7.1. Rola monitoringu 7.2. Monitoring jakości środowiska

Transkrypt

Program ochrony rodowiska dla miasta Kielce
7. SYSTEM MONITORINGU I OCENY REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY
RODOWISKA
Dla oceny efektywno ci wdra ania programu ochrony
prowadzenie:
• monitoringu jako ci rodowiska,
• monitoringu polityki ochrony rodowiska.
rodowiska przewiduje si
oba monitoringi s# ze sob# ci le powi#zane.
7.1. Rola monitoringu
Celem monitoringu jest ocena, poprzez zbieranie, analizowanie i udost pnianie danych
dotycz#cych jako ci rodowiska i zachodz#cych w nim zmian, czy stan rodowiska ulega
polepszeniu czy pogorszeniu. Monitoring jako ci rodowiska w Kielcach jest realizowany w
ramach monitoringu krajowego i regionalnego województwa wi tokrzyskiego. W okresie
wdra ania niniejszego programu dane uzyskiwane z monitoringu jako ci rodowiska b d# pomocne
przy aktualizacji programu ochrony rodowiska.
Zgodnie z ww. celem najbardziej istotne dla poprawnej realizacji zada* z zakresu monitoringu
b d# nast puj#ce zagadnienia:
• system monitoringu (kryteria, zakresy, cykliczno , bada*, unifikacja metod, sprz tu oraz
interpretacji wyników),
• system informacyjny (sposób informowania spo.ecze*stwa, administracji samorz#dowej,
rz#dowej, pozarz#dowych organizacji ekologicznych),
• system weryfikacji polityki rodowiskowej na podstawie wyników uzyskiwanych
z systemu monitoringu jako ci rodowiska oraz we wspó.pracy z lokaln# spo.eczno ci#.
W.a ciwe opracowanie i wdro enie systemu monitoringu daje informacje o stanie rodowiska,
które s# niezb dne do ustanowienia priorytetów ochrony rodowiska, kontrolowania
i egzekwowania wymogów prawa rodowiskowego.
7.2. Monitoring jako(ci (rodowiska
7.2.1. Wprowadzenie
Pa*stwowy monitoring rodowiska jest systemem pozyskiwania, gromadzenia, przetwarzania i
udost pniania informacji o rodowisku. Celem pa*stwowego monitoringu rodowiska jest
systematyczne informowanie administracji rz#dowej, samorz#dowej, spo.ecze*stwa o:
• stanie rodowiska w Polsce,
• przyczynach zmian jako ciowych zachodz#cych w rodowisku,
• wyst puj#cych trendach jako ci wszystkich komponentów rodowiska,
• ocenie skuteczno ci realizowanych zada* w dziedzinie ochrony rodowiska na ka dym
szczeblu zarz#dzania,
• dotrzymywaniu norm jako ci rodowiska oraz identyfikacji obszarów wyst powania
przekrocze*,
• powi#zaniach przyczynowo skutkowych wyst puj#cych pomi dzy emisj# i imisj# w celu
okre lenia trendów zmian rodowiska oraz przewidywanych prognoz przy uwzgl dnieniu
wska0ników rozwoju spo.eczno-gospodarczego.
System umo liwia równie realizacj mi dzynarodowych zobowi#za* w zakresie ochrony
rodowiska wynikaj#cych z podpisanych przez Polsk konwencji. Pa*stwowy Monitoring
3rodowiska jest realizowany w ramach sieci krajowej, regionalnej oraz lokalnych. Koordynowany
240
jest z mocy ustawy przez organy Inspekcji Ochrony 3rodowiska. Sieci krajowe i regionalne
koordynowane s# przez G.ównego Inspektora Ochrony 3rodowiska, za sieci lokalne przez
Wojewódzkich Inspektorów Ochrony 3rodowiska, skoordynowanie dzia.a* pozwala na szerokie i
wszechstronne wykorzystywanie bada*.
G.ównym zadaniem sieci krajowych jest ledzenie w skali kraju trendów jako ci wszystkich
komponentów dla potrzeb realizacji polityki ekologicznej pa*stwa. W ramach sieci krajowej
realizowane s# równie badania wynikaj#ce z zobowi#za* mi dzynarodowych.
Dane s# gromadzone centralnie i przetwarzane w instytucjach naukowo badawczych, które z
ramienia G.ównego Inspektora Ochrony 3rodowiska sprawuj# nadzór merytoryczny nad
poszczególnymi podsystemami.
Sieci regionalne organizowane jako mi dzywojewódzkie lub wojewódzkie maj# za zadanie
dokumentowanie zmian zachodz#cych w rodowisku w regionie lub województwie. Programy
monitoringu regionalnego uwzgl dniaj# specyfik regionu tzn. s# ci le powi#zane z geografi#,
gospodarcz# i ekologiczn# charakterystyk# obszaru. W praktyce organizacj# monitoringu
regionalnego rodowiska naturalnego zajmuj# si wojewódzkie inspektoraty ochrony rodowiska.
Sieci lokalne s# tworzone w celu ledzenia wp.ywu na rodowisko najbardziej szkodliwych
0róde. punktowych lub obszarowych. Tworzone s# g.ównie przez organy administracji
samorz#dowej oraz podmioty gospodarcze oddzia.ywuj#ce na rodowisko.
7.2.2. Monitoring stanu (rodowiska w mie(cie
1. Program Pa*stwowego Monitoringu 3rodowiska na lata 2003÷2005 nie przewiduje tworzenia
odr bnych struktur i systemów monitoringu rodowiska na poziomie powiatu lub gminy ograniczaj#c si do monitoringu krajowego i regionalnego (wojewódzkiego). Dopuszcza
jednak mo liwo , tworzenia systemu monitoringu lokalnego, w tym równie pojedynczych
stacji pomiarowo-badawczych realizuj#cych programy na potrzeby lokalne, tworzonych,
prowadzonych lub koordynowanych przez samorz#dy lokalne.
2. Dane uzyskiwane w systemach monitoringu lokalnego mog# by, wykorzystywane w systemie
PM3 lub porównywane z wynikami uzyskanymi w tym systemie natomiast badania i pomiary
musz# by, prowadzone na zasadach okre lonych w systemie Pa*stwowego Monitoringu
3rodowiska. Daje to równie mo liwo , ubiegania si o dofinansowanie cz ci kosztów
pomiarów i bada* ze 0róde. pa*stwowych w finansowaniu PM3.
3. Bior#c pod uwag fakt, e na terenie Kielc funkcjonuj# elementy pa*stwowego Monitoringu
3rodowiska szczebla Krajowego i Regionalnego z bloku: „Jako , rodowiska” i podsystemów:
„Monitoring jako ci powietrza”, „Monitoring jako ci ródl#dowych wód powierzchniowych”,
„Monitoring jako ci ródl#dowych wód podziemnych”, „Monitoring ha.asu” oraz „Monitoring
jako ci gleby i ziemi”, - przyj1cie ich do systemu monitoringu lokalnego nie jest mo3liwe.
Nale y przyj#, znan# formu. , w której pomiary i badania monitoringu lokalnego,
uzupe.nia.yby badania prowadzone w PM3 w taki sposób, aby .#cznie otrzymywa, wyniki
niezb dne do sporz#dzania rocznych ocen stanu rodowiska w mie cie i dwuletnich ocen
efektów realizacji miejskiego programu ochrony rodowiska.
Tego rodzaju system mo e nosi, nazw : „System pomiarów i bada* stanu rodowiska na
terenie miasta Kielce” i mo e stanowi, integraln# cz , programu ochrony rodowiska w
mie cie. Aby system taki móg. powsta,, musi by, spe.niony tylko jeden warunek: badania w
ramach monitoringu lokalnego musz# by, prowadzone na zasadach obowi#zuj#cych w
systemie Pa*stwowego Monitoringu 3rodowiska, .#cznie z obustronnymi formami
pozyskiwania wyników pomiarów.
4. System stanowi4: badania, pomiary, oceny i prognozy stanu rodowiska oraz gromadzenie,
przetwarzanie i rozpowszechnianie informacji o rodowisku. Celem systemu jest wspomaganie
dzia.a* na czas realizacji programu ochrony rodowiska miasta Kielce, poprzez systematyczne
informowanie organów i jednostek organizacyjnych oraz spo.ecze*stwa o efektach realizacji
241
programu, a zw.aszcza o jako ci poszczególnych komponentów rodowiskowych,
wyst puj#cych zmianach ich jako ci, przyczynach tych zmian, przypadkach naruszania
standardów jako ci rodowiska i przyczynach tych stanów oraz podejmowanych dzia.aniach
naprawczych.
7.2.3. Elementy systemu monitoringu
A. Blok jako(ci (rodowiska:
A1.Podsystem: Monitoring jako ci powietrza
• Wykorzysta, elementy monitoringu regionalnego.
• Oznaczenia i zakres bada* adekwatny do prowadzonego przez WSSE i WIO3. Wyniki
bada* organów ochrony rodowiska s# nieodp.atne z mocy prawa.
