Wycena spółki
Transkrypt
Wycena spółki
Wycena spółki jedynym źródłem wiedzy o realnej wartości firmy Praktyczne zasady wyceny spółek giełdowych Miłosz Papst Analityk finansowy Analiza fundamentalna Analiza fundamentalna to wieloetapowy proces szacowania wartości akcji danej spółki, obejmujący: • Analizę makroekonomiczną • Analizę sektorową • Analizę sytuacyjną spółki • Analizę finansową spółki • Wycenę akcji spółki 2 Czy wycena akcji jest potrzebna? • Inwestowanie, czyli „kup tanio, sprzedaj drogo i zainkasuj dywidendy” • Które akcje kupić…? Akcje spółek o dobrych perspektywach, rosnących przychodach i zyskach, zdobywających nowe rynki itd. • Czy to wystarczy…? 3 Zależność między ceną a wartością akcji Wniosek: analiza fundamentalna powinna prowadzić do wyceny akcji 4 Modele wyceny akcji stosowane w praktyce • Wycena porównawcza (Peer valuation) • Model DCF (Discounted Cash Flow) • Model Gordona-Shapiro i jego odmiany • Podejście NAV (Net asset value) • Modele EVA / SVA (Economic / Shareholder value added) • Inne 5 CZĘŚĆ I Analiza i prognoza sprawozdania finansowego 1. Raporty okresowe spółek giełdowych 2. Analiza i prognoza rachunku zysków i strat: a) Przychody top-down i bottom-up b) Marże c) Pozostałe elementy 3. Analiza i prognoza bilansu a) Rzeczowe aktywa trwałe b) Zapasy, zobowiązania i należności handlowe, c) Dług 4. Wskaźniki kontrolne 6 Polimex Mostostal S.A. • Jedna z największych spółek budowlanych w Polsce • Kapitalizacja rynkowa – ok. 1,2 mld PLN • Działa w segmentach: – energetycznym, – chemicznym, – ogólnym budownictwie (w tym: budowie dróg i linii kolejowych) – produkcji konstrukcji stalowych – usług ocynkowania • Portfel zamówień na poziomie blisko 6 mld PLN 7 Rodzaje raportów okresowych • Spółka giełdowa obowiązana jest do przekazywania raportów: –Kwartalnych (jednostkowe – SA-Q, skonsolidowane SA-QS –Półrocznych (za pierwsze półrocze każdego roku, jednostkowe SA-P, skonsolidowane SA-PS) –Rocznych (jednostkowe SA-R, skonsolidowne SA-RS) http://www.knf.gov.pl/rynek_kapitalowy/akty_prawne/akty_wykonawcze.html 8 Terminy raportowania • Skonsolidowany raport kwartalny - w terminie do 45 dni od dnia zakończenia kwartału roku obrotowego, którego dotyczy (wyjątek: raport za ostatni kwartał roku obrotowego – 60 dni) • Skonsolidowany raport półroczny – w terminie do 4 miesięcy od zakończenia pierwszego półrocza roku obrotowego • Skonsolidowany raport roczny: – Niezwłocznie po wydaniu opinii przez audytora – Nie później niż w terminie 7 dni od otrzymania opinii przez emitenta – Nie później niż 15 dni przed terminem walnego zgromadzenia, które zatwierdza roczne sprawozdanie – W praktyce – okolice marca – maja – Polimex: 27 września (1HFY08), 5 sierpnia (2QFY08), 31 maja (FY07), 8 maja (1QFY08) 9 Rachunek zysków i strat (wariant kalkulacyjny) Polimex Mostostal PLN '000 I półrocze 2008I półrocze 2007 Przychody netto ze sprzedaŜy