15sek 00

Sygn. akt VIII U 887/12
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 27 września 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał Z. I. emeryturę od
dnia 11 kwietnia 2011 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto
przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu
ubezpieczenia. Wskaźnik wysokości podstawy wyniósł 55,93 %, przyjęto kwotę bazową 2822,66 zł. Do ustalenia
wysokości emerytury uwzględnione zostały 24 lata i 5 miesięcy okresów składkowych tj. 293 miesiące /decyzja k.
273-274 akt ZUS/.
W dniu 31 stycznia 2012 r. wnioskodawca złożył odwołanie od powyższej decyzji wnosząc o jej zmianę i ponowne
przeliczenie emerytury w oparciu o wysokość faktycznie osiąganego w okresie od dnia 6 września 1963 r. do dnia 31
grudnia 1975 r. wynagrodzenia za pracę w Zakładach (...) w Ł. oraz o zaliczenie okresu zatrudnienia na podstawie
umowy o pracę w „ Przedsiębiorstwie (...) w Polsce K. G.” w P. od dnia 1 sierpnia 1983 r. do dnia 31 czerwca 1985 r. do
okresów składkowych. Uzasadniając odwołanie powołał się na to, że ZUS wyliczając w zaskarżonej decyzji wysokość
emerytury kierował się jedynie częściowo danymi wynikającymi z przedstawionych przez niego dokumentów, w tym
kart wynagrodzeń. Argumentował, że z danych zawartych w przedłożonych kartach wynagrodzeń dotyczących lat
1976-1978 wynika także stawka godzinowa jego wynagrodzenia zasadniczego w latach 1963-1975 (początkowo stawka
wg kategorii 9A – 17,85 zł, a od dnia 1 października 1973 r. stawka według kategorii 9B – 19,80 zł). Dodał, że będąc
pracownikiem w/w Zakładów w latach 1963-1978 nie korzystał ze zwolnień chorobowych przed dniem 1 stycznia 1976
r. więc jego wynagrodzenie w okresie od dnia 6 września 1963 r. do dnia 31 grudnia 1975 r. powinno być wyliczone
w oparciu o podane wyżej stawki godzinowe i liczbę dniówek przypadających w każdym roku. Wyjaśnił też, że przez
cały okres zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. otrzymywał dodatek za pracę w szkodliwych warunkach, wnosząc
o ustalenie wysokości tego dodatku na podstawie kart wynagrodzeń wskazanych przez niego pracowników, a w
konsekwencji uwzględnienie tego dodatku jako składnika jego wynagrodzenia przy wyliczeniu należnej mu emerytury.
Odnośnie do żądania zaliczenia jako okresu składkowego okresu zatrudnienia w „ Przedsiębiorstwie (...) w Polsce K.
G.” wyjaśnił, że pracował tam od dnia 1 sierpnia 1983 r. do dnia 30 czerwca 1985 r., a przyczyną, która uniemożliwia
mu przedstawienie dokumentów na okoliczność zatrudnienia w tym zakładzie pracy jest zaginięcie dokumentacji
pracowniczej /odwołanie - k 2 -4/.
W odpowiedzi organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. Odnosząc się do żądania odwołującego o przeliczenie
wysokości emerytury w oparciu stawkę godzinową i liczbę dniówek przypadających w każdym roku ZUS powołał
się na ograniczenia dowodowe wynikające z treści § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983
r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. Nr 10,
poz. 49). Pozwany podniósł, że w przypadku, gdy w aktach osobowych pracownika wynagrodzenie jest określone
stawką godzinową dopuszczalne jest ustalenie wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru świadczenia tylko
wówczas, gdy zachowały się dane dotyczące ilości godzin, jaką pracownik faktycznie przepracował w danym okresie
na określonym stanowisku (dziennie, tygodniowo lub miesięcznie). W przypadku wnioskodawcy brak jest kart
wynagrodzeń ze spornego okresu od dnia 6 września 1963 r. do dnia 31 grudnia 1975 r. w Zakładach (...) w Ł.; w
kartach wynagrodzeń innych lat, tj. 1976-1977 i 1978 r., w pozycji przebieg zatrudnienia – zaszeregowanie osobiste –
grupa stawka wskazano wyłącznie, iż od 6 września 1963 r. w pozycji grupa/stawka – brak wpisu, od 1 października
1973 r. w pozycji grupa/stawka –grupa 9 A- stawka 17,85 zł, od 1 listopada 1975 r. w pozycji grupa/stawka – grupa 9
B- stawka 19,80 zł, natomiast brak jest danych dotyczących ilości godzin, jaką pracownik faktycznie przepracował w
danym okresie na określonym stanowisku (dziennie, tygodniowo lub miesięcznie). Odnośnie zaś do żądania zaliczenia
stażu okresu zatrudnienia „ Przedsiębiorstwie (...) w Polsce K. G.” od dnia 1 sierpnia 1983 r. do dnia 31 czerwca 1985
r. do okresów składkowych, uzasadniając brak takiej możliwości Zakład powoływał się na § 21 w/w rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. /odpowiedź na odwołanie k. 22-23/.
Na rozprawie w dniu 30 sierpnia 2012 r. wnioskodawca poparł odwołanie i sprecyzował, że domaga się przyjęcia
stawki godzinowej wskazanej w świadectwie pracy za cały okres zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł., za który organ
rentowy nie ustalił jego wynagrodzenia. Oświadczył, że stawka powinna być pomnożona przez jakąś średnią liczbę
godzin, którą można łatwo wyliczyć, ponieważ pracował w systemie czterobrygadowym, dodając, że nie pracował
w systemie akordowym. Oprócz w/w stawki dostawał dodatek za pracę w nocy w wysokości 30% stawki, dodatek
za prace w godzinach nadliczbowych w wysokości 50% i dodatek za prace niedziele i święta w wysokości 100%,
a nadto trzynastą pensję. Argumentował, że w „ Przedsiębiorstwie (...) w Polsce K. G.” przez około 15 miesięcy w
latach 1983-1984 pracował jako kierowca autobusu, a poza tym wykonywał nadkola i w tym celu musiał sprowadzać
komponenty, a później rozwieść gotowy wyrób po całej Polsce. Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie
odwołania /protokół rozprawy - k. 34/.
Na rozprawie w dniu 22 listopada 2012 r. pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie, a pełnomocnik organu
rentowego wniósł o jego oddalenie, podnosząc brak podstawy prawnej dla przyjęcia jako podstawy wymiaru składek
wnioskodawcy wynagrodzenia innego pracownika, który pracował na innym stanowisku niż odwołujący, a nadto
wskazał, że oprócz stawki godzinowej istniały też inne zmienne składniki wynagrodzenia indywidualnie określone dla
danego pracownika. Argumentował również, że brak jest dokumentów na okoliczność zatrudnienia odwołującego w
„ Przedsiębiorstwie (...) w Polsce K. G.” /protokół rozprawy - k. 58 – 59/.
Organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 15 listopada 2013 r. podniósł, że po podjęciu postępowania wyjaśniającego
w sprawie okresów zatrudnienia Z. I.ustalono, że wnioskodawca został powołany do odbycia służby wojskowej od
dnia 23 października 1967 r. i w tym celu został zwolniony z Zakładów (...)w Ł., natomiast po wojsku powrócił do
pracy w tych Zakładach 3 marca 1969 r., a nadto, że w/w pracodawca wypłacił odwołującemu zasiłek chorobowy za
okres od dnia 9 marca 1966 r. do dnia 13 marca 1966 r. Dodał, że z Wojskowej Komendy Uzupełnień w Ł.uzyskano
potwierdzenie, że Z. I.odbywał zasadniczą służbę wojskową w okresach od dnia 29 września 1965 r. do dnia 3 czerwca
1966 r. w (...)B.O.(...)oraz od dnia 23 października 1967 r. do dnia 22 lutego 1969 r. w 3 B. M.. Zakład podniósł, że
wobec powyższego zostaną podjęte dalsze czynności wyjaśniające, a po ich zakończeniu wydana zostanie decyzja w
zakresie ewentualnej korekty stażu ubezpieczeniowego oraz podstawy wymiaru świadczenia Z. I./ pismo procesowe
– k. 133/.
Na rozprawie z dnia 19 lutego 2014 r. – bezpośrednio poprzedzającej wydanie wyroku w niniejszej sprawie pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie żądając zmiany decyzji przez uwzględnienie wskaźnika wysokości
podstawy wymiaru świadczenia zgodnie z korzystniejszym wariantem opinii biegłego sądowego, a pełnomocnik
organu rentowego wniósł o jego oddalenie /e-protokół rozprawy z dnia 19 lutego 2014 r.: oświadczenie pełnomocnika
wnioskodawcy: 1min.15sek., oświadczenie pełnomocnika organu rentowego: 7min.24sek. – płyta CD k. 159/.
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny sprawy.
Odwołujący - Z. I., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 28 lutego 2011 r. wniosek o emeryturę /bezsporne/.
Zaskarżoną decyzją z dnia 27 września 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. przyznał Z. I. emeryturę
od dnia 11 kwietnia 2011 r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjęto
przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych za całego
okresu ubezpieczenia, tj. z lat 1964-1974 (11 lat), 1976-1978 (3 lata), 1982 r. (1 rok), 1985-`988 (4 lata), 1998 r. (1 rok).
Organ rentowy ustalił podstawę wymiaru z uwzględnieniem minimalnego wynagrodzenia za okresy pozostawania w
stosunku pracy, za które nie zostało udokumentowane wynagrodzenie, tj. za okres: od dnia 6 września 1963 r. do dnia
31 grudnia 1975 r., od dnia 1 sierpnia 1979 r. do dnia 27 września 1981 r., od dnia 10 października 1981 r. do dnia 31 lipca
1983 r. Zakład nie uwzględnił do stażu pracy urlopu bezpłatnego od dnia 28 września 1981 r. do dnia 9 października
1981 r. Przedmiotową decyzją Zakład przeliczył podstawę wymiaru świadczenia z uwzględnieniem wynagrodzenia
z kart wynagrodzeń dotyczących lat 1976-1978. Wskaźnik wysokości podstawy wyniósł 55,93 %, przyjęto kwotę
bazową 2822,66 zł. Do ustalenia wysokości emerytury uwzględniono 24 lata i 5 miesięcy okresów składkowych tj. 293
miesiące /decyzja k. 273-274 akt ZUS, załącznik do decyzji – k. 275/276 akt ZUS/.
Z. I. był zatrudniony w Zakładach (...) w Ł. od dnia 6 września 1963 r. do dnia 1 lipca 1978 r. w pełnym wymiarze czasu
pracy /świadectwo pracy – k. 75/76 akt ZUS, a także świadectwa pracy - k. 1, 5, 87 w aktach osobowych w kopercie za
kartą 68, pismo z dnia 14 lipca 1978 r. - k. 3 w aktach osobowych w kopercie za kartą 68/.
W okresie od dnia 23 października 1967 r. do dnia 1 marca 1969 r. wnioskodawca odbywał zasadniczą służbę wojskową.
W związku z tym w/w pracodawca zwolnił odwołującego z pracy z dniem 20 października 1967 r. celem odbycia przez
Z. I. tej służby, a po jej zakończeniu przyjął wnioskodawcę ponownie do pracy od dnia 3 marca 1969 r. /karta obiegowa
zmiany – k. 29 akt osobowych w kopercie za k. 68, karta powołania -k. 31 akt osobowych w kopercie za k. 68, podanie
z dnia 26 lutego 1969 r. - k. 24 akt osobowych w kopercie za k. 68, kwestionariusz – k. 83/84 w aktach osobowych
w kopercie za kartą 68/.
W okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. wnioskodawca był niezdolny do pracy w następujących okresach: od
30 do 31 października 1963 r., od 1 do 7 listopada 1963 r., od 3 do 5 stycznia 1964r., od 10 do 14 kwietnia 1964 r.,
od 7 do 8 sierpnia 1965 r., od 9 do 13 marca 1966r., od 17 do 21 czerwca 1969 r., od 21 do 28 października 1969 r.,
od 9 do 11 grudnia 1969 r., od 2 do 8 stycznia 1971 r., od 14 do 22 stycznia 1972 r., od 3 do 27 maja 1972 r., od 12 do
16 kwietnia 1973 r., od 17 do 27 września 1973 r., od 10 do 18 maja 1974 r., od 12 do 15 czerwca 1974 r., od 27 do 31
grudni 1974 r., od 1 do 21 stycznia 1975 r., od 21 do 31 marca 1975 r., od 1 do 30 kwietnia 1975 r., od 1 do 18 maja
1975 r., od 5 do 31 października 1975 r., od 1 do 4 listopada 1975 r. /karta zasiłkowa - k. 85/86 w aktach osobowych
w kopercie za kartą 68/.