• Uzupe.nienie systemu i zainstalowanie trzech automatycznych stacji pomiarowych z
programem analogicznym jak w stacji przy ul. IX Wieków Kielc (z mo liwo ci#
rozszerzenia zakresu oznacze*) zlokalizowanych w rejonie osiedla 3lichowice i
3wi tokrzyskie oraz w rejonie Psich Górek. Lokalizacja stacji pomiarowych musi
spe.nia, warunki obowi#zuj#ce w Pa*stwowym Monitoringu 3rodowiska.
• Realizacja sukcesywna, w miar pozyskiwania rodków. Po uruchomieniu wszystkich
stacji - zainstalowaniu tablicy wietlnej, prezentowane b d# na bie #co wyniki ze
wszystkich trzech stacji. Proponuje si lokalizacj tablicy wietlnej na ul. Sienkiewicza
w rejonie mostu na Silnicy lub na Pl. Konstytucji 3 Maja albo przed Urz dem
Wojewódzkim. Przekazywanie danych sieci# telefoniczn# lub bezprzewodowo.
A2 Podsystem: Monitoring jako ci ródl#dowych wód powierzchniowych.
• Wykorzysta, element monitoringu regionalnego WIO3 - uj cie Silnicy; pozyskiwanie
danych analogicznie jak w podsystemie A1.
• Zmodernizowanie monitoringu na rzece Silnicy i Sufraga*cu. Terminy, cz stotliwo ,
i zakres bada* dostosowa, do norm PM3.
• Ustali, przekroje pomiarowe na rz. Silnicy przed uj ciem do zalewu, bezpo rednio po
wyp.ywie z zalewu, na wysoko ci Pakosza Dolnego.
• Przekroje pomiarowe na Sufraga*cu bez zmian.
• Badania k#pielisk - na dotychczasowych zasadach.
A3: Podsystem: Monitoring jako ci ródl#dowych wód podziemnych
• Ilo , i rozmieszczenie punktów pomiarowych oraz zakresu bada* prowadzonych
w ramach monitoringu krajowego i regionalnego w pe.ni zabezpieczaj# potrzeby
miasta w tym zakresie.
• W ramach modernizacji monitoringu lokalnego nale y dostosowa, terminy i zakres
bada* do zasad obowi#zuj#cych w monitoringu regionalnym.
• Przekazywanie wyników bada* monitoringu krajowego i regionalnego dla potrzeb
miasta - jak w podsystemie A1.
A4 Podsystem: Monitoring jako ci gleby i ziemi
Przedmiotowy podsystem jest z.o ony i wieloetapowy:
• b dzie kontynuowany monitoring Krajowy gleby i ziemi prowadzony przez JUNG
w Pu.awach w 215 punktach pomiarowo-kontrolnych na glebach u ytkowanych
rolniczo, na terenie ca.ego kraju w cyklach pi cioletnich; nowy cykl badawczy
rozpoczyna si w 2005 r.,
mo e by, kontynuowany monitoring gleb prowadzony przez WIO3 w ramach sieci
wojewódzkich (regionalnych), stosownie do specyficznych potrzeb regionu
i zabezpieczonych 0róde. finansowania; pozyskiwanie danych dla potrzeb miasta na
zasadach jak w podsystemie A1.
242
•
monitoring lokalny jako ci gleb i ziemi, celem obserwowania zmian jako ci pod wp.ywem
czynnika
antropopresji,
jako
zadanie
w.asne
Starosty
(Prezydenta);
Zadanie to obejmuje w swoim zakresie:
- identyfikacj obszarów lokalnych zanieczyszcze* gleb i ziemi,
- wskazanie obszarów, dla których podmioty s# zobowi#zuj#ce do podj cia dzia.a*
naprawczych poprzez opracowanie i realizacj planów rekultywacyjnych,
- prowadzenie publicznie dost pnych rejestrów obszarów, na których stwierdzono
przekroczenia standardów jako ci,
- przekazywanie rejestrów obszarów do WIO3, celem tworzenia zbiorowych wykazów
wojewódzkich, na podstawie których GIO3 sporz#dza rejestr ogólnopolski;
•
Etap wst1pny - wst pna identyfikacja obszarów, w przypadku których w wyniku
dzia.alno ci kontrolnej organów, skarg mieszka*ców lub innych informacji
stwierdzono, e istnieje ryzyko wyst#pienia zanieczyszcze*,
• Etap I - okre lenie listy substancji niebezpiecznych, które mog# wyst powa, na
danym terenie,
• Etap II - przeprowadzenie wst pnych pomiarów w celu potwierdzenia lub
wykluczenia wytypowanych w etapie I substancji,
• Etap III - przeprowadzenie bada* szczegó.owych w celu okre lenia st enia substancji
ustalonych w poprzednim etapie,
• Etap IV - za.o enie, prowadzenie i aktualizacja publicznie dost pnego rejestru
terenów, na których stwierdzono przekroczenia standardów jako ci rodowiska wraz ze
wskazaniem obszarów wymagaj#cych rekultywacji.
W celu wdro enia i prawid.owego funkcjonowania tego elementu podsystemu PM3
niezb dna jest cis.a wspó.praca odpowiednich s.u b prezydenta z inspekcj# ochrony
rodowiska, a nawet spisania odpowiedniego porozumienia lub umowy.
A5.Podsystem: Monitoring ha.asu
W systemie Pa*stwowego Monitoringu 3rodowiska podstawowym poziomem oceny
klimatu akustycznego jest powiat (miasto). Obowi#zek oceny stanu akustycznego
rodowiska dotyczy:
• aglomeracji o liczbie mieszka*ców wi kszej ni 100 tys.,
• terenów poza aglomeracjami, gdy dotyczy to terenów dróg, linii kolejowych czy
lotnisk, których eksploatacja mo e powodowa, negatywne oddzia.ywania na
znacznych obszarach,
• terenów wskazanych w miejskim programie ochrony rodowiska.
Odpowiedzialnym za dokonywane ocen prezentowanych w formie map akustycznych
opracowywanych i aktualizowanych w cyklach 5-letnich jest Starosta (Prezydent). W tym
celu wykonuje si pomiary i pozyskuje wyniki bada* od innych jednostek. Ustawowy
termin opracowania mapy akustycznej dla aglomeracji kieleckiej up.ywa 30.06.2012 r.
W celu wdro enia podsystemu monitoringu ha.asu celowym jest zawarcie odpowiedniego
porozumienia (umowy) z Wojewódzkim Inspektorem Ochrony 3rodowiska oraz jednostk#
z mocy prawa wykonuj#c# pomiary ha.asu (w tym wymienione w art. 179 PO3).
A6. Podsystem: Monitoring pól elektromagnetycznych
Oceny poziomów pól elektromagnetycznych w rodowisku dokonuje si w ramach
Pa*stwowego Monitoringu 3rodowiska. Wykonywanie bada* pomiarów pól
elektromagnetycznych w rodowisku jest zadaniem wojewody, w imieniu którego dzia.a
Wojewódzki Inspektorat Ochrony 3rodowiska.
W roku 2004 Wojewódzki Inspektorat Ochrony 3rodowiska w Kielcach podejmie
pilota owy cykl badawczy, obejmuj#cy pomiary pól elektromagnetycznych na terenie
miast.
243
Nale y zawrze, porozumienie z WIO3 w sprawie obj cia badaniami miasta Kielce, ze
wskazaniem dzielnic pó.nocnych Kielc oraz otoczenia rozproszonych 0róde.
promieniowania elektromagnetycznego w rejonie koncentracji zabudowy mieszkaniowej.
Podsumowanie
Dla oceny post pu i efektów realizacji miejskiego programu ochrony rodowiska
przedstawiony powy ej zakres monitoringu rodowiska jest wystarczaj#cy. Mo e by,
w dowolnym czasie rozbudowany o kolejne podsystemy PM3, je li wyst#pi taka potrzeba
i zagwarantowane zostan# 0ród.a ich finansowania.
Proponowany system nie obci# y bud etu miasta dodatkowymi kosztami. Przy
dotychczasowym poziomie kosztów i maksymalnym wykorzystaniu wyników bada*
finansowanych z bud etu miasta oraz funduszy celowych, zostanie zabezpieczony dop.yw
informacji do oceny rodowiska w mie cie w cyklach rocznych lub dwuletnich.
Uwagi:
Podsystem A9: Lasy - b dzie realizowany wy.#cznie w sieci krajowej.
Podsystem A10: Przyroda - b dzie realizowany wy.#cznie w sieci krajowej.
*Kród.o informacji: Program Pa*stwowego monitoringu 3rodowiska na lata 2003÷2005,
GIO3, Warszawa 2003 r.
7.2.4. Zakres informacji niezb1dnych dla systemu monitoringu (rodowiska
Zakres informacji niezb1dnych dla monitoringu (rodowiska obejmuje
• baz danych o obiektach korzystaj#cych ze rodowiska i wp.ywaj#cych na nie
• baza danych o odpadach
• baz danych o komponentach rodowiska
• baz danych o projektach ochrony rodowiska, pozyskiwanych rodkach finansowych
• baz danych o technologiach BAT i ich rozwoju, ze szczególnym uwzgl dnieniem energii
odnawialnej.
Przy opracowaniu systemu b d# dodatkowo wykorzystane dane pochodz#ce z bada* o rodków
akademickich, instytutów, urz dów i instytucji oraz podmiotów gospodarczych.