produktów, towarów i materiałów 1,996,676 1,513,469 Koszt sprzedanych produktów, towarów i materiałów -1,785,035 -1,360,100 Zysk brutto na sprzedaŜy Koszty sprzedaŜy Koszty ogólnego zarządu Pozostałe przychody operacyjne Pozostałe koszty operacyjne Zysk operacyjny (EBIT) Przychody finansowe Koszty finansowe Udział w zysku jednostek stowarzyszonych Zysk brutto Podatek dochodowy Zysk netto 211,641 -15,836 -83,938 9,916 -14,005 107,778 31,700 -54,853 871 85,496 -20,341 65,155 153,369 -12,870 -61,719 11,719 -9,634 80,865 4,731 -9,684 1,096 77,008 -15,690 61,318 10 Marże • Marża brutto na sprzedaży = Zysk brutto na sprzedaŜy Przychody ze sprzedaŜy Zysk operacyjny + amortyzacja • Marża EBITDA = Przychody ze sprzedaŜy Zysk operacyjny • Marża operacyjna (EBIT) = Przychody ze sprzedaŜy • Marża netto = Zysk netto Przychody ze sprzedaŜy 11 Rachunek zysków i strat – analiza Polimex Mostostal PLN '000 Przychody netto ze sprzedaŜy produktów, towarów i materiałów Koszt sprzedanych produktów, towarów i materiałów Zysk brutto na sprzedaŜy marŜa brutto na sprzedaŜy Koszty sprzedaŜy jako % przychodów ze sprzedaŜy Koszty ogólnego zarządu jako % przychodów ze sprzedaŜy Pozostałe przychody operacyjne Pozostałe koszty operacyjne Zysk operacyjny (EBIT) marŜa EBIT Przychody finansowe Koszty finansowe Udział w zysku jednostek stowarzyszonych Zysk brutto Podatek dochodowy Efektywna stopa podatkowa Zysk netto marŜa netto I półrocze 2008I półrocze 2007 zmiana 1,996,676 1,513,469 31.9% -1,785,035 211,641 10.60% -15,836 -0.8% -83,938 -4.2% 9,916 -14,005 107,778 5.40% 31,700 -54,853 871 85,496 -20,341 -24% 65,155 3.26% -1,360,100 153,369 10.13% -12,870 -0.9% -61,719 -4.1% 11,719 -9,634 80,865 5.34% 4,731 -9,684 1,096 77,008 -15,690 -20% 61,318 4.05% 31.2% 38.0% 0.47 ppts 23.0% 36.0% -15.4% 45.4% 33.3% 0.06 ppts n.m. n.m. -20.5% 11.0% 29.6% 6.3% - 0.79 ppts 12 Dynamika przychodów i marże a cykl życia spółki / branży Przychody Etap I Etap II Etap III Etap IV Etap V Faza początkowego rozwoju Faza gwałtownego wzrostu Faza stabilnego wzrostu Faza stabilizacji i dojrzałości rynkowej Faza hamowania wzrostu i spadku Czas 13 Dynamika przychodów i marże a cykl życia spółki / branży • Etap I – umiarkowany wzrost sprzedaży + bardzo mała dodatnia / negatywna marża zysku • Etap II – wysoki wzrost sprzedaży + bardzo wysokie marże • Etap III – wzrost sprzedaży w tempie szybszym od całej gospodarki, ale nie przyspiesza+ stabilizacja / spadek marż • Etap IV – wzrost sprzedaży w tempie całej gospodarki + niższe marże • Etap V – wyhamowanie / spadek sprzedaży + spadek marży 14 Prognoza przychodów – top-down • Określić wartościową (i ewentualnie ilościową) aktualną wielkość rynku, w razie potrzeby z podziałem na segmenty • Określić przyszłą dynamikę rynku w procentach • Ustalić aktualną strukturę udziałów w rynku (łącznie z wycenianą spółką) i wyprognozować przyszłą na podstawie siły konkurencyjnej poszczególnych podmiotów • Dla przykładu, jeżeli rynek jest wart 10 mld PLN i powinien rosnąć w tempie 10% rocznie, a spółka zachowa swój udział w rynku na poziomie 15%, to jej przychody wyniosą za rok: • 10 mld PLN x 1.1 x 15% = 1.65 mld PLN, czyli wzrosną o 10%. 