Wynagrodzenie odwołującego w okresie zatrudnienia w w/w Zakładach było ustalone na podstawie stawki godzinowej
i kształtowało się w następujący sposób:
I. w początkowym okresie wnioskodawca pracował w systemie pracy 3-zmianowej i w tym czasie:
a/ od dnia 6 września 1963 r. do dnia 30 września 1965 r. odwołujący odbywał staż absolwencki a wysokość stawki
godzinowej jego wynagrodzenia wynosiła 3,15 zł (w tym czasie wnioskodawca przez 3 dni w tygodniu uczestniczył
w zajęciach teoretycznych, a przez pozostałe 3 dni w tygodniu odbywały się zajęcia praktyczne) /umowa o pracę z
absolwentem – k.43 w aktach osobowych w kopercie za kartą 68, karta obiegowa zmiany – k. 49 w aktach osobowych
w kopercie za kartą 68/,
b/ od dnia 1 października 1965 r. do dnia 16 lutego 1966 r. wysokość stawki godzinowej wynagrodzenia wnioskodawcy
na stanowisku pracownika fizycznego wynosiła 8,50 zł /karta obiegowa – k. 33 w aktach osobowych w kopercie za
kartą 68/,
c/ od dnia 17 lutego 1966 r. do dnia 2 grudnia 1966 r. wysokość stawki godzinowej wynagrodzenia wnioskodawcy
wynosiła 9,85 zł, przy czym w tym okresie początkowo wnioskodawca pracował na stanowisku montera aparatury
przemysłowej, a od dnia 23 listopada 1966 r. jako ślusarz remontowy /pismo z dnia 16 lutego 1966 r. – k. 19 w aktach
osobowych w kopercie za kartą 68, pismo z dnia 21 listopada 1966 r. - k. 13 w aktach osobowych w kopercie za kartą
68/,
d/ od dnia 3 grudnia 1966 r. do dnia 20 października 1967 r. wnioskodawca pracował w 6 - godzinnym dniu pracy
jako ślusarz ze stawką godzinową wynagrodzenia w wysokości 12,58 zł /zawiadomienie z dnia 3 grudnia 1966 r. – k.
12 w aktach osobowych w kopercie za kartą 68/,
e/ od dnia 3 marca 1969 r. do dnia 31 stycznia 1970 r. wysokość stawki godzinowej wynagrodzenia wnioskodawcy na
stanowisku montera aparatury przemysłowej wynosiła 9,85 zł /angaż z dnia 1 marca 1969 r. - k. 20 w aktach osobowych
w kopercie za kartą 68, karta obiegowa zmiany – k. 22 w aktach osobowych w kopercie za kartą 68/,
II. następnie wnioskodawca od dnia 1 lutego 1970 r. pracował w 4-brygadowym systemie pracy i w tym czasie:
a/ od dnia 1 lutego 1970 r. do dnia 31 maja 1970 r. wysokość stawki godzinowej wynagrodzenia wnioskodawcy na
stanowisku montera aparatury przemysłowej wynosiła 11,30 zł /dekret płacowy z dnia 1 lutego 1970 r. - k. 39 w aktach
osobowych w kopercie za kartą 68/,
b/ od dnia 1 czerwca 1970 r. do dnia 30 września 1973 r. wysokość stawki godzinowej wynagrodzenia wnioskodawcy
na stanowisku montera aparatury precyzyjnej wynosiła 12,95 zł /protokół egzaminacyjny bez daty - k. 38 w aktach
osobowych w kopercie za kartą 68, zaświadczenie bez daty – k. 61 w aktach osobowych w kopercie za kartą 68/,
przy czym w dniach od 12 do 15 kwietnia 1973 r. dzienna stawka wynagrodzenia wnioskodawcy była pomniejszana o
25% /pismo z dnia 18 kwietnia 1973 r. - k. 35 w aktach osobowych w kopercie za kartą 68/,
c/ od dnia 1 października 1973 r. do dnia 31 października 1975 r. wysokość stawki godzinowej wynagrodzenia
wnioskodawcy na stanowisku mechanika aparatury automatycznej wynosiła 17,85 zł /pismo z dnia 10 października
1973 r. o powierzeniu stanowiska – k. 11 w aktach osobowych w kopercie za kartą 68/,
d/ od dnia 1 listopada 1975 r. do dnia 31 grudnia 1975 r. stawka godzinowa wynagrodzenia wnioskodawcy wynosiła
19,80 zł /dekret płacowy z dnia 18 listopada 1975 r. - k. 10 w aktach osobowych w kopercie za kartą 68, karty przebiegu
zatrudnienia – k. 90 -93 w aktach osobowych w kopercie za kartą 68/.
Od dnia 1 stycznia 1975 r. w Zakładach (...) w Ł. obowiązywały postanowienia Układu Zbiorowego Pracy dla (...)
Chemicznego z dnia 28 grudnia 1974 r. /Układ Zbiorowy pracy dla (...) Chemicznego z dnia 28 grudnia 1974 r.
załączony do akt sprawy/.
W okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. od dnia 6 września 1963 r. do dnia 20 października 1967 r. oraz od dnia
3 marca 1969 r. do dnia 31 grudnia 1975 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne Z. I. kształtowała
się w następujący sposób:
• od 6 września do 31 grudnia 1963 r. wynosiła 2.319,30 zł,
• od 1 stycznia do 31 grudnia 1964 r. wynosiła 7.406,70 zł,
• od 1 stycznia do 31 grudnia 1965 r. wynosiła 10.660,70 zł,
• od 1 stycznia do 31 grudnia 1966 r. wynosiła 23.250,36 zł,
• od 1 stycznia do 30 października 1967 r. wynosiła 23.851,68 zł,
• od 3 marca do 31 grudnia 1969 r. wynosiła 18.936,55 zł,
• od 1 stycznia do 31 grudnia 1965 r. wynosiła 10.660,70 zł,
• od 1 stycznia do 31 grudnia 1970 r. wynosiła 28.516,20 zł,
• od 1 stycznia do 31 grudnia 1971 r. wynosiła 30.400,50 zł,
• od 1 stycznia do 31 grudnia 1972 r. wynosiła 30.786,05 zł,
• od 1 stycznia do 31 grudnia 1973 r. wynosiła 33.264,70 zł,
• od 1 stycznia do 31 grudnia 1974 r. wynosiła 41.442,00 zł,
• od 1 stycznia do 31 grudnia 1975 r. wynosiła 49.880,68 zł
/opinia biegłego sądowego z zakresu księgowości – k. 104 - 122/.
W okresie od dnia 1 sierpnia 1983 r. do dnia 31 czerwca 1985 r. wnioskodawca pracował na podstawie umowy o
pracę w „ Przedsiębiorstwie (...) w Polsce K. G.” w P. jako kierowca autobusu oraz kierowca samochodu ciężarowego.
Praca odwołującego na stanowisku kierowcy autobusu polegała na przywożeniu i odwożeniu pracowników w/w
Przedsiębiorstwa do Ł., natomiast jako kierowcy samochodu ciężarowego na rozwożeniu różnych towarów, w tym
zwłaszcza nadkoli samochodów i wazonów gipsowych produkowanych w tym Przedsiębiorstwie /zeznania świadka S.
Ł. – k. 36, zeznania świadka A. W. – k. 36/.
