Ocena stanu bezpieczeństwa sanitarnego powiatu

Ocena stanu bezpieczeństwa sanitarnego powiatu

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Otwocku
Ocena stanu bezpieczeństwa
sanitarnego powiatu otwockiego za rok 2015
Otwock, 2016 r.
Spis Treści
Wstęp
3
Epidemiologia
4-11
Higiena Komunalna
12-16
Higiena Pracy
17-21
Higiena Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku
22-25
Higiena Dzieci i Młodzieży
26-28
Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny
29-30
Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia
31-34
-2-
Wstęp
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Otwocku obejmuje zapobiegawczym i
bieżącym nadzorem sanitarnym powiat otwocki, w skład którego wchodzą gminy: Otwock,
Karczew, Józefów, Wiązowna, Kołbiel, Osieck, Sobienie Jeziory i Celestynów oraz miasta:
Otwock, Karczew, Józefów.
Teren objęty nadzorem zajmuje obszar 616 km2 i liczy 122.854 mieszkańców.
Głównym celem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest zapobieganie
powstawaniu chorób zakaźnych i zawodowych, oraz ochrona życia i zdrowia ludzi przed
niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych. Zadanie to
realizowane jest poprzez prowadzenie:
działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych oraz
sprawowanie nadzoru nad warunkami higieniczno – sanitarnymi w placówkach służby
zdrowia,
nadzoru nad jakością wody oraz obiektami służącymi do zaopatrzenia ludności w wodę
do spożycia przez ludzi oraz na potrzeby gospodarcze,
nadzoru nad warunkami pracy oraz narażenia zawodowego na czynniki szkodliwe
dla zdrowia w środowisku pracy,
nadzoru nad bezpieczeństwem żywności, żywienia zgodnie z obowiązującymi przepisami
prawa żywnościowego,
nadzoru nad warunkami nauczania, wychowania, opieki oraz wypoczynku i rekreacji
dzieci i młodzieży,
nadzoru zapobiegawczego, w szczególności uzgadniania projektów planów
zagospodarowania
przestrzennego,
uzgadniania
warunków
zabudowy
i zagospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych oraz
uczestniczenie w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych.
działalności edukacyjnej i kształtowanie zachowań prozdrowotnych wśród mieszkańców
powiatu,
-3-
Epidemiologia
Inspekcja Sanitarna podejmuje działania w celu zapobiegania szerzenia się chorób
zakaźnych. Dla oceny sytuacji epidemiologicznej monitoruje ich występowanie. Choroby
zakaźne to choroby wywołane przez drobnoustroje (bakterie, wirusy, grzyby, roztocze,
toksyczne produkty (jad kiełbasiany), a także przez pasożyty lub inne biologiczne czynniki
chorobotwórcze, które ze względu na charakter i sposób szerzenia stanowią zagrożenie dla
zdrowia i życia ludzi. Choroby te mogą szerzyć się różnymi drogami: przez kontakt
bezpośredni (z osoby na osobę) i pośredni; drogą kropelkową, podczas kaszlu i kichania;
przez kontakt seksualny; przez naruszenie ciągłości tkanek podczas zabiegów medycznych,
a także przez owady, które spełniają funkcje nośnika.
W 2015 r. w powiecie otwockim zarejestrowano 2076 przypadków zachorowań na choroby
zakaźne, obejmujące 40 jednostek lub zespołów chorobowych (2014 r. – 3152 przypadki
zachorowań w 41 jednostkach chorobowych). Różnica wykazanych przypadków zachorowań
w odniesieniu do roku 2014, wynika ze zwiększonej ilości zachorowań na ospę wietrzną
w 2014 r. – 1747, a w 2015 r. – 516.
Do grupy najczęściej występujących chorób zakaźnych należą choroby wieku dziecięcego,
występowanie których odbywa się cyklicznie i co kilka lat po okresie zacisza epidemicznego,
notowane są zwiększone ilości zachorowań a nawet epidemie.
Choroby szerzące się drogą kropelkową.
Ospa wietrzna, różyczka, odra i świnka to wirusowe choroby zakaźne, które mogą zakończyć
się powikłaniami.
Ospa wietrzna jest wysoce zaraźliwą chorobą zakaźną, a jej przebieg dla większości
chorujących dzieci jest dość łagodny. Od 2008 r. zgodnie z kalendarzem szczepień włączono
szczepienie p/ospie jako obowiązkowe dla osób narażonych w sposób szczególny na
zarażenie (dzieci do 12 roku życia z upośledzeniem odporności i z otoczenia ww.), na rynku
dostępna jest szczepionka jako szczepienie zalecane.
Po zwyżce zachorowań w 2014 r. – 1747 przypadków, sytuacja epidemiczna wróciła do
poziomu porównywalnego do lat ubiegłych, a nawet niższego i odnotowano 516 przypadków.
Różyczka jest łagodną chorobą wirusową okresu dziecięcego, natomiast jest szczególnie
niebezpieczna dla kobiet w ciąży, ze względu na ryzyko ciężkich wad wrodzonych u płodu.
Szczepieniami obowiązkowymi objęto dzieci w 13-15 miesiącu życia, ponadto od 2006 r.
szczepiona jest cała populacja 10-latków.
Rok 2015 był dalszym okresem zacisza epidemicznego różyczki, zgłoszono tylko
8 przypadków, w 2014 r. – 17. Dla porównania w 2006 odnotowano znaczny wzrost
zachorowań na różyczkę, zarejestrowano 298 przypadków.
Odra u dzieci, dzięki szczepieniom odeszła w zapomnienie, ale nadal istnieje ryzyko
zachorowań. Odra jest chorobą bardzo zaraźliwą - jeśli dziecko nie zostało zaszczepione, to
przy kontakcie z wirusem prawie pewne jest, że na nią zachoruje. Jeden chory może zarazić
-4-
od 15 do 20 osób, podczas gdy osoba chorująca na grypę może zarazić tylko jedną do trzech
osób. Wirus przenosi się głównie droga kropelkową. Odra jest najbardziej zaraźliwa pięć dni
przed pojawieniem się wysypki oraz przez cztery dni od momentu jej wystąpienia. W 2015 r.
nie odnotowano żadnego przypadku zachorowania na odrę, w 2014 r. zgłoszono 3 przypadki,
były to zachorowania w obrębie rodziny: ojciec i 2 dzieci.
Świnka może być niebezpieczna ze względu na ryzyko powikłań w postaci zapalenia opon
mózgowo – rdzeniowych, zapalenia jąder, jajników. Szczepienie p/śwince wykonywane jest
równocześnie z obowiązkowym szczepieniem p/różyczce i odrze w 15 miesiącu i 10 roku
życia. Ostatnia epidemia świnki w Polsce miała miejsce w 1998 roku, zapadalność osiągnęła
wtedy poziom 562 na 100 tys. osób. W 2015 r. w powiecie otwockim na świnkę zachorowały
3 osoby (w 2014 r. zarejestrowano 7 zachorowań), co świadczy o znikomej zapadalności.
Krztusiec jest wysoce zakaźną chorobą wieku dziecięcego. W przypadku krztuśca występuje
stopniowy spadek odporności indywidualnej u osób, które ją już wcześniej nabyły. Jest to
zjawisko niezależnie od sposobu uzyskania odporności i dotyczy zarówno osób, które nabyły
odporność w wyniku przebycia krztuśca, jak też w drodze szczepień. Odporność po przechorowaniu krztuśca utrzymuje się przez ok. 10 – 15 lat, zaś odporność po szczepieniu utrzymuje
się ok. 3 – 10 lat (najczęściej 5 – 7 lat) od ostatniego szczepienia. Wprowadzenie w 1960 roku
masowych szczepień ochronnych spowodowało znaczący spadek zachorowań na tę chorobę.
W 2015 r. zanotowano 69 przypadków krztuśca w rocznikach dotychczas niespotykanych,
tj. wśród młodzieży gimnazjalnej (w 2014 r. – 24, w 2013 r. – 9), co potwierdza teorię utrzymywania się odporności poszczepiennej tylko kilka lat.
Grypa i infekcje grypopodobne.
Inspekcja Sanitarna monitoruje i rejestruje podejrzenia i zachorowania na grypę i infekcje
grypopodobne.
Grypa to ostra choroba zakaźna wywołana przez różne szczepy wirusa. Choroba przenoszona
jest drogą kropelkową, dlatego też rozprzestrzenianie się wirusów grypy jest bardzo
dynamiczne, co sprzyja zachorowaniom o charakterze epidemicznym lub pandemicznym.
Sezon wzmożonych zachorowań na grypę trwa od września do kwietnia, przy czym szczyt
zachorowań przypada między styczniem a marcem. Inspekcja Sanitarna monitoruje
zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę przez cały rok. W 2015 r. zarejestrowano
12786 przypadków podejrzeń grypy i infekcji grypopodobnych, w tym żaden przypadek nie
był potwierdzony badaniami wirusologicznymi laboratoryjnie, w 2014 r. – 8421, w 2013
roku 3779 przypadków podejrzeń grypy
oraz 6 przypadków grypy potwierdzonej
laboratoryjnie.
Drugą dużą grupę chorób zakaźnych występujących w Polsce stanowią choroby
szerzące się drogą pokarmową, tzw. choroby brudnych rąk. Widoczny na przestrzeni
ostatnich lat trend spadkowy występowania chorób o etiologii bakteryjnej jest wyrazem
ogólnie dobrej sytuacji higieniczno-sanitarnej, w szczególności powszechnego dostępu do
bieżącej i uzdatnionej wody.
Od kilku lat obserwuje się spadek ilości zachorowań na salmonellozy. W 2015 r.
zarejestrowano 26 przypadków salmonellozy jako przyczyny zatrucia pokarmowego,
1 przypadek posocznicy salmonellozowej i 2 przypadki salmonellozy pozajelitowej, w tym
12 pacjentów hospitalizowano, (w 2014 r. – 19 przypadków zatrucia pokarmowego
i 2 przypadki posocznicy salmonellozowej). Większość zachorowań dotyczyło dzieci do lat
6 – 11 przypadków. Do zachorowania dochodziło najczęściej w miesiącach letnich. Nadal
-5-
głównym nośnikiem pałeczek z rodzaju Salmonella pozostaje drób i jajka spożywane na
surowo lub dodawane do produktów spożywczych bez obróbki termicznej.
Nie zgłoszono ogniska zatrucia pokarmowego o etiologii salmonellozowej.
Należy zauważyć, że równolegle ze zmniejszeniem się liczby zakażeń jelitowych
wywołanych przez pałeczki Salmonella obserwuje się wzrost liczby bakteryjnych zakażeń
jelitowych o innej znanej etiologii. Świadczy to o poprawiających się możliwościach
diagnozowania czynników chorobotwórczych wywołujących biegunki bakteryjne. W 2015 r.
zarejestrowano 94 przypadki innych zakażeń jelitowych wywołanych przez: Clostridium
difficile, Campylobacter, Yersinia, Escherichia coli.
W powiecie otwockim pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest 2 nosicieli
pałeczek duru brzusznego Salmonella paratyphi „B”.
Nadal notuje się tendencje wzrostu zachorowań pokarmowych o etiologii wirusowej, tzw.
grypę żołądkową. Chorobę wywołują rotawirusy, norowirusy, adenowirusy. Zwiększona
ilość zachorowań występuje w okresie jesienno-zimowym tj. od listopada do kwietnia.
Zachorowania te mają charakter epidemiczny, tzn. występują w postaci mniejszych lub
większych ognisk (np. w obrębie rodziny). Problemem są zakażenia szpitalne występujące
w oddziałach pediatrycznych, geriatrycznych i domach pomocy społecznej. Źródłem
zakażenia jest człowiek chory lub rekonwalescent. Najczęstszą drogą szerzenia się choroby
jest droga kontaktowa, również pokarmowa. W 2015 r. zgłoszono 292 przypadki tego typu
zachorowań, w tym u dzieci do lat 2 – 129, (w 2014 r. – 255, w tym dzieci do lat 2 – 92).
Ponadto zgłoszono 410 przypadków zachorowań – biegunki o prawdopodobnie zakaźnym
pochodzeniu, w tym u dzieci do lat 2 – 158 przypadków (w 2014 r. – 396, w tym u dzieci
do lat 2 – 128).
Zakażenia krwiopochodne - choroby szerzące się drogą naruszenia ciągłości tkanek.
Zakażenia wirusami HBV i HCV, ze względu na konsekwencje dla pacjenta, stanowią jeden
z ważniejszych problemów zdrowotnych. Powodowane przez nie choroby wątroby mają
swoje późne i groźne następstwa: marskość lub chorobę nowotworową tego narządu.
Prowadzone dochodzenia epidemiologiczne wskazują, że głównym miejscem zakażenia są
placówki służby zdrowia, źródłem zakażenia mogą być również zabiegi kosmetyczne,
podczas których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek.
Wirusowe zapalenie wątroby (wzw) typu B.