15 Prognoza przychodów – bottom-up • Dla spółek produkcyjnych: – Ustalić aktualne moce produkcyjne oraz ich wykorzystanie – Oszacować przyszłe moce produkcyjne oraz ich wykorzystanie – Ustalić aktualny i przyszły poziom cen – Na podstawie powyższych danych oszacować wartość produkcji, a tym samym sprzedaży (zakładamy, że spółka sprzedaje tyle, ile produkuje) • Dla spółek handlowych – Ustalić aktualną liczbę punktów sprzedaży – Obliczyć wartość sprzedaży na jeden punkt (zgodnie ze średnią liczbą punktów w roku) – Oszacować przyszłą liczbę punktów sprzedaży (otwarcia i zamknięcia) oraz wartość sprzedaży na jeden punkt – Na podstawie powyższych danych obliczyć przychody ze sprzedaży w przyszłości 16 Prognoza przychodów • Często wystarczy jeden rodzaj prognozy (top-down lub bottom-up), ale wykorzystanie obu podejść gwarantuje większą pewność stworzonej prognozy • Czynniki wzrostu przychodów: –Wzrost udziału w rynku –Wzrost rynku (w tym wzrost cen produktów) –Ekspansja na nowe rynki (geograficzne, ale też sprzedaż nowego produktu) –Przejęcia spółek 17 Struktura przychodów – Polimex Mostostal Źródło: Spółka 18 Prognoza przychodów – Polimex Mostostal • Segment energetyczny: • Potrzebne inwestycje odtworzeniowe oraz w rozbudowę mocy w sektorze energetycznym • Blisko 40% bloków energetycznych jest starszych niż 35 lat a kolejne 10% starszych niż 50 lat • W okresie 2008-2030 polskie spółki energetyczne planują inwestycje na poziomie 135 mld PLN, z czego do 2015 zainwestują 86,5 mld PLN • Na podstawie deklaracji poszczególnych podmiotów, można stworzyć prognozę nakładów inwestycyjnych w kolejnych latach • Dynamika tych nakładów pozwoli ustalić potencjalne tempo wzrostu przychodów Polimexu w tym segmencie • Segment ogólnego budownictwa • W średnim terminie osłabienie w segmencie mieszkaniowym, może również biurowym i handlowym • Budowa stadionów, hoteli w związku z EURO2012 • Krajowy plan budowy dróg i autostrad oraz rozbudowy sieci kolejowych 19 Prognoza przychodów – Polimex Mostostal • Segment produkcji konstrukcji stalowych i ocynkowania: • Pogorszenie koniunktury w sektorach konsumujących stal • Plany w zakresie rozbudowy mocy (m.in. Siedlce, Żytomierz) oraz przejęć (Coifer) • Założenia w zakresie wykorzystania mocy produkcyjnych • Prognoza cen produkcji • Segment chemiczny • Projekty inwestycyjne Lotosu i PKN Orlen • Silna potrzeba inwestycji odtworzeniowych w segmencie wielkiej syntezy chemicznej (w tym: plany giełdowych spółek chemicznych) • Dodatkowe informacje: • Prognozy zarządu • Skład portfela zamówień 20 Prognoza przychodów – Polimex Mostostal* Energetyka dynamika % Ogólne