1. Monitoring obiektów korzystaj4cych ze (rodowiska i wp@ywaj4cych na (rodowisko
• dane z kwartalnych op@at wnoszonych do urz1du marsza@kowskiego
– powietrze
I. Charakterystyka obiektu:
Uwaga: dla ka dego obiektu b dzie mo na
– wody powierzchniowe
wprowadzi, do bazy nr ewidencyjny
– wody podziemne
dzia.ki, na której obiekt si znajduje, co
– cieki
umo liwi naniesienie obiektów (wraz z
– gleby
opisami z bazy) na posiadan# przez Urz#d
– ha.as
EWMAPE.
– przyroda
– odpady
1. Dane identyfikacyjno – adresowe:
– nazwa
3. Informacja
o
utworzeniu
strefy
– adres
ograniczonego
u3ytkowania
wokó@
– regon
obiektu
– NIP
– data utworzenia
– forma prawna
– promie*
– bran a wed.ug PKD lub EKD
– przyczyna
– telefon, fax, e-mail,
– informacje opisowe
– opcjonalny dodatkowy opis obiektu
2. Elementy (rodowiska, z których obiekt II.Dla obiektów korzystaj4cych z powietrza:
korzysta:
244
Dla ka dego emitora (1 obiekt mo e mie,
wiele emitorów) wyprowadzaj#cego gazy
lub py.y do powietrza nale y poda,:
– adres emitora
– typ emitora (ze s.ownika)
– opcjonalny opis emitora
– czy wymagane jest pozwolenie na
wprowadzanie gazów lub py.ów do
powietrza je eli tak, to nr i data wydania
oraz termin obowi#zywania i ewentualnie
warunki
– rodzaj instalacji (ewentualnie rodzaj
dzia.alno ci)
– wydajno , ciepln# urz#dzenia spalaj#cego
paliwo
– rodzaj urz#dzenia ochronnego
– zu ycie surowców, materia.ów lub ilo ,
produktów
– wielko , emisji ze 0ród.a:
kod i nazwa emitowanej substancji
skuteczno , urz#dzenia ochronnego
wska0nik emisji
wielko , emisji
– charakterystyka paliw:
rodzaj paliwa
zu ycie
warto , opa.owa
zawarto , popio.u [%]
zawarto , siarki [%]
Dla ka dego punktu prze.adunku benzyn
silnikowych (1 obiekt mo e mie, ich wiele)
nale y poda,:
– rodzaj operacji technicznej
nape.nianie zbiorników z dachem
sta.ym
opró nianie zbiorników z dachem
p.ywaj#cym
nape.nianie zbiorników podziemnych
nape.nianie zbiorników naziemnych
w kontenerowych stacjach paliw
nape.nianie cystern kolejowych
nape.nianie cystern samochodowych
nape.nianie zbiorników pojazdów
– ilo , prze.adowanej benzyny [Mg]
– skuteczno , redukcji emisji [%]
Dodatkowe informacje:
– wnoszone op.aty i kary
– przeprowadzone kontrole PIO3 i PIS i ich
wyniki
– informacje o monitoringu lokalnym i jego
wyniku
III. Dla obiektów korzystaj4cych z wód
podziemnych:
Dla ka dego uj cia (jeden obiekt mo e mie,
ich wiele) wody podziemnej nale y poda,:
– adres uj cia
– typ uj cia
– opcjonalny opis uj cia
– czy
wymagane
jest
pozwolenie
wodnoprawne je eli tak, to nr i data wydania
oraz termin obowi#zywania i ewentualnie
warunki,
– pobór wody w m3 na:
• zaopatrzenie ludno ci w wod do spo ycia
lub na cele socjalno – bytowe
• potrzeby produkcji, w której woda
wchodzi w sk.ad albo bezpo redni kontakt
z produktami
ywno ciowymi
i
farmaceutycznymi
lub
na
cele
konfekcjonowania,
• inne cele,
• potrzeby w.asne zak.adu,
• straty wody w sieci:
– ilo , wody zakupionej
– sposoby uzdatniania wody, które
wykonuje obiekt:
niepodlegaj#ce procesom uzdatniania
podlega wy.#cznie dezynfekcji lub
demineralizacji
podlega procesom od elazienia
i utleniania
podlega procesom odmanganiania
podlega
procesom
usuwania
amoniaku, koagulacji domieszek
lub adsorpcji
podlega
procesom
usuwania
azotanów lub metali ci kich
inne procesy uzdatniania
– jako ,
pobranej
wody
podziemnej
(zawarto , w pobranej wodzie [mg/dm3])
BZT5
ChZT – Cr
zawiesina ogólna
jony chlorków i siarczanów
fenole lotne
metale ci kie
inne ( nazwa + ilo ,)
– dodatkowe informacje:
wnoszone op.aty i kary
przeprowadzone kontrole PIO3 i PIS i ich
wyniki
245
informacje o monitoringu lokalnym i jego
wyniku
IV. Dla obiektów korzystaj4cych z wód
powierzchniowych
Dla ka dego uj cia (jeden obiekt mo e mie,
ich wiele) wody powierzchniowej nale y
poda,:
– adres uj cia
– typ uj cia
– opcjonalny opis uj cia
– czy
wymagane
jest
pozwolenie
oraz termin obowi#zywania i ewentualne
warunki
– pobór wody w m3 na:
na zaopatrzenie ludno ci w wod
przeznaczon# do spo ycia lub na cele
socjalno – bytowe
inne cele
– woda zakupiona
– sposoby uzdatniania, które wykonuje obiekt
dokonuj#cy poboru wód powierzchniowych
a. nie jest uzdatniana
b. za pomoc# cedzenia na kratach lub sitach
oraz usuwania z niej zawiesin bez
stosowania
chemicznych
rodków
wspomagaj#cych, b#d0 woda jest
uzdatniana za pomoc# innych procesów
uzdatniania wymienionych poni ej
c. woda podlega filtracji pospiesznej lub
jest ujmowana za pomoc# urz#dze*
infiltracyjnych
d. woda podlega procesom koagulacji
domieszek i flokulacji albo infiltracji
powrotnej lub procesom od elazienia i
odmanganiania w przypadku wody z uj ,
infiltracyjnych
e. woda podlega procesom membranowym,
wymiany jonowej, utleniania ozonem lub
innymi utleniaczami i sorpcji na w glu
aktywnym lub samej sorpcji na w glu
aktywnym
f. inne
– woda sprzedana
– woda zakupiona
– jako , pobranej wody powierzchniowej
(zawarto , w pobranej wodzie [mg/dm3])
BZT5
ChZT – Cr
Zawiesina ogólna
Suma jonów chlorków i siarczanów
246
inne substancje: fenole lotne, metale
ci kie, pozosta.e
przeprowadzone kontrole PIO3 i PIS i ich
wyniki
informacje o monitoringu lokalnym i jego
wyniku
V. Odprowadzanie (cieków:
– adres zamieszkania
– rodzaj odbiornika
– opcjonalny opis
– czy
wymagane
jest
pozwolenie
oraz termin obowi#zywania i ewentualne
warunki
– ilo , wprowadzanych cieków
a. ogó.em
b. bytowe, z wy.#czeniem wymienionych
w pkt c i d
c. komunalne odprowadzane z urz#dze*
kanalizacyjnych miasta i wsi
d. przemys.owe lub komunalne z terenów,
na których prowadzi si dzia.alno ,
handlow#, przemys.ow# albo sk.adow#
– ilo , cieków wykorzystana rolniczo
– jako , wprowadzanych cieków (zawarto ,
w ciekach):
BZT5
ChZT – Cr
zawiesina ogólna
jony chlorków i siarczanów
fenole lotne
azot ogólny
fosfor ogólny
pH
metale ci kie
inne substancje (nazwa + ilo ,)
– ilo , i temperatura wody ch.odniczej
– wprowadzanie
wód
opadowych
lub
roztopowych pochodz#cych z powierzchni
zanieczyszczonych o trwa.ej nawierzchni
uj tych
w
systemy
kanalizacyjne
z wyj#tkiem kanalizacji ogólnosp.awnej
rodzaj terenu
powierzchnia
– odprowadzanie wód zasolonych
ilo , wody [m3]
zasolenie [mg/dm3]
– wprowadzanie wód wykorzystanych na
potrzeby chowu lub hodowli ryb innych ni
.ososiowate
lub
innych
organizmów
wodnych
wielko , produkcji
powierzchnia u ytkowa stawu
przeprowadzone kontrole PIO3 i PIS i
ich wyniki
informacje o monitoringu lokalnym
i jego wyniku
nr ewidencyjny
nazwa
lokalizacja
– inne obiekty
nazwa
opis
2. Monitoring i ocena realizacji dzia@aC zmierzaj4cych do poprawy sytuacji w gospodarce
odpadami gospodarki odpadami omówiony jest w Cz. II „Plan gospodarki odpadami dla
miasta Kielce”.