W 2015 r. odnotowano 6 przypadków zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu B
i 21 przypadków antygenemii HBs, w 2014 r. – 9 przypadków wzw B i 22 przypadki
antygenemii HBs.
Zauważalny na przestrzeni ostatnich lat spadek zapadalności na wzw B jest wynikiem
intensyfikacji szczepień ochronnych, zarówno w ramach szczepień obowiązkowych jak
również w wyniku realizacji programów edukacyjnych zachęcających społeczeństwo
do wykonywania szczepień na własny koszt.
Wirusowe zapalenie wątroby typu C.
Placówki służby zdrowia są jednym z miejsc gdzie może dojść do zakażenia pacjentów
wirusem typu C. Ponad 75% chorych wskazało w wywiadzie kontakt z tymi placówkami
(w przeszłości) poprzez różne formy terapii z naruszeniem ciągłości tkanek, gdzie mogło
dojść do ekspozycji na zakażenie. Obecność wirusa rozpoznawano przypadkowo, podczas
rutynowych badań diagnostycznych oraz badań związanych z oddawaniem krwi.
-6-
U większości osób zakażonych brak jest zachorowań ostrych, natomiast u ok.80% osób
rozwijają się przewlekłe następstwa. W 2015 r. zgłoszono 6 przypadków zachorowań
na wirusowe zapalenie wątroby typu C i u 38 osób wykryto przeciwciała anty HCV, w 2014 r.
odnotowano 15 zachorowań i 34 przypadków wykrycia anty HCV.
W stosunku do wzw C brak jest skutecznych środków zapobiegawczych i leczniczych (brak
szczepionki), w zapobieganiu epidemii HCV najważniejsza jest edukacja społeczeństwa oraz
pogłębienie wiedzy lekarzy i personelu medycznego z zakresu diagnozowania i leczenia
HCV. Dlatego podjęto inicjatywę wdrożenia programu edukacyjnego dla pracowników
medycznych w ramach programu „Stop HCV”.
Choroby odzwierzęce
Wścieklizna.
Nadal zagrożeniem dla ludności są pokąsania przez zwierzęta podejrzane o wściekliznę.
W Polsce zapobieganie zachorowaniom na wściekliznę oparte jest na profilaktycznym
szczepieniu osób, które mając uszkodzoną skórę miały kontakt ze śliną zwierzęcia lub były
pogryzione przez zwierzę chore lub podejrzane o zachorowanie na wściekliznę. Takie
postępowanie profilaktyczne przynosi bardzo dobre efekty. Od wielu lat nie stwierdzono
zachorowania na wściekliznę u ludzi, jednakże ze względu na potencjalne ryzyko transmisji
wirusa jedynie utrzymanie skutecznego nadzoru epidemiologicznego pozwala
zminimalizować ryzyko zachorowania człowieka.
Ze względu na wysoką śmiertelność choroby, wnikliwie analizowane były wszystkie
zgłoszenia przypadków narażenia na wściekliznę; pacjenci kierowani byli do Poradni
Kwalifikacji Szczepień p/ Wściekliźnie w Szpitalu Zakaźnym w Warszawie przy
ul. Wolskiej. Szczepieniom ochronnym p/wściekliźnie po pogryzieniu przez różne zwierzęta
(pies, kot, wiewiórka, nietoperz, nornica, kuna, szczur) poddało się 18 osób ( rok wcześniej –
30 osób ), ponadto objęto nadzorem epidemiologicznym 92 osoby, które po pogryzieniu nie
wymagały przyjęcia szczepień p/wściekliźnie (rok wcześniej – 112).
Do grupy zakażeń odzwierzęcych, w stosunku do których notuje się z każdym rokiem wzrost
ilości zachorowań należy borelioza. Do zakażenia człowieka dochodzi wskutek nakłucia
skóry przez kleszcza zarażonego bakteriami Borelia. Jest to choroba wieloukładowa,
w pierwszym stadium zakażenia pojawiają się zmiany skórne, następnie dołączają się objawy
ze strony układu nerwowego i ruchowego. Najwyższy odsetek zakażeń notuje się w grupach
o dużym ryzyku ekspozycji na kleszcze, głównie pracowników leśnych i rolników. Wykazano
61 przypadków zachorowań, w 2014 r. – 62.
Od 2009 r. rejestracją i monitorowaniem sytuacji epidemiologicznej gruźlicy jako
szczególnie niebezpiecznej choroby zakaźnej, zajmuje się Państwowy Wojewódzki Inspektor
Sanitarny w Warszawie przy ul. Żelaznej 79, natomiast od 2013 r. monitorowaniem sytuacji
epidemiologicznej gruźlicy na terenie powiatu zajmuje się Państwowy Powiatowy Inspektor
Sanitarny w Otwocku.
Przepisy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi nakładają
na osoby chore obowiązek leczenia gruźlicy oraz przewidują obowiązek leczenia szpitalnego
osób chorych na gruźlicę w okresie wydalania prątków gruźliczych (prątkowania) lub osób
z uzasadnionym podejrzeniem o prątkowanie.
-7-
Szczególne trudności w sprawowaniu nadzoru epidemiologicznego nad gruźlicą stwarzają,
zgłaszane przez lekarzy prowadzących, przypadki przerwania leczenia i hospitalizacji przez
pacjentów prątkujących, będących osobami bezdomnymi. Pacjenci stanowią zagrożenie
epidemiologiczne dla osób z otoczenia, wymagają leczenia w warunkach szpitalnych.
Polska kwalifikuje się do krajów o dobrej sytuacji epidemiologicznej gruźlicy, choć
zachorowania są ciągle częstsze niż w krajach Europy Zachodniej. W 2012 r. odnotowano
w Polsce 8478 zachorowań na gruźlicę, czyli 10-krotnie mniej niż np. w 1957 r. Wówczas
chorowało więcej dzieci i młodzieży. Obecnie zachorowania dotyczą najczęściej osób
w wieku średnim i podeszłym, czyli tych, które najprawdopodobniej zaraziły się prątkami
wcześniej, a choroba uaktywniła się u nich w związku z osłabieniem odporności. Ponadto
mężczyźni między 50 a 60 rokiem życia chorują 4-krotnie częściej niż kobiety. Częściej też
chorują osoby samotne, o niskim statusie materialnym, nadużywający alkoholu i palący.
W powiecie otwockim w ubiegłym roku zarejestrowano 50 przypadków gruźlicy, w tym
19 przypadków u osób bezdomnych.
W 2015 r. odnotowano 21 przypadków zgonów z powodu chorób zakaźnych: w tym
20 zgonów z powodu gruźlicy; w 2014 r. – 13.
Szczepienia ochronne należą do najbardziej skutecznych metod zapobiegania szerzeniu
się chorób zakaźnych. Z uwagi na niskie koszty znajdują się na pierwszym miejscu wśród
metod profilaktyki. Przy wysokim stopniu zaszczepienia następuje znaczące zmniejszenie
liczby zachorowań. W Polsce szczepienia realizuje się zgodnie z corocznymi wytycznymi
zawartymi w Programie Szczepień Ochronnych (PSO), w którym określa się system
szczepień obowiązkowych i zalecanych.
W 2015 roku na terenie powiatu otwockiego objęto nadzorem wszystkie placówki służby
zdrowia realizujące obowiązkowe szczepienia ochronne, przeprowadzono 37 kontroli
w zakresie ich wykonawstwa. Stwierdzono, że najczęściej występującymi
nieprawidłowościami były opóźnienia realizacji PSO. Jak ustalono spowodowane były
przyczynami niezależnymi od personelu, tj.:
okresowymi i stałymi p/wskazaniami do szczepień,
wyprowadzeniem się rodziny poza teren powiatu otwockiego,
sprzeciwem rodziców do szczepień dzieci wyrażonym na piśmie.
okresowym brakiem na rynku preparatów szczepionkowych (odra-świnka-różyczka,
błonica-tężec-krztusiec).
Zgłoszono 1 interwencję, uwagi dotyczyły wykonawstwa szczepień. W wyniku
przeprowadzonej kontroli w podmiocie leczniczym i sprawdzenia odpowiedniej procedury,
nie potwierdzono zasadności zgłaszanych zarzutów i nie wykazano nieprawidłowości.
Problemem staje się stale wzrastająca liczba rodziców, którzy świadomie rezygnują
z uodpornienia dzieci przez szczepienia. W 2015 r. 162 rodziców lub opiekunów odmówiło
szczepień swoich dzieci. W stosunku do lat ubiegłych ilość rodziców uchylających się
od szczepień znacząco się zwiększyła, na koniec 2013 r. problem dotyczył – 66 osób.
W związku z tym ponownie przeanalizowano wszystkie przypadki i podjęto działania
motywujące rodziców do wykonania szczepienia Wysłano 127 wezwań do rodziców dzieci
nagminnie uchylających się przed szczepieniami. W wyniku upomnienia zaszczepiono
20 dzieci.
-8-
Ponadto sprawdzono stan uodpornienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B
pracowników medycznych ( w tym pracowników domów pomocy społecznej ). Jak wynika
z uzyskanych danych zaszczepionych zostało 99,8 % pracowników.
Inspekcja
Sanitarna
monitoruje
występowanie
niepożądanych
odczynów
poszczepiennych (NOP ). W 2015 roku zarejestrowano 4 przypadki NOP, w tym 1 poważny
(odczyn skórny), pozostałe łagodne. Opracowaną dokumentację przesłano m.in. do Urzędu
Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad warunkami higieniczno-sanitarnymi
w podmiotach leczniczych, tj.: szpitalach, przychodniach, placówkach opiekuńczych oraz
indywidualnych praktykach zawodowych. Kontrole sanitarne obiektów prowadzone były
zgodnie z rocznym harmonogramem kontroli. Plan ten opracowywany został na podstawie
analizy ryzyka zagrożeń sanitarno – epidemiologicznych w podmiotach leczniczych.
W związku z tym szczególnym nadzorem objęto szpitale, w których dokonywane są coroczne
kontrole sanitarne.
Przeprowadzono 140 kontroli, tylko w 1 obiekcie - poradni stomatologicznej stwierdzono
uchybienia higieniczno-sanitarne. W stosunku do właściciela wdrożono postępowanie
mandatowe, a nieprawidłowości polecono usunąć w trybie natychmiastowym.
Ponadto przeprowadzono 2 kontrole interwencyjne, dotyczące zgłoszenia nieprawidłowości
w szpitalu i w gabinecie stomatologicznym. Potwierdzono zasadność zgłoszeń, uchybienia
dotyczyły złego stanu sanitarno-higienicznego, nie przestrzegania procedur higienicznosanitarnych, braku kontroli procesów sterylizacji wskaźnikami biologicznymi. Nałożono
2 mandaty. Powtórne kontrole potwierdziły usunięcie ww. nieprawidłowości.
Ponadto kontrole potwierdziły, że 13 podmiotów leczniczych (szpitali, przychodni, placówek
opiekuńczych) nie spełnia, określonych prawem, wymagań technicznych. Ostateczny termin
dostosowania pomieszczeń i urządzeń wyznaczony został na koniec 2017 r. W większości
programów dostosowawczych na ten termin przewidziano zarówno zakończenie remontów,
jak i uzupełnienie wyposażenia wymaganego przy udzielaniu świadczeń medycznych.
Szpitale i inne podmioty lecznicze są w trakcie realizacji programów dostosowawczych oraz
innych prac remontowych poza programem dostosowawczym tj.:
w Szpitalu Gruźliczym
- Budynek Hospicjum- odnowiono szatnię dla pracowników;
- Oddział V i XI - zainstalowano wentylację mechaniczną w brudownikach;
- Oddział XII – odnowiono pokój socjalny, gabinet pielęgniarki oddziałowej oraz gabinet
przygotowania leków i zabiegowy
w Mazowieckim Centrum Neuropsychiatrii w Zagórzu,
- Szpital w Zagórzu – w Pododdziale Rehabilitacji Narządu Ruchu wykonano
modernizację łazienki z dostosowaniem dla niepełnosprawnych oraz modernizację
oświetlenia terenu przy Oddziale Nerwic dla Młodzieży;
- Szpital w Józefowie – wykonano montaż krat w oknach w Oddziale Psychiatrycznym
dla Młodzieży;
w SPSK im. Prof. Grucy w Otwocku, ul. Konarskiego 13
- Oddano do użytkowania nowy budynek z pracowniami USG, salą intensywnej terapii,
dwoma pracowniami RTG dla potrzeb szpitala i punktem rejestracji pacjentów do
szpitala;
- Oddano do użytkowania nowy budynek rehabilitacji, w którym zlokalizowany został
-9-
oddział VIII (dawny oddział rehabilitacji) i zakład fizykoterapii leczniczej.
Równocześnie dopuszczono do użytku 10 nowych, spełniających wymogi higieniczno –
sanitarne obiektów. Do nich należą:
4 poradnie,
5 gabinetów indywidualnej praktyki zawodowej, w tym 2 o profilu zabiegowym – stomatologiczne,
1 zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy.
