odpowiedź europejskich rolników I ich spółdzielni - Copa

odpowiedź europejskich rolników I ich spółdzielni - Copa

1
Biopaliwa: odpowiedź
europejskich rolników i ich
spółdzielni na obawy opinii
publicznej
2
Biopaliwa: odpowiedź europejskich rolników
i ich spółdzielni na obawy opinii publicznej
Rosnące obawy dotyczące zwiększonej emisji gazów cieplarnianych spowodowanej przez
transport, a także koszt i utrudniony dostęp do tradycyjnych źródeł energii opartych na paliwach kopalnych były przyczyną wprowadzenia przez ministrów UE rozwiązań, które zapewnią
w przyszłości większe zużycie paliw przyjaznych dla środowiska. Do roku 2020 każde państwo
członkowskie będzie zobowiązane ustanowić 10-procentowy próg udziału paliw odnawialnych w
transporcie, opartym obecnie na ropie i dieselu.
Wymagania te wzbudziły duże kontrowersje, a wiele osób twierdzi, że wywołają one więcej
negatywnych niż pozytywnych skutków dla środowiska – zniszczą cenne ekosystemy, spowodują
zwiększenie emisji gazów cieplarnianych zamiast jej ograniczenia oraz przyczynia się do wzrostu
cen żywności, a więc również nędzy i głodu w krajach rozwijających się.
Czy te obawy sa słuszne? Przyjrzyjmy się faktom.
• Czym są biopaliwa?
• Czy biopaliwa rzeczywiście mogą zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych?
• Czy polityka UE określająca obowiązkowy 10-procentowy próg do roku 2020
jest właściwa?
• Czy zwiększony popyt na biopaliwa powoduje wzrost cen żywności?
• W jaki sposób biopaliwa zwiększą bezpieczeństwo żywnościowe UE?
• Czy produkcja biopaliw będzie szkodliwa dla krajów rozwijających się? Czy
zwiększy nędzę i głód na świecie?
• Co należy zrobić, aby skutki produkcji i używania biopaliw były pozytywne?
• Czy powinniśmy wycofać się z inwestycji w obecnie rozwijane technologie i
zaczekać na tzw. „drugą generację” biopaliw?
• Czy to prawda, że biopaliwa mogą być utrzymane tylko dzięki silnemu rynkowi?
Que sont les biocarburants?
3
Czym są biopaliwa?
Biopaliwa dzielą się na dwie główne kategorie: bioetanol i
biodiesel. Bioetanol zastepuje benzynę, wytwarzany jest z roślin
cukrowych i skrobiowych, takich jak pszenica, jęczmień, kukurydza, trzcina cukrowa i burak cukrowy. Biodiesel zastepuje
diesla i produkowany jest z roślin oleistych, takich jak rzepak,
soja, słonecznik, tłuszcze zwierzęce i zużyte oleje roślinne.
Ponadto, naukowcy opracowują biopaliwa zaawansowane, które
powstaną z celulozy i ligniny zawartej we wszystkich roślinach i
odpadach organicznych> Potrzebne są jednak dalsze badania w
tej dziedzinie, a wiec te zaawansowane biopaliwa nie pojawią się
na rynku w ciągu najbliższych lat.
Biopaliwa mogą być mieszane z istniejącymi paliwami transportowymi, bez potrzeby modyfikowania istniejącej infrastruktury,
co sprawia, że są one rozwiązaniem praktycznym i możliwym do
natychmiastowego wprowadzenia. Jego celem jest przyczynienie
się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych przez transport.
Czy biopaliwa rzeczywiście mogą zmniejszyć negatywne skutki zmian klimatycznych?
Tak, mogą. W przeciwieństwie do zasobów ropy, biopaliwa z
biomasy odnawiają się po każdych zbiorach. Fotosynteza wspomaga pochłanianie przez rosliny energii słonecznej i absorbcję
CO2 z atmosfery. Powstaje biomasa, która może być użyta do
produkcji paliw. Biopaliwa wymieszane z tradycyjnym paliwem
przyczyniaja się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnainych przez silniki napędzane paliwami pochodzenia kopalnego.
Oszczędność węgla zależy od surowca i od sposobu produkcji
biopaliwa. Te produkowane we właściwy sposób znacznie
przyczyniają się do znacznych oszczędności w porównaniu z
tradycyjnym paliwem.
UE1 zaangażowala się we wprowadzanie standardów
zapewniających używanie w UE jedynie paliw, które
rzeczywiście przyczyniają się do redukcji emisji CO2.
