Rodzinne formy opieki nad dzieckiem

Rodzinne formy opieki nad dzieckiem
dr Anna Jankowska
Opis i cele przedmiotu
Celem przedmiotu jest zapoznanie uczestników z podstawową wiedzą dotyczącą rodzinnych form
opieki nad dzieckiem: adopcją, rodzinami zastępczymi, rodzinnymi domami dziecka. W czasie kursu
studenci poznaliby znaczenie terapeutycznej roli rodziny w wychowaniu dzieci, które doświadczyły
traumy i zaniedbań. Ponadto zajęcia poruszałyby zagadnienia związane z rolą psychologa
wpierającego i pracującego z dzieckiem i rodziną.
Treści programowe

Wprowadzenie do tematu zastępczych form opieki nad dzieckiem, omówienie
poszczególnych typów opieki i wyjaśnienie podstawowych terminów z nimi związanych
(adopcja, rodzina zastępcza, rodzinny dom dziecka), szanse i zagrożenia zastępczych form
opieki nad dzieckiem.

Rodzinne formy opieki w świetle prawa, różnice i podobieństwa między poszczególnymi
formami opieki zastępczej.

Psychologiczne konsekwencje umieszczenia dziecka w opiece zastępczej, powody objęcia
dziecka tą formą opieki, proces adaptacji dziecka do nowej sytuacji życiowej oraz
trudności temu towarzyszące.

Rola psychologa w adaptacji dziecka do nowej sytuacji życiowej (nowej rodziny, szkoły),
pomoc w zrozumieniu przez dziecko powodów umieszczenia w opiece zastępczej.

Rola rodziny naturalnej w wychowaniu dziecka umieszczonego w zastępczych formach
opieki, prawa rodziców naturalnych do kontaktu z dzieckiem, emocjonalna wieź miedzy
rodzicami naturalnymi a dzieckiem.

Rodzice zastępczy, adopcyjni i ich biologiczne dzieci – szanse i zagrożenia związane z
przysposobieniem nowego dziecka, problemy związane z adaptacją do nowej sytuacji
życiowej, procesy wewnątrzrodzinne związane z przyjęciem nowego członka rodziny.

Poznawcze, społeczne i emocjonalne trudności prezentowane przez dzieci umieszczone
w zastępczych formach opieki (Płodowy Zespół Alkoholowy, zaburzenia zachowania i

emocji, SBS -Zespół Dziecka Potrząsanego, RAS- reaktywne zaburzenia przywiązania,
dziecko jako ofiara przemocy psychicznej i fizycznej, wykorzystanie seksualne
(rozpoznanie, interwencja, pomoc)

Profilaktyka pracy z rodziną i dzieckiem, programy pomocy dziecku i rodzinie, metody
pracy z dzieckiem i rodziną.
Forma zaliczenia przedmiotu
Zaliczenie w formie pisemnej
Literatura podstawowa
Milewska E. (2003) Kim są rodzice adopcyjni? Studium psychologiczne. Warszawa: Centrum
Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej. Kusio U. (1998) Rodzina zastępcza jako
środowisko wychowawcze. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie –Skłodowskiej RacławMarkowska M., Legata S. (2004) Opieka zastępcza nad dzieckiem i młodzieżą: od form
instytucjonalnych do rodzinnych. Warszawa: Fundacja ISP. Kolankiewicz M. (1999) Relacja dorosłydziecko w opiece zastępczej. Warszawa: „Żak”. Kolankiewicz M. (1998) Zagrożone dzieciństwo:
rodzinne i instytucjonalne formy opieki. Warszawa: WSiP. Wąsiński A. (2005) Dziecko, rodzice,
adopcja: ontologiczne i psychospołeczne aspekty rodzinnych form opieki zastępczej. Kraków: Impuls.
Literatura uzupełniająca
Wilgocki J., Wright M.K. (2007) Czas niepewności. O dzieciach w rodzinach zastępczych. Gdańsk:
GWP. Cattabeni G. (2008) Dziecko przybyłe z daleka. Adopcja i rodzina zastępcza. Warszawa: PAX