Choroba i obniżona odporność osób przebywających w szpitalach powoduje, że rozprzestrzenianie się tam chorób zakaźnych może następować w szybkim tempie. Występowanie
zakażeń szpitalnych jest wysoce niepożądane, gdyż zwiększa koszty leczenia. Ocenę sytuacji
epidemiologicznej w szpitalach prowadzą zespoły kontroli zakażeń zakładowych. Do ich
zadań należy monitorowanie występowania drobnoustrojów alarmowych (tj. szczególnie
niebezpiecznych) w celu wczesnego wykrywania zagrożeń i ich skutecznego zwalczania.
W 2015 r. w jednym ze szpitali stwierdzono ognisko zakażenia szpitalnego o etiologii
Clostridium difficile, obejmujące swym zasięgiem jeden oddział, zachorowało 7 osób.
W wyniku podjętych działań przeciwepidemicznych tj.: izolacji kontaktowej pacjentów
objawowych, stosowania wydzielonego sprzętu, systematycznej dezynfekcji powierzchni,
przestrzegania zasad higieny rąk, ograniczono i wygaszono ognisko.
W placówkach medycznych zarówno pacjenci jak i pracownicy narażeni są na zakażenie
drobnoustrojami chorobotwórczymi. Do zakażenia może dojść przez kontakt bezpośredni lub
pośredni: sprzęt medyczny, narzędzia, bieliznę i powierzchnie w otoczeniu chorego.
Podczas kontroli zwracano uwagę na prawidłowość prowadzenia procesów dezynfekcji
wyrobów medycznych, uwzględniając dobór stosowanych środków dezynfekcyjnych
w zakresie stężenia, czasu oraz sposób wykonania procesów dezynfekcji. Stwierdzono,
że procesy dezynfekcji prowadzono zgodnie z obowiązującymi procedurami.
Zapobieganie szerzeniu się chorób zakaźnych związanych z naruszeniem ciągłości
tkanek (podczas zabiegów chirurgicznych, transfuzji, badań endoskopowych, pobierania
krwi) polega na używaniu sprzętu jednorazowego użycia oraz prawidłowym prowadzeniu
sterylizacji sprzętu oraz narzędzi wielokrotnego użytku. W trakcie kontroli oceniano
procedury sterylizacji (kontrola procesów sterylizacji wskaźnikami biologicznymi,
chemicznymi i fizycznymi, warunki przechowywania materiału i sprzętu po sterylizacji).
Stwierdzono, że w jednym przypadku, nie zapewniono jednokierunkowego ruchu, od punktu
przyjęcia materiału skażonego do punktu wydania materiału sterylnego. Udzielono
instruktażu w zakresie prawidłowego postępowania i zalecono wdrożenie jednokierunkowego
ruchu materiału.
Kontrolowano postępowanie z odpadami medycznymi. Placówki stosują prawidłowe,
zamykane pojemniki twardościenne na odpady ostre i worki foliowe z zachowaniem
różnicowania kolorystycznego. Czas gromadzenia odpadów w oddziałach szpitalnych jak
i w gabinetach lecznictwa otwartego nie budził zastrzeżeń. Wszystkie placówki mają
podpisane umowy na odbiór odpadów medycznych z wyspecjalizowanymi firmami.
Nie odnotowano zaniedbań w zakresie postępowania z odpadami w miejscu ich wytwarzania.
Placówki medyczne osiągają bezpieczeństwo epidemiologiczne przez systematyczne
szkolenie personelu w zakresie przestrzegania procedur higieniczno-sanitarnych (mycia
i dezynfekcji rąk, sprzętów, powierzchni; dezynfekcji i sterylizacji narzędzi wielokrotnego
- 10 -
użytku; postępowania poekspozycyjnego; sprzątania i dezynfekcji pomieszczeń;
postępowania z brudną bielizną). Podczas kontroli oceniano dostępność i prawidłowość
opracowanych procedur oraz sprawdzano sposób ich wdrożenia i stosowania.
Nieprawidłowości, w tym zakresie nie zanotowano.
- 11 -
Higiena Komunalna
Do zakresu działań Inspektora Sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów
określających wymagania higieniczne i zdrowotne dotyczące higieny środowiska, a zwłaszcza
jakości wody do spożycia, w basenach i kąpieliskach, utrzymania należytego stanu
higienicznego obiektów i urządzeń użyteczności publicznej.
Jakość wody do picia.
W 2015 r. wodę dla 83,02 % mieszkańców powiatu otwockiego dostarczało 13
wodociągów (stan na 31.12.2015 r.) - wszystkie w oparciu o zasoby wód podziemnych, wśród
których:
2 wodociągi o wydajności od 1000 do 10000 m3/ dobę: w Otwocku i w Józefowie
10 wodociągów o wydajności od 100 do 1000 m3/ dobę: w Osiecku, w Sobieniach
Jeziory, w Celestynowie, w Glinie, w Ostrowi, w Bocianie, w Rzakcie, w Majdanie,
w Lipowym, w Glinkach,
1 wodociąg o wydajności poniż. 100 m3/ dobę: w Zagórzu.
Długość sieci wodociągowych w powiecie wynosi 1022,14 km. i systematycznie jest
rozbudowywana; w 2015 r. zwiększyła się o 16,46 km nowych odcinków, głównie w mieście
Józefów.
Inspekcja Sanitarna na podstawie wyników badań próbek wody pobranych z nadzoru
oraz przekazanych przez administratorów wodociągów dokonuje oceny jakości wody.
Oceniono, że w 11 nadzorowanych wodociągach woda była przydatna do spożycia przez
ludzi, a w 2 wodociągach wodę dopuszczono warunkowo do spożycia:
w wodociągu lokalnym; hydrofornia osiedlowa w Zagórzu ze względu na
ponadnormatywne zawartości parametrów fizyko-chemicznych: żelaza, manganu
i mętności,
w wodociągu publicznym Sobienie Jeziory w związku z ponadnormatywną zawartością
manganu w wodzie.
W obu przypadkach prowadzone jest postępowanie administracyjne w stosunku do
administratorów sieci, o doprowadzenie jakości wody w wodociągach do zgodnych
z przepisami.
Dobrą jakość wody pod względem mikrobiologicznym i fizyko-chemicznym przez cały
2015 r. notowano w 5 wodociągach publicznych: Celestynów i Glina - gm. Celestynów,
Bocian - gm. Kołbiel, oraz Majdan i Lipowo, gm. Wiązowna (w 2014 r. w 6 wodociągach).
W trakcie 2015 r. roku w 2 wodociągach woda pod względem bakteriologicznym nie
odpowiadała obowiązującym normom. Dotyczyło to wodociągów:
publicznego w miejscowości Sobienie Jeziory, gdzie w próbkach wody stwierdzono
bakterie grupy coli: 4 jtk i 30 jtk (n.d.z. - 0 jtk)
lokalnego; hydroforni osiedlowej w miejscowości Zagórze, gm. Wiązowna, gdzie
również stwierdzono bakterie grupy coli: 33 jtk (n.d.z. - 0 jtk).
Wydano decyzje administracyjne z natychmiastowym terminem podjęcia działań
- 12 -
naprawczych. Przeprowadzone, przez administratorów, dezynfekcje sieci spowodowały
przywrócenie dobrej, w zakresie parametrów mikrobiologicznych, jakości wody
w wodociągach.
Dobrą jakość wody pod względem fizyko-chemicznym przez cały 2015 r. notowano
w 5 wodociągach publicznych: Celestynów i Glina - gm. Celestynów, Bocian - gm. Kołbiel,
oraz Majdan i Lipowo, gm. Wiązowna.
W 6 wodociągach przekroczenia norm w zakresie wymagań fizyko-chemicznych wody
występowały sporadycznie.
W zbadanych próbkach wody stwierdzono:
w wodociągu publicznym w Otwocku, (na 62 prób) w 1 próbce stwierdzono ponadnormatywną mętność –5,9 NTU (n.d.z. – 1 NTU),
w wodociągu publicznym w Józefowie (na 19 prób) w 1 próbce stwierdzono
ponadnormatywną mętność - 4,2 NTU (n.d.z. – 1 NTU),
w wodociągu publicznym w Glinkach (na 14 prób) w 4 próbkach stwierdzono: 4-krotnie
nieprawidłową mętność: od 1,5 NTU do 3,2 NTU (n.d.z.-1,0 NTU), 2-krotnie
nieakceptowany zapach - zapach chemiczny (nie określono w ww. rozporządzeniu –
powinien być akceptowalny przez konsumentów i bez nieprawidłowych zmian) oraz
1 raz ponadnormatywną zawartość żelaza – 229 µg/l (n.d.z.- 200 µg/l),
w wodociągu publicznym w Ostrów, gm. Celestynówe (na 10 prób) stwierdzono
w 1 próbce nieakceptowalny zapach - zapach chemiczny (nie określono w ww.
rozporządzeniu – powinien być akceptowalny przez konsumentów i bez
nieprawidłowych zmian),
w wodociągu publicznym w Rzakcie, gm. Wiązowna, (na 11 prób) stwierdzono
w 1 próbce ponadnormatywną zawartość żelaza – 356 µg/l (n.d.z.- 200 µg/l),
w wodociągu publicznym w Osiecku, (na 11 prób) stwierdzono w 1 próbce
nieakceptowalny zapach - zapach chemiczny (nie określono w ww. rozporządzeniu –
powinien być akceptowalny przez konsumentów i bez nieprawidłowych zmian).
We wszystkich przypadkach administratorzy szybko podejmowali skuteczne działania
naprawcze polegające na płukaniu instalacji w stacji uzdatniania wody i sieci przesyłowych.
O wydanych ocenach jakości wody w nadzorowanych wodociągach informowano
administratorów wodociągów, władze samorządowe i lokalną prasę.
Pomimo sukcesywnego rozbudowywania sieci wodociągowych, ok. 17 % ludności
powiatu otwockiego zaopatruje się w wodę z własnych ujęć. Studnie przydomowe nie są
objęte nadzorem Inspekcji Sanitarnej i dlatego nie można ocenić jakości wody ujmowanej
ze studni. Niekorzystny wpływ na jakość wody z ujęć indywidualnych może mieć zbyt małe
skanalizowanie miast i wsi, a także nieszczelne szamba przydomowe. W 2015 r. wiele
gospodarstw domowych w Józefowie, po rozbudowie sieci wodociągowej podłączyło się do
publicznego wodociągu korzystając z wody będącej pod nadzorem sanitarnym.
Jakość wody w kąpieliskach
W powiecie otwockim znajduje się 1 kąpielisko, w Kącku, które jako jedno z pięciu
kąpielisk z terenu województwa mazowieckiego było raportowane do Komisji Europejskiej
(w 2014 r. 9 kąpielisk raportowanych.).
Kąpielisko zostało przed sezonem letnim dopuszczone do kąpieli na podstawie
przeprowadzonej kontroli i uzyskania pozytywnych wyników badań, pobranych z nadzoru
- 13 -
próbek wody. W kąpielisku, w ciągu trwania sezonu, właściciel zbadał 8 próbek wody
zgodnie z ustalonym z Inspekcją Sanitarną harmonogramem. Jakość wody odpowiadała
obowiązującym przepisom. Wydano 5 ocen bieżących o przydatności wody do kąpieli
w kąpielisku, sezonową ocenę jakości wody i ocenę czteroletnią, określając jej jakość jako
doskonałą.
W 2015 r. nie zorganizowano miejsca wykorzystywanego do kąpieli nad rzeką Świder,
pomimo ogromnego zainteresowania mieszkańców powiatu.
Jakość wody w basenach kąpielowych.
Inspekcja Sanitarna prowadzi nadzór nad basenami, ale od 2011 r. nie dokonuje badań
jakości wody basenowej. Obecnie badanie jakości wody w basenach jest zadaniem
administratora obiektu.
W jedynym ogólnodostępnym basenie, w Integracyjnym Centrum Sportu i Rekreacji
w Józefowie administrator dokonuje badań wody, w ramach kontroli wewnętrznej,
z częstotliwością raz na miesiąc. W 2015 r. nie stwierdzono w wodzie obecności bakterii
chorobotwórczych.
Ponadto w powiecie otwockim funkcjonują 3 baseny w hotelach, jeden w ośrodku
szkoleniowym oraz basen rehabilitacyjny w szpitalu. Właściciele prowadzą nadzór nad
jakością wody w basenach w ramach kontroli wewnętrznej i okazują Inspekcji Sanitarnej
sprawozdania z badań. W 2015 r. nie stwierdzono w wodzie ww. obiektów obecności bakterii
chorobotwórczych.
W dniu 02.12.2015 r. zostało ogłoszone rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia
09.11.2015 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach (Dz. U.
z 2015 r. poz. 2016 r.). Rozporządzenie reguluje obowiązki właścicieli i administratorów
pływalni oraz określa zakres nadzoru Inspekcji Sanitarnej; określono czas dostosowawczy do
wymogów rozporządzenia do 16.06.2016 r.