Zaszczędzony dzięki biopaliwom węgiel będzie musiał stanowić
1 COM(2008)19 końcowy
co najmniej 35% tego, co zostałoby wyemitowane przy użyciu
tradycyjnych paliw. Olej napędowy wyprodukowany z hodowanego w Europie rzepaku pozwala zredukować emisję gazów cieplarnianych średnio o 44 procent w porównaniu z tradycyjnym
paliwem. Z kolei dla etanolu wyprodukowany z europejskich
buraków cukrowych wartość ta wynosi 48 procent. Wraz z rozwojem tej gałęzi obecne technologie będą ulepszane i powstaną
nowe, co przyczyni się do jeszcze większych oszczędności.
Czy polityka UE określająca obowiązkowy 10-procentowy próg do roku 2020 jest właściwa?
Tak, biopaliwa są bronią w walce ze zmianami klimatycznymi.
Zwiększone użycie biopaliw jest częścią strategii, której celem
jest zapanowanie nad szkodliwym wzrostem emisji CO2 pochodzącym z transportu. Należy ją prowadzić wspólnie z innymi
strategiami, takimi jak zachęcanie do zakupu ekologicznych
samochodów lub organizacja logistyki transportowej. Przez
365 dni w roku transport emituje do atmosfery gazy cieplarniane. Jest on odpowiedzialny za ponad jedną piątą emisji, która
powoduje zmiany klimatyczne w Unii Europejskiej. Co więcej,
poziom emisji wzrasta najszybciej właśnie w tym sektorze. Emisja z transportu naziemnego wrosła o 27% między rokiem 1990
a 20052.
Cele dobrowolne3 nie przyczyniły się do wzrostu zużycia biopaliw. Równie mało skuteczne jest stosowanie systemu wymiany
kwot emisji gazów cieplarnianych4 w transporcie, gdyż jest to
sektor wielu małych użytkowników. Dlatego też konieczne jest
wprowadzenie celów obowiązkowych. Minimalny poziom 10%
biopaliw w transporcie do roku 2020 pomoże również rozwiązać przyszłe problemy z zaopatrzeniem w energię. Obecnie
zależność transportu w UE od paliw importowanych wynosi 98
procent! Braki w zaopatrzeniu pozostaną prawdziwym zagrożeniem z powodów ekonomicznych i politycznych. Ceny ropy
w wysokości ponad $120 wróżą źle inflacji, a także kosztom
żywności, pasz i energii. Dlatego potrzebne jest zróżnicowanie
źródeł paliwa. Większe bezpieczeństwo energetyczne jest bardzo
ważnym celem polityki energetycznej UE, a biopaliwa mają w
nim udział.
Zróżnicowanie opinii w państwach członkowskich nie przyniesie
oczekiwanych skutków, jeśli na przykład jedno państwo obniży
emisję gazów cieplarnianych w transporcie, a inne ją zwiększy.
Cele obowiązkowe dają pewność inwestorom. Długoterminowe
sygnały regulacyjne w formie celów dają wystarczającą
stabilność i pewność inwestycji rządom i dużym firmom. Zaufanie inwestorów można zdobyć tylko poprzez przyjęcie jednolitego planu w całej Unii Europejskiej. Zmniejszy to koszty produkcji i zbuduje stabilny wewnętrzny rynek biopaliw. Z kolei tylko
2 EEA report “Climate for a Transport Change” 1/2008
3 Dyrektywa (EC) n°2003/30
4 Unijny system handlu kwotami emisji (EU ETS) ma pomóc państwom członkowskim w
osiagnięciou celu redukcji emisji gazów cieplarnianych w spoób możliwie najtańszy. Obecnie,
dla każdego okresu państwa członkowskie określają krajowee plany alokacji (NAPs), które
ustanawiają ich całkowity poziom emisji ETS oraz przyznają poszczególnym inwestycjom limity
emisji. Na koniec każdego roku zakłady przemysłowe muszą zmieścić się w tych limitach. Firmy
emitujące poniżej przyznanego poziomu mogą sprzedać swoją nadwyżkę. Firmy emitujące
powyżej limitu maja wybór pomiędzy unowocześnieniem instalacji a zakupem dodatkowego
limitu.
4
przy dobrej bazie produkcyjnej Unia będzie mogła utrzymać
kurs w dziedzinie rozwoju technologicznego, który przyspieszy
opracowanie bardziej wydajnych biopaliw pierwszej i drugiej
generacji.
Czy zwiększony popyt na biopaliwa powoduje wzrost
cen żywności?
