SKLEPIKI SZKOLNE

SKLEPIKI SZKOLNE
Prawidłowe żywienie jest jednym z istotnych elementów wpływających korzystnie na
zdrowie dziecka. Dzieci i młodzież powinny spożywać 4-5 posiłków w ciągu dnia . Oznacza
to, iż w czasie pobytu w szkole powinny one spożywać co najmniej 1 posiłek. W wielu
szkołach nie ma warunków do organizowania i wydawania obiadów szkolnych jak również
uczniowie nie zawsze chcą z nich korzystać , natomiast w części szkól funkcjonują sklepiki
szkolne. W swych założeniach powinny one pokrywać potrzeby dzieci w zakresie
uzupełniania różnych artykułów spożywczych w tym napojów. Sklepiki szkolne w aspekcie
żywieniowym mogłyby pełnić komplementarną rolę w stosunku do działalności stołówek
szkolnych, w tym promować miedzy innymi produkty zalecane w żywieniu dzieci.
Kontrole prowadzone w roku 2011 wykazały, iż sklepiki szkolne coraz częściej prowadzone
przez ajentów oferują asortyment artykułów, które z żywieniowego punktu widzenia nie
wnoszą istotnych wartości odżywczych.
Dyrekcja szkoły powinna mieć świadomość tego faktu i w większym niż dotychczas
stopniu wpływać na miarę swoich możliwości na asortyment sprzedawanych w sklepikach
szkolnych produktów spożywczych.
W sklepikach szkolnych powinny być sprzedawane równie atrakcyjne dla dzieci, lecz
zdecydowanie bardziej zalecane artykuły spożywcze o dużej wartości odżywczej.
Lista produktów spożywczych polecanych do sklepiku szkolnego
Produkty spożywcze w sklepiku szkolnym powinny być oferowane w małych, jednorazowych
porcjach i opakowaniach. Jeżeli zachodzi taka potrzeba (np. w przypadku jogurtów, sałatek
owocowych) powinny być również dołączane do nich sztućce jednorazowe.
PRODUKTY ŚNIADANIOWE
o
Kanapki – w różnych wersjach (zestawach):
- pieczywo (razowe, pszenne, mieszane – chleb, bułki),
- masło lub margaryny kubkowe,
- wędliny chude (o wysokiej jakości), pieczone mięsa, suszone kiełbasy,
- sery podpuszczkowe (żółte), twarogowe (białe), topione,
- ryby np. ryba wędzona, pasta rybna,
- jaja lub pasta jajeczna,
- dodatek warzyw (np. sałata, kapusta pekińska, papryka, pomidor, ogórek).
o
Produkty mleczne:
- sery i serki,
- desery mleczne,
- jogurty z dodatkiem musli (do jedzenia łyżeczką).
o
Bułki i bułeczki:
- bez nadzienia,
- z nadzieniem (np. mięsnym, pieczarkowym),
- z nadzieniem na słodko (np. serowym, owocowym).
NAPOJE
o
Naturalne wody mineralne i wody źródlane
o
Soki:
- owocowe (zawierające tylko naturalnie występujące cukry),
- warzywne (zawierające tylko naturalnie występujący sód),
- owocowo-warzywne.
o
Napoje mleczne:
- mleko (w małych opakowaniach przeznaczone do bezpośredniego spożycia),
- mleka smakowe,
- jogurty naturalne i owocowe,
- kefiry,
- maślanki naturalne i owocowe,
- inne napoje mleczne.
PRZEKĄSKI
- owoce świeże sezonowe (umyte i przygotowane do bezpośredniego spożycia) np.
jabłka, gruszki, śliwki, winogrona, banany, brzoskwinie, morele, nektarynki itp.
- owoce suszone – np. jabłka, banany, morele, śliwki, rodzynki (w małych
opakowaniach),
- musy owocowe,
- warzywa świeże (przygotowane do bezpośredniego spożycia) np. marchewka,
papryka, ogórek, rzodkiewka,
- suchary smakowe,
- orzeszki, migdały, nasiona (np. słonecznika, dyni – w małych opakowaniach,
przeznaczone do bezpośredniego spożycia),
- batony i ciasteczka zbożowe (zawierające ziarna zbóż, płatki, orzechy, migdały,
owoce).
