turystycznej i społecznej Zadanie 1. Dostosowanie struktury sieci placówek oświatowych do potrzeb mieszkańców Opis zadania: Dostosowanie struktury sieci placówek oświatowych do potrzeb mieszkańców. Zadanie to obejmie następujące działania: przeprowadzenie analizy stopnia wykorzystania placówek oświatowych i porównanie ich z potrzebami mieszkańców poszczególnych rejonów Powiatu; sporządzenie dokumentacji, na podstawie której przeprowadzona zostanie restrukturyzacja; przeprowadzenie stosownych zmian w strukturze sieci placówek oświatowych. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Struktura sieci placówek zaspokajająca zapotrzebowania mieszkańców. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki budżetowe, środki pozyskane od sponsorów i w ramach różnorodnych programów wsparcia, środki własne. Zadanie 2. Objęcie wszystkich dzieci w wieku 3-6 lat opieką przedszkolną Opis zadania: Objęcie wszystkich dzieci opieką przedszkolną pozwoli wyrównać ich szanse rozwojowe, a dzieciom wiejskim zapewni także opiekę na czas intensywnych prac polowych rodziców. Zadanie to obejmie następujące działania: przeprowadzenie badań pozwalających określić zapotrzebowania w zakresie opieki przedszkolnej; przygotowanie bazy lokalowej, sprzętu, kadry i ram metodycznych; prowadzenie przedszkoli. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Liczba otwartych przedszkoli i wskaźniki dzieci objętych opieką przedszkolną. 148 Ramy finansowe: Fundusze strukturalne Unii Europejskiej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Rozwój Zasobów Ludzkich – m.in. projekt „Alternatywne formy edukacji przedszkolnej” realizowany w 2004 roku przez MENiS, środki pozyskane od sponsorów i środki własne. Zadanie 3. Udoskonalenie i rozwój bazy dydaktycznej Opis zadania: Udoskonalenie i rozwój bazy dydaktycznej poprzez wyposażenie placówek oświatowych poszczególnych dobrej jakości sprzęt komputerowy i edukacyjny portal internetowy jako warunek wychowania pokolenia przedsiębiorczych i dobrze wykształconych Europejczyków. Zadanie to obejmie następujące działania: sporządzenie listy potrzeb i opisu stanu technicznego posiadanego sprzętu; wyposażenie placówek w sprzęt odpowiadający zgodnym z europejskimi normami potrzebom. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Liczba zagospodarowanych obiektów infrastruktury społecznej. Ramy finansowe: Fundusze strukturalne Unii Europejskiej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Rozwój Zasobów Ludzkich”, środki pozyskane od sponsorów i środki własne. Zadanie 4. Dostosowanie modelu kształcenia do potrzeb rynku pracy i preferencji zawodowych Opis zadania: Dostosowanie modelu kształcenia do potrzeb rynku pracy i preferencji zawodowych pozwoli na likwidację bezrobocia wśród młodzieży. Zadanie to obejmie następujące działania: przeprowadzenie badań socjologicznych, które pozwolą określić preferencje zawodowe młodzieży oraz zapotrzebowanie lokalnego i zewnętrznych rynków pracy; dostosowanie modelu kształcenia do potrzeb rynków i preferencji młodzieży. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Przyspieszenie realizacji celów związanych z ożywieniem gospodarczym i wzrost zatrudnienia; spadek wskaźników bezrobocia wśród młodzieży. Ramy finansowe: Fundusze strukturalne Unii Europejskiej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Rozwój Zasobów Ludzkich, środki budżetowe, środki pozyskane od sponsorów i w ramach różnorodnych programów wsparcia, środki własne. 149 Zadanie 5. Modułowy system zdobywania kwalifikacji zawodowych Opis zadania: Modułowy system zdobywania kwalifikacji zawodowych pozwala dostosować profil kształcenia młodzieży do zapotrzebowania lokalnego i zewnętrznych rynków pracy. Zadanie to obejmie następujące działania: sporządzenie wykazu zawodów, które w latach objętych Strategią cechować będą się niskimi wskaźnikami bezrobocia; przygotowaniu programu i kadry nauczycielskiej; przystąpienie do realizacji procesu kształcenia. Lokalizacja: Zespół Szkół RCKU w Kijanach Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Przyspieszenie realizacji celów związanych z ożywieniem gospodarczym i wzrost zatrudnienia; liczba osób objętych modułowym systemem kształcenia. Ramy finansowe: Fundusze strukturalne Unii Europejskiej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Rozwój Zasobów Ludzkich”, środki budżetowe, środki pozyskane od sponsorów i w ramach różnorodnych programów wsparcia, środki własne. Zadanie 6. Rozszerzenie oferty zajęć pozalekcyjnych Opis zadania: Rozszerzenie oferty zajęć pozalekcyjnych pozwoli na rozwój naturalnych zainteresowań dzieci i młodzieży oraz maksymalne wykorzystanie wiedzy i umiejętności kadry nauczycielskiej. Zadanie to obejmie następujące działania: przeprowadzenie badań, na podstawie których określone zostaną preferencje dzieci niewykorzystanych młodzieży względem zajęć pozalekcyjnych; przygotowanie odpowiedniej kadry nauczycielskiej i programu zajęć; rozpoczęcie zajęć pozalekcyjnych. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Przyspieszenie realizacji celów związanych z wychowaniem pokolenia wykształconego, wykazującego się własną inicjatywą, umiejącego rozwijać zainteresowania i cenić własną małą ojczyznę; liczba dzieci i młodzieży uczestniczących w zajęciach pozalekcyjnych. Ramy finansowe: Fundusze strukturalne Unii Europejskiej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Rozwój Zasobów Ludzkich” – m.in. projekt „Dotacje dla szkół na projekty rozwojowe” realizowany w 2004 roku przez MENiS; środki pozyskane od sponsorów i środki własne. 150 Zadanie 7. Unowocześnienie i zwiększenie funkcji Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Łęcznej Opis zadania: Unowocześnienie i zwiększenie funkcji Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Łęcznej doprowadzi do prawidłowego ukierunkowania rozwoju edukacyjno-zawodowego dzieci i młodzieży. Zadanie to obejmie następujące działania: komputeryzacja poradni i wyposażenie jej w programy do planowania kariery zawodowej; wyposażenie poradni w materiały do planowania kariery zawodowej uczniów. Lokalizacja: Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Łęcznej. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Przyspieszenie realizacji celów związanych z dostosowaniem form kształcenia do potrzeb rynków pracy; liczba uczniów objętych opieką Poradni. Ramy finansowe: Fundusze strukturalne Unii Europejskiej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Rozwój Zasobów Ludzkich” – m.in. projekt „Dotacje dla szkół na projekty rozwojowe”, środki pozyskane od sponsorów i środki własne. Zadanie 8. Stworzenie zgodnego z wymogami nowoczesnej szkoły systemu dokształcania nauczycieli Opis zadania: Stworzenie zgodnego z wymogami nowoczesnej szkoły systemu dokształcania nauczycieli pozwoli osiągnąć oświacie Powiatu Łęczyńskiego poziom zgodny z wymogami współczesnego świata. Zadanie to obejmie następujące działania: wytyczenie dziedzin i zakresów, w których systematyczne dokształcanie nauczycieli w sposób najbardziej istotny wpływa na poziom nauczania; przygotowanie kadry i przeprowadzenie stosownych szkoleń. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Przyspieszenie realizacji celów związanych z dostosowaniem form kształcenia do najwyższych norm europejskich; liczba nauczycieli objętych dokształcaniem. Ramy finansowe: Fundusze strukturalne Unii Europejskiej w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Rozwój Zasobów Ludzkich”, środki pozyskane od sponsorów i środki własne. 151 Zadanie 9. Wielofunkcyjność szkół zlokalizowanych w obiektach zabytkowych Opis zadania: Wykorzystanie zajmowanych przez szkoły obiektów zabytkowych także na inne niż dydaktyczne cele (sport, rekreacja, centra kultury i ośrodki szkoleniowe itp.) pozwoli na ich restaurację lub utrzymanie w należytym stanie, przy jednoczesnym poszerzeniu oferty kulturalnosportowo-rekreacyjnej i turystycznej skierowanej zarówno do mieszkańców (głównie dzieci i młodzieży), jak i turystów. Zadanie to obejmie następujące działania: sporządzenie listy obiektów zabytkowych będących w posiadaniu placówek oświatowych; sporządzenie opisu stanu technicznego obiektów i zaleceń architektonicznych co do możliwości przystosowania ich do dalszej eksploatacji; sporządzenie dokumentacji stanu prawnego obiektów i określenie warunków przystosowania ich do określonych celów; realizacja celów strategicznych zmierzających do przekształcenia obiektów w placówki kulturalno-sportowo-rekreacyjne i turystyczne.. Lokalizacja: Zespół pałacowo-parkowy w Kijanach w posiadaniu Zespołu Szkół RCKU; Podzamcze – Zespół Szkół w Łęcznej ul. Litewka 16 i inne. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Przyspieszenie realizacji celów związanych z poszerzeniem oferty oświatowej wobec dzieci i młodzieży oraz ożywieniem turystyki; liczba zagospodarowanych obiektów. Ramy finansowe: Fundusze strukturalne Unii Europejskiej, środki budżetowe, środki pozyskane od sponsorów i w ramach różnorodnych programów wsparcia, środki własne. Zadanie 10. Dostosowanie standardu i struktury sieci bibliotek publicznych do potrzeb mieszkańców. Opis zadania: Dostosowanie standardu i struktury sieci bibliotek do potrzeb mieszkańców. Zadanie to obejmie następujące działania: przeprowadzenie analizy standardu i stopnia wykorzystania bibliotek i porównanie ich z potrzebami mieszkańców poszczególnych rejonów Powiatu; sporządzenie dokumentacji, na podstawie której przeprowadzona zostanie rozbudowa sieci, zwłaszcza w gminach Cyców, Puchaczów i Łęczna, i zapewniona zostanie im pomoc metodyczna i merytoryczna; wyposażenie w odpowiedni sprzęt (np. komputery i oprogramowanie, podjazdy i windy dla osób niepełnosprawnych) tych bibliotek, w których jego jakość i ilość nie jest dostosowana do odpowiednich norm; Utworzenie Centrum Informacyjno-Szkoleniowego Ziemi Łęczyńskiej wg Standardów UNESCO; integracja sieci bibliotecznej wokół Biblioteki Powiatowej w Łęcznej. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Standard i struktura sieci bibliotek zaspokajająca zapotrzebowania mieszkańców Powiatu Łęczyńskiego. Ramy finansowe: Fundusze unijne Środki budżetowe, środki pozyskane od sponsorów i w ramach różnorodnych programów wsparcia, środki własne. 152 Wpływ na środowisko: zrównanie dostępu do kultury mieszkańców Powiatu z dużymi ośrodkami miejskimi. Zadanie 11. Utworzenie w Łęcznej filii jednej z wyższych uczelni Opis zadania:. Bazując na wynikach badań przeprowadzonych w ramach realizacji Zadania 4 niniejszego priorytetu, które określą preferencje zawodowe młodzieży oraz zapotrzebowanie lokalnego i zewnętrznych rynków pracy, przedstawiciele władz samorządowych skupieni w Związku Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego: nawiążą kontakt z wybraną wyższą lubelską uczelnią w celu otwarcia filii lubelskiej uczelni w Łęcznej, która będzie kształciła studentów w określonych kierunkach; zapewnią filii odpowiednie zaplecze lokalowe i finansowe itd. Lokalizacja: Miasto Łęczna. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Spadek kosztów utrzymania studentów mieszkających w Powiecie Łęczyńskim, zwłaszcza na terenie jego obszarów wiejskich; liczba młodzieży wiejskiej Powiatu Łęczyńskiego studiującej dzięki istnieniu filii; zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do wyższych uczelni Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki pozyskane od lokalnych sponsorów oraz środki własne. Zadanie 12. Utworzenie Centrum Badawczo-Naukowego Nauk społecznych w Głębokiem Opis zadania: Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy w Głębokiem jest publiczną placówką opiekuńczo-wychowawczą typu resocjalizacyjnego dla dziewcząt niedostosowanych społecznie z terenu całego kraju. Utworzenie centrum badawczo-naukowego z zakresu nauk społecznych (socjologii, pedagogiki i psychologii) dla lubelskich uczelni da możliwość prowadzenia prac badawczych, opracowania i wdrażania projektów edukacyjnych itd. Pozytywnie wpłynie na kreowanie wizerunku Powiatu. W celu realizacji tego zadania potrzebne są fundusze pozwalające na rozszerzenie zaplecza technicznego: remont lokalu, który przystosuje ośrodek do nowych zadań; wyposażenie Ośrodka w odpowiednie zaplecze komputerowe, pomoce naukowe, meble itd. Lokalizacja: Głębokie gmina Cyców. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Udoskonalenie metod resocjalizacyjnych wobec młodzieży niedostosowanej. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. 153 Zadanie 13. Ukończenie budowy szpitala w Łęcznej i stworzenie w Jaszczowie na bazie istniejących możliwości lokalowych dostatecznej liczby łóżek opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjnych Opis zadania:. Ukończenie budowy szpitala w Łęcznej i stworzenie w Jaszczowie na bazie istniejących możliwości lokalowych dostatecznej liczby łóżek opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjnych wymagać będzie wykonania określonych planem budowlanym i prawem działań oraz znalezienia źródła ich finansowania. Lokalizacja: Miasto Łęczna i obecny szpital w Jaszczowie. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Zapewnienie mieszkańcom Powiatu Łęczyńskiego dostępu do podstawowych usług w zakresie lecznictwa zamkniętego i specjalistycznej opieki ambulatoryjnej. Ramy finansowe: Fundusze unijne, Kontrakt Wojewódzki, środki własne. Zadanie 14. Rozwój praktyk lekarza rodzinnego i wzbogacenie oferty w zakresie ambulatoryjnego lecznictwa specjalistycznego i diagnostyki. Opis zadania:. Rozwój praktyk lekarza rodzinnego i wzbogacenie oferty w zakresie ambulatoryjnego lecznictwa specjalistycznego i diagnostyki wymagać będzie określonych działań w kierunku: zwiększenia możliwości lokalowych, pozyskania personelu i wyposażenia w sprzęt medyczny. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Zapewnienie mieszkańcom Powiatu Łęczyńskiego dostępu do podstawowych usług w zakresie zdrowia. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 15. Stworzenie sieci placówek oparcia społecznego dla mieszkańców powiatu. Opis zadania:. Stworzenie sieci placówek oparcia społecznego dla mieszkańców powiatu wymagających wsparcia i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. 154 Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: liczba zatrudnionych osób w placówkach; liczba mieszkańców korzystających z pomocy; rodzaj udzielanych świadczeń. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 16. Utworzenie sieci świetlic profilaktyczno-terapeutycznych wraz z grupami wsparcia dla dzieci z dysfunkcjami psychosomatycznymi i ich rodzin. Opis zadania: utworzenie sieci świetlic profilaktyczno-terapeutycznych oraz grup wsparcia umożliwi uzyskanie wykwalifikowanej pomocy w pobliżu miejsca zamieszkania oraz prowadzenie terapii w stosunku do dzieci i rodzin obciążonych różnego stopnia niepełnosprawnością psychiczną lub somatyczną, problemem uzależnień i szeroko pojętą dysfunkcyjnością. W celu stworzenia sprawnie działającej sieci wymagane by było utworzenie co najmniej jednej świetlicy w każdej gminie. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Liczba powstałych i funkcjonujących grup wsparcia, liczba dzieci i rodzin objętych opieką, zapewnienie mieszkańcom Powiatu Łęczyńskiego wykwalifikowanej pomocy w pobliżu miejsca zamieszkania, zmniejszenie negatywnych skutków izolacji dzieci i osób dysfunkcyjnych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki pozyskane od sponsorów, środki własne. Zadanie 17. Rozszerzenie bazy lokalowej i funkcji Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie Opis zadania: Rozszerzenie działalności Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, poprzez utworzenie nowej placówki opieki nad dziećmi i młodzieżą w Ciechankach Łańcuchowskich, Ośrodka Interwencji Kryzysowych w Kijanach oraz Ośrodka dla Osób z Zaburzeniami Psychicznymi w Powiecie Łęczyńskim, pozwoli otoczyć kompleksową opieką wszystkie rodziny Powiatu Łęczyńskiego, których byt ze względów społecznych, losowych i chorobowych jest zagrożony. Placówka umożliwi bezpłatny dostęp do specjalistycznych usług psychologicznych, pedagogicznych, psychiatrycznych, socjalnych i prawnych. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. 155 Wskaźniki osiągnięć: Powstanie ośrodka koordynującego działania sieci placówek niwelujących skutki patologii rodzinnych oraz gwarantującego skuteczną pomoc osobom z zaburzeniami psychicznymi; zmniejszenie destruktywnych skutków patologii (zwłaszcza przemocy) w rodzinie; Zapewnienie mieszkańcom Powiatu Łęczyńskiego dostępu do podstawowych usług w zakresie bezpieczeństwa społecznego tj. porad psychologicznych, pedagogicznych, psychiatrycznych, socjalnych i prawnych. Ramy finansowe: fundusze unijne, środki budżetowe, środki pozyskane od sponsorów i środki własne. Zadanie 18. Przystosowanie budynku szkoły w Ciechankach Łańcuchowskich do potrzeb Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie Opis zadania: Przystosowanie budynku szkoły w Ciechankach Łańcuchowskich do potrzeb Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie pozwoli na objęcie stosowną opieką wszystkich dzieci Powiatu Łęczyńskiego, którym występująca w ich rodzinach patologia uniemożliwia prawidłowy rozwój emocjonalny, edukacyjny i fizyczny poprzez utworzenie wielofunkcyjnej Placówki Opiekuńczo-Wychowawczej. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby dzieci i młodzieży objętych opieką Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie; zmniejszenie destruktywnych skutków patologii wśród dzieci i młodzieży Powiatu Łęczyńskiego. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki budżetowe, środki pozyskane od sponsorów. Zadanie 19. Utworzenie Ośrodka Interwencji Kryzysowych w Kijanach Opis zadania: Utworzenie Ośrodka Interwencji Kryzysowych w Kijankach jest warunkiem koniecznym dla skutecznej ochrony ofiar przemocy w rodzinie. Zjawiska rodzinnej przemocy nie jesteśmy w stanie wyeliminować – możemy jednak łagodzić jego skutki poprzez otoczenie ofiar podstawową pomocą: zapewnieniem dachu nad głową i zaspokojenie jej podstawowych potrzeb życiowych. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Liczba ofiar korzystających z pomocy Ośrodka; zmniejszenie destrukcyjnych skutków przemocy w rodzinie.. Ramy finansowe: fundusze unijne, środki budżetowe, środki pozyskane od sponsorów i środki własne. 156 Zadanie 20. Wytyczenie szlaków turystycznych na rzecze Wieprz Opis zadania: Wytyczenie szlaków turystycznych (kajakowych, pieszych, konnych i rowerowych) na i wzdłuż rzeki Wieprz oraz określenie gruntów pod infrastrukturę turystyczną umożliwiających rozwój turystyki. Lokalizacja: Odcinek rzeki Wieprz na obszarze Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Ożywienie i rozwój turystyki. Ramy finansowe: Środki budżetowe, fundusze strukturalne Unii Europejskiej i różnorodne programy wsparcia. Wpływ na środowisko: rozwój środowiska społecznego i poprawa warunków życia mieszkańców. Zadanie 21. Budowa infrastruktury turystycznej w miejscowości Jaszczów Opis zadania: Budowa plaży, przystani sprzętu pływającego i boisk oraz zabezpieczenie terenu dla rozwoju obiektów gastronomicznych, handlowych i noclegowych. Lokalizacja: Jaszczów. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby turystów; spadek bezrobocia; wzrost liczby nowo powstałych MAŁYCH IŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW i kwater agroturystycznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 22. Budowa infrastruktury sportowo - turystycznej w miejscowości Milejów Opis zadania: Budowa centrum sportowo- rekreacyjnego, plaży, przystani sprzętu pływającego i boisk oraz zabezpieczenie terenu dla rozwoju obiektów gastronomicznych, handlowych i noclegowych. Lokalizacja: Gmina Milejów. 157 Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby turystów; spadek bezrobocia; wzrost liczby nowo powstałych małych i średnich przedsiębiorstw i kwater agroturystycznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 23. Budowa infrastruktury turystycznej w miejscowości Łańcuchów Opis zadania: Budowa plaży, przystani sprzętu pływającego i boisk oraz zabezpieczenie terenu dla rozwoju obiektów gastronomicznych, handlowych i noclegowych. Lokalizacja: Łańcuchów. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby turystów; spadek bezrobocia; wzrost liczby nowo powstałych małych i średnich przedsiębiorstw i kwater agroturystycznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 24. Budowa infrastruktury turystycznej w miejscowości Ciechanki Krzesimowskie Opis zadania: Budowa plaży, przystani sprzętu pływającego i boisk oraz zabezpieczenie terenu dla rozwoju obiektów gastronomicznych, handlowych i noclegowych. Lokalizacja: Ciechanki Krzesimowskie Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby turystów; spadek bezrobocia; wzrost liczby nowo powstałych małych i średnich przedsiębiorstw i kwater agroturystycznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. 158 Zadanie 25. Budowa infrastruktury turystycznej w miejscowości Łęczna Opis zadania: Budowa plaży, przystani sprzętu pływającego i boisk oraz zabezpieczenie terenu dla rozwoju obiektów gastronomicznych, handlowych i noclegowych. Lokalizacja: Łęczna. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby turystów; spadek bezrobocia; wzrost liczby nowo powstałych małych i średnich przedsiębiorstw i kwater agroturystycznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 26. Budowa infrastruktury turystycznej w miejscowości Nowogród Opis zadania: Budowa plaży, przystani sprzętu pływającego i boisk oraz zabezpieczenie terenu dla rozwoju obiektów gastronomicznych, handlowych i noclegowych. Lokalizacja: Nowogród. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby turystów; spadek bezrobocia; wzrost liczby nowo powstałych małych i średnich przedsiębiorstw i kwater agroturystycznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 27. Budowa infrastruktury turystycznej w miejscowości Kijany Opis zadania: Budowa plaży, przystani sprzętu pływającego i boisk oraz zabezpieczenie terenu dla rozwoju obiektów gastronomicznych, handlowych i noclegowych. Lokalizacja: Kijany. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby turystów; spadek bezrobocia; wzrost liczby nowo powstałych małych i średnich przedsiębiorstw i kwater agroturystycznych. 159 Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 28. Budowa infrastruktury turystycznej w miejscowości Spiczyn Opis zadania: Budowa plaży, przystani sprzętu pływającego i boisk oraz zabezpieczenie terenu dla rozwoju obiektów gastronomicznych, handlowych i noclegowych. Lokalizacja: Spiczyn. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby turystów; spadek bezrobocia; wzrost liczby nowo powstałych małych i średnich przedsiębiorstw i kwater agroturystycznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 29. Budowa infrastruktury turystycznej w miejscowości Zawieprzyce Opis zadania: Budowa plaży, przystani sprzętu pływającego i boisk oraz zabezpieczenie terenu dla rozwoju obiektów gastronomicznych, handlowych i noclegowych. Lokalizacja: Zawieprzyce. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby turystów; spadek bezrobocia; wzrost liczby nowo powstałych małych i średnich przedsiębiorstw i kwater agroturystycznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 30. Wytyczenie tras turystyki rowerowej, pieszej i samochodowej, szlaków turystycznych Opis zadania: Wytyczenie tras turystyki rowerowej, turystycznych.Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego pieszej i samochodowej, szlaków Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. 160 Wskaźniki osiągnięć: wzrost liczby turystów, poprawa atrakcyjności obszaru, promocja Powiatu, wzrost liczby nowo powstających gospodarstw agroturystycznych Ramy finansowe: fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 31. Budowa infrastruktury wypoczynkowej i turystycznej na terenie gminy Ludwin Opis zadania: Budowa bazy noclegowej, biwakowej i gastronomicznej. Rozwój infrastruktury rekreacyjnej, budowa przystani i pomostów. Zagospodarowanie plaży, boisk, placów gier i zabaw, ogólno dostępnych ciągów pieszych i błoni rekreacyjnych. Rozwój ścieżek i szlaków rowerowych. Lokalizacja: teren gminy Ludwin. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby turystów; spadek bezrobocia; wzrost liczby nowo powstałych małych i średnich przedsiębiorstw i kwater agroturystycznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 32. Budowa infrastruktury wypoczynkowej i turystycznej na części Pojezierza ŁęczyńskoWłodawskiego, na terenie gmin: Ludwin, Cyców, Puchaczów. Opis zadania: Wykonanie i zagospodarowanie plaż, boisk i placów gier, wykonanie ciągów pieszych, wytyczenie szlaków i ścieżek rowerowych. Budowa bazy turystyczno-gastronomicznej. Lokalizacja: gminy: Ludwin, Cyców, Puchaczów. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: : Wzrost liczby turystów; spadek bezrobocia; wzrost liczby nowo powstałych małych i średnich przedsiębiorstw i kwater agroturystycznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 33. Budowa lodowiska Opis zadania: Budowa lodowiska. Lokalizacja: Teren Powiatu Łęczyńskiego. 161 Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2010. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby osób korzystających z zaplecza sportowego, upowszechnienie sportu wśród młodzieży. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 34. Budowa stoku narciarskiego Opis zadania: Budowa stoku narciarskiego Lokalizacja: Teren Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby osób korzystających z zaplecza sportowego, upowszechnienie sportu wśród młodzieży. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 35. Utworzenie w Łęcznej Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Opis zadania: Na terenie powiatu są osoby przeszkolone z zakresu ratownictwa wodnego, wiele z nich posiada stopień ratownika. W oparciu o wymienione osoby utworzone zostanie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, którego celem będzie szkolenie i ratownictwo wodne. Lokalizacja: Miasto Łęczna. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Poprawa bezpieczeństwa nad rzekami, jeziorami i zbiornikami wodnymi oraz zmniejszenie liczby utonięć. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 36. Realizacja programów edukacyjnych dla młodzieży szkolnej i podniesienie bezpieczeństwa nieletnich oraz zapobieganie przestępczości, uzależnieniom Opis zadania: Bezpieczna i przyjazna szkoła – programy wychowawcze dla poszczególnych szkół, szkolenie nauczycieli i rodziców w zakresie rozpoznawania czy dziecko bierze narkotyki i poszerzenia wiedzy ogólnej o tym uzależnieniu, kształtowanie prawidłowych zachowań w zakresie korzystania z urządzeń użytku publicznego i przestrzegania prawa miejscowego, także odnośne przepisy Kodeksu Wykroczeń, realizacja Programu „Bezpieczna droga do szkoły”, bezpieczny wypoczynek w czasie wakacji i ferii, organizacja spędzania czasu wolnego i zajęć rekreacyjnych dla dzieci i młodzieży, ograniczenie nieletnim dostępu do alkoholu i narkotyków, leczenie uzależnień. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego 162 Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004 – 2008. Wskaźniki osiągnięć: Zmniejszenie liczby dzieci i młodzieży sięgającej po alkohol i narkotyki, wdrożenie odpowiednich sposobów wykorzystania wolnego czasu, pogłębienie wiedzy rodziców na temat narkotyków Ramy finansowe: środki budżetowe powiatu, gmin, policji, środki pozyskane od organizacji pozarządowych, środki unijne Zadanie 37. Ograniczenie liczby przestępstw i wykroczeń w miejscach publicznych Opis zadania: Wzmożona kontrola miejsc o szczególnym zagrożeniu, monitoring, kolportaż materiałów informacyjnych nt. jak zabezpieczyć samochód, mieszkanie, sporządzenie mapy rejonów zagrożonych przestępczością i jej bieżąca aktualizacja, samoorganizacji społeczności lokalnej wokół problematyki bezpieczeństwa, budowanie więzi sąsiedzkich, podnoszenie świadomości prawnej, prowadzenie akcji znakowania przedmiotów wartościowych i mienia ruchomego (rowery) Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004 – 2008. Wskaźniki osiągnięć: pogłębienie wiedzy mieszańcom o sposobach i metodach zapobiegania przestępczości, unikania zagrożeń. Ramy finansowe: pozabudżetowe środki finansowe, budżety gmin, policji, zainteresowane administracje mieszkaniowe, towarzystwa ubezpieczeniowe, środki unijne Zadanie 38. Propagowanie problematyki ochrony przeciwpożarowej i obrony cywilnej, poprawa stanu ochrony przeciwpożarowej w obiektach użyteczności publicznej Opis zadania: Popularyzacja ochrony przeciwpożarowej, doskonalenie współdziałania i współpracy służb ratowniczych, w zakresie organizacji i prowadzenia działań ratowniczych, opracowanie informatora dla ludności na temat „Jak postępować w sytuacji zagrożeń?”, szkolenie personelu w zakresie ochrony przeciwpożarowej, pomoc w zakresie utrzymania ochrony przeciwpożarowej obiektów Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004 – 2008. Wskaźniki osiągnięć: pogłębienie wiedzy mieszańców o pojawiających się zagrożeniach mających związek z porami roku oraz o sposobach ewakuacji. Ramy finansowe: pozabudżetowe środki finansowe, budżety gmin, straży pożarnej, zainteresowane administracje mieszkaniowe, towarzystwa ubezpieczeniowe, środki unijne. 