Jakość wody z instalacji wody ciepłej.
W 2015 r. kontynuowano nadzór nad jakością wody ciepłej w instalacjach wody ciepłej
w obiektach użyteczności publicznej pod kątem występowania bakterii Legionella sp.
Bakterie te kolonizują instalacje wodne, a w szczególności urządzenia wytwarzające aerozol
wodno-powietrzny tj.: wanny, prysznice, inhalatory, nawilżacze, myjnie, klimatyzatory.
Pałeczki Legionella, obecne w aerozolu, mogą być przyczyną ciężkich schorzeń płucnych dla
ludzi korzystających z tych urządzeń.
Zbadano 30 prób wody ciepłej pobranych ze szpitali, niepublicznych zakładów opieki
zdrowotnej, hoteli i obiektów świadczących usługi noclegowe oraz domów opieki.
W 17 próbkach stwierdzono ponadnormatywną liczbę bakterii Legionella sp. W związku
z tym polecono dostosować jakość wody w instalacji wody ciepłej do obowiązujących
przepisów:
w N.Z.O.Z. Medi-System Zakład Opiekuńczo Rehabilitacyjno-Leczniczy „Marianna”
w Majdanie gdzie w 10 pobranych próbkach wody stwierdzono ponadnormatywną ilość
bakterii Legionella sp. pomimo wielokrotnych dezynfekcji sieci wody ciepłej.
w N.Z.O.Z. Rehabilitacja Zakład Pielęgnacyjno-Opiekuńczy Dom Opieki „Maria”,
w Zakręcie w dniu 18.03.2015 r. w 3 pobranych próbkach wody stwierdzono
ponadnormatywną obecność bakterii Legionella sp. Właściciel budynku przeprowadził
- 14 -
skuteczną dezynfekcję termiczną, co doprowadziło jakość wody ciepłej do zgodnej
z obowiązującymi przepisami.
w obiekcie hotelowym w 3 próbkach wody pobranych w ramach kontroli wewnętrznej
stwierdzono ponadnormatywną zawartość bakterii Legionella sp. po przeprowadzeniu
dezynfekcji instalacji wody ciepłej uzyskano poprawę jej jakości.
w szpitalu Euromedic Onkoterapia – Międzynarodowe Centrum Onkoterapii w Otwocku
pobrano 9 próbek wody (w tym 1 z kontroli wewnętrznej) na obecność bakterii
Legionella sp.: i w 1 próbce stwierdzono przekroczenia. Po przeprowadzeniu
dezynfekcji, w kontrolnej próbce nie stwierdzono bakterii Legionella sp.
W pozostałych obiektach użyteczności publicznej, w których badano jakość wody w instalacji
wody ciepłej, nie stwierdzono przekroczeń Legionella sp.
Stan sanitarno-porządkowy w obiektach użyteczności publicznej.
Oceniając ryzyko wystąpienia chorób zakaźnych, do obiektów, w których jest ono
szczególnie duże należy zaliczyć zakłady fryzjerskie, fryzjersko-kosmetyczne i tatuażu, gdzie
może dojść do naruszenia ciągłości skóry. Używanie brudnych narzędzi, w szczególności
ostrych, może spowodować zakażenie wirusami krwiopochodnymi: wirusowego zapalenia
wątroby typu B i C oraz HIV, jak również bakteriami chorobotwórczymi np.: gronkowcami
oraz grzybicami skóry. Dlatego podczas kontroli sanitarnych szczególną uwagę zwracano na
postępowanie z narzędziami i przyborami fryzjerskimi.
W 2015 r. zarejestrowanych było 158 zakładów fryzjerskich, fryzjersko-kosmetycznych
i tatuażu, w których przeprowadzono 131 kontroli i nałożono 9 mandatów karnych na sumę
1400 zł (w 2014 r. nałożono 10 mandatów), w związku z nieprawidłowym postępowaniem
z narzędziami tj. brakiem ich dezynfekcji lub sterylizacji, brakiem badań skuteczności
sterylizacji, nieprzestrzeganiem procedur postępowania z narzędziami lub brakiem ich
opracowania.
Jak oceniono, większość pracowników i właścicieli w nadzorowanych zakładach
fryzjersko-kosmetycznych posiada wiedzę na temat ryzyka zakażenia klientów chorobami
zakaźnymi. Problem natomiast stanowią nowo otwierane zakłady, których właściciele nie
informują Inspekcji Sanitarnej o rozpoczęciu działalności. W większości przypadków
zarówno oni jak i personel nie posiada wiedzy o zaostrzonych wymaganiach higieniczno –
sanitarnych przy świadczeniu usług z naruszeniem ciągłości tkanek, przez co obiekty takie
stanowią potencjalne zagrożenia sanitarne dla osób korzystających z ich usług.
Kontrolami objęto także inne zakłady użyteczności publicznej tj.: zakłady opieki
zdrowotnej, domy pomocy społecznej, hotele, obiekty świadczące usługi noclegowe, obiekty
sportowe, zakłady pogrzebowe, dworce PKP i przystanki kolejowe, przystanki autobusowe,
środki transportu publicznego, tereny rekreacyjne (piaskownice, place zabaw, park miejski
i skwer miejski).
W wyniku kontroli w 2 obiektach nałożono mandaty karne:
w obiekcie świadczącym usługi noclegowe w związku z nieprawidłowym
postępowaniem z bielizną, oraz brudnymi sanitariatami,
w placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle
chorym lub osobom w podeszłym wieku ze względu na stwierdzony brud i bałagan
w pokojach i magazynie bielizny oraz palenie papierosów w dyżurce pielęgniarek.
- 15 -
W 2015 r. do PPIS w Otwocku wpłynęło 69 interwencji (w 2014 r. - 18), które dotyczyły:
4 - nieprawidłowego stanu sanitarno-higienicznego obiektów: zakładu fryzjerskiego (1),
części wspólnych bloku mieszkalnego (1), ośrodka wypoczynkowego (1), świadczącego
usługi noclegowe (1),
8 - nagromadzenia odpadów na działce (1), zagrożenia powodowanego przez psie
odchody zalegające na trawnikach (1), wylewania ścieków na teren posesji (3), złego
stanu sanitarno-technicznego szamb i ustępu wolnostojącego na terenie przy budynku
wielorodzinnym (1), nieprzyjemnego zapachu części wspólnych budynku ze względu na
prowadzone prace malarskie (1), uciążliwości odorowych z obory (1).
57 (wielokrotnie od tych samych osób) - zanieczyszczeń powietrza wokół instalacji firmy
PPHU Lekaro w Woli Duckiej i składowiska odpadów Sater w Świerku oraz ich
negatywnego wpływu na zdrowie mieszkańców.
Problem uciążliwości odorowych nie leży w kompetencjach Inspekcji Sanitarnej. Jednak
z uwagi na fakt, że mieszkańcy zgłaszali niekorzystny wpływ działalności obu firm na ich
zdrowie, wysłano zapytania do okolicznych przychodni, czy w ostatnim czasie zwiększyła się
zachorowalność mieszkańców na choroby, których przyczyną mogłyby być uciążliwości
odorowe. Uzyskane informacje od kierownika jednej z przychodni lekarskiej przekazano do
jednostki nadrzędnej, z uwagi na fakt, że dotyczyły one chorób, które nie podlegają
obowiązkowi zgłoszeń do Inspekcji Sanitarnej. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny
w Warszawie, w ramach swoich uprawnień, wystąpił do Starosty otwockiego pismem z dnia
28.05.2015 r. o sporządzenie przeglądów ekologicznych działających instalacji (składowiska
odpadów Sater i instalacji firmy Lekaro) w zakresie zgodnym z art. 238 ustawy Prawo
ochrony środowiska z dnia 27.04.2001 r. (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1232), ze szczególnym
uwzględnieniem wpływu ww. instalacji na zdrowie ludzi oraz bezwzględne zastosowanie się
do zaleceń dotyczących przeprowadzenia odpowiednich działań zapobiegawczych
i naprawczych, mających na celu ograniczenie wpływu tych instalacji na zdrowie ludzi.
Zgłoszenia mieszkańców w 30 przypadkach przesłano zgodnie z kompetencjami do
rozpatrzenia do innych organów: Inspekcji Ochrony Środowiska, urzędów miast i gmin oraz
inspekcji nadzoru budowlanego. Pozostałe rozpatrzono przeprowadzając każdorazowo
kontrole sanitarne. Jedynie jedną interwencję dotycząca złego stanu sanitarno-higienicznego
w obiekcie świadczącym usługi noclegowe oceniono jako zasadną.
- 16 -
Higiena Pracy
Celem działania Inspekcji Sanitarnej w zakresie higieny pracy jest ochrona pracowników
przed niekorzystnymi skutkami narażenia na czynniki pochodzenia chemicznego, fizycznego
i biologicznego w środowisku pracy. Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad
warunkami pracy kontrolując przestrzeganie przepisów dotyczących utrzymania należytego
stanu higienicznego zakładów pracy oraz zapobiegania powstawaniu chorób zawodowych
i innych chorób związanych z warunkami pracy.
W roku 2015 przeprowadzono 148 kontroli w 118 zakładach pracy zatrudniających 8634
pracowników (na zarejestrowanych 364 zakładów pracy zatrudniających 15890
pracowników). W 15 zakładach stwierdzono nieprawidłowości (w 2014 r. w 20 zakładach),
co oznacza, że w ok. 10 % skontrolowanych zakładów nie przestrzegane są wymagania
higieniczne i zdrowotne wobec zatrudnionych pracowników. Mając na względzie zdrowie
pracowników nakazywano i egzekwowano usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości wydano 14 decyzji administracyjnych, zawierających 30 nakazów.
Do obowiązków pracodawców należy wykonywanie profilaktycznych badań lekarskich
– wstępnych i okresowych pracowników oraz ocena ryzyka zawodowego pracowników
związanego z wykonywaną pracą. Ocena ta dokonywana jest w celu wykrycia zagrożeń
w środowisku pracy oraz wprowadzenia środków ograniczających szkodliwy wpływ procesu
pracy na pracownika. W 2015 r. wszyscy pracownicy w skontrolowanych zakładach
posiadali aktualne zaświadczenia lekarskie. Zanotowano natomiast jeden przypadek braku
opracowania oceny ryzyka zawodowego w zakładzie przetwórstwa warzyw i owoców.
Nakazano usunąć tę niezgodność niezwłocznie.
Nieprawidłowości dotyczące warunków bhp stwierdzono w 5 zakładach, w których
nakazano odnowienie pomieszczeń pracy i pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, naprawienie
zniszczonych podłóg i schodów, oraz wydzielenia szatni dla mężczyzn.
Kontrola obowiązku wykonywania przez pracodawców badań i pomiarów czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wykazała, że w 8 skontrolowanych zakładach
(w 2014 r. – w 9 zakładach) nie przeprowadzono ich w obowiązującym terminie lub nie
wpisano wyników do rejestru i karty badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy. Polecono usunąć te nieprawidłowości w trybie pilnym.
Na terenie powiatu otwockiego najczęściej występującym czynnikiem szkodliwym
w środowisku pracy jest hałas, na który narażonych jest blisko 258 pracowników.
W 8 zakładach (na 60 skontrolowanych, w których występuje hałas) brak było aktualnych
badań i pomiarów hałasu. Wydano decyzje administracyjne, w wyniku których wykonano
badania we wszystkich przypadkach.
W 3 zakładach stwierdzono przekroczenia najwyższego dopuszczalnego natężenia hałasu
(85 dB). Przekroczenia te dotyczą pojedynczych stanowisk pracy (przy automatach do
obróbki metalu, na stanowiskach młynów do przemiału odpadów z tworzyw sztucznych, przy
szlifierkach do obróbki spawów), w których ze względów technologicznych nie ma
możliwości zmniejszenia poziomu hałasu. Kontrole wykazały, że w celu zapobiegania
- 17 -
skutkom zdrowotnym wywołanym przez hałas podejmowane są działania organizacyjnotechniczne zmierzające do ograniczenia narażenia pracowników. Odbywa się to poprzez:
zaopatrzenie pracowników w atestowane ochronniki słuchu oraz obowiązek ich
używania,
okresowe badania lekarskie rozszerzone o badania słuchu,
oddzielenie pomieszczeń socjalnych od pomieszczeń produkcyjnych.
Narażenie pracowników na pyły występuje w 30 zakładach pracy. W roku 2015
skontrolowano 23 firmy takie jak: zakłady poligraficzne, warsztaty samochodowe, zakłady
produkujące kosmetyki, detergenty, piekarnie i zakłady produkujące wyroby betoniarskie.
Na podstawie analizy okazanych wyników badań i pomiarów nie stwierdzono przekroczenia
najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) pyłu całkowitego zawierającego wolną
krystaliczną krzemionkę - wskaźnika zagrożenia powstawania chorób układu oddechowego
( m. in. pylicy).