Nie istnieje dokumentacja pracownicza odwołującego z w/w okresu zatrudnienia w „ Przedsiębiorstwie (...) w Polsce
K. G.” w P. /bezsporne/.
Uwzględniając wynagrodzenia odwołującego za powyższe okresy hipotetycznie wyliczony wskaźnik wysokości
podstawy wymiaru w dwóch następujących wariantach:
- wariant I - wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem wyliczonego wynagrodzenia za
lata 1963 - 1975 wynosi 83,33 % i obliczony został z lat: 1964-1967, 1969-1978, 1982, 1985-1988, 1998, a hipotetyczna
emerytura wnioskodawcy stanowi kwotę 1554,80 zł brutto,
• wariant II - wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem wyliczonego wynagrodzenia
za lata 1963 - 1975 oraz wynagrodzenia minimalnego za lata 1983 -1985 wynosi 84,17 % i obliczony został z lat:
1965-1967, 1969-1978, 1982-1983, 1985 – 1988, 1998, a hipotetyczna emerytura wnioskodawcy stanowi kwotę
1562,62 zł brutto / pismo ZUS k. 146/.
Powyższy stan faktyczny w zakresie pierwszej spornej kwestii, tj. w zakresie ustalenia wysokości rzeczywistego
wynagrodzenia jakie odwołujący uzyskiwał w Zakładach (...) w Ł., Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów
załączonych do akt sprawy, a szczególnie w oparciu o dokumenty zawarte w aktach osobowych ze spornego okresu
zatrudnienia w Zakładach i załączony do akt sprawy Układ Zbiorowy Pracy dla (...) Chemicznego z dnia 28 grudnia
1974 r., a nadto w oparciu o opinię biegłego sądowego z zakresu księgowości. Natomiast do ustalenia hipotetycznego
wskaźnika wysokości podstawy wymiaru świadczenia posłużyło złożone przez ZUS w dniu 23 stycznia 2014 r. pismo,
w którym organ rentowy przedstawił hipotetyczne wyliczenie wysokości emerytury z uwzględnieniem podstawy
wymiaru składek określonej w podsumowaniu opinii biegłego sądowego, z tym zastrzeżeniem Sądu, że w miejsce
kwoty 23.851,68 zł przyjętej błędnie za rok 1968 powinna być przyjęta ta sama kwota, ale jako podstawa wymiaru
składek za rok 1967. Nie budzi bowiem żadnych wątpliwości Sądu Okręgowego, że we wnioskach końcowych biegły
jedynie omyłkowo zamiast roku 1967 wskazał rok 1968. Wynika to po pierwsze już z samego uzasadnienia opinii, w
którym biegły przedstawił sposób w jaki dokonał wyliczenia wynagrodzenia skarżącego właśnie za rok 1967 /k. 113/,
a nie za rok 1968 r., a po drugie poza sporem pozostaje, iż w 1968 r. odwołujący odbywał służbę wojskową, o czym
zresztą biegły również wspominał w uzasadnieniu na karcie 10 opinii /k.113/.
W ocenie Sądu, dokumenty zawarte w aktach osobowych wnioskodawcy z okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w
Ł. stanowią dostateczny dowód potwierdzający, że w spornym okresie od 6 września 1963 r. do 31 grudnia 1975 r.
wnioskodawca otrzymywał wynagrodzenie zgodnie ze stawką godzinową w wysokościach jakie wynikają z treści tych
dokumentów, a także, że wnioskodawca przez cały ten okres (z wyłączeniem służby wojskowej) był zatrudniony w
pełnym wymiarze czasu pracy, przy czym początkowo pracował w systemie 3-zmianowym, a od dnia 1 lutego 1970 r.
w systemie 4-brygadowym. Ponadto z akt osobowych wynika na jakich stanowiskach wnioskodawca był zatrudniony,
w jakim okresie wnioskodawca był niezdolny do pracy, w jakim wymiarze czasu pracy był zatrudniony, a nadto do
kiedy pracował w Zakładach zanim został powołany do odbycia zasadniczej służby wojskowej i kiedy wrócił do pracy
po jej zakończeniu.
Mając na uwadze, że omawiane dokumenty zawierają tym samym informacje stosowne i wystarczające dla
odtworzenia rzeczywistej wysokości zarobków skarżącego Sąd dopuścił w tym przedmiocie dowód z opinii biegłego
sądowego z zakresu księgowości. Poza omówioną już omyłką (dotyczącą wskazania we wnioskach końcowych 1968
roku zamiast prawidłowo 1967 roku) opinia biegłego sądowego z zakresu księgowości w uznaniu Sądu Okręgowego
nie budzi żadnych zastrzeżeń, stanowiąc pełnowartościowy dowód w niniejszej sprawie. Biegły sporządził w/w opinię
zgodnie z zakreśloną tezą dowodową, w oparciu o wszechstronną analizę zarówno dokumentacji pochodzącej z
badanego okresu zatrudnienia, jak również przy prawidłowym zastosowaniu obowiązujących w tym czasie przepisów.
W ocenie Sądu Okręgowego wyprowadzone przez biegłego wnioski końcowe były rzeczowe, jasne i logiczne, a
nadto znajdują potwierdzenie w pozostałym wiarygodnym materiale dowodowym, co świadczy o wysokich walorach
dowodowych sporządzonej opinii i uzasadnia uwzględnienie jej w ustaleniach Sądu. Dodać jedynie wypada, że na
ostatnim terminie rozprawy pełnomocnik organu rentowego oświadczył, iż nie kwestionuje opinii biegłego, a jedynie
podtrzymuje zarzuty zgłoszone w odpowiedzi na odwołanie (e-protokół rozprawy: 7min.24sek. – płyta CD k. 159).
Ustalając stan faktyczny w omawianym zakresie, Sąd Okręgowy uznał natomiast, że zeznania świadków w osobach T.
K. i A. Z. nie mogą stanowić podstawy do ustalenia rzeczywistego wynagrodzenia wnioskodawcy jakie osiągał skarżący
w badanym okresie zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł.. Co prawda wymieni świadkowie pracowali w tym samym
czasie co wnioskodawca w w/w Zakładach, ale z ich zeznań wynika, iż wynagrodzenia tych świadków i odwołującego
zawierały różne składniki, które były indywidualnie określane przez pracodawcę dla konkretnego pracownika. W
szczególności Sąd Okręgowy wziął pod uwagę, że na wynagrodzenie świadka T. K. oprócz podstawowego składnika
jakim było wynagrodzenie określone iloczynem stawki godzinowej i ilości przepracowanych godzin, składały się także:
tzw. trzynasta pensja zależna od tego czy był i w jakiej wysokości był zysk, a nadto dodatki: za pracę w godzinach
nadliczbowych w wysokości od 50% do 100% w zależności od ilości przepracowanych godzin, za pracę w niedzielę i
święta w wysokości 100%, a początkowo również dodatek za węgiel, który został później wycofany, a nadto dodatek
stażowy po 5 latach w wysokości 5% pensji. Z kolei na wynagrodzenie A. Z. oprócz podstawowego składnika jakim było
wynagrodzenie określone iloczynem stawki godzinowej i ilości przepracowanych godzin, składały się także: miesięczne
premie uznaniowe, które przyznawał kierownik. Ponadto wymieniony świadek otrzymywał też tzw. trzynastą pensję
zależną od tego czy był i w jakiej był wysokości zysk, oraz dodatki: za pracę w godzinach nocnych w wysokości 10%, za
pracę w sobotę i niedzielę w wysokości 50%. Świadek A. Z. zeznał również, że nie przypomina sobie, aby otrzymywał
jakieś inne dodatki do wynagrodzenia. W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy uznał, że składowe wynagrodzenia
odwołującego i świadków zbyt różniły się od siebie, ażeby możliwym było wyliczenie rzeczywistego wynagrodzenia
skarżącego w badanym okresie zatrudnienia w oparciu o wysokość zarobków uzyskanych przez świadków.