Biopaliwa stały się kozłem ofiarnym. Obarcza się je winą za
wzrost cen żywności, ale przyczyny tego wzrostu są inne:
zwiększony popyt i mniejsze zbiory.
Na przykład w Europie produkcja bioetanolu nie jest przyczyną
nagłego wzrostu cen pszenicy, ponieważ mniej niż 1% zbóż uprawianych w UE jest wykorzystywanych do produkcji bioetanolu.
Z kolei całkowita unijna produkcja nasion oleistych (z których
część przeznacza się na produkcję biediesela) stanowi jedynie
2% światowego zapotrzebowania na nasiona oleiste. Unijny
popyt na biodiesel nie przyczynia się do wzrostu cen oleju
palmowego, jako że jego produkcja pochłania mniej niż 4% tego
surowca. Na świecie dwoma głównymi surowcami do produkcji
bioetanolu są trzcina cukrowa i kukurydza. Mimo zwiększonego
wykorzystania brazylijskich upraw trzciny cukrowej do produkcji etanolu, ceny cukru na świecie spadły o 32% między rokiem
2006 i 2007. W 2008 roku ceny wzrosły, ale jest to raczej
powiązane z przepływem funduszy na rynku żywności.
Również wzrost cen kukurydzy nie może być wiązany jedynie ze
zwiększonym zapotrzebowaniem na bioetanol w USA. Zwiększył
się światowy popyt na mięso, spowodowany głównie wzrostem
przychodów w Indiach i w Chinach, a zatem jest tez większe
zapotrzebowanie na pasze zwierzęce. Ten argument musi być
brany pod uwagę.
Żywność jest tańsza niż kiedykolwiek wcześniej. Przez ostatnie
20 lat ceny żywności rosły o 20% wolniej niż ceny innych dóbr.
Tak więc niedawny wzrost cen jest jedynie odpowiedzią na powstałą lukę. Gdyby ceny produktów rolnych w Europie rosły w
ciągu ostatnich 100 lat w tym samym tempie co koszty życia, to
ceny nasion powinny być średnio 4 razy wyższe niż obecnie. To
również wyjaśnia, dlaczego średnie wydatki gospodarstw domowych w UE-27 na żywność wyniosły mniej niż 13% ich budżetu
w roku 2006, a w 1988 było to 21% dla UE-12.5
Jeśli popyt na surowce wzrośnie, na przykład poprzez użycie
biopaliw, ceny będą rosły, dopóki nie zwiększą się dostawy.
Można to osiągnąć na przykład przywracając od produkcji ziemie leżące odłogiem, gdzie obecnie produkcja jest nieopłacalna,
lub zwiększając wydajność produkcji. Duże powierzchnie ziem
nie są uprawiane w nowych państwach członkowskich. Model
Komisji przewiduje, że nawet jeśli cel 10-procentowego udziału
zostanie osiągnięty do roku 2020, to ceny zbóż wzrosną od 3
do 6%, a ceny rzepaku – od 8 do 10%. Nie należy zapominać,
że cena produktu opuszczającego gospodarstwo rolne stanowi
jedynie 4% ceny produktu w sklepie (np. chleba)6. Koszt pracy
to około 30%. Inne koszty, takie jak przetwórstwo, pakowanie,
dystrybucja i wprowadzenie do sprzedaży to 66% ceny produktu końcowego, a zatem mają one dużo większy udział w
kształtowaniu cen niż koszt samych surowców.
W jaki sposób biopaliwa zwiększą bezpieczeństwo
żywnościowe UE?
Rolnictwo UE ma
potencjał do produkcji
biopaliw bez narażania na
niebezpieczeństwo łańcucha
dostaw. Według scenariusza
Komisji Europejskiej, wpływ
na strukturę używania ziemi
w UE-27 będzie nieznaczny.
Około 15% ziem przeznaczonych na rośliny uprawne
będzie wykorzystywane do
celów produkcji energii, co
będzie stanowiło 17,5 miliona
hektarów w roku 2020.
Tylko część nasion oleistych,
zbóż i buraków cukrowych
przeznaczonych na produkcję
biopaliw jest wykorzystywana do produkcji bioenergii.
Reszta pozostaje w sektorze
żywności jako wysokobiałkowe
pasze zwierzęce, które są potrzebne do produkcji mięsa i nabiału. W przypadku biodiesela,
55% nasion oleistych przetwarzanych jest na paszę. W przypadku bioetanolu, pasze wytwarzane z D.D.G.S (podestylacyjnego
suszonego wywaru zbożowego) stanowią jedną trzecią zużycia
5 Eurostat
6 IKEE
5
zbóż.