Narażenie pracowników na środki chemiczne występuje w 99 zakładach stosujących
substancje i mieszaniny niebezpieczne. Są to:
szpitale, ze względu na stosowanie środków dezynfekcyjnych i tlenku etylenu
w sterylizatorniach,
laboratoria - odczynniki chemiczne,
drukarnie - farby, lakiery i rozpuszczalniki,
zakłady produkujące kosmetyki, detergenty i tworzywa sztuczne – substancje
i mieszaniny niebezpieczne,
garbarnie - kwas siarkowy i barwniki,
galwanizernie - kwasy, wodorotlenki, chromiany, cynk,
zakłady mechaniczne - oleje i rozpuszczalniki,
baseny i zakłady uzdatniania wody – m. in. podchloryn sodu,
sklepy z chemikaliami.
Przeanalizowano wyniki badań i pomiarów czynników chemicznych w 49 skontrolowanych
zakładach, i nie stwierdzono przekroczeń NDS na stanowiskach pracy. Podczas kontroli
dotyczących stosowania substancji i mieszanin chemicznych zwracano uwagę
na prawidłowość oznakowania chemikaliów stosowanych i magazynowanych w zakładach
pracy oraz czy pracownicy są zapoznani z kartami charakterystyki tych związków. Karta
charakterystyki substancji lub mieszaniny zawiera informacje dotyczące niebezpiecznych
właściwości oraz zagrożeń, jakie może stwarzać ich działanie. W karcie tej znajdują się
informacje o sposobie bezpiecznego stosowania, zasadach postępowaniu w przypadku pożaru
czy niezamierzonego uwolnienia do środowiska, o warunkach transportu oraz o możliwych
sposobach udzielania pierwszej pomocy w przypadku narażenia na działanie takiego
produktu. Nie odnotowano nieprawidłowości przy stosowaniu substancji i preparatów
chemicznych.
Na terenie powiatu otwockiego w 13 zakładach występują substancje, preparaty, czynniki
i procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy.
Są to zakłady stolarskie, w których używane jest drewno twarde (dąb i buk) ze względu na
narażenie na ich pyły, galwanizernie, w których wykonuje się chromowanie przedmiotów
chromem Cr (VI), zakłady służby zdrowia, gdzie występuje tlenek etylenu w procesie
sterylizacji oraz promieniowanie jonizujące podczas badań radiologicznych, Narodowe
Centrum Badań Jądrowych i Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych,
- 18 -
w których występuje promieniowanie α, β, γ, X i neutronowe oraz przedsiębiorstwa budowy
dróg ze względu na kontakt z benzo/a/pirenem. W roku 2015 skontrolowano 8 takich
zakładów. Badania środowiskowe nie wykazały przekroczeń dopuszczalnych norm
w żadnym z tych zakładów. Jednakże, w związku z tym, że sam kontakt z czynnikiem
rakotwórczym może być niebezpieczny dla zdrowia pracowników, firmy zobowiązane są do
prowadzenia rejestru prac i rejestru pracowników narażonych na czynniki rakotwórcze.
Podczas kontroli nie stwierdzono uchybień w tym zakresie.
W powiecie otwockim w 48 zakładach znajdujących się w rejestrze, 2425 pracowników
narażonych jest na czynniki biologiczne. Narażenie 741 pracowników na czynniki
biologiczne 3 grupy zagrożenia czynnikiem biologicznym (tj. czynnikiem, mogącym
wywoływać u ludzi ciężkie choroby zakaźne) występuje: w szpitalach, w pogotowiu
ratunkowym, w leśnictwie, w zakładach usług komunalnych zajmujących się odpadami
stałymi i płynnymi, w zakładach zajmujących się zaopatrzeniem ludności w wodę
i odprowadzaniem ścieków z kanalizacji miejskiej. W 2015 r. skontrolowano 26 zakładów,
w których występuje narażenie na czynniki biologiczne. Stwierdzono, że pracownicy są
prawidłowo zaopatrzeni w odzież ochronną i środki ochrony osobistej. W 2 zakładach nie
sporządzono rejestru prac oraz rejestru pracowników narażonych na 3 grupę zagrożenia
czynnikiem biologicznym. Wydano decyzje administracyjne, w wyniku których sporządzono
rejestry.
Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Otwocku otrzymuje, na zasadzie
powiadomień alarmowych, informacje o wprowadzaniu do obrotu na terenie całego kraju
środków biobójczych, które zawierają substancje czynne niedozwolone lub nie mają
pozwolenia na obrót. W 2015 r. takich powiadomień dotyczących firm prowadzących
działalność na terenie powiatu otwockiego nie odnotowano.
Usuwanie pokryć dachowych zawierających eternit we własnym zakresie lub przez
firmy, których pracownicy nie są przeszkoleni i nie posiadają odpowiedniej odzieży
(kombinezony oraz maski jednorazowe i rękawice jednorazowe) stwarza zagrożenie zarówno
dla zdrowia pracowników jak i okolicznego społeczeństwa (eternit nie jest prawidłowo
utylizowany) . Eternit zawiera azbest, którego wdychanie prowadzi do chorób układu
oddechowego: pylicy azbestowej (azbestozy), łagodnych zmian opłucnowych, raka płuc,
międzybłoniaka opłucnej i otrzewnej. Nowotwory spowodowane przez azbest są
nowotworami złośliwymi. Na terenie powiatu otwockiego istnieją firmy posiadające
przeszkolonych pracowników na prowadzenie prac z azbestem. Jednakże, w związku
z brakiem obowiązku uzyskania pozwolenia na demontaż wyrobów zawierających azbest
przez firmy wykonujące wymianę pokryć dachowych można przypuszczać, że prace
te wykonywane są we własnym zakresie.
Inspekcja Sanitarna realizując zadania dotyczące nadzoru nad warunkami pracy prowadzi
również postępowania administracyjne w sprawie chorób zawodowych. W toku postępowania
tut. Inspektor wydaje imienną decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej lub o braku
podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Sporządzona zostaje ocena narażenia
zawodowego u osoby, u której podejrzewa się chorobę zawodową, w oparciu o informacje
o przebiegu zatrudnienia w narażeniu na czynnik szkodliwy dla zdrowia, który może być
przyczyną powstania choroby zawodowej lub mieć związek ze sposobem wykonywania pracy
(nadmierne przeciążenie układu ruchu).
- 19 -
Niewielkie uprzemysłowienie powiatu otwockiego wiąże się z podobnym narażeniem
pracowników na uciążliwe i szkodliwe czynniki mogące powodować wystąpienie chorób
zawodowych. W roku 2015 wydano 7 decyzji dotyczących chorób zawodowych: 2 decyzje
o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej oraz 5 decyzji o stwierdzeniu choroby
zawodowej:
pylicy krzemowej u pracownika odlewni,
boreliozy u rolnika,
boreliozy u pracownika nadleśnictwa,
gruźlicy u pielęgniarki,
gruźlicy u sanitariusza.
Zapoczątkowane w roku 2010 działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie
zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu środków zastępczych na terytorium
Rzeczpospolitej Polskiej były kontynuowane w roku 2015. Środki zastępcze (dopalacze)
to substancje pochodzenia syntetycznego lub naturalnego używane zamiast lub w tych
samych celach co narkotyki. Zawierają one substancje czynne, o działaniu psychoaktywnym,
nie zawsze znajdujące się na liście substancji objętych kontrolą ustawową. W związku z tym,
że proces ich wytwarzania odbiega od standardów produkcji leków farmaceutycznych, trudno
jest przewidzieć sposób działania takiego środka psychoaktywnego na organizm. Do końca
września 2010 roku sprzedaż dopalaczy odbywała się za pośrednictwem wyspecjalizowanych
sklepów (tzw. smart shopów), stacjonarnych i internetowych. Obecnie sprzedaż dopalaczy
jest w Polsce nielegalna. Mimo wprowadzonego zakazu sprzedaży nadal słyszy się
w mediach o przypadkach zatrucia środkami psychoaktywnymi wśród dzieci i młodzieży.
Inspekcja Sanitarna we współpracy z Policją prowadzi monitoring wprowadzania do
obrotu dopalaczy, w stacjonarnych punktach sprzedaży oraz w internecie. W 2015 r. nie
uzyskano informacji o prowadzeniu takiej działalności na terenie powiatu otwockiego.
W ramach prowadzonych działań oświatowych odbyło się wiele spotkań i narad
informacyjno-edukacyjnych (poradnictwo, dystrybucja materiałów edukacyjnych). W roku
2015 przeprowadzono szkolenie dla rodziców uczniów gimnazjum w Otwocku na temat
szkodliwości spożywania środków psychoaktywnych wśród dzieci i młodzieży oraz sposobu
postępowania z młodymi ludźmi podejrzanymi o ich stosowanie. Przekazano też materiały
informacyjne.
Ponadto w roku 2015 przeprowadzono kontrole tematyczne, podczas których rozpoznano
zagrożenia dla pracowników zatrudnionych w zakładach produkujących artykuły spożywcze
(kontynuacja zamierzenia realizowanego w 2014 r.). Skontrolowano 5 zakładów. W 1 firmie
(przetwórstwo warzyw i owoców) stwierdzono nieprawidłowości dotyczące braku szkoleń
bhp okresowych oraz braku opracowania ryzyka zawodowego dla pracowników.
Po wydaniu decyzji, ww. uchybienia zostały usunięte.
Drugim z zadań było prowadzenie nadzoru nad warunkami pracy i wypełnianiem przez
pracodawców obowiązków dotyczących narażenia zawodowego pracowników na rtęć i jej
związki. Skontrolowano 2 zakłady – laboratoria, w których pracownicy narażeni są na kontakt
ze związkami rtęci. Nie stwierdzono nieprawidłowości.
W nadzorowanym terenie nie zanotowano zakładów, w których warunki zdrowotne
środowiska pracy byłyby zdecydowanie złe. Działania o charakterze informacyjnoedukacyjnym oraz wzrost świadomości pracodawców w zakresie bezpieczeństwa i higieny
- 20 -
pracy na przestrzeni ostatnich lat, przyczyniają się do poprawy warunków pracy. W nowo
powstających firmach stanowiska pracy są nowoczesne, z prawidłowym zapleczem socjalnosanitarnym, zapewniające pracownikom właściwe, zgodne z przepisami warunki pracy.
W dniach 17-19.11.2015 r. pracownicy PPIS w Otwocku brali udział w ćwiczeniach
Krajowego Systemu Wykrywania Skażeń i Alarmowania PATROL 15. W ramach ww.
ćwiczeń sporządzono meldunki i końcowe sprawozdania z ćwiczenia zgodnie z instrukcją.
W roku 2015 do Sekcji Higieny Pracy wpłynęło 8 interwencji (w roku 2014 zanotowano
ich 10). Głównie (6) dotyczyły one właściwości Inspektoratu Ochrony Środowiska a nie
Inspekcji Sanitarnej, gdyż skarżono się na hałas oraz zanieczyszczania środowiska przez
firmy produkcyjne. Jedno zgłoszenie dotyczyło braku karty charakterystyki w języku polskim
dla tuszów do drukarek – zakład okazał karty charakterystyki w języku polskim. Dodatkowo
sprawdzono oznakowanie na etykiecie produktu wyprodukowanego na terenie powiatu
otwockiego. Etykiety były prawidłowe.
- 21 -
Higiena Żywności, Żywienia
i Przedmiotów Użytku
Państwowa Inspekcja Sanitarna sprawuje nadzór nad warunkami produkcji,
przechowywania, sprzedaży i transportu środków spożywczych, ocenia sposób żywienia
w zakładach żywienia zbiorowego, oraz zajmuje się warunkami produkcji i jakością,
w aspekcie zdrowotnym, materiałów przeznaczonych do kontaktów z żywnością oraz
kosmetyków znajdujących się w obrocie.
W powiecie otwockim w 2015 r. zarejestrowanych było 1238 zakładów, które podlegają
nadzorowi prowadzonemu przez pracowników sekcji higieny żywności, żywienia
i przedmiotów użytku. W związku z objęciem nadzorem sanitarnym produkcji pierwotnej
i sprzedaży bezpośredniej prowadzonej przez rolników zanotowano znaczne zwiększenie
ilości zarejestrowanych obiektów (10%) w stosunku do 2014 r..
Kierując się analizą ryzyka skontrolowano 402 zakłady, przeprowadzając 639 kontrole: 622
w zakładach żywnościowo-żywieniowych, 11 w wytwórniach kosmetyków oraz 6 w związku
z wydaniem świadectw eksportowych. Kontrole przeprowadzano w celu sprawdzenia czy
stan sanitarny objętych nadzorem zakładów jest zgodny z obowiązującymi przepisami
prawnymi. W związku z wejściem w życie od 01.09.2015 r. rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do
sprzedaży dzieciom w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać
środki spożywcze stosowane w ramach żywienia dzieci i młodzieży w tych jednostkach,
przeprowadzono 24 kontrole w stołówkach szkolnych i przedszkolnych oraz w sklepikach
szkolnych.