W przypadku drugiej kwestii spornej Sąd w całości oparł się na zeznaniach świadków S. Ł. i A. W., które nie budzą
wątpliwości, a nadto nie były kwestionowane w toku postępowania sądowego przez żadną ze stron. Zeznania tych
świadków są logiczne, spójne i wzajemnie ze sobą korespondując, stanowią w pełni wiarygodne źródło dowodowe.
Sąd Okręgowy zważył co następuje.
W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczynionych na jego podstawie ustaleń odwołanie zasługuje
na uwzględnienie, skutkując zmianą zaskarżonej decyzji.
Na mocy art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (tj. z 2009 r. Dz. U. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) możliwe jest ponowne obliczenie wysokości emerytury
lub renty od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15 ustawy, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru
składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:
1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru
świadczenia,
2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok
kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury
lub renty, z uwzględnieniem art. 176,
3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem
zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty,
- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.
Natomiast w myśl art. 15 powyższej ustawy podstawę wymiaru emerytury i renty stanowi ustalona w sposób określony
w ust. 4 i 5 tego samego przepisu przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub
na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych,
wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym
złożono wniosek o emeryturę lub rentę. Stosownie do ust. 2a jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w
okresie pozostawania w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru emerytury i renty, za podstawę
wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników,
proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy.
Z kolei ust 3 tego samego przepisu stanowi, że na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty
może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie
społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem
zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.
Następnie w celu ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty:
1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z
wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,
2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia, ogłoszonej za dany rok
kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,
3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która, z zastrzeżeniem ust. 5, stanowi wskaźnik wysokości
podstawy wymiaru emerytury lub renty,
oraz
4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową, o której mowa w art. 19, przy czym wskaźnik wysokości podstawy
wymiaru nie może być wyższy niż 250%, jednakże przy ponownym przeliczeniu wysokości emerytury należy mieć na
względzie, iż zgodnie z art. 111 ust. 2 ustawy uwzględnia się kwotę bazową ostatnio przyjętą do obliczenia świadczenia.
Przytoczone zasady postępowania – w świetle uchwały Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2003 r., III UZP 2/03 (OSNP
2003/14/338) - tak przy ustalaniu prawa do świadczenia, jak i jego przeliczaniu, pozwalają na ogólną uwagę, iż
zamiarem ustawodawcy było umożliwienie ubezpieczonym dokonanie wyboru, w ramach prawa, najkorzystniejszego
z ich punktu widzenia okresu, z którego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych, będzie stanowić podstawę
wymiaru świadczenia.
Przy takim założeniu, gdy jedynym warunkiem przy ustalaniu prawa do świadczeń wyrażonym w art. 15 ust. 6 ustawy
jest, by okres 20 lat kalendarzowych, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadał przed rokiem
zgłoszenia wniosku, zaś według art. 111 ust. 1 pkt 3 ustawy, by były to lata przypadające przed rokiem zgłoszenia
wniosku o ponownie ustalenie emerytury lub renty, a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru był wyższy od uprzednio
obliczonego, nic nie stoi na przeszkodzie, by dla tej operacji (przeliczenia świadczenia) brać pod uwagę - w ramach 20
lat kalendarzowych - rok czy lata, w stosunku do których ubezpieczony nie był w stanie udowodnić wysokości podstawy
wymiaru składek ubezpieczeniowych, byleby był to okres podlegania ubezpieczeniu i byleby wskaźnik wysokości
podstawy wymiaru za cały 20-letni okres łącznie, był wyższy od poprzednio obliczonego. W tym miejscu warto zwrócić
uwagę, że z mocy art. 16 ustawy jedynie przy ustalaniu kolejnych 10 lat kalendarzowych określonych w ust. 1 i 2 art.
15, przyjmuje się lata następujące bezpośrednio po sobie, choćby w niektórych z tych lat - przez okres najwyżej roku
- ubezpieczony nie pozostawał w ubezpieczeniu.
Stosownie do art. 116 ust. 5 powyższej ustawy do wniosku o emeryturę lub rentę powinny być dołączone dowody
uzasadniające prawo i wysokości tego świadczenia, co oznacza, ze ciężar dowodu w tym zakresie spoczywa na
wnioskodawcy (por. wyrok sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2001 roku II UK 297/00).
Zgodnie z obecnie obowiązującym § 21 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października
2011 roku sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz.U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym
stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia
podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja
ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu,
przychodu lub uposażenia.
Wskazana regulacja § 21 przywołanego rozporządzenia stanowi odpowiednik obowiązującego do dnia 23 listopada
2011 roku § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie postępowania o świadczenia
emerytalno - rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49). Skoro zaś zaskarżona decyzja została
wydana w dniu 27 września 2011 r., w niniejszej sprawie należy stosować oceniając zasadność odwołania przepisy
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.
Nie ulega wątpliwości, że w postępowaniu przed organem rentowym nie jest możliwe udowadnianie wysokości
wynagrodzenia innymi dowodami niż wymienione w przepisie § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego
1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń, czy też §
21 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011r. w sprawie postępowania o
świadczenia emerytalno – rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412), dokumenty.
Powołany wyżej § 20 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. co prawda wyznacza kierunek
postępowania dowodowego, ale nie oznacza to jednak aby wysokość uzyskiwanego uposażenia nie mogła być wskazana
i w inny sposób, tak przy pomocy pisemnych środków dowodowych pochodzących od pracodawcy, czy też nawet
dowodów pośrednich, nie wyłączając zeznań świadków - aczkolwiek wskazujących wprost na wysokość
wynagrodzenia danego zainteresowanego (tak stanowi m. in. teza wyroku Sądu Najwyższego z 25.07.1997r. II UKN 186/97, OSNAP 1998/11/324, w ten sposób wypowiedział się również Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z
dnia 4.03.1997r. - III AUa 105/97, Apel. W-wa 1997/2/7, oraz Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 27.06.1995
r., III Aur 177/95, OSA 1996/10/32).
Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nie jest związany ograniczeniami dowodowymi określonymi dla dowodzenia
przed organami rentowymi, co wynika z treści art. 473 k.p.c. i sprawia, że każdy fakt może być dowodzony wszelkimi
środkami, które Sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe. Nie oznacza to, że można przyjąć hipotetyczne
wynagrodzenia, oparte wyłącznie na przypuszczeniach, czy też twierdzeniach wnioskodawcy. Przepisy z zakresu
ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na
ustalenie wynagrodzeń w sposób przybliżony lub prawdopodobny.
Dlatego, w niniejszej sprawie Sąd Okręgowy przeprowadził postępowanie dowodowe obejmujące analizę
dokumentacji związanej z okresem pracy wnioskodawcy w Zakładach (...) w Ł., co pozwoliło w sposób wszechstronny
przeanalizować zasadność jego żądania.
W rozpoznawanej sprawie wnioskodawca zażądał wzięcia pod uwagę, przy ustalaniu wskaźnika wysokości podstawy
wymiaru emerytury, wynagrodzeń obliczonych na podstawie stawek godzinowych jego wynagrodzenia w spornym
okresie w Zakładach (...) w Ł..
Zdaniem Sądu Okręgowego zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie wysokości niewątpliwie
uzyskiwanego przez wnioskodawcę wynagrodzenia w tym czasie przy przyjęciu, że minimalne wynagrodzenie
wnioskodawcy określone było stawką godzinową w wysokościach wynikających z dokumentów znajdujących się w
aktach osobowych skarżącego, a podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne za ten okres stanowił iloczyn
stawki godzinowej i normatywnego czasu pracy, w jakim Z. I. świadczył pracę w badanym okresie zatrudnienia.
Wskazać w tym miejscu należy, że ze świadectwa pracy dotyczącego okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. wynika,
że wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. Poza sporem pozostaje, że początkowo odwołujący
pracował w w/w Zakładach w systemie pracy 3 –zmianowej, przy czym w okresie od dnia 3 grudnia 1966 r. do dnia 20
października 1967 r. pracował w 6-godzinnym dniu pracy, a od dnia 1 lutego 1970 r. w systemie pracy 4-brygadowej.
Należy wskazać, że choć w aktach osobowych nie ma danych o ilości przepracowanych przez skarżącego godzin w
danym okresie na danym stanowisku pracy (dziennie, tygodniowo lub miesięcznie), to jednak znając w/w okoliczności,
a także okresy niezdolności do pracy odwołującego w badanym okresie, do wyliczeń miesięcznej ilości godzin należało
przyjąć ilość godzin pracy obowiązujących w danym roku kalendarzowym jaki obowiązywał w okresie zatrudnienia
wnioskodawcy.
Od 1946 r., a więc i w latach objętych sporem w Polsce obowiązywał 8-godzinny dzień pracy i 46-godzinny tydzień
pracy. Dekret o 8-godzinnym dniu pracy z 23 listopada 1918 r. (Dziennik Praw P.P. Nr 17, poz. 42) posługiwał się
jedynie takimi pojęciami, jak: „dzień” i „tydzień roboczy” oraz „norma czasu pracy”. Ustawa o czasie pracy w przemyśle
i handlu z 18 grudnia 1919 r., wprowadzając maksymalny czas pracy na dobę (8 godzin, a w sobotę 6 godzin) oraz na
tydzień (46 lub 60 godzin w przypadku osób zatrudnionych w zakładach leczniczych), nie posługiwała się pojęciem
wymiaru czasu pracy. Wyróżniano, obok terminów pełnego i niepełnego wymiaru czasu pracy czy ustawowego czasu
pracy, takie mierniki czasu pracy, jak: dzień i tydzień pracy (mierniki podstawowe) oraz okresy dwutygodniowe,
trzytygodniowe, miesięczne, kwartalne czy roczne (mierniki pomocnicze, obliczeniowe). Natomiast wolne soboty były
wprowadzane na podstawie dekretów Rady Państwa z 1972 r. i 1973 r. (dekret z dnia 20 lipca 1972 r. o dodatkowych
dniach wolnych od pracy - Dz. U. z 1972 r. Nr 29, poz. 203 oraz dekret z dnia 14 lipca 1973 r. o dodatkowych
dniach wolnych od pracy - Dz. U. z 1973 r. Nr 29, poz. 160) stopniowo, początkowo (w 1973) dwa razy w roku (za
odpracowaniem), następnie sześć w 1974 r. (uchwała nr 41 Rady Ministrów z dnia z dnia 6 lutego 1974 r. w sprawie
zasad i terminów wprowadzania dodatkowych dni wolnych od pracy w latach 1974 i 1975 - M.P. z 1974 r. Nr 6, poz.
43); poczynając od 1975 roku było to 12 dni w roku, potem dwie i trzy soboty miesięcznie.
Ponadto od dnia 1 stycznia 1975r. w Zakładach (...) w Ł. obowiązywały postanowienia Układu Zbiorowego Pracy dla
(...) Chemicznego z dnia 28 grudnia 1974 r. (dalej Układ Zbiorowy Pracy). W tym miejscu należy wskazać, że art. 9
§ 1 k.p. statuuje legalną definicję prawa pracy poprzez wyliczenie jego źródeł. Zgodnie z powołanym art. 9 § 1 k.p.
postanowienia układów zbiorowych pracy należą do prawa pracy w znaczeniu przedmiotowym, a więc mają charakter
normatywny i jako takie podlegają ogólnym regułom wykładni prawa. Należy też podnieść, iż zgodnie z art. 9 § 2 k.p.
postanowienia zbiorowych układów pracy nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy kodeksu pracy.
W rozpoznawanej sprawie znaczenie miały następujące postanowienia części II Układu Zbiorowego Pracy: art. 2 ust.
4 pkt 4, art. 4 ust. 1 lit. a, art. 11, art. 12 ust. 1 i 2, art. 13 ust. 1 pkt 1 i 2. Zgodnie z treścią art. 2 ust. 4 pkt 4 lit. a części
II Układu Zbiorowego Pracy w przypadku zastosowania określonego przepisami skróconego wymiaru czasu pracy –
godzinowe stawki płac ulegają podwyższeniu przy zastosowaniu następujących współczynników: dla 4-ro brygadowej
organizacji pracy (42 godz. Tygodniowo) – 1.167. Z kolei w art. 4 ust. 1 lit. a części II Układu Zbiorowego Pracy
postanowiono, iż w zależności od rodzaju prac (robót) stosuje się dla robotników czasową formę płac. Zgodnie zaś z art.