3. Dane w bazie b d# mog.y by, w dowolnym momencie modyfikowane i uzupe.niane.
Przewiduje si korzystanie z istniej#cych lub w miar potrzeb- tworzenie nowych s.owników
(np. klasyfikacja odpadów, emitory zanieczyszcze*, 0ród.a ha.asu itp.), z których system
b dzie korzysta. przy wprowadzaniu danych oraz pó0niejszym tworzeniu zestawie*
i raportów. W oparciu o dane zgromadzone w bazie b dzie mo na otrzyma, zestawienia
i raporty zawieraj#ce informacje o:
• wybranym obiekcie (wszystkich jego aspektach rodowiskowych od momentu
wprowadzenia do systemu) grupie obiektów wed.ug zadanych kryteriów (np. wybranej
bran y, przekraczaj#cej normy lub przyznane limity itp.),
• wybranym sk.adniku rodowiska (lista obiektów na nie oddzia.ywuj#cych, wielko ,
oddzia.ywania potencjalna wg przyznanych limitów- i rzeczywista w wybranych latach)
• zbiorcze zestawienie wszystkich czynników oddzia.ywuj#cych na rodowisko w wybranym
okresie,
• inne zestawienia wg potrzeb Zamawiaj#cego.
4. W ka dym zestawieniu b dzie mo liwe zdefiniowanie zakresu generowanych informacji oraz
dodatkowo okre lenie czy w zestawieniu maj# by, uwzgl dnione wszystkie obiekty zawarte
w bazie, czy tylko spe.niaj#ce zadane warunki.
Zestawienia wymienione w punkcie 3 b d# generowane na ekran z mo liwo ci#:
• wydrukowania,
• eksportu do dokumentu Worda,
• eksportu do dokumentu Excela,
• zapisu do pliku w formacie XML,
• zapisu do pliku w formacie HTML,
• zapisu do pliku w postaci instrukcji SQL,
• zapis w formacie tabeli dBase III,
• zapis do pliku tekstowego,
W ramach tego etapu opracowania zosta.a wykonana strona www. wed.ug poni szych za.o e*:
• prezentacja materia.ów opracowanych w ramach umowy
• forum dyskusyjne umo liwiaj#ce umieszczenie opinii przez odwiedzaj#cych stron
• statystyka odwiedzin strony
• panel administracyjny umo liwiaj#cy dodawanie, usuwanie i wymian poszczególnych
stron portalu
• panel administracyjny umo liwiaj#cy zarz#dzanie forum dyskusyjnym
247
7.2.5. Monitoring realizacji programu
Monitoring realizacji programu tj. polityki ochrony rodowiska i osi#gania celów
ekologicznych oznacza, e wdra anie Programu ochrony rodowiska miasta Kielc b dzie podlega.o
regularnej ocenie. Co dwa lata b dzie oceniany stopie* wdro enia programu w formie raportu, a co
4 lata program b dzie podlega. aktualizacji.
1. Udzia@ spo@eczeCstwa w realizacji programu
Do podstawowych cech wspó.czesnego miasta wp.ywaj#cych na przebiegaj#ce w nim procesy
spo.eczne i zmierzaj#ce do praktycznej realizacji koncepcji zrównowa onego rozwoju
w mie cie zaliczy, nale y:
• mnogo , i ró norodno , organizacji pozarz#dowych oraz innych formalnych jak
i nieformalnych grup spo.ecznych, co rzutuje na konieczno , bardzo szeroko zakrojonych
i zró nicowanych dzia.a* na rzecz w.#czania spo.eczno ci lokalnej; brak mo liwo ci
udzia.u w tym procesie którejkolwiek z grup mieszka*ców by.oby równoznaczne
z niewype.nieniem jednego z podstawowych wymogów ekorozwoju jakim jest
uruchomienie mechanizmu szerokich konsultacji spo.ecznych i w.#czania spo.ecze*stwa
w procesy podejmowania decyzji;
• do , du e na ogó. zró nicowanie spo.eczne mieszka*ców, zw.aszcza spo.eczno ci
wi kszych miast; wynika st#d konieczno ,, w przypadku przeprowadzania bada* opinii
publicznej, obj cia nimi sporej grupy respondentów; ró ne grupy mieszka*ców miasta
mog# prezentowa, skrajnie ró ne opinie o kluczowych kwestiach rozstrzyganych
w procesie tworzenia programu ekorozwoju miasta;
• du a liczba lokalnych grup interesu, nie zawsze zgodnych i gotowych do wspó.dzia.ania;
wynika z tego konieczno , poniesienia przez w.adze miasta sporego nieraz wysi.ku, by
przekona, poszczególne grupy o konieczno ci odrzucenia partykularnych interesów
i znalezienia p.aszczyzny porozumienia w imi wykreowania silnego lokalnego lobby na
rzecz ekorozwoju;
• cz sty brak autentycznych lokalnych liderów, co mo e utrudnia, i wyd.u a, proces
w.#czania mieszka*ców w prace nad programem ekorozwoju miasta;
• funkcjonowanie na ogó. du ej liczby instytucji, które dysponuj# danymi pomocnymi
w pracach nad programem ekorozwoju miasta; w przypadku bezpo redniego w.#czenia
pracowników tych instytucji w prace nad programem, mo e to znaczenie u.atwi,
i przyspieszy, proces tworzenia programu;
• skomplikowany charakter zarz#dzania organizmem miejskim, co w du ej mierze narzuca
konieczno , w.#czenia w proces tworzenia programu ekorozwoju miasta szeregu
specjalistów spo ród pracowników Urz du Miasta i wa niejszych instytucji komunalnych;
• daleko id#ce zurbanizowanie terenów miejskich, co mo e prowadzi, do niedoceniania roli
rodowiska przyrodniczego miasta i jego naturalnych powi#za* ze rodowiskiem
przyrodniczym regionu;
• cz ste przecenianie samowystarczalno ci miast i lekcewa enie ich oddzia.ywania na
zewn#trz jako wyraz tradycyjnie postrzeganej odr bno ci problemów miejskich
i przedk.adania ich nad problemy otoczenia; mo e to wywo.ywa, trudno ci
w uwzgl dnieniu powi#za* regionalnych i ograniczanie tworzonego programu ekorozwoju
ci le do granic administracyjnych miasta (gminy miejskiej).
Ka de miasto jest inne. St#d ka de powinno znale0, w.asn# indywidualn# drog do
zrównowa onego rozwoju, uzale nion# od warunków rozwojowych danego miasta, w tym
przede wszystkim od jego warunków przyrodniczych. Wszystkie miasta maj# jednocze nie
pewne cechy wspólne, które pozwalaj# szuka, ogólnych zasad i modelowych rozwi#za*
poszczególnych problemów zwi#zanych z realizacj# idei ekorozwoju. Do tych wspólnych cech
wspó.czesnych nam miast zaliczy, nale a.y przede wszystkim:
• skupienie na niewielkim stosunkowo obszarze du ej liczby ludno ci,
248
relatywnie wysoki potencja. gospodarczy i spo.eczny,
funkcjonowanie ró nych sfer interesów,
du # liczb dzia.aj#cych w obr bie miasta instytucji i organizacji,
cis.e, cho, cz sto bagatelizowane powi#zania miasta z otaczaj#cym go regionem,
uzale nienie funkcjonowania miasta od szeroko rozbudowanej i sprawnie dzia.aj#cej sieci
infrastruktury technicznej,
• znaczne zu ycie zasobów naturalnych niezb dnych na podtrzymywanie funkcjonowania
organizmu miejskiego,
• degradacj
rodowiska naturalnego i jej wp.yw na pogarszaj#ce si warunki ycia
mieszka*ców
Kluczem do realizacji programu zmierzaj#cego do praktycznego urzeczywistniania idei
ekorozwoju miasta jest wspó.praca i partnerstwo mi dzy ró nymi szczeblami w.adzy,
organizacjami i grupami interesu.
W my l tej zasady nale y d# y, do zaniechania dotychczasowej praktyki tworzenia i realizacji
przez poszczególne organizacje czy agendy programów dzia.a* nie uwzgl dniaj#cych
szerszego interesu spo.ecznego. Wi kszo , problemów mo e by, rozwi#zane tylko w drodze
skoordynowanych dzia.a* ró nych podmiotów i odpowiednim podziale ich odpowiedzialno ci.
W tym celu powinna by, powo.ana Rada ds. wdro enia programu i oceny jego efektywno ,
w liczbie oko.o 10 osób. Rad t# nale y jako traktowa, jak swoiste cia.o doradcze w.adz
miasta i animatora wspó.pracy wszystkich zainteresowanych stron na rzecz wdro enia
programu.
W sk.ad rady powinni wchodzi, przedstawiciele ró nych istniej#cych w mie cie grup
zawodowych i spo.ecznych, w tym przedstawiciele instytucji i firm maj#cych, z uwagi na
zakres swojej dzia.alno ci, wiedz jak i do wiadczenie w dziedzinach zwi#zanych
z funkcjonowaniem miasta.
Wa ne jest, aby w Radzie znalaz.y si osoby, które nie tylko dysponuj# okre lon# wiedz# czy
do wiadczeniem, ale tak e identyfikuj# si z miastem i jego mieszka*cami i dostrzegaj#
konieczno , podj cia wspólnie z w.adzami lokalnymi wysi.ku na rzecz opracowania
i wdro enia programu rozwi#zania podstawowych problemów miasta.