Odnotowano, że stan sanitarno-higieniczny obiektów był bardzo zróżnicowany. W powiecie
otwockim występują zarówno obiekty nowoczesne jak i obiekty stare; oraz małe (sklepy
wiejskie i osiedlowe) i bardzo duże (typu super-markety). Nie wszystkie z tych obiektów
spełniały wymogi unijne i krajowe. W celu usunięcia niezgodności wydano 27 decyzji
administracyjnych. W skontrolowanych zakładach najczęstszymi przyczynami wszczęcia
postępowania administracyjnego było stwierdzenie:
brudnych, z odpryskami, trudnych do utrzymania w czystości ścian, podłóg i sufitów,
braku punktów wodnych koniecznych do prawidłowego funkcjonowania zakładu,
nieprawidłowo opracowanej dokumentacji dobrej praktyki higienicznej i dobrej praktyki
produkcyjnej ( GHP, GMP).
W stosunku do poprzedniego roku ilość decyzji administracyjnych, skutkujących wydaniem
zaleceń sanitarno-technicznych, zmniejszyła się o 40%.
W 2015 r. nie zanotowano ani jednego przypadku zagrożenia epidemicznego na skutek
nieprawidłowości higieniczno-sanitarnych w skontrolowanych obiektach; w związku z tym
nie wydano decyzji wstrzymujących działalność zakładów, w 2014 r. takich decyzji było 3.
Nałożono 52 mandaty karne (o 36% mniej niż w roku ubiegłym).
Najczęstszymi przyczynami wdrożenia postępowania mandatowego było:
- 22 -
nie prowadzenie identyfikacji dostawców lub odbiorców żywności,
nieodpowiedni stan sanitarny-brudne pomieszczenia i sprzęt,
nie wdrażanie procedur opartych na zasadach systemu HACCP,
wprowadzanie do obrotu środków spożywczych po terminie przydatności do spożycia lub
minimalnej dacie ważności.
Najwięcej mandatów karnych wystawiono w zakładach gastronomicznych i sklepach.
Również te obiekty oceniono jako najczęściej wymagające poprawy stanu sanitarnotechnicznego. Analiza dokumentacji wskazuje, że w zakładach, w których stwierdzono
podstawy do wystawienia mandatów, brak było również prawidłowego opracowania
i przestrzegania dobrej praktyki higienicznej i dobrej praktyki produkcyjnej (GHP i GMP).
W 2015 r. zmniejszyła się znacznie (o 67% ) liczba wniosków, przekazanych do
jednostki zwierzchniej, o ukaranie w związku z rozpoczęciem lub rozszerzeniem działalności
bez zgody Inspekcji Sanitarnej. Wnioskowano również o nałożenie kary pieniężnej dla
przedsiębiorcy, który sugerował właściwości lecznicze środków spożywczych oferowanych
do sprzedaży przez internet.
Na podstawie ilości nałożonych mandatów oraz wydawanych decyzji administracyjnych
dotyczących poprawy stanu sanitarno-technicznego zakładów, należy uznać, że stan sanitarny
w zakładach żywieniowo-żywnościowych uległ nieznacznej poprawie w stosunku do
ubiegłego roku. Jednak w dalszym ciągu trudno przekonać przedsiębiorców, że przestrzeganie
dobrej praktyki higienicznej i dobrej praktyki produkcyjnej (GHP i GMP) w ich obiektach
zapewni bezpieczeństwo zdrowotne produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności.
Pracownicy Inspekcji Sanitarnej podczas kontroli prowadzą analizę jakości posiłków
oferowanych w zakładach żywienia zbiorowego typu zamkniętego: stołówkach szkolnych,
przedszkolach, szpitalach i domach pomocy społecznej. W 2015 r. dokonano skróconej
dekadowej oceny jadłospisów w 43 zakładach. Nieprawidłowości stwierdzono w 3 zakładach.
Dotyczyły one: podawania mało urozmaiconych posiłków, zbyt małej ilości warzyw
i owoców w posiłkach, oraz serwowania niskogatunkowych wędlin, o dużej zawartości
tłuszczów.
W celu określenia jakości wprowadzanych do obrotu środków spożywczych oraz
przedmiotów użytku, pobrano do badań laboratoryjnych 266 prób. Były to: środki spożywcze
specjalnego przeznaczenia dla dzieci i niemowląt, ciasta, wyroby garmażeryjne, produkty
mleczarskie, lody, tłuszcze roślinne, przetwory wędliniarskie, wyroby czekoladowe, owoce i
warzywa, przedmioty użytku, oraz suplementy diety. Badano je na obecność zanieczyszczeń
mikrobiologicznych, szkodników, metali ciężkich, pestycydów, substancji dodatkowych,
związków azotowych i parametrów jełczenia oraz substancji niedozwolonych. W wyniku
badań wydano wszystkie oceny pozytywne.
Wykrycie w którymkolwiek z państw Unii Europejskiej środków spożywczych lub
przedmiotów użytku, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia lub życia konsumentów,
powoduje uruchomienie systemu powiadomienia alarmowego RASFF. W 2015 r. w powiecie
otwockim dostępne w sprzedaży były produkty, których dotyczył system RASFF ze względu
na :
podwyższony poziom jodku potasu
o sól jodowana morska drobnoziarnista
- 23 -
obecność substancji nieautoryzowanych: ekstraktu z liścia Acacia Rigidula oraz aminokwasów
o suplement diety Nox Pump
wykrycie składnika alergennego-dwutlenek siarki o podwyższonym stężeniu 10mg/kg
o rydze marynowane krojone, leśne skarby
o pieczarki marynowane Nasza Spiżarnia
przekroczenie dopuszczalnego limitu migracji pierwszorzędnych amin aromatycznych
o chochla do zupy
o ubijak do ziemniaków
przekroczenie dopuszczalnego poziomu barwnika-czerwieni koszelinowej E 124
o koktajl o smaku czarnej porzeczki NOVELLO
stwierdzenie obecności zanieczyszczeń biologicznych (owadów) oraz bakterii z grupy
coli
o Żywiecki Kryształ Woda Źródlana Niegazowana
stwierdzenie wysokiej migracji ołowiu/ ołowiu i kadmu z obszaru obrzeża wyrobu
o kieliszek zdobiony do szampana
o kubek szklany
wykrycie bakterii Salmonella Derby w sproszkowanej pokrzywie
o suplement diety Androx Q12
stwiedzenie niezadeklarowanej na etykiecie obecności siarczynów, dwutlenku siarki
o „Słoneczne Owoce Żurawiny”
o dżem jagodowy
stwierdzenie przekroczenia najwyższego dopuszczalnego poziomu sumy benzo(a)pirenu,
benz(a)antracenu, benzo(b)fluorantenu i chryzenu
o szprot wędzony, w oleju roślinnym
o oliwa z wytłoków z oliwek GOCCIA D'ORO
obecność bakterii Salmonella Albany
o makrela wędzona
wykrycie bakterii Salmonella spp.
o Pasta Tahina bio
przekroczenie najwyższego dopuszczalnego poziomu pozostałości etefonu
o pomidory
przekroczenie dopuszczalnego limitu dla kwasu sorbowego
o morele suszone miękkie luzem
wykrycie arsenu na poziomie 5,5 mg/kg w substancji dodatkowej do żywności (cytrynian
trisodowy)
o Jack& Ginger
przekroczenie najwyższego dopuszczalnego poziomu rtęci
o stek z rekina
obecność składnika alergennego- orzechów niezadeklarowanych na opakowaniu
o lody Macadamia Nut
Stwierdzenie, że niebezpieczny środek spożywczy lub przedmiot użytku znajduje się
w sprzedaży na terenie powiatu otwockiego, powoduje wycofanie go z obrotu.
- 24 -
W 2015 r. nie odnotowano zgłoszeń do systemu wczesnego ostrzegania Rapex (dotyczy
kosmetyków stwarzających zagrożenie dla konsumentów) dla produktów oferowanych
w sprzedaży w powiecie otwockim.
Interwencje (pisma, e-maile, zgłoszenia telefoniczne) wskazujące nieprawidłowości
w obrocie i produkcji środków spożywczych, wpływające od mieszkańców powiatu
otwockiego dotyczyły:
wprowadzania do obrotu środków spożywczych źle oznakowanych
dostarczania do sortowni jabłek z przekroczoną ilością pestycydów
niewłaściwych warunków sanitarnych w sklepach , sprzedaży środków spożywczych po
terminie przydatności do spożycia (6 interwencji)
niewłaściwie oznakowanych produktów kosmetycznych,
wprowadzania do obrotu wędlin nie zachowując prawidłowego stanu sanitarnego, brak
identyfikowalności wędlin ( targowisko 5 interwencji),
produkcji żywności w złych warunkach sanitarnych (4 interwencje),
złego stanu sanitarno- technicznego w domu opieki i w ośrodku wczasowym,
niewłaściwych warunków sanitarnych podczas żywienia pacjentów w szpitalu,
niewłaściwie oznakowanych: kanapek oraz lodów.
W każdym zgłoszonym przypadku przeprowadzono kontrolę
sanitarną celem
sprawdzenia zasadności otrzymanych informacji. Potwierdzono prawdziwość zgłoszeń w
blisko 50%, co świadczy o dużej świadomości mieszkańców w tym zakresie.
- 25 -
Higiena Dzieci i Młodzieży
Zadania Inspekcji Sanitarnej w ochronie zdrowia dzieci i młodzieży realizowane są
poprzez sprawowanie nadzoru nad higieną procesu nauczania oraz warunkami higienicznosanitarnymi pomieszczeń i sprzętu używanego w placówkach nauczania i wychowania.
W roku 2015 skontrolowano 74 zakłady nauczania i wychowania (spośród 141
będących w ewidencji) oraz 9 sezonowych placówek wypoczynku dzieci i młodzieży.
Stwierdzono, że wszystkie kontrolowane placówki mieściły się w budynkach
przystosowanych do celów oświatowych i zapewniały właściwy stan sanitarno-higieniczny.
Nieodpowiedni stan techniczny pomieszczeń stwierdzono w 2 szkołach i 1 przedszkolu, co
stanowi 4% skontrolowanych obiektów. Nieprawidłowości dotyczyły ubytków glazury na
ścianach w pomieszczeniach sanitarnych, rozległych ubytków farby i tynku na ścianach
i sufitach w korytarzach oraz nierównej nawierzchni na boisku szkolnym. Podjęto działania
mające na celu wyeliminowanie nieprawidłowości tj. wydano decyzje administracyjne oraz
wystąpienie pokontrolne.
W roku 2015 szczegółowej ocenie poddano warunki do utrzymania higieny osobistej
w szkołach, na co składają się: dostęp do bieżącej ciepłej wody, dostępność środków
higienicznych (mydło w płynie, ręczniki papierowe, papier toaletowy), ogólny stan czystości
i porządku pomieszczeń sanitarnych, oraz właściwy stan techniczny zarówno pomieszczeń,
jak i armatury sanitarnej. Zapewnienie odpowiednich warunków do utrzymania higieny
osobistej w szkołach jest szczególnie ważne ze względu na łatwość rozprzestrzeniania się
bakterii chorobotwórczych w dużych skupiskach ludzi. Zaobserwowano istotną poprawę
w tym zakresie. Wszystkie placówki zapewniły swoim uczniom właściwe wyposażenie
pomieszczeń sanitarnych w środki higieny osobistej oraz ciepłą wodę użytkową przy każdej
umywalce. Tylko w 1 przedszkolu nie zapewniono zgodnego z przepisami standardu
dostępności do urządzeń sanitarnych (za mało oczek sedesowych w stosunku do liczby dzieci
w przedszkolu).
Znaczącym elementem środowiska szkolnego, mającym wpływ na zdrowie uczniów
a przede wszystkim na prawidłową postawę ciała jest zapewnienie wyposażenia sal
lekcyjnych w meble dostosowane do wzrostu ucznia. Stoły i krzesła powinny posiadać
certyfikaty zgodności z Polską Normą. Placówki nabywają nowe ergonomiczne wyposażenie
do sal lekcyjnych, ale w dalszym ciągu użytkowane są jeszcze meble stare, niezgodne
z zasadami ergonomii. Dotyczy to 2 przedszkoli spośród 28 skontrolowanych, 2 szkół
podstawowych spośród 21 skontrolowanych i 2 szkół ponadgimnazjalnych spośród
6 skontrolowanych. Najczęściej występującą przyczyną tego zjawiska było:
niewystarczająca liczba pomieszczeń w stosunku do liczby oddziałów klasowych
nieprzestrzeganie przez nauczycieli zasady właściwego doboru stanowiska pracy ucznia
brak środków finansowych na wyposażenie szkół w odpowiednie meble.
- 26 -
Dyrektorom placówek wydano zalecenia odnośnie właściwego doboru stanowiska pracy
ucznia oraz nabywania tylko certyfikowanych mebli.