11 części II Układu Zbiorowego Pracy robotnikom zatrudnionym w porze nocnej za każdą godzinę pracy przysługuje
dodatek w wysokości 15% godzinowej stawki płac wynikającej z osobistego zaszeregowania. W art. 12 ust. 1 i 2 części
II Układu Zbiorowego Pracy postanowiono, iż do robotników zatrudnionych w ruchu ciągłym może być stosowana
czterobrygadowa organizacja pracy, która polega na obsługiwaniu agregatu przez cztery brygady zatrudnione na trzy
zmiany w ciągu doby zgodnie z ustalonym harmonogramem pracy: 8 godzin dziennie i 16 godzin wolnych od pracy,
a po czterech dniach pracy na danej zmianie – 48 godzin wolnych od pracy. W art. 13 ust. 1 pkt 1 i 2 części II Układu
Zbiorowego Pracy postanowiono, iż robotnikom zatrudnionym w czterobrygadowej organizacji pracy przysługują:
stawki wynagrodzenia zasadniczego, określone w „Tabelach stawek płac zasadniczych robotników”, podwyższone
współczynnikiem 1,167, a ponadto dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych i nocnych oraz za pracę w niedzielę i
święta ustawowo wolne od pracy – na zasadach ustalonych w układzie, z zastrzeżeniem przepisu ust. 2. Ponadto dla
rozstrzygnięcia niniejszej sprawy należało wziąć również pod uwagę postanowienia Układu Zbiorowego Pracy część
V art. 3 ust. 1 i art. 4. Zgodnie z art. 3 ust. 1 część V Układu Zbiorowego Pracy pracownikom zatrudnionym w niedziel
i święta ustawowo wolne od pracy przysługuje za każdą godzinę pracy dodatek w wysokości 100% stawki godzinowej
wynikającej z osobistego zaszeregowania, a zgodnie z art. 4 część V Układu Zbiorowego Pracy dodatek za pracę w
porze nocnej wykonywaną w godzinach nadliczbowych oraz w niedziele i święta ustawowo wolne od pracy wypłaca
się w podwójnej wysokości.
Celem wyliczenia wysokości rzeczywiście uzyskiwanego w badanym okresie przez odwołującego wynagrodzenia
dopuszczony został dowód z opinii biegłego z zakresu księgowości, albowiem w ocenie Sądu takie wyliczenia pozwalały
ustalić przynajmniej taką wysokość wynagrodzenia, jaką wnioskodawca niewątpliwie otrzymywał, co w pewnym
stopniu zaspokoi uzasadnione poczucie krzywdy wnioskodawcy, który nie może udokumentować kwot rzeczywiście
osiąganego wynagrodzenia z uwagi na brak dokumentacji płacowej. Biegły z zakresu księgowości w sposób rzetelny
wyliczył wynagrodzenie wnioskodawcy z okresu od 6 września 1963 r. do 20 października 1967 r. i od 3 marca 1969
r. do 31 grudnia 1975 r. i podał we wnioskach końcowych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne Z. I.
za poszczególne lata spornego okresu zatrudnienia w Zakładach (...) w Ł. tj. 1963-1967, 1969-1975, z uwzględnieniem
omyłki pisarskiej we wnioskach końcowych dotyczącej błędnie wpisanego 1968 roku, zamiast prawidłowego 1967
roku.
Natomiast co drugiej spornej kwestii Sąd Okręgowy uznał, że odwołujący w sposób należyty udowodnił za pomocą
niekwestionowanych przez pozwany Zakład zeznań świadków, że w okresie od dnia 1 sierpnia 1983 r. do dnia 30
czerwca 1985 r. pozostawał w stosunku pracy z Przedsiębiorstwem (...) w Polsce K. G.. Świadkowie S. Ł. i A. W.
w sposób logiczny, konsekwentny i spójny zeznali nie tylko na okoliczność samego faktu zatrudnienia Z. I. w w/w
okresie w tym Przedsiębiorstwie, ale również opisali szczegółowo na czym konkretnie polegała jego praca. Poza sporem
pozostaje, że zarówno S. Ł., jak i A. W. byli w tym samym czasie co wnioskodawca pracownikami Przedsiębiorstwa (...)
w Polsce K. G., a zatem mieli stosowną wiedzę na temat tego czym zajmował się skarżący. Dodać należy, że wymienieni
świadkowie na rozprawie z dnia 30 sierpnia 2012 r. okazali stosowne dokumenty potwierdzające fakt ich zatrudnienia
w Przedsiębiorstwie (...), a mianowicie S. Ł. okazał legitymację ubezpieczeniową, a A. W. świadectwo pracy z dnia 31
grudnia 1984 r. wystawione przez wymienionego pracodawcę (k. 36).
W rozpoznawanej sprawie ma zastosowanie przepis art. 6 ust. 1 powołanej ustawy o emeryturach i rentach, który
stanowi, że okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia (pkt 1) i okresy opłacania składek na ubezpieczenie
społeczne w wysokości określonej w przepisach organizacji finansowaniu ubezpieczeń społecznych (pkt. 2). W punkcie
1 chodzi o okres ubezpieczenia na warunkach określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U, z. 2007 r. Nr 1.1, poz. 74), która weszła w życie z dniem 1 stycznia
1999 r. równolegle z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W punkcie 2 chodzi
o okresy popadające przed dniem 1 stycznia 1999 r. i ten przepis ma zastosowanie w niniejszej sprawie. Przepis
art. 6 ust. 1 pkt 2 został przeniesiony z ustawy z dnia 17 października 1991r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o
zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.), która w miejsce
dotychczasowych okresów zatrudnienia, równorzędnych i zaliczanych wprowadziła okresy składkowe i nieskładkowe
i okres wymieniony w tym przepisie jest okresem obowiązywania tej ustawy (od 15 listopada 1991 r. do 31 grudnia
1998r.). Wcześniejszy okres objęty jest regulacją art. 6 ust. 2 ustawy o emeryturach i rentach. Z zatrudnieniem na
podstawie umowy o pracę związany jest obowiązek ubezpieczenia społecznego oraz obowiązek opłacania składek na
ubezpieczenie społeczne, co wynika z art. 6 ust. 1 pkt ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Obowiązek taki
istniał również przed wejściem w życie tej ustawy, a to na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 25 listopada 1986
r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych (jednolity tekst: Dz. U. z 1989 r. Nr 25, poz. 137 ze zm.);
na podstawie art. 33 ust. 1 składki na ubezpieczenie społeczne opłacał pracodawca z własnych środków. Pracownik
nie miał (podobnie jak nie ma obecnie) wpływu na wywiązywanie się pracodawcy z tego obowiązku. Wymaga więc
rozstrzygnięcia kwestia, czy użyte w przepisach art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 określenie "okresy opłacania składek
na ubezpieczenie społeczne" w odniesieniu do. pracowniczego ubezpieczenia społecznego oznacza, że warunkiem
uznania za okres składkowy okresu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę jest opłacenie przez pracodawcę składek
na ubezpieczenie społeczne pracownika.