Sk.ad Rady powinien zapewnia, równowag mi dzy ekspertami (np. lekarzami, ekologami,
ekonomistami) przedstawicielami najwa niejszych instytucji (m. in. rady miasta, urz du
wojewódzkiego), organizacjami pozarz#dowymi i zainteresowanymi mieszka*cami (liderami)
nie reprezentuj#cymi adnej organizacji, czy instytucji. Tworz#c Rad nie powinno si
zapomina, o przedstawicielach m.odzie y. Ci s# niew#tpliwie najbardziej zainteresowani
w kreowaniu przysz.o ci swojego miasta i maj# ciekawe, cz sto nowatorskie, pomys.y jak
poprawia, dzisiejsz# rzeczywisto ,. Nale y te doceni, przedstawicieli ludzi starszych,
niepracuj#cych ju zawodowo i dysponuj#cych wolnym czasem oraz gotowych dzieli, si
swoim do wiadczeniem yciowym czy zawodowym. Mo e to by, bardzo pomocne przy
analizie istniej#cych problemów i szukaniu dróg ich rozwi#zywania.
Instytucjonalna przynale no , wi kszo ci cz.onków Rady mo e zmieni, charakter Rady,
pozbawiaj#c jej cz sto spo.ecznego charakteru. Chc#c tego unikn#, nale y szczególny nacisk
po.o y, na zasad dobrowolno ci udzia.u w pracach Komitetu, co oznacza, e cz.onkowie
Rady nie s# do niej formalnie delegowani przez swoje macierzyste instytucje. Warto doda,, e
tak sk.ad jak i liczebno , Komitetu powinna z jednej strony gwarantowa, w miar pe.n#
reprezentacj spo.eczno ci lokalnej, z drugiej za strony mo liwo , realizacji stawianych
przed Rad# zada*. Pami ta, nale y o tym, e zbyt du a liczba cz.onków Rady mo e utrudnia,
sprawne jego funkcjonowanie. Niezale nie od tego po #dane jest powo.anie jednego
z wy szych urz dników miejskich do pe.nienia funkcji .#cznika pomi dzy w.adzami miasta
i Rad#. Osoba ta powinna na bie #co informowa, w.adze miasta o post pie prac nad
wdra aniem programu oraz wspomaga, cz.onków Rady w procesie zbierania niezb dnych,
b d#cych w dyspozycji urz du danych i materia.ów.
•
•
•
•
•
249
2. WskaFniki realizacji programu, oceny, raporty
Monitorowanie programu oznacza obserwacj zmian w wielu wzajemnie ze sob# powi#zanych
sferach funkcjonowania miasta. Niemo no , mierzenia i monitorowania wszystkiego
i zwi#zane z tym koszty narzucaj# konieczno , stosowania specjalnie do tego celu
opracowanej listy wska0ników, jakimi zamierzamy pos.ugiwa, si przy ocenie post pów
miasta na drodze do wdra ania programu. Powinny by, one okre lone na etapie
opracowywania programu, a nie dopiero na etapie jego wdra ania. Zasadniczym zadaniem
wska0ników ma by, zobrazowanie stopnia realizacji celów przyjmowanych w programie, a co
za tym idzie zobrazowanie post pu danego miasta na drodze do realizacji programu. Przyj te
w konkretnych warunkach lokalnych wska0niki, u.atwiaj#c w.adzom miasta i jego
mieszka*com ocen stopnia realizacji w mie cie programu ochrony rodowiska, powinny
u wiadomi, jednocze nie istniej#ce wci# w danym zakresie problemy i pobudza, do wi kszej
troski o dzia.ania na rzecz ekorozwoju.
Wyliczone dla danego miasta wska0niki mog# by, u ywane jako argument w tocz#cych si
w mie cie dyskusjach wokó. dotychczasowych zasad rozdzia.u istniej#cych rodków
finansowych, a tak e wokó. obowi#zuj#cych kierunków polityki w.adz miasta. Wska0niki te
mog# ilustrowa, konieczno , weryfikacji przyj tych wcze niej celów rozwojowych miasta
i strategii ich osi#gania Podejmuj#c decyzj o pos.ugiwaniu si w procesie monitorowania
zmian zachodz#cych w mie cie wska0nikami, szczególny nacisk nale y po.o y, na:
• wybór w.a ciwych wska0ników,
• dok.adn# obserwacj wyliczonych wska0ników,
• dok.adn# ich interpretacj .
Nale y zwróci, w tym miejscu uwag na fakt, e stosowanie wska0ników w d.u szym okresie
czasu pozwala nie tylko na wyci#gni cie wniosków odno nie aktualnego stanu miasta, ale
i odno nie skali i kierunków zachodz#cych w nim zmian, w tym zmian b d#cych wynikiem
realizacji przyj tego programu dzia.a*.
Zbudowanie takiego systemu monitoringu i prowadzenie opisanych dzia.a* pozwoli na
bie #ce monitorowanie realizacji Programu. Podstaw# dla sprawnego zbierania danych
monitoringu jest opracowany zestaw mierników.
3. WskaFniki dla Programu w Unii Europejskiej
Unia Europejska nie przyj .a jeszcze jednoznacznie okre lonego zestawu wska0ników. Próby
opracowania takiego zestawu wska0ników podj te zosta.y przez Europejsk# Agencj
3rodowiska (EEA), która w roku 2000 zaproponowa.a uj cie wska0ników ekorozwoju
w cztery grupy: wska0niki spo.eczno-ekonomiczne, rodowiskowe, wska0niki wydajno ci
ekologicznej i wska0niki efektywno ci realizowanych polityk. Jednocze nie EEA wspólnie
z Komisj# Europejsk# zacz .a stosowa, w praktyce komplet 32 wska0ników, tzw. TERM
(Transport and Environment Reporting Mechanism) publikuj#c w grudniu 1999 roku we
wspó.pracy z Eurostatem pierwszy ich zestaw.
Równie w 1999 roku ukaza. si zestaw wska0ników dotycz#cych polityki energetycznej UE
przygotowany przez Komisj Europejsk#. Obejmowa. on 65 wska0ników uj tych w pi , grup:
poda energii, zu ycie energii, rodowisko, przemys. energetyczny i rynki energetyczne.
Z kolei w roku 2000 ukaza. si dokument przedstawiaj#cy zbiór wska0ników dotycz#cych
kwestii rodowiska we Wspólnej Polityce Rolnej. Na samym pocz#tku roku 2001 Dyrekcja
Generalna ds. Gospodarki (Enterprise) - powsta.a z po.#czenia Dyrekcji Generalnej ds.
Przemys.u i DG ds. Ma.ych i 3rednich Przedsi biorstw - podj .a kroki zmierzaj#ce do
opracowania zestawu wska0ników ekorozwoju w polityce przemys.owej. W raporcie
opracowanym na jej zlecenie przez konsorcjum utworzone na Uniwersytecie Sussex
zatytu.owany „Indicators for Monitoring Integration of Environment and Sustainable
Development in Enterprise Policy” proponuje si u ywanie trzech grup wska0ników:
250
g@ównych (headline), wskaFników integracji oraz wskaFników odnosz4cych si1 do
procesu.
G.ówne wska0niki powinny odzwierciedla, najwa niejsze trendy ekonomiczne, spo.eczne i
rodowiskowe. Zaliczono do nich np. procent populacji z dost pem do Internetu (sfera
spo.eczna), dzienn# produkcj odpadów (sfera rodowiskowa) i procent dochodu narodowego
brutto przeznaczany na badania i rozwój (sfera ekonomiczna).
Zadaniem drugiej grupy - wskaFników integracji - jest wskazanie po.#cze* mi dzy polityk#
gospodarcz# a ekorozwojem. Zaliczono tu takie parametry jak np. liczba nowo tworzonych
firm, które oferuj# us.ugi zwi#zane ze rodowiskiem oraz ilo , odpadów wytwarzanych przez
przemys. na jednostk warto ci dodanej. Natomiast ostatnia grupa wska0ników – odnosz4cych
si1 do procesów - ma umo liwi, ledzenie procesów zachodz#cych wewn#trz instytucji
administracyjnych i w przedsi biorstwach. Pojawi.y si tu takie parametry jak procent
wydatków publicznych, do których stosowano kryteria rodowiskowe, oraz liczba
przedsi biorstw, które produkuj# cho, jeden produkt oznaczony etykiet# EU Eco-Label.
European Environmental Bureau, przygotowa.o w.asny zestaw 10 wska0ników, mog#cych
s.u y, do oceny realizacji polityki ekologicznej Komisji Europejskiej. S# to:
• emisja do powietrza czterech rodzajów zanieczyszcze* (SOx, NOx, NH3, lotne zwi#zki
organiczne - LZO);
• procentowy udzia. czystych wód powierzchniowych;
• ca.kowita emisja CO2 i pi ciu innych gazów cieplarnianych (CH4, N2O, typu HFC i PFC
oraz SF6);
• indeks uwolnionych do rodowiska substancji niebezpiecznych, wa ony wzgl dem
toksyczno ci dla ludzi i ekotoksyczno ci;
• udzia. obszarów zabudowanych w ogólnej powierzchni;
• Indeks ró norodno ci biologicznej oparty na zró nicowaniu na poziomie genetycznym i
siedliskowym (nie przyj to jeszcze dok.adnej definicji);
• ca.kowite zu ycie wody i procentowy udzia. naturalnego uzupe.niania jej zasobów;
• ca.kowite zu ycie surowców i ogólna ilo , wytworzonych odpadów, w tym udzia.
materia.ów wykorzystywanych wtórnie lub uzyskanych z recyklingu;
• ca.kowita liczba przejechanych pasa erokilometrów (pkm) i tonokilometrów (tkm) oraz
ca.kowite zu ycie energii;
• zu ycie pestycydów (w tonach czynnego sk.adnika, wa one wzgl dem toksyczno ci dla
ludzi i ekotoksyczno ci).
