Różnorodność międzygatunkowa i ponadgatunkowa.

Różnorodność międzygatunkowa i ponadgatunkowa.

14.
scenariusze
Różnorodność gatunkowa
i ponadgatunkowa
Zajęcia terenowe:
Zajęcia w klasie:

ZAKRES TREŚCI:
Gatunek, populacja, pula genowa, systematyka, taksonomia, biom, siedlisko,
krajobraz, ekosystem.
Poziom nauczania oraz odniesienie
do podstawy programowej:
Gimnazjum
III etap edukacyjny:
Liceum – IV etap edukacyjny
zakres rozszerzony:
III. Systematyka. Uczeń: 1. uzasadnia
potrzebę klasyfikowania organizmów
przedstawia zasady klasyfikacji;
IV. Ekologia. Uczeń: 9. opisuje zależności
pokarmowe w ekosystemie.
2. Różnorodność biologiczna i jej
zagrożenia. Uczeń: 1. opisuje
różnorodność biologiczną(…).
Cel OGÓLNY:
Pogłębienie wiedzy o różnorodności gatunkowej i ponadgatunkowej.
Cele SZCZEGÓŁOWE:
Uczeń:
1.
2.
3.
4.
5.
korzysta z różnych źródeł wiedzy,
formułuje wnioski,
interpretuje schematy i ilustracje,
kształci umiejętność tworzenia tabel,
przewiduje wpływ różnych czynników na organizmy.
– 1–
Różnorodność międzygatunkowa i ponadgatunkowa
Metody pracy:
• asymilacja wiedzy: pogadanka wzbogacona pokazem programu
multimedialnego, dyskusja.
• samodzielne dojście do wiedzy: burza mózgów, analiza informacji zawartych
w programie multimedialnym i karcie pracy.
FORMy
pracy:
Praca
w grupach,
dyskusja
piramidowa.
ŚRODKI
DYDAKTYCZNE:
• płyta multimedialna,
• karty pracy.
Przygotowanie
do lekcji i uwagi
do jej realizacji:
Do przeprowadzenia lekcji najlepsza
jest pracownia komputerowa.
Przed lekcją uczeń powinien
przypomnieć sobie pojęcia:
gatunek, ekosystem, biom.
Przebieg zajęć:
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel:
1. Przeprowadza czynności organizacyjno –porządkowe.
2. Dzieli uczniów na zespoły dwuosobowe i przydziela im stanowisko
komputerowe.
3. Przypomina zasady korzystania z pracowni komputerowej i zasady pracy
w grupach.
4. Rozdaje płyty multimedialne.
5. Określa temat lekcji.
uczniowie:
1.
2.
3.
4.
Stosują się do poleceń nauczyciela.
Zajmują wskazane miejsca.
Przygotowują komputery do pracy.
Zapisują temat lekcji w zeszycie.
– 2 –
14.
scenariusze
Przebieg zajęć:
Faza realizacyjna:
Nauczyciel:
1. Prosi o uruchomienie płyt.
2. Rozdaje karty pracy po jednej dla każdego ucznia.
3. Prosi uczniów o zapoznanie się z następującymi sekcjami płyty – różnorodność
gatunkowa i różnorodność międzygatunkowa, a następnie uzupełnienie kart
pracy.
4. Omawia polecenia zwarte na kartach.
5. Poleca uczniom rozpocząć pracę. Wyznacza czas (ok. 15 min).
6. Sprawdza czy wszyscy uczniowie wypełnili karty pracy.
7. Prosi by grupy dwuosobowe połączyły się w czwórki po czym przedyskutowały
i uzgodniły wspólną propozycję odpowiedzi na podane w karcie pracy
zagadnienia.
8. Poleca grupom połączenie się w ośmioosobowe zespoły i dyskusje na temat
zadań znajdujących się w kartach pracy.
9. Prosi o wybranie liderów, którzy przeczytają odpowiedzi na kolejne zadania.
10.Uzupełnia odpowiedzi, koryguje błędy
uczniowie:
1. Uruchamiają płyty.
2.Czytają uważnie instrukcje i polecenia zawarte w kartach pracy i ewentualnie
proszą o dodatkowe wyjaśnienia.
3.Analizują treści zawarte w programie „Jak uczyć, że sarna nie jest żoną jelenia”.
4.Wypełniają karty pracy.
5. Dobierają się w czwórki a następnie w ósemki i dyskutują nad udzielonymi
odpowiedziami.
6. Ustalają wspólne stanowisko.
7.Wybierają lidera.
8.Liderzy grup prezentują ustalone w grupie odpowiedzi na forum klasy.
9.Wszyscy uczniowie uczestniczą w dyskusji i ustalają wspólne dla klasy
stanowisko.
– 3 –
Różnorodność międzygatunkowa i ponadgatunkowa
Przebieg zajęć:
Faza podsumowująca:
Nauczyciel:
1.
2.
3.
4.
5.
Poleca uczniom uporządkowanie miejsc pracy i sprzętu.
Zbiera płyty multimedialne.
Ocenia najbardziej aktywnych uczniów.
Podsumowuje lekcję.
Podaje zadanie domowe.
uczniowie:
1. Porządkują miejsca pracy.
2. Oddają płyty.
3. Notują treść pracy domowej.
– 4 –
14.
scenariusze
Załącznik 1.
karta pracy ucznia
Imię i nazwisko …………………………………………………………………………………..
Populacja to grupa osobników jednego gatunku występujących na danym
terenie, na przykład populację stanowią wszystkie żubry występujące
w puszczy Białowieskiej. Każdy osobnik w populacji charakteryzuje się wzrostem, masą ciała, odpornością na choroby i innymi cechami uwarunkowanymi przez specyficzny dla siebie zestaw genów.