163 Zadanie 39. Utworzenie mieszkań usamodzielnienia dla pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych. Opis zadania: Osoby, które osiągnęły pełnoletniość w rodzinie zastępczej oraz w placówce opiekuńczo-wychowawczej winny być objęte pomocą mającą na celu ich usamodzielnienie i integrację ze środowiskiem poprzez uzyskanie odpowiednich warunków mieszkaniowych. Pomoc mieszkaniowa będzie ważnym elementem wyrównania startu życiowego wychowanków względem dzieci pochodzących z prawidłowo funkcjonujących rodzin. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii średnioterminowej obejmującej lata 2004 – 2008 Wskaźniki osiągnięć: ilość osób objętych pomocą. Ramy finansowe środki własne, środki unijne. Zadania inwestycyjne w dziedzinie działań priorytetu 4: Zachowanie i odbudowa dziedzictwa kulturowego Zadanie 1. Restauracja i modernizacja obiektów znajdujących się w rejestrze zabytków Opis zadania: Restauracja i modernizacja obiektów znajdujących się w rejestrze zabytków leżących na terenie Powiatu Łęczyńskiego. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury kulturowej; wzrost liczby turystów. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 2. Restauracja i modernizacja zespołu dworsko-parkowego Łęczna-Podzamcze Opis zadania:. Zespół dworsko-parkowy Łęczna Podzamcze posiada wstępną dokumentację, według wskazówek której winna zostać przeprowadzona jego restauracja i modernizacja. Docelowo obiekt pełniłby rolę: 164 • zabytku o podstawowym znaczeniu dla lokalnej kultury, w którym mieścić się będzie siedziba Europejskiego Centrum Wychowania ku Tolerancji w Łęcznej nawiązującego do odbywających się tu w wieku XVII posiedzeń żydowskiego Sejmu Czterech Ziem. • hotelu z zapleczem gastronomicznym dla obsługi rosnącego ruchu turystycznego oraz imprez organizowanych w ramach Centrum Wychowania ku Tolerancji. • Ośrodka lokalnej kultury. Lokalizacja: Miasto Łęczna. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wykorzystanie potencjału kulturowego i historycznego; zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury kulturowej; wzrost liczby turystów; rozbudowa infrastruktury turystycznej; zwiększenie atrakcyjności obszarów zagrożonych marginalizacją dla inwestorów lokalnych i inwestorów zewnętrznych; wypełnienie priorytetów Unii Europejskiej związanych z wychowanie młodzieży do tolerancji.. Ramy finansowe: Fundusze unijne, programu wsparcia USA, Izraela i innych państw zachodnich, środki własne. Zadanie 3. Budowa Miejsca Pamięci Narodowej w Łęcznej pod nazwą „Plac Powstań Narodowych”. Lokalizacja: Miejsce to obejmować będzie plac przed cmentarzem rzymsko-katolickim u zbiegu ulic Al. Jana Pawła II i ulicy Lisa Błońskiego, zabytkową kapliczkę obok zachowanej alei oraz cmentarz rzymsko-katolicki. Opis zadania: zagospodarowanie placu, budowa obelisku, restauracja kapliczki. Czasokres wdrażania: 2004-2013 Wskaźniki osiągnięć: upamiętnienie powstań narodowych, wzrost wiedzy na temat walk niepodległościowych Polaków, zwiększenie poczucia tożsamości i przynależności lokalnej, zachowanie pamięci i wybitnych mieszkańcach ziemi Łęczyńskiej spoczywających na tutejszym cmentarzu. Restauracja kapliczki jako symbolu polskości i chrześcijaństwa. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. 165 Zadanie 4. Restauracja i modernizacja zespołu parkowo-pałacowego w Kijanach Opis zadania:. Zespół dworsko-parkowy w Kijanach posiada wstępną dokumentację konserwatorską, według wskazówek której winna zostać przeprowadzona jego restauracja i modernizacja. Docelowo obiekt pełniłby rolę: • zabytku o podstawowym znaczeniu dla lokalnej kultury, w którym mieścić się będzie ośrodek szkoleniowy udostępniający miejsca noclegowe także na wolnym rynku. • Ośrodek sportowo-rekreacyjny. • Ośrodka muzealnego. Lokalizacja: Zespół parkowo-pałacowy w Kijanach. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wykorzystanie potencjału kulturowego i historycznego; zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury kulturowej; wzrost liczby turystów; rozbudowa infrastruktury turystycznej; zwiększenie atrakcyjności obszarów zagrożonych marginalizacją dla inwestorów lokalnych i inwestorów zewnętrznych; rozwój przedsiębiorczości wiejskiej. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 5. Inwentaryzacja źródeł historycznych świadczących o tradycjach tolerancji Powiatu Łęczyńskiego wobec ludzi innych wyznań i narodowości Opis zadania: Wybrany przez Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego zespół historyków regionalistów specjalizujących się w historii stosunków polsko żydowskich przeprowadzi kwerendę archiwalną, na podstawie której opracowany zostanie zarys dziejów łęczyńskiej wspólnoty żydowskiej w kontekście zakresu okazanej im przez polskie społeczeństwo gościnności. W sposób szczególny potraktowana zostanie kwestia Łęcznej jako kilkakrotnego miejsca obrad żydowskiego Sejmu Czterech Ziem. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost wiedzy na temat kultury i spuścizny kulturowej Ziemi Łęczyńskiej, co przyczyni się do zwiększenia poczucia tożsamości i przynależności lokalnej; wykorzystanie potencjału kulturowego i historycznego; zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury kulturowej; wzrost liczby turystów; zwiększenie atrakcyjności obszarów zagrożonych marginalizacją dla inwestorów lokalnych i inwestorów zewnętrznych. 166 Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 6. Inwentaryzacja źródeł historycznych – świadectw walki mieszkańców Powiatu Łęczyńskiego z totalitaryzmami hitlerowskim i stalinowskim Opis zadania:. Wybrany przez Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego zespół historyków regionalistów specjalizujących się w historii najnowszej przeprowadzi kwerendę archiwalną i zbierze bibliografię, na podstawie której opracowany zostanie wkład łęczyńskiego społeczeństwa w walkę o wolność w latach okupacji hitlerowskiej, stalinowskiego terroru i PRL. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost wiedzy na temat kultury i spuścizny kulturowej Ziemi Łęczyńskiej, co przyczyni się do zwiększenia poczucia tożsamości i przynależności lokalnej; wykorzystanie potencjału kulturowego i historycznego; zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury kulturowej; wzrost liczby turystów; zwiększenie atrakcyjności obszarów zagrożonych marginalizacją dla inwestorów lokalnych i inwestorów zewnętrznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 7. Inwentaryzacja źródeł historycznych dokumentujących dziejowe tradycje Ziemi Łęczyńskiej jako integralnej struktury lokalnej Opis zadania: Wybrany przez Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego zespół historyków regionalistów przeprowadzi kwerendę archiwalną i zbierze bibliografię, na podstawie której opracowany zostanie zarys dziejów Ziemi Łęczyńskiej jako powiatu. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost wiedzy na temat kultury i spuścizny kulturowej Ziemi Łęczyńskiej, co przyczyni się do zwiększenia poczucia tożsamości i przynależności lokalnej; wykorzystanie potencjału kulturowego i historycznego; przywrócenie władzom samorządowym i mieszkańcom poczucia własnej integralności i spójności jako jednostki administracyjnej Państwa Polskiego i Unii Europejskiej. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. 167 Zadanie 8. Realizacja filmu dokumentalnego pt. „Łęczna – tradycje tolerancji i wielokulturowości” Opis zadania:. Film pokaże zapomniane i nieznane tradycje Łęcznej jako miasta tolerancyjnego i wielokulturowego. Lokalizacja: Miasto Łęczna. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost wiedzy na temat kultury i spuścizny, a szczególnie wielokulturowości Ziemi Łęczyńskiej, co przyczyni się do zwiększenia poczucia tożsamości i przynależności lokalnej; wykorzystanie potencjału kulturowego i historycznego; zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury kulturowej; wzrost liczby turystów; zwiększenie atrakcyjności obszarów zagrożonych marginalizacją dla inwestorów lokalnych i inwestorów zewnętrznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 9. Utworzenie Europejskiego Centrum Wychowania ku Tolerancji w Łęcznej Opis zadania: Organizacje pozarządowe działające na terenie miasta Łęczna, pod auspicjami Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Łęczyńskiej i Związku Samorządów terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego, podejmą starania o powołanie Europejskiego Centrum Wychowania ku Tolerancji w Łęcznej, które wykorzystując dziedzictwo kulturowe ziemi Łęczyńskiej, stanie się wzorcowym dla Europy ośrodkiem wychowawczym ku tolerancji. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Liczba osób korzystających z programów wychowawczych Ośrodka. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. 168 Zadania inwestycyjne w dziedzinie działań priorytetu 5: Rozwój zawodowy dostosowujący zasoby ludzkie do potrzeb lokalnego i regionalnego rynku pracy Zadanie 1. Analiza powiatowego rynku pracy Opis zadania:. Zostaną przeprowadzone badania, na podstawie których dokonana zostanie analiza powiatowego rynku pracy, która między innymi będzie warunkować dostosowanie struktury kształcenia do potrzeb rynku pracy. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: dostosowanie struktury kształcenia w szkołach, ilość osób zatrudnionych, spadek bezrobocia. Ramy finansowe: Fundusze unijne, krajowe środki publiczne, środki własne. Zadanie 2. Prowadzenie szkoleń w zakresie podwyższania kwalifikacji zawodowych Opis zadania:. Przeprowadzenie szkoleń w zakresie podwyższania kwalifikacji zawodowych w dziedzinach najbardziej istotnych z punktu widzenia rozwoju i restrukturyzacji Powiatu. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Spadek bezrobocia. Ramy finansowe: Fundusze unijne, krajowe środki publiczne, środki własne. Zadanie 3. Prowadzenie szkoleń osób dorosłych z zakresu języków obcych i obsługi komputera 169 Opis zadania:. Przeprowadzenie szkoleń osób dorosłych z zakresu języków obcych oraz wykorzystania technik informacyjnych miejscu pracy, w zawodach zdefiniowanych w Powiecie jako najbardziej pożądane. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Zwiększenie zatrudnienia. Ramy finansowe: Fundusze unijne, krajowe środki publiczne, środki własne. Zadanie 4. Podnoszenie poziomu wykształcenia mieszkańców wsi Opis zadania:. Centrum Program powinien objąć mieszkańców wsi Powiatu Łęczyńskiego, którzy nie posiadają wykształcenia ponadgimnazjalnego. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Zwiększenie odsetka osób, zwłaszcza z obszarów wiejskich, które posiadają wykształcenie ponadgimnazjalne. Ramy finansowe: Fundusze unijne, krajowe środki publiczne, środki własne. Zadanie 5. Aktywizacja zawodowa grup zagrożonych wykluczeniem społecznym Opis zadania:. Przeprowadzenie szkoleń i krótkich kursów zawodowych. Stworzenie miejsc pracy w celu zatrudnienia osób zagrożonych patologią i wykluczeniem społecznym w oparciu o posiadane zasoby ludzkie i współpracę z trzema sektorami. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Ilość osób zatrudnionych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, krajowe środki publiczne, środki własne. 170 Zadania inwestycyjne w dziedzinie działań priorytetu 6: Aktywizacja obszarów wiejskich Zadanie 1. Budowa powiatowego systemu identyfikacji i informacji reorientacji zawodowej Opis zadania:. Wyspecjalizowane instytucje przeprowadzą badania socjologiczne, których wyniki pozwolą na zbudowanie powiatowego systemu identyfikacji i informacji o osobach, które należy poddać reorientacji zawodowej, zwłaszcza reorientacji zawodowej rolników i ich rodzin. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby osób, zwłaszcza mieszkańców wsi, którzy znaleźli zatrudnienie lub źródła dochodu w sektorach pozarolniczych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 2. Szkolenia i kursy w zakresie zmian kwalifikacji zawodowych Opis zadania: Wyspecjalizowane instytucje przeprowadzą szkolenia z zakresu zmian kwalifikacji zawodowych przeznaczone dla osób dotkniętych restrukturyzacją branż i sektorów, ze szczególnym uwzględnieniem grup rolników. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby mieszkańców, którzy znaleźli zatrudnienie w nowym zawodzie. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 3. Organizacja stażów związanych z programem przekwalifikowania Opis zadania:. Wyspecjalizowane instytucje, korzystając z możliwości oferowanych przez fundusze unijne i lokalnych pracodawców, zorganizują staże związane z przekwalifikowaniami mieszkańców. 171 Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby mieszkańców, którzy znaleźli zatrudnienie w nowym zawodzie. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 4. Budowa Centrum Doradztwa w zakresie reorientacji zawodowej Opis zadania: Wyspecjalizowane instytucje (Powiatowy Urząd Pracy w Łęcznej, Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego w Kijanach, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Łęcznej) zorganizują Powiatowe Centrum Doradztwa w Zakresie Reorientacji Zawodowej, które w sposób fachowy i kompetentny zajmie się doradzaniem mieszkańcom Powiatu Łęczyńskiego zagrożonym utratą pracy lub bezrobotnym, w jaki sposób mają kierować swą reorientacją zawodową, jakie umiejętności i kwalifikacje zdobyć, aby wybór nowego zawodu był równoznaczny z pozyskaniem źródła dochodów. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby mieszkańców, którzy znaleźli zatrudnienie w nowym zawodzie. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 5. Pozyskanie funduszy na współfinansowanie rozwoju mikroprzedsiębiorstw Opis zadania: Powiatowy Urząd Pracy i inne wyspecjalizowane instytucje Powiatu wypracują mechanizmy, które sprawią, że kwoty przyznane przez Unię Europejską w ramach funduszy strukturalnych na rozwój mikroprzedsiębiorstw m.in. związanych z rozwoje turystyki (budynki, wyposażenie, materiały itp.), których dystrybucją będą zajmować się Regionalne Instytucje Finansujące, stały się w jak najszerszym zakresie dostępne dla małych przedsiębiorstw Powiatu Łęczyńskiego. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Liczba mikroprzedsiębiorstw Powiatu Łęczyńskiego, które uzyskały współfinansowanie z funduszy strukturalnych UE; spadek liczby bezrobotnych, zwłaszcza wśród 172 mieszkańców wsi, którzy w wyniku procesu restrukturyzacji zmuszone są do poszukiwania nowych źródeł utrzymania. Ramy finansowe: Fundusze unijne Zadanie 6. Wspieranie rozwoju mikroprzedsiębiorczości poprzez wsparcie w sporządzaniu biznes planów. Opis zadania:. Wyspecjalizowane instytucje powiatowe zorganizują pakiet usług doradczych dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą, zwłaszcza doradztwo w przygotowaniu biznes planów. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Spadek liczby bezrobotnych, zwłaszcza wśród mieszkańców wsi, którzy w wyniku procesu restrukturyzacji zmuszone są do poszukiwania nowych źródeł utrzymania. Ramy finansowe: Fundusze unijne Zadanie 7. Zorganizowanie i przeprowadzenie szkoleń z zakresu agroturystyki Opis zadania: Przeprowadzone na szeroką skalę szkolenia z zakresu organizacji i prowadzenia kwater agroturystycznych, połączone z wyjazdami do tych regionów Polski, w których agroturystyka jest od dziesięcioleci tradycyjną wśród chłopów formą zarobkowania. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania długoterminowej obejmującej lata 2004-2006. powinna nastąpić w okresie strategii Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby gospodarstw rolnych, dla których różne formy agroturystyki stanowią dodatkowe źródło dochodu. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. 173 Zadanie 8. Sformułowanie pakietu ulg, które zachęcą rolników do tworzenia grup producenckich Opis zadania: Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego zleci przygotowanie pakietu ulg i promocji dla tych rolników, którzy zdecydują się na założenie grup producenckich. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby grup producenckich. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadania inwestycyjne w dziedzinie działań priorytetu 7: Rozwój turystyki Zadanie 1. Przygotowanie oferty inwestycyjnej Powiatu Łęczyńskiego Opis zadania:. Przygotowanie oferty inwestycyjnej Powiatu Łęczyńskiego stanowi pierwszy i podstawowy krok w kierunku zrównoważonego rozwoju. Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego, przygotuje we własnym zakresie lub zleci sporządzenie oferty inwestycyjnej. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Powstanie oferty inwestycyjnej Powiatu Łęczyńskiego jako bilansu otwarcia dla inwestycji wewnętrznych i zewnętrznych. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 2. Wytyczenie na obszarze Powiatu Łęczyńskiego strefy biznesu Opis zadania:. Wytyczenie przez miejscowe struktury planowania przestrzennego stref biznesu na obszarze Powiatu Łęczyńskiego, jako przyszłego generatora rozwoju, jest podstawowym elementem uwiarygodniającym ofertę inwestycyjną. Wymaga sporządzenia przewidzianego prawem dokumentu. 174 Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii długoterminowej obejmującej lata 2004-2013. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost zainteresowania inwestorów wewnętrznych i zewnętrznych Powiatem Łęczyńskim; liczba powstałych małych i średnich przedsiębiorstw. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki własne. Zadanie 3. Przygotowanie dokumentu „Strategia rozwoju turystyki na terenie Powiatu Łęczyńskiego” Opis zadania: Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego zleci przygotowanie kompleksowego opracowania dokumentu „Strategia rozwoju turystyki na terenie Powiatu Łęczyńskiego”, który stanie się podstawą działań stymulujących rozwój turystyki. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost udziału turystyki w tworzeniu powiatowego PKB. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 4. Opracowanie biznes planu związanego z wprowadzeniem pakietu produktów turystycznych Ziemi Łęczyńskiej na rynek Opis zadania:. Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego zleci opracowanie biznes planu związanego z wprowadzeniem pakietu produktów turystycznych Ziemi Łęczyńskiej na rynek. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby osób zatrudnionych w sektorze turystycznym; wzrost ruchu turystycznego; pełniejsze wykorzystanie potencjału turystycznego; wzrost udziału turystyki w tworzeniu powiatowego PKB. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. 175 Zadanie 5. Przeprowadzenie rynkowych badań uzupełniających związanych z wprowadzeniem pakietu produktów turystycznych Ziemi Łęczyńskiej na rynek Opis zadania: Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego zleci przeprowadzenie badań uzupełniających związanych z wprowadzeniem pakietu produktów turystycznych Ziemi Łęczyńskiej na rynek. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby osób zatrudnionych w sektorze turystycznym; wzrost ruchu turystycznego; pełniejsze wykorzystanie potencjału turystycznego; wzrost udziału turystyki w tworzeniu powiatowego PKB. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 6. Przygotowanie systemu wizualizacji Ziemi Łęczyńskiej jako obszaru atrakcyjnego turystycznie Opis zadania:. Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego zleci przygotowanie systemu wizualizacji Powiatu Łęczyńskiego jako obszaru atrakcyjnego turystycznie, która umożliwi jego promocję w kraju i za granicą. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: wzrost liczby osób zatrudnionych w sektorze turystycznym; wzrost ruchu turystycznego; pełniejsze wykorzystanie potencjału turystycznego; wzrost udziału turystyki w tworzeniu powiatowego PKB Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 7. Przygotowanie znaku graficznego Ziemi Łęczyńskiej Opis zadania:. Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego zleci przygotowanie znaku graficznego Ziemi Łęczyńskiej, który będzie kojarzony z obszarem atrakcyjnym turystycznie. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. 176 Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby osób zatrudnionych w sektorze turystycznym; wzrost ruchu turystycznego; pełniejsze wykorzystanie potencjału turystycznego; wzrost udziału turystyki w tworzeniu powiatowego PKB. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 8. Opracowanie promocyjno-informacyjnej strony internetowej Ziemi Łęczyńskiej Opis zadania:. Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego zleci opracowanie promocyjno-informacyjnej strony internetowej Ziemi Łęczyńskiej. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby osób zatrudnionych w sektorze turystycznym; wzrost ruchu turystycznego; pełniejsze wykorzystanie potencjału turystycznego; wzrost udziału turystyki w tworzeniu powiatowego PKB. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 9. Przygotowanie „rurociągu projektów” umożliwiających Łęczyńskiego inwestycje materialne w sektorze turystyki mieszkańcom Powiatu Opis zadania: Utworzenie komórki odpowiedzialnej za przygotowanie „rurociągu projektów” umożliwiających lokalnym instytucjom i przedsiębiorcom pozyskanie dofinansowania z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na inwestycje materialne w sektorze turystyki (budowa, rozbudowa, adaptacja i modernizacja obiektów turystycznych). Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Liczba inwestycji materialnych w sektorze turystyki zrealizowanych z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Ramy finansowe: Fundusze unijne i międzynarodowe, środki własne. 177 Zadania inwestycyjne w dziedzinie działań priorytetu 8: Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego Zadanie 1. Budowa sieci infrastruktury informacyjnej na obszarze całego Powiatu. Opis zadania: Budowa sieci infrastruktury informacyjnej na obszarze całego Powiatu realizowana w powiązaniu z przedsięwzięciami charakterze krajowym i regionalnym. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: Podłączenie wszystkich instytucji publicznych do Internetu; wzrost liczby firm wykorzystującej Internet w działalności gospodarczej; wzrost wykorzystania szerokopasmowego Internetu wśród ludności; rozwój turystyki. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadanie 2. Upowszechnienie stosowania technik społeczeństwa informacyjnego w pracy instytucji publicznych i administracji samorządowej Opis zadania: Upowszechnienie stosowania technik społeczeństwa informacyjnego w pracy instytucji publicznych i administracji samorządowej (placówkach naukowo-badawczych, ochrony zdrowia, kultury i edukacji), zwłaszcza w placówkach zlokalizowanych na terenach wiejskich. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. powinna nastąpić w okresie Wskaźniki osiągnięć: Podłączenie wszystkich instytucji publicznych do Internetu. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. strategii 178 Zadanie 3. Zapewnienie dostępu do Internetu w miejscach publicznych. Opis zadania: Zapewnienie dostępu do Internetu w miejscach publicznych: bibliotekach, domach kultury, szkołach, zwłaszcza zlokalizowanych na terenach wiejskich. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. powinna nastąpić w okresie strategii Wskaźniki osiągnięć: Wzrost liczby firm wykorzystującej Internet w działalności gospodarczej; wzrost wykorzystania szerokopasmowego Internetu wśród ludności; rozwój turystyki. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. Zadania inwestycyjne w dziedzinie działań priorytetu 9: Współpraca międzynarodowa Zadanie 1. Nawiązanie kontaktów partnerskich w celu wymiany doświadczeń Opis zadania: Przystąpienie do programów nawiązywania współpracy na granicy wschodniej (Polska-Rosja-Litwa oraz Polska-Ukraina-Białoruś) oraz z państwami Unii Europejskiej celem wymiany doświadczeń, w szczególności nt. transferu rozwiązań innowacyjnych / technologicznych, usprawnianie procesu świadczenia usług publicznych np. drogą elektroniczną (e-governance), usprawnienie współpracy między różnymi szczeblami administracji, zdobycia wiedzy na temat doświadczeń związanych z absorpcją funduszy unijnych. Lokalizacja: Obszar Powiatu Łęczyńskiego. Czasokres wdrażania: Realizacja zadania powinna nastąpić w okresie strategii krótkoterminowej obejmującej lata 2004-2006. Wskaźniki osiągnięć: ilość zawiązanych partnerstw, wprowadzenie zmian usprawniających pracę administracji. Ramy finansowe: Fundusze unijne, środki krajowe, środki własne. 179 Rozdział VIII FINANSOWE RAMY WDRAŻANIA STRATEGII Aby przewidywane w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego inwestycje oraz projekty o charakterze nieinwestycyjnym mogły zostać zrealizowane, niezbędne są znaczące środki finansowe. Głównym źródłem finansowania rozwoju lokalnego są w chwili obecnej: • Budżet jednostek samorządu terytorialnego (gmin, powiatów, województw). • Budżet państwa (dotacje celowe, środki z rezerw celowych poszczególnych ministerstw). • Środki funduszy celowych (np. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej). • Najważniejszym źródłem finansowania przedsięwzięć będą fundusze strukturalne i inicjatywy wspólnotowe Unii Europejskiej. Stałe komponenty krajowe będą pochodziły z budżetu państwa, w tym w ramach kontraktów wojewódzkich, a także ze środków własnych samorządów lokalnych. • Fundusze prywatne oraz fundusze organizacji pozarządowych. Ze względu na obowiązujący w Polsce roczny horyzont czasowy planowania budżetowego trudno przewidzieć, jakie środki ze źródeł publicznych zostaną przeznaczone na inwestycje w najbliższych latach. Należy sądzić, że zgodnie z zasadą dodatkowości, zostaną one ustalone przynajmniej na poziomie wydatków z dwóch ostatnich lat, lub zostaną zwiększone. Do roku 2006 wydatkowane będą środki pochodzące z funduszy przedakcesyjnych. Ze względu na fakt, iż procedura naboru projektów do programów Phare i SAPARD została już praktycznie zakończona, środki te nie będą mogły stanowić źródła finansowania zadań realizowanych w ramach niniejszej strategii. 180 Niezależnie od stanu zaawansowania prac nad strategią zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej, już dziś istnieje szereg mechanizmów wspomagających finansowo zrównoważony rozwój regionalny i lokalny, wśród których na szczególną uwagę zasługują możliwości, jakie stwarzają unijne fundusze strukturalne oraz Fundusz Spójności; Polska będzie mogła z nich korzystać po przystąpieniu do UE w dniu 1 maja 2004 r. Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej środki przeznaczone na rozwój regionalny i lokalny zostaną uzupełnione ze źródeł unijnych: fundusze strukturalne w Polsce będą stanowić 67,2% środków Unii Europejskiej, pozostałe 32,8% pochodzić będzie z Funduszu Spójności. W skład funduszy strukturalnych wchodzą: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (European Regional Development Fund - ERDF), którego działania przyczyniają się do zmniejszania różnic poziomu rozwoju regionów państw Unii Europejskiej. Europejski Fundusz Społeczny (European Social Fund) koncentrujący się na zapobieganiu i przeciwdziałaniu bezrobociu, rozwijaniu potencjału kadrowego i integracji społecznej rynku pracy. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (European Agriculture Guidance and Guarantee Fund) zajmujący się transformacją struktury rolnictwa oraz rozwojem obszarów wiejskich. Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (Financial Instrument for Fisheries Guidance) wspomagający zmiany strukturalne w tym sektorze gospodarki. Część środków z funduszy strukturalnych przeznaczona jest na finansowanie tzw. Inicjatyw Wspólnoty. Są to: INTERREG promujący nadgraniczną, międzynarodową i międzyregionalną współpracę, mającą na celu zrównoważony i harmonijny rozwój obszarów położonych przy granicach państw lub regionów; 181 EQUAL mający na celu zwalczanie wszelkiej dyskryminacji i nierówności w dostępie do zatrudnienia oraz promowanie integracji społecznej i zawodowej. URBAN wspierający nowe strategie na rzecz ekonomicznej i społecznej regeneracji miast i terenów do nich przyległych, które są dotknięte lub zagrożone zjawiskami bezrobocia strukturalnego i przejawami patologii społecznej; LEADER wspomagający nowoczesne strategie rozwoju terenów wiejskich. Podczas międzynarodowej konferencji „International Conference on Rural Development in V-4 countries”, która odbyła się w dniach 20 – 21 października 2003 roku w Nitrze na Słowacji, przedstawiciel Ministerstwa Rolnictwa z Polski publicznie zadeklarował, że od tego roku zostaną wprowadzone w Polsce pilotażowe programy typu LEADER +, a warunkiem otrzymania unijnych pieniędzy na obszarze beneficjenta jest opracowana strategia zrównoważonego rozwoju. Ponieważ fundusze LEADER+ zostały już w chwili obecnej rozdysponowane, dla Powiatu Łęczyńskiego informacja ta ma szczególne znaczenie od roku 2006, gdy program ten będzie realizowany na terenie całej Polski. Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego będzie również ideową postawą działania we wdrażaniu przedsięwzięć finansowanych przez inną inicjatywę wspólnotową INTERREG III A i B. W obecnym okresie programowania (2000-2006) obowiązują trzy cele funduszy strukturalnych: Cel 1 (terytorialny): Promowanie rozwoju i dostosowań strukturalnych regionów słabiej rozwiniętych. Region zostaje zaliczony do celu 1, jeśli wartość PKB na głowę mieszkańca jest niższy niż 75% średniej unijnej lub gęstość zaludnienia jest niższa niż 8 os/km2. Cel 2 (terytorialny): Wspieranie społecznej i gospodarczej konwersji obszarów stojących w obliczu problemów strukturalnych. Pomoc kierowana jest w szczególności do starych obszarów przemysłowych, rolniczych, problemowych terenów miejskich i obszarów zależnych od rybołówstwa. 182 Cel 3 (horyzontalny): Wspieranie adaptacji i modernizacji polityk i systemów kształcenia, szkolenia i zatrudnienia. W pierwszym okresie członkostwa obszar całej Polski objęty będzie celem 1. Dla Powiatu Łęczyńskiego oznacza to możliwość uzyskania znacznej pomocy ze środków unijnych; beneficjenci będą mogli skorzystać z dofinansowania w wysokości od 50% do 75% kosztów kwalifikujących się inwestycji. W każdym wypadku korzystanie ze środków pomocowych Unii Europejskiej będzie wymagało zgromadzenia odpowiednich środków własnych oraz przygotowania kadr zdolnych do generowania projektów. Oprócz funduszy strukturalnych Polska będzie miała dostęp do Funduszu Spójności. Zapewnia on bezpośrednie finansowanie dla dużych projektów inwestycyjnych (o wartości pow. 10 mln EURO) w sektorze transportu oraz ochrony środowiska. W pierwszym okresie członkostwa w Unii Europejskiej Polska ma szansę otrzymać 11,3 mld euro (w/g cen z 1999 roku). Środki te, programowane w latach 2004-2006, wydatkowane będą w latach 2004-2009. Prawie 52% unijnych środków w ramach Narodowego Planu Rozwoju zostanie przeznaczonych na projekty związane z infrastrukturą podstawową, 23,9% wesprze środowisko produkcyjne (przemysł, usługi, rolnictwo i turystyka), a ponad 22% posłuży realizacji przedsięwzięć z zakresu rozwoju zasobów ludzkich. Dla projektów infrastrukturalnych nie generujących zysku wkład funduszy strukturalnych wynosi 75% kosztów kwalifikowanych, dla projektów generujących znaczny zysk maksymalny pułap pomocy to 50%, natomiast pomoc dla przedsiębiorstw to maksymalnie 25% kosztów kwalifikowanych. Oprócz funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności podmioty realizujące projekty będą mogły ubiegać się o pomoc zwrotną – nisko oprocentowane kredyty oferowane przez międzynarodowe instytucje finansujące [np. Bank Światowy], a także nawiązywać 183 współpracę z partnerami zagranicznymi w ramach wspólnych projektów, czy ogłaszanych przez Komisję Europejską tzw. calls for proposals. Dla realizacji celów zawartych w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego najważniejszym w chwili obecnej źródłem finansowania są przyznane Polsce fundusze Unii Europejskiej pochodzące z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (European Regional Development Fund - ERDF), na który przypada około 80% wszystkich unijnych funduszy strukturalnych; ERDF w kwocie bezwzględnej pomocy unijnej zamyka się szacunkowo 2.869,5 mln euro, podwyższonymi o 1.127,0 mln euro krajowego wkładu publicznego. Program wydatkowania tych funduszy, zgodny w wyborach kierunków strategicznych z kierunkami określonymi w „Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2001-2006”, w zasadach wdrażania oparty został na regulacjach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej oraz na krajowych regulacjach dotyczących finansów publicznych. Program operacyjny wykorzystania środków finansowych ERDF w Polsce, czyli cele i metody dysponowania tymi unijnymi funduszami (pieniędzmi), przedstawiony został w dokumencie „Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego – ZPORR”.26 Na etapie wdrażania ZPORR będzie zarządzany na poziomie krajowym przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej (MGPiPS), co zapewni koordynację i jednolite stosowanie ustalonych reguł. Jednocześnie większość zadań realizacyjnych powierzona zostanie podmiotom regionalnym tj. Urzędom Marszałkowskim w zakresie identyfikacji projektów oraz Urzędom Wojewódzkim w zakresie kontroli, monitorowania, weryfikacji i potwierdzania płatności. Rozwiązanie takie ma charakter przejściowy, tzn. po nabyciu przez wszystkie podmioty doświadczeń i sprawności administracyjnej w realizacji działań współfinansowanych z funduszy strukturalnych w pierwszym okresie członkostwa Polski w Unii Europejskiej, począwszy od roku 2007 nastąpi pełne przeniesienie 26 Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR), Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, Warszawa 2003. 184 odpowiedzialności za przygotowanie i realizację regionalnych programów rozwojowych na poziom samorządów wojewódzkich. Sformułowane w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego zadania inwestycyjne, z wyjątkiem kilku, których realizacja zależy tylko i wyłącznie od aktywności społecznej władz samorządowych (np. powstanie Związku Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego i Powiatowy „rurociąg projektów”), winny zostać sfinansowane i zrealizowane w ramach trzech priorytetów ZPORR: • Rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów. • Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach. • Rozwój lokalny. Priorytety ZPORR, które przekładają się na zadania inwestycyjne, które sfinansować można z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (European Regional Development Fund - ERDF), odpowiadają bowiem ściśle zapotrzebowaniu i problemom Powiatu Łęczyńskiego. Dlatego jedynym sposobem pozyskania dla Powiatu jak największych funduszy jest natychmiastowe przygotowywanie powiatowego „rurociągu projektów”, po to, aby z chwilą wejścia Polski do Unii Europejskiej, Powiat Łęczyński mógł w pełni wykorzystać zarówno otwierające się przed nim z tytułu akcesji możliwości, jak i wykorzystać możliwości płynące z faktu posiadania zawartego w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego aktualnego planu działania. 185 Rozdział IX MONITORING WDRAŻANIA STRATEGII Dotychczas nie przeprowadzono badań na temat skuteczności wdrażania strategii na poziomie samorządów. Wydaje się jednak, że zidentyfikowane kluczowe problemy w przypadku pracowników samorządów mogą być te same, jak w przypadku menadżerów, lub bardzo do nich podobne: słaby stopień rozumienia strategii, brak zainteresowania strategią i brak decyzji budżetowych spójnych z jej założeniami. Aby zapobiec takiemu stanowi rzeczy, samorząd powiatowy powinien w okresie wdrażania strategii systematycznie odpowiadać sobie na następujące pytania: Czy pracownicy urzędów gminnych i powiatowych znają opracowaną strategię i rozumieją, w jaki sposób ich codzienna praca wpływa na jej realizację? Czy istnieje w urzędach możliwość powiązania wynagrodzenia z realizacją celów strategicznych? Czy władze samorządowe poświęcają swój czas na bieżące omawianie realizacji strategii? Czy mierzony jest postęp w realizacji celów strategicznych? Czy istnieją mechanizmy weryfikacji strategii w zależności od zmieniającego się otoczenia? Najbardziej jednak znanym i powszechnie stosowanym przez samorządy mechanizmem weryfikacji postępów wdrażania strategii jest jej monitoring. Istota monitoringu polega na prowadzeniu stałych obserwacji i dokonywaniu systematycznych pomiarów przebiegu realizacji celów strategii. Ponieważ Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego jest zarówno narzędziem planowania, jak i zarządzania przez samorządy, a także wspomaganiem rozwoju Powiatu, stosownie do tych dwóch funkcji strategii powstaje zasadne wyróżnienie dwu płaszczyzn jej obserwacji i oceny. 