4. WskaFniki dla Programu w Polityki Ekologicznej PaCstwa
Do szczególnie wa nych mierników realizacji polityki ekologicznej zaliczono:
• stopieC zmniejszenia ró3nicy (w %) mi dzy faktycznym zanieczyszczeniem rodowiska a
naukowo uzasadnionym dopuszczalnym (.adunkiem krytycznym),
• ilo(I zu3ywanej energii, materia@ów, wody oraz ilo(I wytwarzanych odpadów i
emitowanych zanieczyszczeC w przeliczeniu na jednostk dochodu narodowego lub
wielko , produkcji (wyra on# w wielko ciach fizycznych lub warto ci# sprzedan#),
• stosunek kosztów do uzyskiwanych efektów ekologicznych (dla oceny Programów i
projektów inwestycyjnych w ochronie (rodowiska),
• techniczno-technologiczne charakterystyki materia.ów, urz#dze* produktów (np. zawarto ,
o.owiu w benzynie, zawarto , rt ci w bateriach, jednostkowa emisja w glowodorów przy
eksploatacji samochodu, poziom ha.asu w czasie pracy samochodu itd.), zgodnie z zasad#
dost pu do informacji dane te powinny by, ujawniane na metkach lub dokumentach
technicznych produktu.
251
Powy sze wska0niki powinny by, gromadzone i wykorzystywane do ocen realizacji polityki
ekologicznej pa*stwa w dwóch przekrojach: terytorialnym (do zak.adu w.#cznie) i
bran owym. Poza wymienionymi wy ej miernikami stosowane b d# równie wska0niki:
• wskaFniki spo@eczno-ekonomiczne:
– utrzymanie systematycznego wzrostu PKB oraz systematycznego wzrostu poziomu
ycia obywateli;
– popraw stanu zdrowia obywateli, mierzon# przy pomocy takich mierników jak d.ugo ,
ycia, spadek umieralno ci niemowl#t, spadek zachorowalno ci na obszarach, w których
szkodliwe oddzia.ywania na rodowisko i zdrowie wyst puj# w szczególnie du ym
nat eniu (obszary najsilniej uprzemys.owione i zurbanizowane);
– zmniejszenie zu ycia energii, surowców i materia.ów na jednostk produkcji oraz
zmniejszenie ca.kowitych przep.ywów materia.owych w gospodarce;
– wzrost dochodów z rolnictwa dzi ki wykorzystaniu potencja.u biologicznego gleb;
– zmniejszenie tempa przyrostu obszarów wy.#czanych z rolniczego i le nego
u ytkowania dla potrzeb innych sektorów produkcji i us.ug materialnych;
– coroczny przyrost netto miejsc pracy w wyniku realizacji przedsi wzi , ochrony
rodowiska;
• wskaFniki stanu (rodowiska i zmiany presji na (rodowisko:
– zmniejszenie .adunku zanieczyszcze* odprowadzanych do wód l#dowych i morskich,
popraw jako ci wód p.yn#cych, stoj#cych i wód podziemnych, a szczególnie g.ównych
zbiorników wód podziemnych, popraw jako ci wody do picia oraz spe.nienie przez
wszystkie te rodzaje wód wymaga* jako ciowych obowi#zuj#cych w Unii Europejskiej;
– zmniejszenie emisji zanieczyszcze* powietrza (zw.aszcza zanieczyszcze* szczególnie
szkodliwych dla zdrowia i zanieczyszcze* wywieraj#cych najbardziej niekorzystny
wp.yw na ekosystemy, a wi c przede wszystkim metali ci kich, trwa.ych
zanieczyszcze* organicznych, substancji zakwaszaj#cych, py.ów i lotnych zwi#zków
organicznych) oraz popraw jako ci powietrza;
– zmniejszenie uci# liwo ci ha.asu, przede wszystkim poziomu ha.asu na granicy
w.asno ci wokó. obiektów przemys.owych, ha.asu ulicznego w miastach oraz ha.asu
wzd.u tras komunikacyjnych;
– zmniejszenie ilo ci wytwarzanych i sk.adowanych odpadów oraz rozszerzenie zakresu
ich gospodarczego wykorzystania;
– ograniczenie degradacji gleb, zmniejszenie powierzchni obszarów zdegradowanych na
terenach poprzemys.owych i terenach po by.ych bazach wojsk radzieckich, w tym
likwidacja starych sk.adowisk odpadów, zwi kszenie skali przywracania obszarów
bezpo rednio lub po rednio zdegradowanych przez dzia.alno , gospodarcz# do stanu
równowagi ekologicznej, ograniczenie pogarszania si jako ci rodowiska w
jednostkach osadniczych i powstrzymanie procesów degradacji zabytków,
– wzrost lesisto ci kraju, rozszerzenie renaturalizacji obszarów le nych oraz wzrost zapasu
i przyrost masy drzewnej, a tak e wzrost poziomu kultury; ró norodno ci biologicznej
ekosystemów le nych i poprawa stanu zdrowotno ci lasów b d#cych pod wp.ywem
zanieczyszcze* powietrza, wody lub gleby;
– zahamowanie zaniku gatunków ro lin i zwierz#t oraz zaniku ich naturalnych siedlisk, a
tak e pomy lne reintrodukcje gatunków;
– zmniejszenie negatywnej ingerencji w krajobrazie oraz kszta.towanie estetycznego
krajobrazu zharmonizowanego z otaczaj#c# przyrod#;
• wskaFniki aktywno(ci paCstwa i spo@eczeCstwa:
– kompletno , i stabilno , regulacji prawnych;
– spójno , i efekty dzia.a* w zakresie monitoringu i kontroli;
– zakres i efekty dzia.a* edukacyjnych;
252
– opracowywanie i realizowanie przez grupy i organizacje pozarz#dowe projektów na
rzecz ochrony rodowiska.
5. WskaFniki na poziomie województwa
W tab. 7.1 zestawiono wska0niki preferowane poprzez program ochrony przyrody na terenie
województwa wi tokrzyskiego.
253
Tab. 7.1. Zestaw wska0ników wg Programu ochrony rodowiska dla woj. wi tokrzyskiego
WskaFnik
Uzdatnianie i
oczyszczanie cieków
Likwidacja odpadów i
recykling
Technologie przyjazne
rodowisku
Opis
Kluczowe/ przyk.adowe wskaFniki wyników
Poprawa wydajno ci stacji oczyszczania cieków w m3
Utworzona wydajno , urz#dze* odpowiedzialnych za likwidacj i/lub
recykling odpadów- wzrost w %
Liczba (w tym nowych) przedsi biorstw korzystaj#cych ze wsparcia
finansowego w celu wprowadzenia technologii przyjaznych rodowisku
lub rozwoju produktów ekologicznych
Powietrze
Liczba elektrowni wyposa onych w filtry powietrza
Ha.as
Liczba kilometrów autostrad wyposa onych w bariery redukuj#ce ha.as
3cieki i oczyszczalnie
Liczba programów maj#cych na celu wprowadzenie oszcz dno ci
w zu yciu wody
Kluczowe/ przyk.adowe wskaFniki rezultatów
Ludno , obs.ugiwana
Gospodarstwa domowe korzystaj#ce z us.ug wywo enia mieci (liczba
(likwidacja odpadów)
i % ludno ci)
Ludno , obs.ugiwana
Gospodarstwa domowe obs.ugiwane przez now# lub zmodernizowan# sie,
(dystrybucja wody)
dystrybucji wody
Powietrze
Poprawa efektywno ci zaopatrzenia w energi (%)
Woda pitna
Liczba dni z niewystarczaj#cymi dostawami wody (na 1000 gospodarstw
domowych)
3cieki i oczyszczanie
% cieków poddanych wst pnemu oczyszczeniu (I stopnia)
% cieków poddanych dalszemu oczyszczeniu (II stopnia)
Kluczowe/ przyk adowe wska niki oddzia ywania
Redukcja
% redukcji oddzia.ywania na rodowisko w kategoriach zmniejszenia
zanieczyszczenia
zanieczyszczenia
Miejsca pracy (nowe lub Liczba i % wszystkich miejsc pracy (w podziale na kobiety lub m czyzn)
utrzymane)
utrzymanych w przedsi biorstwach lub instytucjach dzi ki projektom
zwi#zanym ze rodowiskiem otrzymuj#cym wsparcie finansowe
Powietrze/odpady/woda Liczba miejsc pracy brutto/netto utworzonych lub utrzymanych po
up.ywie 2 lat (liczba % wszystkich miejsc pracy)
pitna/ cieki i
oczyszczalnie
Ha.as
Redukcja ha.asu powodowanego przez transport w %
Odpady
• ilo , zanieczyszcze* sta.ych zbieranych w celu recyklingu po up.ywie
roku
• % zanieczyszcze* sta.ych poddawanych recyklingowi do powtórnego
u ytku
• % zamkni tych lub nielegalnych wysypisk mieci
Woda pitna
• poziom zu ycia wody przez nowe/zmodernizowane sieci
• poprawa efektywno ci zu ycia wody (%)
• redukcja strat z sieci dystrybucji (%)
• wzrost udzia.u cieków pod.#czonych do stacji oczyszczania cieków
(%)
3cieki i oczyszczalnie
• % próbek cieków z punktów 0ród.owych wskazuj#cych w szczególny
sposób poziom redukcji zidentyfikowanych zanieczyszcze*
254
6. WskaFniki na poziomie miasta
Poni ej przedstawiono zestaw wska0ników (mierników) proponowanych w Strategii Rozwoju
Miasta Kielce 2005.