Wskazać należy, że Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2007r. w sprawie II UK 185/06 stwierdził, że
dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i
art. 6 ust. 2 tej ustawy, nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę opłacania
przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne. Sąd Najwyższy uzasadniając swoje stanowisko
podniósł, że w obecnym stanie prawnym obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne zarówno w części
obciążającej pracodawcę jak i pracownika spoczywa na pracodawcy - płatniku (art. 17 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych). Wykonywanie przez pracodawcę tego obowiązku jest niezależne od pracownika, zatem zaleganie
pracodawcy ze składkami lub uchylanie się od ich opłacania powodowałoby brak środków na indywidualnym koncie
pracownika, co miałoby wpływ na wysokość przyszłych świadczeń. W związku z tym został wprowadzony mechanizm
chroniący pracownika przed skutkami niezależnego od niego zaniechania. W trybie określonym przepisem art. 40
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje na koncie ubezpieczonego
uzupełnienia kwoty składek nieuregulowanych przez płatnika. Jeżeli tryb ten zostanie wyczerpany, okres zatrudnienia
na podstawie umowy o pracę, w którym pracownik otrzymuje wynagrodzenie, jest okresem ubezpieczenia, czyli
okresem składkowym w rozumienia art. 6 ust. 1 pkt 1 w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach, niezależnie od
tego, czy pracodawca opłacił składki na ubezpieczenie. Uzależnienie uznania okresu zatrudnienia wykonywanego w
poprzednim stanie prawnym za okres składkowy od opłacenia przez pracodawcę składek, kłóciłoby się zatem z zasadą
równego traktowania wszystkich ubezpieczonych sformułowaną w art. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
Wprowadzałoby także zróżnicowanie pracowników pozostających w zatrudnieniu przed wejściem w życie ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych przez nałożenie obowiązku wykazania faktu opłacenia składek na pracownicze
ubezpieczenie społeczne tylko na niektórych, a nie wszystkich pracowników. Na gruncie wydanego na podstawie
art. 33 ust. 2 ustawy o organizacji i finansowania ubezpieczeń społecznych rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do
ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (t.j.: Dz.U. z 1993 r. Nr
68, poz. 330 ze zm.) obowiązek imiennego zgłaszania do ubezpieczenia społecznego miały zakłady pracy zatrudniające
nie więcej niż 20 pracowników, a zakłady zatrudniające większą liczbę pracowników zgłaszały ich do ubezpieczenia
przez podanie łącznej liczby pracowników zatrudnionych w okresie rozliczeniowym (§ 12 ust. 3 i 4). W przypadku
nieuregulowania przez pracodawcę zatrudniającego więcej niż 20 pracowników składek na ubezpieczenie społeczne
w należnej wysokości, nie było możliwości stwierdzenia faktu opłacenia składek na ubezpieczenie konkretnego
pracownika. Skoro wykazanie faktu opłacenia składek przez pracodawcę nie było wymagane do uznania większości
pracowników za ubezpieczonych i w konsekwencji uznania ich okresu zatrudnienia za okres składkowy, nie można
przyjąć, że dla wąskiej grupy pracowników wprowadzono dodatkowy warunek, jakim jest opłacenie składki przez
pracodawcę. Warunki uzyskania prawa do świadczeń lub ich wysokości nie mogą być bowiem zróżnicowane w
stosunku do pracowników w zależności od wielkości zatrudniającego ich zakładu pracy. Zgodnie z § 21 i 22
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i
zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia
są pisemne zaświadczenia zakładu pracy o zatrudnieniu, a także zeznania świadków. Nie ma tu mowy o obowiązku
przedkładania dowodów stwierdzających zgłoszenie do ubezpieczenia i opłacanie składek.
Sąd w niniejszej sprawie w całości podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 6 kwietnia
2007r. sygn. akt II UK 185/06. W przedmiotowej sprawie dla zaliczenia okresu zatrudnienia wnioskodawcy w
Przedsiębiorstwie (...) w Polsce K. G. istotnym jest tylko wykazanie faktu pozostawania w zatrudnieniu, co obciążało
wnioskodawcę. Nie może budzić wątpliwości - w świetle niekwestionowanych zeznań świadków - że wnioskodawca
spełnił przesłankę zatrudnienia w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, o której mowa w
art. 6 ustęp 2 pkt 1a ustawy, co skutkuje zaliczeniem spornego okresu do okresu składkowego w myśl cytowanego
wyżej przepisu. Skoro zatem fakt pozostawania wnioskodawcy w pracowniczym zatrudnieniu w „ Przedsiębiorstwie
(...) w Polsce K. G.” został udowodniony, to okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym w rozumieniu art. 6
ustęp 2 pkt 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, nawet w przypadku, gdy pracodawca nie zgłosił pracownika
do ubezpieczenia.
Sąd Okręgowy mając na uwadze wszechstronne zbadanie sprawy zobowiązał następnie organ rentowy do przeliczenia
emerytury w najkorzystniejszym jej wariancie przy przyjęciu kwot podstawy wymiaru składek określonych
hipotetycznie w podsumowaniu opinii biegłego (z tą zmianą, że w miejsce kwoty 23.851,68 zł przyjętej za rok
1968 powinna być przyjęta ta sama kwota, ale jako podstawa wymiaru składek za rok 1967) oraz minimalnego
wynagrodzenia za pracę, jako podstawowy wymiar składek za okres od dnia 1 sierpnia 1983 r. do dnia 30 czerwca 1985
r. W kontekście zaś treści wskazanych wyżej przepisów i rozważań brak przesłanek prawnych do zaniechania przez
organ rentowy obliczenia wskaźnika podstawy wymiaru składek z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu
ubezpieczenia wnioskodawcy, przy uwzględnieniu udowodnionych wynagrodzeń oraz wynagrodzeń ustalonych na
podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych z okresu zatrudnienia wnioskodawcy w w/w Zakładach.
Jak wskazano powyżej organ rentowy dokonał stosownego wyliczenia wysokości zarobków ze wskazanych lat oraz
wyliczenia wskaźnika. Niewątpliwie również przejęte do obliczenia lata 1965-1967, 1969-1978, 1982, 1983, 1985-1988,
1998 są najkorzystniejszymi z całego okresu zatrudnienia wnioskodawcy, co Sąd przyjmuje za okoliczność bezsporną.
A zatem przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru wynoszącego 84,17% świadczenie wnioskodawcy
będzie niewątpliwie wyższe.
Wobec powyższego, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 47714 § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję orzekając, jak w
sentencji.
Zarządzenie: odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi organu rentowego razem z aktami
rentowymi wnioskodawcy i odpisem protokołu rozprawy z dnia 19 lutego 2014 r.