To właśnie wysokiej jakości i bogate w białko pasze pozwolą
Unii zmniejszyć zależność od importu pasz. Obecnie UE importuje 80% swojego zapotrzebowania na białko w żywieniu
zwierząt, w postaci glutenu kukurydzianego, nasion i soi ze
Stanów Zjednoczonych, Argentyny i Brazylii, czyli 35 milionów
ton w przeliczeniu na soję, co kosztuje około 9 miliardów euro.
Produkcja biopaliw przyczyni się więc do zmniejszenia powierzchni ziem potrzebych do uprawy zbóż na cele produkcji pasz,
a także do spadku cen pasz. Komisja Europejska ocenia, że przewidywana na 2020 rok powierzchnia 17,5 miliona hekrtarów
z przeznaczeniem na produkcję biopaliw w UE jest zawyżona.
Wliczając produkty uboczne pozostające z produkcji pasz, około
8 milionów hektarów będzie wykorzystanych na produkcje
biopaliw do roku 2020, co odpowiada mniej więcej powierzchni
ziemi wyłączonej z upraw w latach 1992-2007.
Nie należy zapominać, ze to rolnicy jako pierwsi odczuwają
zmiany klimatyczne. Jesli nie zredukuje się emisji gazów cieplarnianych, na przykład dzięki biopaliwom, może to zagrozić
światowej produkcji żywności.
Czy produkcja biopaliw będzie szkodliwa dla krajów rozwijających się? Czy zwiększy nędzę i głód na
świecie?
Głód nie jest skutkiem braku żywności, lecz biedy, niskiej siły
nabywczej, słabej polityki rolnej i społecznej (np. infrastruktura,
nasiona, edukacja, finansowanie itp.)
W ciągu ostatnich 30 lat europejscy rolnicy byli oskarżani o
nadprodukcję i preferencyjną sprzedaż dzięki dopłatom do
eksportu, co z koeli miało obniżać ceny w krajach rozwijających
się i zwiększać biedę tamtejszych rolników. Teraz odwrócono te
oskarżenia i unijni rolnicy obwiniani są o wzrost cen.
Konsumenci z obszarów miejskich wolą oczywiście niższe ceny
żywności. Ale 70% światowej biedy znajduje się na terenach
wiejskich i większość biednych ludzi to rolnicy7. Musieli oni
zmagać się ze spadkiem cen na świecie przez ponad dwie dekady. Jeśli ceny żywności rosną, oznacza to większy dochód rolników w biednych krajach. To z kolei pozwoli na przywrócenie do
produkcji ziem, których uprawa była wcześniej nieopłacalna, na
zakupy najbardziej potrzebnych towarów, a także na inwestycje
w sprzęt, przechowywanie żywności i infrastrukturę. Dzięki
temu biedne kraje mogą stać się bardziej samowystarczalne pod
względem produkcji żywności, a nawet zróżnicować produkcję
na własne potrzeby energetyczne.
Co należy zrobić, aby skutki produkcji i używania biopaliw były pozytywne?
Rozwój rynku biopaliw w Europie nie będzie miał negatywnego
wpływu na środowisko. Zapewni to unijne i krajowe prawodawstwo oraz Wspólna Polityka Rolna.
Często słyszymy argument, że produkcja biopaliw spowoduje
szkody środowiskowe w innych częściach świata, poprzez kar7 IFAD
6
czowanie lasów deszczowych i innej roślinności, aby powstało
miejsce pod uprawy palmy oleistej lub trzciny cukrowej na
eksport do UE.
Istnieją dobre i złe sposoby produkcji biopaliw. Karczowanie
lasów pod uprawy roślin do produkcji żywności, kosmetyków
czy biopaliw jest niedopuszczalne. Nie chcemy tak wyprodukowanych biopaliw w Unii Europejskiej i przemysł oraz rządy
państw członkowskich zrob8ia wszystko, co w ich mocy, aby
do tego nie dopuścić. Można osiągnąć ten cel poprzez wprowadzenie kryteriów zrównoważonej produkcji, które określają
odpowiedzialność i wskazują sposoby produkcji.
Wewnątrz UE przepisy krajowe dotyczące środowiska oraz
Wspólna Polityka Rolna juz teraz gwarantują zrównoważoną
produkcję rolną. Rolnicy, którzy złamią te przepisy są karani
podwójnie: przez sąd i przez władze, które obniżają w takich
wypadkach płatnosci. A zatem biopaliwa produkowane w UE
gwarantują spełnienie kryteriów zrównoważonej produkcji.