budownictwo (bez budowy dróg, autostrad i linii kolejowych od 2008) dynamika % Budowa dróg i autostrad dynamika % Budowa linii kolejowych dynamika % Produkcja konstrukcji stalowych i usług ocynkowania dynamika % Chemia dynamika % RAZEM dynamika % 2007 1,045 - 2008E 1,109 6.2% 2009E 1,276 15.0% 2010E 1,467 15.0% 2011E 1,798 22.6% 2012E 2,130 18.4% 2013E 2,224 4.4% 2014E 2,006 -9.8% 2015E 1,873 -6.6% 1,337 - 1,250 -6.5% 392 301 - 1,438 15.0% 520 32.7% 450 49.6% 1,653 15.0% 540 3.8% 590 31.2% 1,901 15.0% 486 -10.0% 729 23.5% 2,186 15.0% 437 -10.0% 804 10.2% 2,449 12.0% 455 4.0% 840 4.5% 2,742 12.0% 473 4.0% 535 -36.3% 3,072 12.0% 492 4.0% 557 4.0% 780 559 3,720 843 8.2% 491 -12.2% 4,386 17.9% 899 6.6% 510 3.9% 5,092 16.1% 973 8.3% 486 -4.6% 5,710 12.1% 1,099 13.0% 442 -9.2% 6,456 13.1% 1,200 9.2% 473 7.0% 7,230 12.0% 1,297 8.0% 506 7.0% 7,770 7.5% 1,400 8.0% 541 7.0% 7,697 -0.9% 1,510 7.9% 579 7.0% 8,082 5.0% Przychody na rok 2008 na podstawie prognoz zarządu i portfela zamówień (fikcyjne) * Szacunki fikcyjne 21 Prognoza marż brutto na sprzedaży Tworzymy prognozę marży brutto na sprzedaży, ponieważ jest ona najbardziej stabilna spośród wszystkich marż 1. Oszacować aktualne marże brutto na sprzedaży na poszczególnych produktach / towarach / usługach 2. Sprawdzić powyższe założenia dla danych historycznych 3. Ustalić przyszłe marże brutto na sprzedaży na poszczególnych produktach / towarach / usługach w oparciu o czynniki kształtujące poziom cen i kosztów spółki 4. Obliczyć całkowitą marżę brutto na sprzedaży w oparciu o powyższe szacunki marż dla poszczególnych produktów oraz przewidywaną struktury sprzedaży spółki • Niekiedy zaczynamy od innej marży (np. EBITDA), w zależności od tego, na czym bazuje zarząd spółki w swoich prognozach i celach strategicznych 22 Prognoza marż brutto na sprzedaży Polimex Mostostal Energetyka Chemia Drogi i autostrady Koleje Produkcja Ogólne budownictwo i inne Całkowite przychody Energetyka Chemia Drogi i autostrady Koleje Produkcja Ogólne budownictwo i inne Struktura przychodów Energetyka Chemia Drogi i autostrady Koleje Produkcja Ogólne budownictwo i inne Całkowita marża brutto Zysk brutto na sprzedaży 1HFY08 4.3% 21.4% 2.0% 8.0% 23.0% 6.9% 1,997 556 218 173 117 400 534 100% 28% 11% 9% 6% 20% 27% 10.6% 211.6 2008 5.0% 17.0% 2.0% 8.0% 22.0% 7.0% 4,386 1,109 491 392 301 843 1,250 100% 25% 11% 9% 7% 19% 28% 10.1% 443.9 2009 7.0% 15.0% 2.0% 8.0% 19.0% 7.0% 5,092 1,276 510 520 450 899 1,438 100% 25% 10% 10% 9% 18% 28% 9.5% 483.6 2010 7.0% 15.0% 4.0% 8.0% 19.0% 7.0% 5,710 1,467 486 540 590 973 1,653 100% 26% 9% 9% 10% 17% 29% 9.5% 545.1 2011 7.0% 15.0% 5.0% 8.0% 19.0% 7.0% 6,456 1,798 442 486 729 1,099 1,901 100% 28% 7% 8% 11% 17% 29% 9.6% 616.7 2012 7.0% 15.0% 5.0% 8.0% 19.0% 7.0% 7,230 2,130 473 437 804 1,200 2,186 100% 29% 7% 6% 11% 17% 30% 9.5% 687.2 2013 7.0% 15.0% 5.0% 8.0% 19.0% 7.0% 7,770 2,224 506 455 