186 Pierwszą płaszczyzną monitoringu jest obserwacja strategii jako dokumentu planowania działań wspomagających rozwój lokalny. W pierwszej płaszczyźnie, obejmującej planowanie, strategiczne obserwacje należy prowadzić w trzech sferach: w sferze zmieniającej się diagnozowanej rzeczywistości; w sferze rzeczywistości w kategoriach mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń; w sferze planowania strategicznego. Wymienione trzy sfery obserwacji dotyczą w istocie stopnia spójności z nowymi uwarunkowaniami zewnętrznymi. Przypływ informacji o tych osiągnięciach wywołuje potrzebę ich adaptacji na terenie Powiatu. Obserwacja dokumentu strategii jako narzędzia planowania działań wspomagających rozwój Powiatu Łęczyńskiego może być przeprowadzona w pewnych przyjętych okresach czasu, na przykład raz w roku lub raz na kilka lat. Zmienność uwarunkowań wpływających na potrzeby korygowania strategii i względy organizacyjne mogą w przyszłości pokazać, jakie cykle czasu należy przyjąć. Drugą płaszczyzną monitoringu jest obserwacja i ocena wdrażania zadań lub programów operacyjnych w życie. Niezwykle korzystną sytuacją dla monitoringu jest sytuacja, gdy strategia posiada zorganizowany podmiot koordynujący prace nad jej wdrażaniem, informujący wszystkich partnerów o najbliższych zamierzeniach rozwojowych i przyjmujący od nich wszelkie inicjatywy w tym zakresie. W przypadku Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego rolę takiego podmiotu może odegrać postulowany przez Strategię Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego. Skład Związku (wójtowie, burmistrz, starosta i przedstawiciel kopalni, czyli największego w Powiecie pracodawcy) stanie się niewątpliwie gwarancją nie tylko fachowego i skutecznego monitoringu, ale także wdrażania zarówno głównych celów, jak i jednostkowych zadań Strategii. 187 WNIOSKI Jak dowodzą doświadczenia innych regionów kraju oraz doświadczenia wielu przedsiębiorstw, nawet najlepiej opracowane strategie zrównoważonego rozwoju same w sobie nie są gwarancją sukcesu. Sukces może przynieść dopiero ich skuteczne wdrożenie. Aby jednak przystąpić do wdrażania strategii, należy przede wszystkim ją zrozumieć. Tymczasem badania przeprowadzone w organizacjach gospodarczych dowodzą, że 9 na 10 spółkom nie udaje się skutecznie wdrożyć strategii, bowiem… zaledwie 5% personelu rzeczywiście rozumie ich treść.27 Powodowani powyższym, autorzy Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego dołożyli wszelkich starań, zarówno podczas konsultacji społecznych jak i przy wyborze metody jej konstruowania, aby niniejszy dokument był dokumentem czytelnym, zrozumiałym i użytecznym. Konsultacje społeczne prowadzone w ramach przygotowywania niniejszej Strategii zwracają uwagę na kilka związanych z nią aspektów. Pierwszą i podstawową kwestią jest sprawa jakości rozumienia potrzeby jej powstania oraz jakości rozumienia samej Strategii, które warunkuje umiejętność korzystania z dokumentu. Rozumienie potrzeby skonstruowania Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Łęczyńskiego jest bardzo różne. Strategia jako dokument nie rozwiąże problemów Powiatu, jednakże jako dokument skonstruowany zgodnie z życzeniem i potrzebami lokalnej społeczności, winna stanowić dla mieszkańców Powiatu Łęczyńskiego swego rodzaju przewodnik, czy raczej plan działań na lata 2004-2013. Dość powszechne zauroczenie strategiami i zawartymi w niej projekcjami przyszłości, przyczynia się do rozpowszechniania błędnej opinii, że opracowanie odpowiedniej strategii umożliwi pokonanie wszystkich trudności. W wypadku samorządów uwidacznia się utrwalenie się opinii, że strategia sama w sobie jest gwarantem rozwoju danej jednostki 27 Na podstwie materiałów z wykładu R.S.Kaplana, Warszawa 17 stycznia 2000 r. 188 administracyjnej. W rzeczywistości powstanie strategii zrównoważonego rozwoju to zaledwie wygrana bitwa. Społeczeństwu i samorządowi Powiatu Łęczyńskiego do wygrania pozostaje jeszcze długa „wojna” o przyszły kształt ekonomiczno-społeczny i przyrodniczy ich ziemi. Obowiązek przygotowania strategii został ustalony jedynie na poziomie samorządu wojewódzkiego i wynika z ustawy o samorządzie wojewódzkim. Pomimo braku ustawowego wymogu, większość gmin i powiatów posiada już opracowane strategie. W postaci niniejszego dokumentu strategię zrównoważonego rozwoju posiada także Powiat Łęczyński. Aby jednak przygotowanie strategii (wygrana bitwa) pociągnęło za sobą wygranie „wojny” o przyszły kształt Powiatu, spełnionych musi zostać co najmniej kilka podstawowych warunków, których wypełnienie leży w rękach samorządów. W pierwszym rzędzie powołać należy organ, który reprezentując samorządy wchodzące w skład Powiatu, będzie z jednej strony sprawował nadzór nad realizacją strategicznych założeń, z drugiej zaś koordynował lokalne inicjatywy i działania zbieżne z głównymi założeniami rozwoju zrównoważonego Ziemi Łęczyńskiej. Wydaje się, iż wszystkie powyższe wymogi spełnia postulowany Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego, zawiązany niejako w ramach tworzenia niniejszej Strategii, który mógłby roztoczyć swego rodzaju patronat nad rozwojem Powiatu Łęczyńskiego poprzez: Stałe monitorowanie postępu prac nad realizacją założeń Strategii; Koordynowanie koniecznych ewentualnych zmian założeń Strategii i dopasowywanie ich do zmieniających się warunków społeczno-gospodarczych i przyrodniczych; W celu wykonania powyższego, Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego powinien co najmniej raz na trzy miesiące zbierać się w pełnym składzie i dokonywać oceny postępów w realizacji Strategii; 189 Niezależnie od postępów działań zmierzających do realizacji założeń Strategii, Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego powinien przyjąć na siebie rolę organu inspirującego i koordynującego wszelakie działania na rzecz rozwoju Powiatu Łęczyńskiego. 190 1 191 2 192 3 193 4 194 5 195 6 196 7 197 SPIS TREŚCI WSTĘP............................................................................................................ s. 4 Rozdział I PODSTAWY MERYTORYCZNE............................................................... s. 10 Pojęcie zrównoważonego rozwoju Istota i cechy strategii zrównoważonego rozwoju Funkcje planowania i zarządzania strategicznego Wspieranie rozwoju lokalnego Organizacja prac i proces uspołecznienia strategii Ogólny zarys metody Rozdział II INSTYTUCJONALNE ZEWNĘTRZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU.....................................................................................................s. 24 Spójność z globalnymi założeniami rozwoju zrównoważonego Spójność z dokumentami Unii Europejskiej Spójność z dokumentami Rzeczpospolitej Polski Spójność z dokumentami Województwa Lubelskiego Spójność ze Strategią Zrównoważonego Rozwoju Polesia Zachodniego Rozdział III BILANS OTWARCIA..................................................................................s. 37 Społeczeństwo Środowisko przyrodnicze Gospodarka Rozdział IV ANALIZA SWOT........................................................................................s. 66 Rozdział V PROJEKCJA PRZYSZŁOŚCI...................................................................s. 93 Związek Samorządów Terytorialnych Powiatu Łęczyńskiego Pakt na rzecz zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego Nowoczesne szkolnictwo warunkiem zrównoważonego rozwoju Bezpieczeństwo zdrowotne i wielofunkcyjna opieka społeczna Pobudzenie lokalnego rynku pracy gwarancją likwidacji bezrobocia Kultura i dziedzictwo narodowe Współpraca w ramach Międzynarodowego Instytutu Biosfery Polesie Zachodnie Współpraca w ramach Transgranicznego Centrum Integracji i Współpracy „Pomost” W trosce o ludzi, przyrodę i gospodarkę Dobra komunikacja warunkiem rozwoju społeczno-gospodarczego U progu nowych tradycji rolniczych Powiatu Agroturystyka jako dodatkowe źródło dochodów mieszkańców Szlakiem Trzech Kultur Przełom Wieprza Jesień na wsi Włączenie kopalni Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. w stymulowanie zrównoważonego rozwoju Powiatu Łęczyńskiego 198 Rozwój nowoczesnych form informacji i komunikacji Nowoczesne formy zintegrowanej promocji powiatowej gwarancją sukcesu Powiatowy „rurociąg projektów” przepustką do Unii Europejskiej Rozdział VI CELE, PRIORYTETY I DZIAŁANIA STRATEGII ...........................s. 130 Rozdział VII PROGRAMY ZADAŃ INWESTYCYJNYCH.......................................s. 137 Rozdział VIII FINANSOWE RAMY WDRAŻANIA STRATEGII..............................s. 179 Rozdział IX MONITORING WDRAŻANIA STRATEGII.........................................s. 185 WNIOSKI....................................................................................................s. 187 MAPY ..........................................................................................................s. 190 Mapa Nr 1. Powiat Łęczyński na tle Polski i Europy Mapa Nr 2. Powiat Łęczyński na tle Województwa Lubelskiego Mapa Nr 3. Mapa administracyjna Powiatu Łęczyńskiego Mapa Nr 4. Powiat Łęczyński – gęstość zaludnienia. Mapa Nr 5. Obszary chronione Powiatu Łęczyńskiego. Mapa Nr 6. Infrastruktura drogowa Powiatu Łęczyńskiego (projekcja przyszłości) Mapa Nr 7. Przełom Wieprza (projekcja przyszłości) 199