Lista produktów, które warto wycofać z asortymentu sklepiku szkolnego
Sklepik szkolny, ze względu na swoje funkcje dotyczące uzupełniania potrzeb żywieniowych
uczniów niezbędnych do ich prawidłowego rozwoju oraz funkcjonowania na terenie szkoły,
jak również ze względu na kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych, nie
powinien w swoim asortymencie uwzględniać takich produktów, jak:
żywność typu fast-food (np. pizze, hod-dogi, zupy instant – błyskawiczne),
słone przekąski węglowodanowo-tłuszczowe (np. chipsy ziemniacza¬ne, chrupki,
słone paluszki, popcorn, prażynki, krakersy),
słodkie przekąski węglowodanowo-tłuszczowe (np. batony, wafle przekładane słodką
masą, ciastka),
napoje owocowe z dodatkiem cukru, słodzików i barwników (gazowane i
niegazowane),
napoje energetyzujące,
wody smakowe,
cukierki i inne słodycze z dodatkiem barwników sztucznych.
Produkty typu fast-food oraz przekąski węglowodanowo-tłuszczowe, charakteryzujące się
niską wartością odżywczą, dostarczają na ogół dużo energii w postaci cukrów prostych i
dwucukrów (głównie sacharozy) oraz tłuszczów o niekorzystnym profilu kwasów
tłuszczowych (tj. o dużej zwartości kwasów tłuszczowych nasyconych oraz izomerów trans).
Produkty te nie zapewniają ponadto odpowiedniej ilości cennych składników odżywczych,
jakimi są m.in. witaminy i składniki mineralne, błonnik pokarmowy oraz inne substancje
biologicznie
czynne,
o
działaniu
prozdrowotnym,
potrzebne
do
prawidłowego
funkcjonowania, zwłaszcza młodego organizmu.
Słodkie napoje (gazowane i niegazowane), wody smakowe, gumy do żucia, żelki są z kolei
źródłem sacharozy, konserwantów, barwników, a niektóre również kwasu ortofosforowego i
kofeiny. Napoje energetyzujące, oprócz cukru, zawierają dodatkowo substancje o działaniu
pobudzającym, stymulujące pracę układu nerwowego, takie jak: kofeina, tauryna, guarana,
karnityna, i inne, które wpływają niekorzystnie na młody rozwijający się organizm.
Słodkie przekąski, ciasta/ciastka, słodycze oraz napoje słodzone cukrem nasilają wahania
poziomu glukozy we krwi. Węglowodany, głównie proste zawarte w tych produktach, są
bardzo szybko wchłaniane przez organizm, powodują szybki wzrost poziomu glukozy we
krwi, na który organizm reaguje szybkim wyrzutem insuliny (hormonu wytwarzanego przez
trzustkę), powodującym równie szybki jej spadek. Efektem tego są duże wahania stężenia
glukozy we krwi i jednocześnie wzrost łaknienia, co dodatkowo nakręca tzw. „spiralę pustych
kalorii”, czyli spożywania produktów o niskiej wartości odżywczej, a wysokiej wartości
energetycznej. Powoduje to gorszą pracę mózgu i obniżenie percepcji i zdolności
przyswajania wiedzy, co skutkuje gorszymi wynikami uczniów w nauce. Ponadto spożywane
w nadmiarze cukry proste szybko wchłaniane przez organizm powodują wzrost wolnych
cukrów we krwi, a niewykorzystane, jako źródło energii, zostają zamienione na kwasy
tłuszczowe i odłożone w tkance tłuszczowej w postaci triglicerydów. Stąd też, spożywanie
takich produktów w dużych ilościach, w długim okresie czasu może przyczyniać się do
wzrostu masy ciała, a następnie nadwagi i otyłości, rozwoju próchnicy zębów, cukrzycy tupu
II, chorób układu krążenia, niedoborów składników odżywczych, w tym na przykład żelaza,
przyczyniając się do rozwoju anemii (niedokrwistości) oraz wielu innych schorzeń
powstałych na tle wadliwego żywienia.
Władze szkoły wspólnie z nauczycielami, rodzicami oraz specjalistami ds. żywienia i
organizacjami (instytucjami) odpowiedzialnymi za promocje zdrowego stylu życia, powinny
zapewnić uczniom możliwość wyboru i jedzenia na terenie szkoły prawidłowo
skomponowanych zestawów śniadaniowych. W praktyce funkcję tę może spełniać sklepik
szkolny oferujący zestawy śniadaniowe i napoje przygotowane zgodnie z zasadami
prawidłowego żywienia o wysokiej wartości odżywczej, jakości mikrobiologicznej,
przygotowane ze świeżych surowców.
Higiena Dzieci i Młodzieży
PSSE w Kutnie
.