840 1,297 2,449 100% 29% 7% 6% 11% 17% 32% 9.5% 739.2 2014 7.0% 15.0% 5.0% 8.0% 19.0% 7.0% 7,697 2,006 541 473 535 1,400 2,742 100% 26% 7% 6% 7% 18% 36% 9.7% 746.0 2015 7.0% 15.0% 5.0% 8.0% 19.0% 7.0% 8,082 1,873 579 492 557 1,510 3,072 100% 23% 7% 6% 7% 19% 38% 9.8% 789.0 * Szacunki fikcyjne 23 Dalsze kroki w prognozie RZiS • Zysk brutto na sprzedaży – iloczyn przychodów ze sprzedaży i prognozy marż brutto na sprzedaży • Koszty sprzedaży, koszty ogólnego zarządu – jako % przychodów • Pozostałe przychody operacyjne i pozostałe koszty operacyjne – osobno pozycje powtarzalne i jednorazowe (tzw. one-off’y) • Zysk brutto na sprzedaży pomniejszony o powyższe koszty oraz powiększony o pozostałe przychody operacyjne netto da zysk operacyjny (EBIT). Warto wyliczyć marżę EBIT aby prześledzić, czy stworzona prognoza jest racjonalna • Przychody finansowe – na podstawie bilansu (inwestycje finansowe) • Koszty finansowe – na podstawie bilansu (zobowiązania oprocentowane – dług) • Efektywna stopa podatkowa • Zysk netto 24 Prognoza RZiS – Polimex Mostostal RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT [PLN '000] Przychody ze sprzedaŜy Koszt sprzedanych prod., tow. i mat. Zysk brutto ze sprzedaŜy marŜa brutto Koszty sprzedaŜy Koszty ogólnego zarządu Pozostałe przychody operacyjne Pozostałe koszty operacyjn e Zysk operacyjny (EBIT) marŜa EBIT Przychody finansowe Koszty finansowe Udzia ł w zyskach / stratach jednostek stow. Zysk brutto Podatek dochodowy Zysk netto przypisany: Akcjo nariuszom jednostki dominującej Udzia łowcom mniejszościowym MarŜa netto 2004 1,725,113 2005 1,849,903 2006 2,483,405 2007 1 half 2008 3,720,486 1,996,676 -1,520,959 204,154 11.8% -31,794 -1.84% -102,942 -5.97% 21,246 1.23% -21,556 -1.25% 69,108 4.0% 5,784 -27,134 5,763 53,521 -1,323 -2.5% 52,198 -1,650,280 199,623 10.8% -27,946 -1.51% -95,326 -5.15% 12,925 0.70% -16,063 -0.87% 73,213 4.0% 8,873 -17,366 -6 64,714 -15,733 -24.3% 48,981 -2,239,144 244,261 9.8% -28,101 -1.13% -106,576 -4.29% 9,311 0.37% -20,398 -0.82% 98,497 4.0% 12,357 -17,621 -1,817 91,416 -17,360 -19.0% 74,056 -3,398,295 322,191 8.7% -28,322 -0.76% -137,115 -3.69% 33,330 0.90% -29,690 -0.80% 160,394 4.3% 19,532 -34,893 4,385 149,418 -32,734 -21.9% 116,684 -1,785,035 211,641 10.6% -15,836 -0.79% -83,938 -4.20% 9,916 0.50% -14,005 -0.70% 107,778 5.4% 31,700 -54,853 871 85,496 -20,341 -23.8% 65,155 37,814 42,793 62,637 100,073 58,687 14,384 27.6% 2.2% 6,188 12.6% 2.3% 11,419 15.4% 2.5% 16,611 14.2% 2.7% 6,468 9.9% 2.9% 2008 4,386,222 18% -3,942,362 443,860 10.1% -34,089 -0.78% -178,093 -4.06% 27,042 0.62% -33,932 -0.77% 224,789 5.1% 22,099 -50,445 871 197,313 -37,489 -19.0% 159,823 2009 5,091,880 16% -4,608,285 483,595 9.5% -39,573 -0.78% -206,744 -4.06% 31,393 0.62% -39,391 -0.77% 229,279 4.5% 10,316 -62,225 1,253 178,624 -27,857 -19.0% 150,766 2010 5,709,976 12% -5,164,865 545,111 9.5% -44,377 -0.78% -231,841 -4.06% 35,203 0.62% -44,172 -0.77% 259,924 4.6% 11,092 -73,430 1,328 198,914 -31,713 -15.9% 167,202 2011 6,455,604 13% -5,838,888 616,716 9.6% -50,172 -0.78% -262,115 -4.06% 39,800 0.62% -49,941 -0.77% 294,289 4.6% 12,152 -75,310 1,408 232,539 -28,545 -12.3% 203,993 2012 7,229,892 12% -6,542,695 687,197 9.5% -56,189 -0.78% -293,553 -4.06% 44,574 0.62% -55,930 -0.77% 326,098 4.5% 8,629 -66,845 1,492 269,373 -35,544 -13.2% 233,829 2013 7,769,793 7% -7,030,561 739,232 9.5% -60,385 -0.78% -315,475 -4.06% 47,903 0.62% -60,107 -0.77% 351,167 4.5% 9,075 -60,658 1,582 301,166 -41,585 -13.8% 259,581 2014 7,697,255 -1% -6,951,297 745,958 9.7% -59,822 -0.78% -312,530 -4.06% 47,455 0.62% -59,546 -0.77% 361,516 4.7% 9,099 -50,274 1,677 322,018 -45,546 -14.1% 276,471 2015 8,081,885 5% -7,292,906 788,978 9.8% -62,811 -0.78% -328,147 -4.06% 49,827 0.62% -62,522 -0.77% 385,326 4.8% 9,440 -38,088 1,777 358,456 -52,470 -14.6% 305,986 138,736 39% 21,087 13.2% 3.2% 130,874 -6% 19,892 13.2% 2.6% 145,141 11% 22,061 13.2% 2.5% 177,078 22% 26,915 13.2% 2.7% 202,977 15% 30,852 13.2% 2.8% 225,332 11% 34,249 13.2% 2.9% 239,993 7% 36,478 13.2% 3.1% 265,614 11% 40,372 13.2% 3.3% * Szacunki fikcyjne 25 Bilans Polimex-Mostostal BILANS [ PLN '000] AKTYWA Aktywa trwałe Rzeczowe aktywa trwałe Nieruchomości inwestycyjne Wartości niematerialne i prawne Udziały w jednostkach stowarzyszonych Długoterminowe aktywa finansowe Aktywa z tytułu podatku dochodowego Wartości firmy Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe Należności długoterminowe Aktywa obrotowe Zapasy 2007 I połowa 2008 986,205 431,549 39,445 11,047 19,989 8,508 18,242 427,529 36 29,860 1,813,106 348,926 1,194,489 572,103 41,645 20,224 19,361 4,349 22,843 469,862 41 44,061 1,929,913 421,144 Należności z tytułu dostaw i usług oraz pozostałe Rozliczenia międzyokresowe Środki trwałe i ekwiwalenty Krótkoterminowe aktywa finansowe Należności z tytułu podatku dochodowego 1,272,108 9,779 143,071 31,675 7,547 1,306,189 13,842 144,534 42,966 1,238 AKTYWA RAZEM 2,799,311 2007 I połowa 2008 PASYWA Kapitał akcyjny Nadwyżka ze sprzedaży akcji powyżej ich wartości nominalnej Akcje własne Różnice kursowe z przeliczenia jednostki zagranicznej Kapitał zapasowy Kapitał rezerwowy Zyski zatrzymane / Niepokryte straty Kapitały akcjonariuszy mniejszościowych Kapitał własny ogółem Zobowiązania długoterminowe Oprocentowane kredyty i pożyczki Inne zobowiązania w tym obligacje długoterminowe Rezerwy Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego Zobowiązania krótkoterminowe Zobowiązania z tytułu dostaw i usług Bieżąca część oprocentowanych kredytów i pożyczek Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego Obligacje krótkoterminowe Rezerwy Rozliczenia międzyokresowe ZOBOWIĄZANIA OGÓŁEM 3,124,402 PASYWA OGÓŁEM 18,549 513,466 -6,884 -1,703 242,548 12,091 194,889 102,585 1,075,566 461,085 12,363 356,125 15,248 