Musimy też mieć pewność, że biopaliwa, które importujemy
nie zostały wyprodukowane ze szkodą dla środowiska. Najlepszym sposobem jest zastosowanie tych samych kryteriów dla
produkcji rodzimej i importowanej. Władze UE8 doceniły wagę
tej strategii i opracowują właśnie restrykcyjne standardy, które
muszą zostać niezwłocznie zastosowane.
Czy powinniśmy wycofać się z inwestycji w obecnie rozwijane technologie i zaczekać na tzw. „drugą
generację” biopaliw?
Nie.
Używanie biopaliw pierwszej generacji jest w pełni uzasadnione, ponieważ już teraz można zaobserwować dzięki temu
zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych. Poza tym, zgodnie
z zasadą ewolucji, rozwój pierwszej generacji konieczny jest,
aby rozwinęła się druga. Zaletą obecnych inwestycji jest to, że
łatwiej jest oprzeć się na istniejących roślinach niż zaczynać
od podstaw, a ponadto bieżące inwestycje stale poprawiają
efektywność. Biopaliwa drugiej generacji, właściwie wytwarzane, będą bardzo korzystne, jednak większość ekspertów
uważa, że ich wprowadzenie na rynek możliwe będzie dopiero za
klika lat. A więc obecnie biopaliwa pierwszej generacji są jedyną
realną alternatywą dla paliw kopalnych w transporcie, który
emituje jedną piątą gazów cieplarnianych w Europie.
Czy to prawda, że biopaliwa mogą być utrzymane tylko
dzięki subsydiom?
Po pierwsze, należy zauważyć, że wszystkie rodzaje energii są
subsydiowane przez rządy. Jeśli weźmiemy UE jako przykład,
to według Europejskiej Agencji Środowiska, całkowite dofinansowanie do energii jądrowej, z węgla i z ropy wynosi rocznie 33
miliardy euro w Unii, natomiast na źródła odnawialne wartość
dofinansowania to 5 miliardów.
Ale głównym uzasadnieniem interwencji jest załamanie rynku, a
zmiany klimatyczne są największym załamaniem rynku w histo8 COM(2008)19 końcowy
rii. Emisja CO2 i jej wpływ na przyszłe pokolenia nie są wliczane
do kosztu energii i paliwa. Dopóki będzie istniał rynek węgla,
subsydia będą całkowicie uzasadnione.
Dlatego tez rządy na całym świecie stosują zachęty, w formie
bezpośrednich lub pośrednich dopłat. SA to na przykład zachęty
dla konsumentów, aby kupowali przyjazne dla środowiska
samochody (Brazylia) lub bezpośrednie dopłaty dla producentów w Stanach Zjednoczonych. Podobnie, w latach 70 i 80,
brazylijski plan Prolalcohol doprowadził do szybkiego rozwoju
sektora etanolu, dzięki środkom publicznym i subsydiom.
Wzrastają również ceny ropy, co odzwierciedla proces wyczerpywanie złóż, a zatem efektywność produkcji biopaliw wzrasta.
Koszt europejskich biopaliw niewątpliwie zmniejszy się w miarę
upływu czasu i osiągnie poziom konkurencyjny dla benzyny i
oleju napędowego, tak jak dzieje się już w Brazylii.
7
P r e z entac j a K omitet ó w C O P A i C O G E C A :
G ł os E u r ope j skic h Ro l nik ó w i ic h S p ó ł d z ie l ni
Komitet Copa (Komitet Rolniczych Organizacji Zawodowych Unii Europejskiej)
i Komitet Cogeca (Główny Komitet Spółdzielczości Rolniczej Unii Europejskiej)
są organizacjami reprezentującymi znakomitą większość europejskich rolników
i ich spółdzielni. Organizacje te reprezentują 15 milionów osób, pracujących w
pełnym i niepełnym wymiarze godzin w gospodarstwach rolnych Unii Europejskiej
i ponad 40.000 spółdzielni. Liczą one 76 Organizacji Członkowskich pochodzących
z Państw Członkowskich Unii Europejskiej. Ich celem jest ochrona ogólnych interesów
rolnictwa.
Copa-Cogeca
European Farmers European Agri-Cooperatives
61, Rue de Trèves
B - 1040 Bruksela
Tel Faks
00 32 (0) 2 287 27 11
00 32 (0) 2 287 27 00
www.Copa-Cogeca.eu
BI(08)2062