W trosce o stan zdrowia uczniów, bowiem codzienne noszenie ciężkich plecaków czy
tornistrów może prowadzić do trwałego skrzywienia kręgosłupa, wprowadzony został prawny
obowiązek zapewnienia uczniom miejsca na pozostawianie w placówce części podręczników
i przyborów szkolnych. Z obowiązku tego wywiązało się 90% skontrolowanych szkół
podstawowych. Tylko w dwóch szkołach w gminie Karczew i gminie Sobienie Jeziory, nie
zapewniono miejsca na pozostawianie części podręczników (problem dotyczył uczniów klas
IV-VI). W przypadku gimnazjów
możliwość pozostawienia części podręczników
zapewniono tylko w tych szkołach, w których szatnie wyposażone są w indywidualne szafki
na odzież (2 Gimnazja w Otwocku, Gimnazjum w Józefowie, Gliniance gm. Wiązowna oraz
w Kołbieli.)
Na zdrowie i dobre samopoczucie uczniów w środowisku szkolnym istotny wpływ ma
tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych. Higieniczny plan zajęć lekcyjnych powinien
przewidywać rozpoczynanie i kończenie zajęć o tej samej lub zbliżonej porze we wszystkie
dni tygodnia jak również nie łączenie zajęć w bloki przedmiotowe. Niezgodność z zasadami
higieny pracy umysłowej ucznia dotyczyła tych skontrolowanych szkół podstawowych,
w których stwierdzono niewystarczające warunki lokalowe i związaną z tym pracą szkoły na
dwie zmiany. W systemie II zmianowym pracowało aż 14 spośród 28 skontrolowanych szkół
podstawowych.
Ważnym czynnikiem warunkującym prawidłowy rozwój i zdrowie ucznia jest
organizacja zajęć wychowania fizycznego. Oceniając szkoły w aspekcie warunków,
w których prowadzone są zajęcia wychowania fizycznego, nie zanotowano zmian w stosunku
do roku ubiegłego. Trzy szkoły nie posiadają ani sali gimnastycznej ani sali rekreacyjnej
(zastępczej), dysponują tylko boiskiem szkolnym. Szkoły te organizują zajęcia wychowania
fizycznego w obiektach sportowych poza placówką (hala sportowa, basen czy siłownia).
Niezależnie od posiadanej infrastruktury zajęcia w-f prowadzone są również w korytarzach.
Problem ten dotyczy 8 szkół podstawowych w Otwocku i Józefowie.
Urządzenia i sprzęt sportowy, stanowiący wyposażenie sal gimnastycznych i boisk
szkolnych powinny posiadać odpowiednie certyfikaty gwarantujące bezpieczne jego
użytkowanie. Z obowiązku tego wywiązały się wszystkie kontrolowane szkoły.
Oceniając stopień korzystania przez uczniów z natrysków stwierdzono, że pomimo
posiadanego zaplecza sanitarnego nie są one używane. Przyczyną są zbyt krótkie przerwy
międzylekcyjne. Natryski są wykorzystywane sporadycznie tylko po zajęciach dodatkowych.
W toku kontroli stanu sanitarnego placówek dla dzieci i młodzieży uzyskano dane
dotyczące żywienia dzieci w szkołach, jako czynnika mającego istotny wpływ na rozwój
zarówno fizyczny jak i umysłowy młodego pokolenia.
Wydawanie ciepłych posiłków prowadzone było przez 17 szkół podstawowych (co stanowi
80% skontrolowanych), oraz 9 gimnazjów (100%). Z obiadów korzystało łącznie 4997
uczniów, w tym połowa spożywała posiłki dofinansowane przez Opiekę Społeczną oraz inne
organizacje i instytucje.
- 27 -
Za pozytywne zjawisko należy uznać, że tak jak w roku ubiegłym 13 szkół
podstawowych z powiatu otwockiego brało udział w realizacji programów „owoce i warzywa
w szkole” oraz „szklanka mleka” dofinansowanego przez Agencję Rynku Rolnego ze
środków UE. Z akcji skorzystało łącznie 2676 dzieci z powiatu.
Z dniem 1 września 2015 r. weszła w życie zmiana przepisów o bezpieczeństwie
żywności i żywienia. Zmiana przepisów ma na celu ograniczenie dostępności niewskazanych
w żywieniu dzieci produktów spożywczych, sprzedawanych w sklepikach szkolnych lub
oferowanych w zakresie żywienia zbiorowego w jednostkach systemu oświaty. Za działania
niezgodne z tymi przepisami wprowadzono również sankcje karne w wysokości od 1000 do
5000 zł. Szkoły i inne jednostki systemu oświaty musiały zatem dostosować żywienie dzieci
do nowych wymagań.
Pełniąc nadzór sanitarny nad zimowym i letnim wypoczynkiem dzieci i młodzieży,
stwierdzono, że tak jak w latach poprzednich najbardziej popularną formą jest wypoczynek
w miejscu zamieszkania. W elektronicznej bazie wypoczynku prowadzonej przez Kuratorium
Oświaty zarejestrowano 16 turnusów letniego i zimowego wypoczynku dzieci i młodzieży na
terenie powiatu otwockiego. Z tej formy wypoczynku skorzystało 270 uczestników.
Pod względem sanitarnym placówki sezonowe były dobrze przygotowane.
W roku 2015 rozpatrzono 3 interwencje, które dotyczyły: nie zapewnienia
bezpieczeństwa dzieciom podczas pobytu na placu zabaw oraz podczas zajęć wychowania
fizycznego, a także palenia tytoniu przez studentów na terenie placówki oświatowo wychowawczej.
Zasadność interwencji uznano w 2 przypadkach. Podjęto działania mające na celu
wyeliminowanie nieprawidłowości tj. wydano decyzję administracyjną oraz pisma
pokontrolne do dyrektorów placówek.
Podsumowując dane z lat 2014 i 2015 nie stwierdzono istotnych zmian w stanie sanitarnohigienicznym placówek. Zdecydowana większość nadzorowanych obiektów zapewniała
bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w nich dzieci i młodzieży.
- 28 -
Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny
Celem zapobiegawczego nadzoru sanitarnego jest zapewnienie na etapie planowania
zagospodarowania przestrzennego oraz planowania i realizacji inwestycji właściwego stanu
sanitarno - zdrowotnego w obiektach, w taki sposób, aby w trakcie eksploatacji obiektów,
nie występowały zagrożenia i uciążliwości dla zdrowia ludzi oraz środowiska.
W 2015 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Otwocku w ww. zakresie
zajął stanowisko w 286 sprawach. W powiecie otwockim powstają liczne inwestycje
wpływające na jego rozwój, poprawę infrastruktury drogowej, a także mające na celu
uporządkowanie gospodarki wodno- ściekowej.
W roku sprawozdawczym w ramach planowania urbanistycznego wydano 1 opinię
stwierdzającą potrzebę przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko dla
miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego gminy Wiązowna p.n. „Wiązowna
Kościelna – Sportowa”. Ponadto zajęto stanowisko w 9 sprawach dotyczących ustalenia
zakresu i stopnia szczegółowości informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na
środowisko, sporządzanych do projektów miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego dla miejscowości w powiecie otwockim: części miasta Otwocka, Józefowa,
wsi Rudno, Karczewa.
W roku 2015 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Otwocku na wnioski wójtów,
burmistrzów i prezydenta miasta wydał łącznie 7 uzgodnień na etapie wydawania opinii przed
wydaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, 30 razy zajmował stanowisko
w sprawie opinii co do potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko,
w przypadku stwierdzenia takiej potrzeby - do opracowania raportu oddziaływania na
środowisko. Potrzebę wykonania raportu o oddziaływaniu na środowisko tut. Inspektor
Sanitarny orzekał dla tych przedsięwzięć, których podstawowe dane charakteryzujące
inwestycję wskazywały na duże prawdopodobieństwo wystąpienia uciążliwego lub
szkodliwego oddziaływania na środowisko, zdrowie, warunki i życie ludzi, a także dobra
materialne i zabytki. Celem było dążenie do wyeliminowania uciążliwości np. poprzez
zastosowanie odpowiedniej technologii.
Wnioski odnosiły się do budowy zbiorników oleju napędowego, rozbudowy istniejących
zakładów produkcyjnych, wytwórni mas bitumicznych, stacji paliw, budowy drogi krajowej
nr 17 relacji Warszawa – Lublin i dróg gminnych, studni głębinowych, wyciągu do nart
wodnych, ubojni, kurnika, przebudowy mostu, ośrodka opiekuńczo – mieszkalnego, sieci
kanalizacji sanitarnej oraz przydomowej elektrowni wiatrowej.
Najczęściej wydawane opinie w sprawie potrzeby przeprowadzenia raportu dla przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko dotyczyły: stacji paliw, zakładów
produkcyjnych, ubojni oraz drogi krajowej.
Na etapie projektowania obiektów budowlanych, w tym uzyskiwania decyzji
o pozwolenie na budowę Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Otwocku uzgadniał
projekty budowlane i technologiczne tych inwestycji. Opiniując dokumentację projektową
szczególną uwagę zwracano na prawidłowy układ funkcjonalny, właściwą technologię,
- 29 -
właściwe wyposażenie, prawidłowo zaprojektowaną wentylację i klimatyzację, warunki
socjalno – sanitarne oraz zgodność zaprojektowania z obowiązującymi przepisami i normami.
Projekty dotyczyły m.in. obiektów gastronomicznych, gabinetu fizjoterapeutycznego, aptek,
a także projektów instalacji sanitarnych. W sumie zaopiniowano pozytywnie 8 dokumentacji
projektowych.
W 2015 roku pion sanitarnego nadzoru zapobiegawczego uczestniczył w 88 kontrolach
w związku z dopuszczeniem ich do użytkowania oraz w kontrolach związanych
ze sprawdzeniem zachowania warunków higieniczno – sanitarnych w lokalach adaptowanych.
Wśród tych obiektów najczęściej spotykane były: obiekty służby zdrowia, gabinety lekarskie,
stomatologiczne, apteki, placówki oświaty i wychowania, żłobek, obiekty gastronomiczne,
zakład piekarski, domy opieki, zakłady produkcyjne, warsztaty samochodowe oraz budynki
usługowo – handlowe. W 2015 roku wydano łącznie 40 decyzji dopuszczających obiekty do
użytkowania (w trybie art. 56 ustawy Prawo budowlane) oraz 27 opinii sanitarnych.
Podczas uczestnictwa w dopuszczeniu do użytkowania ww. obiektów dokonywano
sprawdzenia zgodności zrealizowanych inwestycji z uzgodnioną pod względem higieniczno sanitarnym dokumentacją projektową oraz z wymogami sanitarnymi określonymi
przez obowiązujące przepisy i wyeliminowanie ewentualnych nieprawidłowości. Czynności
odbiorowe mają na celu zapewnienie, aby nowo wybudowany obiekt, bądź lokal adaptowany
został przekazany do użytkowania w stanie zapewniającym możliwość utrzymywania w nim
właściwego stanu sanitarno-higienicznego, tj. prawidłowego układu funkcjonalnego
pomieszczeń, właściwej wymiany powietrza i temperatury, właściwego oświetlenia,
poziomów hałasu zgodnych z obowiązującymi przepisami, prawidłowej gospodarki wodnościekowej i odpadami. Najczęściej spotykanymi usterkami były niewłaściwe rozwiązania
instalacji wentylacji w budynkach oraz błędny układ technologiczny pomieszczeń. Najwięcej
nieprawidłowości stwierdzono w domach opieki oraz w obiektach gastronomicznych.
Wszystkie sprawy związane z dopuszczeniem do użytkowania, po usunięciu
nieprawidłowości zostały ostatecznie pozytywnie rozpatrzone.
Charakterystyczne obiekty oddane do użytkowania w 2015 r. w powiecie otwockim:
Pracownia bezglutenowa w Otwocku
Hala sportowa z częścią sanitarno – socjalną na terenie zespołu pałacowego w Sobieniach
Szlacheckich,
Rozbudowa budynku Zespołu Szkół nr 2 w Otwocku,
Żłobek w Józefowie,
Placówka pielęgnacyjno – opiekuńcza w Józefowie i w Otwocku,
Zakład Piekarski w Człekówce,
Budynek produkcyjno – montażowy i magazyn w Woli Duckiej,
Budynek rehabilitacji dla potrzeb Szpitala im. A. Grucy w Otwocku,
Park Innowacyjny Celestynów w Celestynowie
Podsumowując rok 2015 należy stwierdzić, że stan sanitarno - higienicznych i rozwój
infrastruktury powiatu otwockiego ulega stopniowej poprawie. Dowodem tego są planowane
przedsięwzięcia inwestycyjne wpływające na jego rozwój. Szczególnie mocno zaznacza
się rozwój i poprawa infrastruktury drogowej, rozwój placówek oświaty, a także rozbudowa
i modernizacja obiektów służby zdrowia, co niewątpliwie ma przełożenie na poprawę stanu
sanitarnego tego obszaru.