513,466 -6,884 -1,255 295,905 15,037 195,377 108,649 1,138,869 598,418 96,865 405,938 317,500 73,267 19,330 1,258,611 855,545 192,151 7,491 37,292 39,546 126,586 1,723,745 2,799,311 317,062 79,028 16,587 1,383,066 908,926 275,151 16,076 39,532 34,662 108,719 1,985,533 3,124,402 26 Analiza i prognoza bilansu • Wartość rzeczowych aktywów trwałych (w szczególności środków trwałych) na kolejne lata jest wyznaczana (przy założeniu amortyzacji degresywnej) jako: TA0+CAPEX - (TA0+CAPEX)+TA0 x stawka amortyzacji, gdzie: 2 TA0 – wartość rzeczowych aktywów trwałych na początek okresu CAPEX – poziom nakładów inwestycyjnych na rzeczowe aktywa trwałe Przykład: Rzeczowe aktywa trwałe Polimexu na 30 czerwca 2008: 572,103 tys. PLN Planowane nakłady inwestycyjne w drugiej połowie 2008: 150,000 tys. PLN (fikcyjne) Średnia roczna stawka amortyzacji na rzeczowych aktywach trwałych: 15% (fikcyjna) Stan rzeczowych aktywów trwałych na koniec 2008 wyniesie: 572,103 tys. PLN + 150,000 tys. PLN - (572,103 tys. PLN + 150,000 tys. PLN) + 572,103 tys. PLN x 7,5% = 2 = 673,570 tys. PLN 27 Analiza i prognoza bilansu • Zapasy i zobowiązania handlowe są analizowane i prognozowane jako % kosztów sprzedaży wytworzonych produktów, materiałów i towarów. Z kolei należności handlowe (i ewentualnie środki pieniężne) wyrażane są jako procent przychodów ze sprzedaży PLN [ ' 000 ] Przychody ze sprzedaży Koszt wytworzenia Zapasy jako % kosztów wytworzenia Należności z tytułu dostaw i usług jako % przychodów Zobowiązania z tytułu dostaw i usług jako % kosztów wytworzenia 2004 2005 2006 2007 I połowa 2008 1,725,113 1,849,903 2,483,405 3,720,486 1,996,676 -1,520,959 -1,650,280 -2,239,144 -3,398,295 -1,785,035 159,690 117,320 168,255 348,926 421,144 -10.5% -7.1% -7.5% -10.3% -11.8% 486,849 576,947 867,119 1,272,108 1,306,189 28.2% 31.2% 34.9% 34.2% 32.7% 412,449 501,513 743,675 855,545 908,926 -27.1% -30.4% -33.2% -25.2% -25.5% • Prognoza zysku (straty) netto z lat ubiegłych kalkulowana jest jako stan na początek okresu + zysk netto z bieżącego okresu x wskaźnik zatrzymania • Dług (kredyty i pożyczki, wyemitowane obligacje) są ustalone na poziomie bilansującym aktywa i pasywa (opcja: Solver w Excelu). Ważne, aby skalkulować wskaźniki zadłużenia z przeszłości i prognozowanych okresów aby ustalić, czy nasz model nie zakłada nadmiernego zadłużenia spółki. 28 Analiza i prognoza bilansu • Na zakończenie budowy prognozy rachunku zysków i strat oraz bilansu warto policzyć: – Wskaźniki rentowności (ROE, ROA) – Wskaźnik przychodów do aktywów (sales-to-capital ratio) – Cykl konwersji gotówki oraz wyznaczyć kapitał pracujący netto ROE Sales-to-capital ratio 2005 2006 12.3% 1.67 15.4% 1.52 2007 10.6% 1.33 1 half 2008 11.1% 1.28 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 12.1% 1.35 10.1% 1.32 10.2% 1.35 11.2% 1.47 11.5% 1.60 11.5% 1.63 11.0% 1.61 11.0% 1.63 * Szacunki fikcyjne 29 Memento Noty objaśniające ! 