Suma wszystkich genów obecnych w danej populacji w określonym czasie
nazywana jest pulą genową.
Powyższe informacje wykorzystaj do rozwiązanie zadań 1 i 2.
Zadanie 1.
Na podstawie tekstu wytłumacz co nazywamy gatunkiem. W definicji użyj
pojęcia pula genowa. Uwzględnij możliwości kojarzenia się i posiadania potomstwa.
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
– 5 –
Różnorodność międzygatunkowa i ponadgatunkowa
Zadanie 2.
Porównaj fotografie oraz pozycje systematyczne sarny i jelenia i ustal czy
są to dwa gatunki czy jeden. Odpowiedź uzasadnij. Co możesz powiedzieć o
puli genowej tych gatunków.
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 3.
Korzystając z informacji dostępnych na płycie wytłumacz, czym zajmuje
się systematyka. W odpowiedzi uwzględnij poziom bioróżnorodności, którym głównie zajmuje się ta dziedzina. Uzasadnij, dlaczego systematyka jest
przydatna dla naukowców badających bioróżnorodność.
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 4.
Taksonomia to poddyscyplina systematyki organizmów, zajmująca się metodami klasyfikowania oraz tworzeniem jednostek zwanych taksonami
i włączaniu ich w hierarchiczny układ kategorii.
Korzystając z informacji zawartych na płycie wymień jednostki taksonomiczne stosowane w zoologii w kolejności od najniższej do najwyższej. Ustal
jaką rangę wśród jednostek ma gatunek. Wytłumacz na czym polega układ
hierarchiczny stosowany przez taksonomów.
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
– 6 –
14.
scenariusze
Zadanie 5.
Uzupełnij znajdującą się na płycie grafikę sieci troficznej. Umieść zwierzęta w odpowiednim miejscu łańcucha a następnie odpowiedz na poniższe
pytania:
Jaki rodzaj zależności pokarmowych występuję pomiędzy parami organizmów wymienionymi poniżej. Podaj nazwę tych interakcji i określ na czym
polega ta zależność.
a)pomrowikiem a rośliną
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
b)żabą z pasikonikiem
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
c) myszołowem a lisem
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
Zadanie 6.
Ustal jaki wpływ na liczebność populacji zaskrońca w kolejnym jego pokoleniu może mieć duża liczebność populacji pasikonika, a jaki mała liczebność
tego gatunku. Odpowiedź uzasadnij.
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
– 7 –
Różnorodność międzygatunkowa i ponadgatunkowa
Zadanie 7.
Napisz co może stać się z liczebnością populacji myszy i zająca jeśli ze
środowiska zostanie wyeliminowany lis, np. przez choroby lub czynniki
antropogeniczne.
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 8.
Podaj jaki wpływ mają zależności pokarmowe na stabilność liczebności poszczególnych populacji oraz jak wpływają one na bioróżnorodność ekosystemu jako całości.
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie 9.
Zapoznaj się z definicją ekosystemu i biomu a następnie porównaj je. Podaj
podobieństwo i różnicę.
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
– 8 –
14.
scenariusze
Zadanie 10.
Skonstruuj tabelę, w której porównasz występujące na Ziemi biomy. W tabeli uwzględnij położenie geograficzne biomów, warunki klimatyczne oraz
gatunki zwierząt.
Zadanie 11.
Porównaj fotografie biomów, zwróć uwagę na szatę roślinną, wygląd krajobrazu oraz liczbę siedlisk. Podaj jakie czynniki środowiskowe kształtują
różnorodność biomów.
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
– 9 –
Różnorodność międzygatunkowa i ponadgatunkowa
Zadanie 12.
Przejdź w programie multimedialnym do ekosystemów Polski wybierając
na mapie świata flagę Polski i ustal, które ekosystemy na terenie naszego
kraju są częściej spotykane – naturalne czy przekształcone przez człowieka. Oceń proporcje między nimi i podaj przyczynę takiego stanu.
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Zadanie domowe
Odnajdź informacje dotyczące restytucji żubra w Polsce.
Podaj przyczyny niskiej różnorodności genetycznej tego gatunku.
Ustal zależność miedzy różnorodnością puli genowej danego gatunku a zagrożeniem wyginięciem. Wykaż, że uznanie żubra za gatunek, któremu grozi
wyginięcie jest zasadne.
Wymień źródła informacji, z których korzystałeś.
– 10 –