- 30 -
Oświata Zdrowotna i Promocja Zdrowia
Kierunki działań Inspekcji Sanitarnej w zakresie promocji zdrowia w roku 2015
wynikały z założeń Narodowego Programu Zdrowia, programów resortowych, wytycznych
Światowej Organizacji Zdrowia oraz z sytuacji epidemiologicznej i potrzeb zdrowotnych
mieszkańców powiatu.
Celem tych przedsięwzięć było kształtowanie u ludzi postaw prozdrowotnych oraz edukacja
społeczeństwa w zakresie profilaktyki zdrowia. Wiedza na temat zachowań sprzyjających
zdrowiu pozwala podnieść jego jakość oraz zapewnić prawidłowe funkcjonowanie
w społeczeństwie. Ponadto, zapobieganie chorobom wymaga znacznie niższych nakładów
finansowych niż ich leczenie.
Adresatami programów prozdrowotnych byli mieszkańcy powiatu otwockiego, w tym przede
wszystkim dzieci i młodzież szkolna, pedagodzy i dyrektorzy szkół, pielęgniarki środowiska
nauczania i wychowania, wychowawcy kolonii oraz pracownicy służby zdrowia (lekarze,
pielęgniarki, położne).
Jak co roku priorytetowym zadaniem było szerzenie profilaktyki antytytoniowej,
promowanie mody na niepalenie oraz edukacja na temat zdrowotnych następstw palenia
tytoniu. Partnerami działań związanych z szerzeniem profilaktyki antytytoniowej byli: Urząd
Miasta w Otwocku - Ośrodek Psychoprofilaktyki Rodzinnej w Otwocku, Fundacja
Konstruktywnego Rozwoju w Otwocku.
W zakresie zapobiegania nałogowi palenia tytoniu prowadzono działania związane
z: obchodami Światowego Dnia Bez Tytoniu (akcja majowa podczas Festynu w Parku
Miejskim), Światowego Dnia Rzucania Palenia. Obchody Światowego Dnia Rzucania Palenia
skupiły się głównie na organizacji punktów konsultacyjno-pomiarowych, w których udzielano
informacji na temat profilaktyki palenia tytoniu oraz wykonywano pomiary tlenku węgla
w wydychanym powietrzu oraz pomiary ciśnienia tętniczego krwi.
W ramach profilaktyki antynikotynowej zrealizowano w placówkach podległych następujące
programy:
„Czyste powietrze wokół nas” program ten jest adresowany do dzieci 5-6 letnich,
z udziałem rodziców i opiekunów. Założeniem programu jest ochrona dzieci przed
szkodliwym wpływem dymu tytoniowego. Stanowi on pierwsze ogniwo w cyklu
programów antytytoniowych. Program ma charakter profilaktyczny, jego celem jest
zwiększenie wiedzy rodziców w zakresie ochrony dzieci przed narażeniem na działanie
dymu tytoniowego, wykształcenie u dzieci świadomej postawy ochrony własnego
zdrowia w sytuacjach, gdy są skazane na bezpośredni kontakt z palącymi. Dzięki udziałowi w programie zwiększona została wrażliwości dzieci na szkodliwość dymu
papierosowego, wiedza na temat skutków palenia papierosów.
„Nie Pal Przy Mnie, Proszę” - program edukacji antytytoniowej dla uczniów klas I - III
szkół podstawowych,¨ stanowi drugie ogniwo w cyklu programów profilaktyki
antytytoniowej adresowanych do dzieci i młodzieży. Program ma charakter
- 31 -
profilaktyczny, ale przede wszystkim ma na celu wykształcenie u dzieci świadomej
umiejętności radzenia sobie w sytuacjach, w których inne osoby palą przy nich
papierosy.
„Znajdź Właściwe Rozwiązanie”- program profilaktyki palenia tytoniu dla uczniów
starszych klas szkół podstawowych i gimnazjów. Celem programu jest zapobieganie
paleniu tytoniu wśród młodzieży szkolnej, zwiększenie wiedzy w zakresie szkodliwości
dymu tytoniowego. Dzięki udziałowi w programie kształtowane są umiejętności dbania
o zdrowie własne i swoich bliskich, postawy asertywne związane z unikaniem czynnego
i biernego palenia tytoniu.
Istotnym przedsięwzięciem w działalności oświatowej było zapobieganie otyłości
poprzez poprawę sposobu żywienia i jakości zdrowotnej żywności, zwiększenie aktywności
fizycznej wśród dzieci i młodzieży oraz wykształcenie umiejętności kontroli stanu swojego
zdrowia. Zadanie to zrealizowano w ramach programu „Trzymaj Formę”. Jego celem była
edukacja młodzieży szkolnej w zakresie kształtowania prozdrowotnych nawyków
żywieniowych, przedstawienie zasad zdrowego stylu życia i zbilansowanej diety. Program
„Trzymaj Formę” adresowany był do uczniów szkół gimnazjalnych (klasy I-III) oraz uczniów
szkół podstawowych (klas V–VI).
Jedną z ciekawszych imprez programu był rajd rowerowy „Po zdrowie do otwockich
lasów” (ósmy) podsumowujący IX edycję „Trzymaj Formę”. Do uczestnictwa w rajdzie
zaproszeni zostali uczniowie szkół podstawowych i gimnazjalnych (wraz z opiekunami),
którzy w wyróżniający sposób propagowali zdrowy styl życia (50 uczestników). Partnerem
przedsięwzięcia był Mazowiecki Zespół Parków Krajobrazowych w Otwocku .
Efekty programu Trzymaj Formę zostały już zauważone w postaci pewnych zmian nawyków
żywieniowych uczniów (owoce na drugie śniadanie, woda i soki owocowe zamiast napojów
gazowanych). Program dodatkowo był wzmacniany innymi akcjami związanymi
z prawidłowym odżywianiem „Szklanka mleka”, „Owoce w szkole”, „Uwaga nadwaga”,
„Śniadanie daje moc” oraz „Szkoła promująca zdrowie”. W trosce o utrzymanie zdrowych
nawyków żywieniowych u dzieci, w dniu 01.09.2015 r. wszedł w życie nowy przepis, który
określa grupy środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży
w jednostkach systemu oświaty oraz wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze
stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach.
Szeroko rozumiana profilaktyka zdrowia koncentrowała się na zapobieganiu:
chorobom nowotworowym: „Wybierz Życie – Pierwszy Krok”, „Zdrowe piersi są OK.!”,
chorobom zakaźnym tj.: Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania
AIDS,
niezakaźnym: podejmowane działania edukacyjno-informacyjne w zakresie profilaktyki
chorób przenoszonych przez kleszcze, profilaktyki zatruć pokarmowych, profilaktyki
chorób odzwierzęcych toksokaroza, toksoplazmoza, profilaktyki wszawicy.
Program „Wybierz Życie – Pierwszy Krok” obejmuje tematykę profilaktyki raka szyjki
macicy. Adresatami działań byli uczniowie szkół ponadgimnazjalnych. Długofalowe efekty
programu zakładają ograniczenie śmiertelności kobiet z powodu raka szyjki macicy oraz
zmianę zachowań w zakresie korzystania z badań przesiewowych.
„Zdrowe piersi są OK!” Celem programu było kształtowanie wśród młodzieży szkolnej
nawyku pielęgnacji piersi i dbania o nie, budowanie świadomości dotyczącej dbania o zdrowe
- 32 -
piersi wśród uczniów oraz osób z ich najbliższego otoczenia. Adresatami przedsięwzięcia byli
uczniowie szkół ponadgimnazjalnych.
„ARS, czyli jak dbać o miłość” – program realizowany jest w ramach projektu
„Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu
i innych środków psychoaktywnych”. Jego celem jest ograniczenie używania tytoniu,
alkoholu i innych substancji psychoaktywnych przez kobiety w wieku prokreacyjnym,
tj. między 15 a 49 rokiem życia. Młodzież uczestnicząca w programie zdobywała wiedzę na
temat wpływu używania alkoholu, narkotyków i innych środków psychoaktywnych na relacje
międzyludzkie. Istotnym elementem programu było budzenie odpowiedzialności
w kontekście przyszłych postaw rodzicielskich, a także uświadomienie młodzieży
szkodliwego wpływu używania substancji psychoaktywnych przez kobiety w ciąży na
zdrowie ich potomstwa.
„Chroń się przed kleszczami wszystkimi sposobami”. Program przeznaczony dla dzieci
w wieku przedszkolnym, uczniów szkół podstawowych (klasy I-III i IV-VI), rodziców, kadry
pedagogicznej oraz pielęgniarek szkolnych. Celem programu jest podniesienie poziomu
wiedzy o chorobach odkleszczowych i sposobach ich zapobiegania.
Profilaktyka używania „dopalaczy” – „dopalacze” szczególnie szkodliwe są dla dzieci
i młodzieży w okresie dorastania. Powodują min.: nudności, bóle głowy, stany lękowe,
bezsenność, drgawki, problemy z oddychaniem, znużenie, silne bóle głowy, ataki szału,
urojenia, znaczne podwyższenie temperatury ciała, biegunkę, zawroty głowy, obfite pocenie
się ciała, wymioty, a nawet śpiączkę. Następstwa wieloletniego przyjmowania dopalaczy nie
są do końca zbadane, ale wiadomo, że mogą powodować nieodwracalne zaburzenia
psychiczne, dlatego ważne jest uświadamianie potencjalnych użytkowników dopalaczy o ich
szkodliwości. W roku 2015 działania w zakresie zwalczania tzw.„dopalaczy” polegały m.in.
na: prowadzeniu poradnictwa dla pedagogów, pielęgniarek i dyrektorów szkół podstawowych
i gimnazjalnych. W ramach profilaktyki zażywania substancji psychoaktywnych odbyła się
prelekcja dla rodziców i kadry pedagogicznej w Gimnazjum Nr 2 w Otwocku.
Współpracowano z Krajowym Centrum ds. Przeciwdziałania Narkomanii. Prowadzono
dystrybucję materiałów informacyjno-profilaktycznych, które wykorzystywane były
w szkołach na zajęciach edukacyjnych z młodzieżą.
W ramach Akcji Letniej prowadzono edukację w zakresie zwalczania „dopalaczy”.
Profilaktyka HIV/AIDS na terenie powiatu otwockiego realizowana była poprzez:
działania w ramach Krajowego Programu Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania
AIDS,
obchody Światowego Dnia Walki z AIDS.
Krajowy Program Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS. Celem
szczegółowym realizacji programu jest wzrost poziomu wiedzy na temat HIV i AIDS u ogółu
społeczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży szkół ponadgimnazjalnych
i gimnazjów, zapewnienie odpowiedniego dostępu do usług diagnostycznych w zakresie
profilaktyki HIV/AIDS – zwiększenie dostępności do anonimowego i bezpłatnego testowania
w kierunku HIV. Wzmocnieniem realizacji zadań programowych były coroczne obchody
Światowego Dnia Walki z AIDS oraz działania realizowane w zakresie kampanii
o charakterze edukacyjno-profilaktycznym „Jeden test. Dwa życia” skierowanej do kobiet
planujących macierzyństwo i będących w ciąży oraz do lekarzy ginekologów. Celem
kampanii było zwiększenie świadomości na temat testowania w kierunku HIV wśród osób
- 33 -
dorosłych, a dzięki temu zmniejszenie liczby zakażeń HIV wśród nowo narodzonych dzieci.
Światowy Dzień Zdrowia obchodzony jest 7 kwietnia. Hasło Światowego Dnia Zdrowia
brzmiało: „Z pola na stół – uczyń jedzenie bezpiecznym”. Dzień ten był okazją do
przypomnienia i podkreślenia roli jaką zarówno rząd jak i rolnicy, producenci czy
sprzedawcy, ale także każdy z nas, jako konsument, odgrywa w zapewnieniu bezpieczeństwa
tego, co trafia „z pola na nasz stół”. Do współpracy włączono placówki służby zdrowia oraz
placówki oświatowo-wychowawcze.
W 2015 roku PSSE w Otwocku włączyła się w działania organizacyjne wystawy „Poznaj
Grzyby – Unikniesz Zatrucia” w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej
w Warszawie. Celem akcji była edukacja dzieci i młodzieży oraz społeczeństwa w zakresie
profilaktyki zatruć grzybami oraz zwiększenie świadomości o istnieniu zagrożeń,
wynikających ze spożywania źle rozpoznanych grzybów.
Akcja Lato. Celem akcji było propagowanie właściwych zachowań w miejscach publicznych,
popularyzacja wiedzy na temat bezpiecznych zachowań w lasach i nad wodą, profilaktyki
HIV/AIDS i chorób odzwierzęcych, profilaktyki zatruć pokarmowych, nadmiernej ekspozycji
i promieniowania UV, profilaktyki chorób przenoszonych przez kleszcze.
- 34 -