Procesy stochastyczne
Transkrypt
Procesy stochastyczne
Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Istnienie rozkładów stacjonarnych Procesy stochastyczne Wykład III: Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa 16 marca 2015 Procesy stochastyczne Wykład III: Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Istnienie rozkładów stacjonarnych Ewolucja rozkładów brzegowych łańcuchów Markowa Stacjonarność łańcuchów Markowa Elementy definicji łańcuchów Markowa E - przeliczalny zbiór stanów. P = {pij }i,j∈E - macierz prawdopodobieństw przejścia, tzn. pij 0, i, j ∈ E oraz X pij = 1, i ∈ E. j∈E π̄ = {πj }j∈E - rozkład początkowy. Jednorodny łańcuch Markowa - proces stochastyczny X0 , X1 , X2 , . . . o rozkładach skończenie wymiarowych danych wzorem Pπ̄ X0 = i0 , X1 = i1 , X2 = i2 , . . . , Xm−1 = im−1 , Xm = im = = πi0 · pi0 ,i1 · pi1 ,i2 · . . . · pim−1 ,im . Procesy stochastyczne Wykład III: Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Istnienie rozkładów stacjonarnych Ewolucja rozkładów brzegowych łańcuchów Markowa Stacjonarność łańcuchów Markowa Ewolucja rozkładów brzegowych Jak znajdujemy rozkłady brzegowe łańcucha Markowa? Pπ̄ X0 = i = πi , i ∈ E, czyli Pπ̄X0 = π̄. Pπ̄ X1 = i = π̄P i , i ∈ E. Ogólnie: Pπ̄ Xm = i = π̄Pm i , i ∈ E. Wniosek Jeśli π̄P = π̄, to L(X0 ) = L(X1 ) = L(X2 ) = . . .. Definicja (Rozkład stacjonarny) Rozkład π̄ na E nazywamy stacjonarnym, jeśli π̄P = π̄. Procesy stochastyczne Wykład III: Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Istnienie rozkładów stacjonarnych Ewolucja rozkładów brzegowych łańcuchów Markowa Stacjonarność łańcuchów Markowa Rozkłady stacjonarne Twierdzenie Następujące warunki są równoważne: (i) π̄P = π̄. (ii) π̄ = Pπ̄X0 = Pπ̄X1 = Pπ̄X2 . . .. (iii) Dla każdych m, n ∈ N Pπ̄(X0 ,X1 ,X2 ,...,Xm ) = Pπ̄(Xn ,Xn+1 ,Xn+2 ,...,Xn+m ) . Warunek (iii) słownie wyrażamy w sposób następujący: Rozkłady skończenie wymiarowe są niezmiennicze ze względu na przesunięcie w czasie. Jeśli łańcuch Markowa ewoluuje z rozkładu stacjonarnego, to jego własności statystyczne nie zależą od momentu rozpoczęcia obserwacji. Procesy stochastyczne Wykład III: Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Istnienie rozkładów stacjonarnych Twierdzenie o istnieniu Równanie równowagi szczegółowej Istnienie rozkładów stacjonarnych: postawienie problemu Znaleźć rozkład stacjonarny dla P, to rozwiązać układ równań liniowych X πi · pij = πj , j ∈ E, i∈E przy dodatkowym warunku X πi = 1. i∈E Nie zawsze jest to możliwe. Przykład: Błądzenie symetryczne po kracie Z Połóżmy: E = Z, pij = 1 2 1 2 0 Procesy stochastyczne gdy j = i + 1, gdy j = i − 1, gdy |j − i| = 6 1. Wykład III: Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Istnienie rozkładów stacjonarnych Twierdzenie o istnieniu Równanie równowagi szczegółowej Istnienie rozkładów stacjonarnych Twierdzenie Niech P będzie macierzą stochastyczną na E. Jeśli #E < +∞, to istnieje macierz stochastyczna Q taka, że: każdy wiersz macierzy Q jest rozkładem stacjonarnym dla P, każdy rozkład stacjonarny dla P jest wypukłą kombinacją liniową wierszy macierzy Q. Zbiór rozkładów stacjonarnych jest zbiorem wypukłym i zwartym. Punktami ekstremalnymi zbioru rozkładów stacjonarnych są wiersze macierzy Q. Idea dowodu: pokazać, że istnieje I + P + P2 + . . . + Pn−1 =: Q. n n→∞ lim Procesy stochastyczne Wykład III: Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Istnienie rozkładów stacjonarnych Twierdzenie o istnieniu Równanie równowagi szczegółowej Równanie równowagi szczegółowej W wielu zagadnieniach możliwe jest odgadnięcie π̄ w drodze rozwiązania równania równowagi szczegółowej: πi pij = πj pji , i, j ∈ E. Twierdzenie Jeżeli rozkład prawdopodobieństwa π̄ na E spełnia równanie równowagi szczegółowej dla każdej pary i, j ∈ E, to jest rozkładem stacjonarnym dla P. Procesy stochastyczne Wykład III: Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa Istnienie rozkładów stacjonarnych Twierdzenie o istnieniu Równanie równowagi szczegółowej Równanie równowagi szczegółowej Wniosek Niech π̄ spełnia równanie równowagi szczegółowej. Wtedy dla dowolnej „trajektorii” i0 , i1 , i2 , . . . , in ma miejsce równość: Pπ̄ X0 = i0 , X1 , = i1 , X2 = i2 , . . . , Xn−1 = in−1 , Xn = in = Pπ̄ X0 = in , X1 , = in−1 , X2 = in−2 , . . . , Xn−1 = i1 , Xn = i0 . Procesy stochastyczne Wykład III: Rozkłady stacjonarne łańcuchów Markowa