Tab. 7.2.
Zestaw wska0ników (mierników) do Strategii Rozwoju Miasta Kielce „Kielce 2015”
Cel. XIV. Poprawa estetyki miasta i stanu rodowiska naturalnego
Poz.
1.
1.1
1.2
1.3
2.
3.
4.
5.
5.1
5.2
6.
7.
1.
1.1
1.2
1.3
1.4
2.
3.
3.1
3.2
4.
Opis mierników
Jednostka
Yadunki zanieczyszcze* w ciekach odprowadzanych do wód
powierzchniowych przez Zak.ady; liczba podmiotów: 88
BZT5
kg/rok
ChZT
kg/rok
Zawiesina
kg/rok
Procent cieków odprowadzanych bez oczyszczania przez
Zak.ady i Wodoci#gi Kieleckie Sp. z o.o.
%
Procent zielonych terenów urz#dzonych i utrzymanych (1) w
stosunku do ogó.u terenów zielonych (2)
%
(1) 307,74 ha (2) 1250,74 ha
Procentowy udzia. surowców wtórnych odzyskiwanych (1) w
stosunku do ogólnej ilo ci odpadów komunalnych (2) 1250,74
%
(1) 51,9 tys. t
(2) 60,7 tys. t
Liczba podczyszczalni wód deszczowych:
2002
szt.
2004
szt.
Nak.ady na ochron rodowiska
tys. z.
Klasa czysto ci wody w Zalewie Miejskim w sezonie letnim
klasa
(1) w 2003 r. zalew modernizowany
czysto ci
Cel XV. Kompleksowa ochrona wód podziemnych
Klasa czysto ci wód rzek przep.ywaj#cych przez miasto:
klasa
czysto ci
Silnica
%
Lubrzanka II kl. 2,8 km, III – 30,8 km
%
Sufraganiec
%
Bobrza
%
Ilo , studni wy.#czonych z u ytkowania
szt.
Wielko , rezerw poboru wody:
przy w.#czeniu uj cia w Sukowie do:
sieci miejskiej – rezerwa
m3/dob
niew.#czenie uj cia – deficyt
m3/dob
Liczba eksploatowanych studni awaryjnych
szt.
Wielko
568
3213
974
0
24,6
85,5
9
13
11828,4
II-III
non
II-1,0; III-99
II-8; non-92
non
5
4 000
2 500
7
Kród.a informacji:
1. Rocznik statystyczny województwa wi tokrzyskiego 2003 r.
2. Raport WIO3, 2003 r.
3. Wodoci#gi Kieleckie Sp. z o.o. 2003 r.
255
7. WskaFniki proponowane do realizacji celów przyj1tych w „Programie...”
Proponowany zestaw wska0ników rodowiskowych i przestrzennych uwzgl dnia zasady
zrównowa onego rozwoju, wyra ane przez:
•
wysoki poziom ochrony rodowiska przez stosowanie zasad prewencji i przezorno ci,
ukierunkowane na wysoki i bezpieczny dla zdrowia ludzkiego poziom ochrony rodowiska
przyrodniczego, przyj cie ekosystemowego podej cia – minimalizuj#cego zu ycie
naturalnych zasobów, wytwarzania odpadów i emisji zanieczyszcze* oraz energii,
•
równy dost p do rodowiska naturalnego,
•
wydajno , rodowiska.
Proponowane wskaFniki s4 zgodne z wymogami UE
Tab. 7.3. Wybrane wska0niki do realizacji celów wybranych w programie
Lp.
1
I
1.
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.6.1
1.6.2
1.6.3
1.7
1.8
1.9
256
Zestaw wska0ników .adu rodowiskowego i przestrzennego
Warto , wska0nika
Nazwa wska0nika
2002/20 Prognoza
03
2006
2
3
4
Jako(I wód i jej ochrona
3cieki – presja na jako , wód powierzchniowych i podziemnych
100
100
Udzia. cieków komunalnych i przemys.owych oczyszczanych w
ogólnej ilo ci wytwarzanych cieków (w %)
0
0
Udzia. cieków komunalnych i przemys.owych nieoczyszczonych
w ogólnej ilo ci wytwarzanych cieków (w %)
0
0
Udzia. cieków przemys.owych nieoczyszczonych odprowadzonych
bezpo rednio do wód powierzchniowych lub do ziemi w ogólnej
ilo ci cieków odprowadzonych przez przemys. (%)
100
100
Udzia. cieków przemys.owych oczyszczanych w ogólnej ilo ci
cieków odprowadzonych przez przemys. (w %)
15
15
Udzia. cieków przemys.owych w ogólnej ilo ci wytwarzanych
cieków w (%)
Udzia. ludno ci w zlewni kanalizacji ods.ugiwanej przez
oczyszczalni w Sitkówce; .#cznie z gmin# Sitkówka – Nowiny i
Mas.ów
239.013
Liczba ludno ci ogó.em (szt.)
92
86
Liczba ludno ci obj ta kanalizacj# (w %)
<10
Liczba ludno ci nie obj tej kanalizacj# (w %)
14
Udzia. cieków przemys.owych odprowadzanych do sieci
kanalizacyjnej w ogólnej ilo ci cieków odprowadzanych przez
99
99,5
przemys. (w %)
Sprawno , oczyszczania cieków – ró nica .adunków
96
94
zanieczyszcze* w ciekach nieoczyszczonych i oczyszczonych do
.adunku w ciekach dop.ywaj#cych do oczyszczalni – BZT5 w
kg/rok (w %)
87
90
.adunku w ciekach dop.ywaj#cych do oczyszczalni – ChZT w
kg/rok (w %)
Tab. 7.3. c.d.
1
2
1.10
.adunku w ciekach dop.ywaj#cych do oczyszczalni – zawiesina w
kg/rok (w %)
.adunku w ciekach dop.ywaj#cych do oczyszczalni – fosfor ogólny
w kg/rok (w %)
Yadunki zanieczyszcze* w ciekach oczyszczonych
z zak.adów odprowadzonych do wód powierzchniowych (w kg/rok)
• liczba podmiotów
• BZT5
• ChZT
• zawiesina
3cieki z Zak.adów odprowadzane do odbiornika (dam3)
• ogó.em
• do sieci kanalizacyjnej
• bezpo rednio do wód powierzchniowych lub do ziemi
(w tym ch.odnicze)
Nak.ady inwestycyjne na ochron wód i gospodark ciekow# na
1 mieszka*ca (z./osob /rok)
(1) Nak.ady – 975,0 tys. z. (2) liczba mieszka*ców 211 810
D.ugo , sieci kanalizacyjnej (w km)
G sto , sieci kanalizacyjnej (w km/km2)
Jako , wód powierzchniowych i podziemnych
• wody powierzchniowe
Udzia. I klasy czysto ci wód ustalonych na podstawie bada* fizykochemicznych i bakteriologicznych w d.ugo ci rzek (w %)
Udzia. II klasy czysto ci wód ustalonych na podstawie bada*
fizyko-chemicznych i bakteriologicznych w d.ugo ci rzek (w %)
Udzia. III klasy czysto ci wód ustalonych na podstawie bada*
fizyko-chemicznych i bakteriologicznych w d.ugo ci rzek (w %)
Udzia. wód klasy NON (pozaklasowe), ustalonej na podstawie
bada* fizyko-chemicznych i bakteriologicznych w d.ugo ci rzek
(w %)
• wody podziemne
Udzia. zwyk.ych wód podziemnych klasy I – najwy szej i wysokiej
jako ci (Ia i Ib) w %
Udzia. zwyk.ych wód podziemnych klasy II – redniej jako ci (II)
w%
Udzia. zwyk.ych wód podziemnych klasy III – niskiej jako ci (III)
w%
Korzystanie z zasobów wodnych
D.ugo , sieci wodoci#gowej w km
G sto , sieci wodoci#gowej w km na km2
Wska0nik d.ugo ci sieci kanalizacji w km do d.ugo ci sieci
wodoci#gowej w km
1.11
1.12
1.13
1.14
1.15
1.16
2.
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
2.7
3.
3.1
3.2
3.3
3
4
86
88
59
61
88
568
32 13
974
brak
danych
1182
1094
88
0
brak
danych
46,03
243,9
2,2
50,0
270
2,45
0
1
1
1-5
15-20
30
84-79
68-62
90
90
10
10
0
0
262,2
2,4
0,93
280
2,5
0,95
257
Tab. 7.3. c.d.
1
2
3.4
3.5
3.6
Stopie* zwodoci#gowania (w %)
Pobór wody (ogó.em) na potrzeby gospodarki narodowej
Pobór wody (ogó.em) na 1km2 w (dam3)
3.7
Zu ycie wody w gospodarstwach domowych na 1 mieszka*ca
(dam3)
Udzia. gospodarstw domowych w strukturze zu ycia wody na
terenie miasta w %
Udzia. zu ycia wody przez przemys. w ogólnym zu yciu wody w %
Zu ycie wody przez przemys. spo ywczy (dam3)
Zu ycie wody przez przemys. (dam3)
Zu ycie wody przez przemys. inny (dam3)
3.8
3.9
3.10
3.11
3.12
II.
1.
1.1
1.2
1.3
1.3.1
1.3.2
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
258
Jako(I powietrza i jego ochrona
Klasyfikacja stref na potrzeby monitorowania jako ci powietrza
odnosi si do kryteriów uwzgl dniaj#cych nast puj#ce cele:
• ochrona zdrowia ludzi w zakresie: SO2, NO2 py.u PM10,
o.owiu, benzenu i O3
• ochrona ro lin w zakresie: SO2, NOx i O3
Emisja – presja na jako , powietrza
Emisja zanieczyszcze* py.owych z Zak.adów szczególnie
uci# liwych [t/km2 / rok]:
• emisja t/rok – 991
km2 - 109
Emisja zanieczyszcze* gazowych z Zak.adów szczególnie
uci# liwych [t/km2 / rok]:
• emisja t/rok – 296131
km2 - 109
Zanieczyszczenia zatrzymane w urz#dzeniach do redukcji w %
zanieczyszcze* wytworzonych:
zanieczyszczenia py.owe(%)
zanieczyszczenia gazowe (%)
Emisja dwutlenku siarki SO2
• wielko , [Mg]
• klasa strefy
Emisja tlenków azotu NO2
• wielko , [Mg]
• klasa strefy
Py. zawieszony PM 10
• wielko , [Mg]
• klasa strefy
Emisja dwutlenku w gla CO2
• wielko , [Mg]
• klasa strefy
Emisja tlenku w gla CO
• wielko , [Mg]
• klasa strefy
Pozosta.e zanieczyszczenia gazowe
• wielko , [Mg]
3
4
97
11263
103,3
98
11300
103,2
46,8
47,5
76,3
77,0
13,9
205,5
1336,6
1131,1
13,8
210,0
1330
1125
9.1
8.8
2717
2650
91.1
1.9
92
2.5
1602
I
1550
I
584
II
500
II
991
IIIb
970
IIIb
293032
290000
893
IIIb
800
IIIb
20
18
Tab. 7.3. c.d.
1
III.
1.
1.1
1.2
IV.
1.
2.
2.1
2.2
2.3
2.4
2.5
2.6
3.
4.
4.1
4.2
5.
6.
7.
V.
1.
1.1
1.2
1.3
1.4
1.5
1.6
1.7
1.8
1.9
2
Ochrona powierzchni ziemi i surowców naturalnych
Presja odpadów z procesów produkcji i konsumpcji
Wska0niki dla odpadów okre lono w cz ci dotycz#cej „Planu
gospodarki odpadami dla miasta Kielce”
Nak.ady inwestycyjne na ochron powierzchni ziemi [tys. z.]
IV. Jako(I i ochrona klimatu akustycznego (ha@as)
Jako , klimatu akustycznego – udzia. mieszka*ców
nara onych na ha.as ponadnormatywny %
Ha.as drogowy – wska0nik „w” %
procentowy stosunek d.ugo ci tras komunikacyjnych o danym
poziomie ha.asu do .#cznej d.ugo ci tras, na których wykonano
pomiary:
LAeq 50,1 – 55,0 dB
LAeq 55,1 – 60,0 dB
LAeq 60,1 – 65,0 dB
LAeq 65,1 – 70,0 dB
LAeq 70,1 – 75,0 dB
LAeq > 75,0 dB
Ha.as kolejowy – wska0nik „w” w %
Ha.as przemys.owy
Liczba zak.adów powoduj#cych przekroczenia norm ha.asu do
liczby zak.adów w ewidencji w %
Centra handlowe przekraczaj#ce normy ha.asu w porze rocznej
i dziennej w % liczby obiektów handlowych
Inne 0ród.a ha.asu – okresowa emisja zwi#zana z imprezami
masowymi szczególnie w porze nocnej
Udzia. terenów szczególnie zagro onych emisj# ha.asu w %
powierzchni miasta
Wydatki na zmniejszenie ha.asu i wibracji na 1 mieszka*ca
[z./osob ]
Ochrona przyrody i krajobrazu
Powierzchnia ogó.em obszarów prawnie chronionych [ha]
Obszary prawnie chronione w % powierzchni ogó.em
Rezerwaty przyrody [ha]
Parki krajobrazowe [ha]
Obszary chronionego krajobrazu [ha]
U ytki ekologiczne [ha]
Liczba pomników przyrody
Stosunek powierzchni lasów do powierzchni zabudowanej w %
• powierzchnia lasów ogó.em – 2281 ha
• powierzchnia zabudowana – 2388 ha
Stosunek powierzchni zieleni ogólnodost pnej i lasów do
terenów zabudowanych w %
Powierzchnia zieleni ogólnodost pnej i lasów na 1 mieszka*ca
[ha/osob ]
3
4
1383,7
1400
brak
danych
-
0
0,65
5,73
14,72
52,10
26,80
brak
danych
-
brak
danych
brak
danych
brak
danych
brak
danych
brak
danych
-
4333,2
39,6
58,9
2450,0
1863,0
1,0
52
96
98
108
110
0,012
0,015
-
259
Tab. 7.3. c.d.
1
1.10
1.11.
1.12
1.13
1.14
1.15
1.16
2.
2.1
2.2
2.3.
2.4.
2.5
2.6
2.7
VI.
1.
2.
2.1
2.2
VII.
1.
2.
3.
2
Powierzchnia zieleni ogólnodost pnej na 1 mieszka*ca
[ha/osob ]
Liczba gatunków zagro onych do ogólnej liczby gatunków
(fauna i flora) w %
Wydatki na ziele* na 1 mieszka*ca [z./osob ]
Nak.ady inwestycyjne na ochron ró norodno ci biologicznej i
krajobrazu na 1 mieszka*ca [z./osob ]
Udzia. obszarów ekologicznego zagro enia w powierzchni
miasta ogó.em w %
Presja ruchu turystycznego na obszarach chronionych
[w turystach/ha]
Zwi kszenie lesisto ci na terenie miasta w [ha]
Gospodarowanie przestrzeni#
Udzia. powierzchni u ytków rolnych w powierzchni ogó.em w
%
Udzia. gruntów ornych w powierzchni u ytków rolnych w %
Powierzchnia u ytków rolnych na 1 mieszka*ca [w ha/osob ]
3rednia powierzchnia gospodarstwa rolnego [ha]
Udzia. powierzchni pozosta.ych gruntów i nieu ytków w
powierzchni ogó.em w %
Presja demograficzna – g sto , zaludnienia [osoba/km2]
Stopie* pokrycia obszaru miasta aktualnymi miejscowymi
planami zagospodarowania przestrzennego w %
Ochrona przed promieniowaniem i awarie (nadzwyczajne
zagro3enia (rodowiska)
Wydatki na ochron przed promieniowaniem [z.]
Liczba zdarze* mog#cych spowodowa, NZ3 na 100 km2
Wypadki – 398
Kolizje – 3002
Dost1p do informacji o (rodowisku
Liczba o rodków edukacji i bibliotek ekologicznych na 10 tys.
mieszka*ców
Liczba proekologicznych organizacji pozarz#dowych na 10 tys.
mieszka*ców
Liczba mieszka*ców posiadaj#cych dost p informacji
ekologicznych w Internecie na 10 tys. mieszka*ców
3
4
0,0059
0,0070
brak
danych
brak
danych
brak
danych
brak
danych
brak
danych
0
aktualizowa,
aktualizowa,
aktualizowa,
aktualizowa,
aktualizowa,
5
do 2020-20ha
29,7
30
80
0,015
1,17
20
83
0,013
1,25
17
1943
1,4-15
1900
30
brak
danych
aktualizowa,
365
2754
350
2700
brak
danych
brak
danych
brak
danych
aktualizowa,
aktualizowa,
aktualizowa,
Kród@a informacji:
1. Raport ko*cowy z realizacji pracy „Opracowanie modelu wdro eniowego wska0ników
zrównowa onego rozwoju w ramach banku danych regionalnych”
Regionalny O rodek Ekorozwoju Fundacji Karkonowskiej, 2003 r.
2. Raport WIO3 2003 r.
3. Rocznik statystyczny województwa wi tokrzyskiego Urz#d Statystyczny w Kielcach,
2003 r.
4. Wodoci#gi Kieleckie Sp. z o.o., 2003 r.
260

7.1. Rola monitoringu 7.2. Monitoring jakości środowiska

Transkrypt

Podobne dokumenty

119 Główne problemy ekologiczne Wielkiej Brytanii lat

Rekomendujemy 4 programy imigracyjne