30 CZĘŚĆ II Wycena spółki metodą porównawczą 1. Określenie grupy spółek porównawczych 2. Dobór wskaźników 3. Wybór okresu danych finansowych 4. Ustalenie wag przypisanych wskaźnikom 5. Kalkulacja dyskonta / premii spółki wycenianej wobec grupy odniesienia 6. Określenie rozpiętości wyceny 7. Ostateczna wycena akcji 31 Dobór spółek porównawczych • Jednakowa branża • Podobna skala działalności • Podobna dojrzałość rynku, na którym operuje • Odpowiednie wartości wskaźników - nieujemne, racjonalne wartości • Liczba: co najmniej trzy –Im więcej, tym większa grupa porównawcza… –…która jednak wymusza dobór spółek mniej podobnych do wycenianej 32 Spółki porównawcze – Polimex Mostostal • PBG – inwestycje środowiskowe, petrochemia, drogi, ogólne budownictwo • Budimex – drogi i mosty, ogólne budownictwo, inwestycje środowiskowe, mieszkania, zarządzanie nieruchomościami • Pol-Aqua – roboty inżynieryjne, inwestycje środowiskowe, drogi, petrochemia • Mostostal Warszawa – budownictwo ogólne, przemysłowe, inżynieryjne, inwestycje środowiskowe, drogi • Trakcja Polska – usługi budowlano-montażowe dla infrastruktury transportu szynowego w Polsce • Mostostal Płock – branża chemiczna i petrochemiczna • Erbud – obiekty użyteczności publicznej, handlowe, mieszkania, hotele, obiekty przemysłowe, hale, budownictwo infrastrukturalne i specjalistyczne • Projprzem – obiekty przemysłowe, obiekty użyteczności publicznej, obiekty handlowo –usługowe, obiekty biurowe, eksport konstrukcji stalowych i urządzeń technicznych 33 Dobór wskaźników • P/E, gdzie P – cena akcji, E (inaczej EPS, czyli earnings per share) – zysk netto przypadający na jedną akcję, • EV/EBITDA, gdzie EV (enterprise value) = kapitalizacja rynkowa + dług odsetkowy – gotówka = kapitalizacja rynkowa + dług netto, zaś EBITDA (earnings before interest, tax, depreciation and amortization) = zysk operacyjny + amortyzacja 34 Dobór wskaźników • P/BV, gdzie BV (inaczej BVPS, czyli book value per share) – wartość kapitału własnego przypadająca na jedną akcję • EV/sales, gdzie sales to całkowite przychody ze sprzedaży • EV/EBIT, gdzie EBIT (earnings before interest and tax) – zysk operacyjny 35 Dobór wskaźników • P/CF, gdzie CF (cash flow) to przepływ pieniężny przypadający na jedną akcję (często rozumiany jako zysk netto + amortyzacja) Ile wskaźników wykorzystywać na raz ? Co najmniej dwa. Można trzy, cztery lub nawet więcej Dla Polimexu wybrano dwa wskaźniki – P/E oraz EV/EBITDA 36 Dobór okresu • Kupujemy przyszłość, a nie przeszłość spółki: –Ostatni raportowany rok, najbliższy i kolejny –Trzy kolejne lata • W naszym przykładzie wybrano wariant drugi 37 Polimex Mostostal – dane [ PLN ' 000] Cena (PLN) Liczba akcji Kapitalizacja rynkowa Dług Gotówka EV [ PLN ' 000] Zysk netto Liczba akcji (szt.) EPS EBIT Amortyzacja EBITDA P/E EV/EBITDA 3.05 464,355,625 1,416,285 728,610 187,500 1,957,395 2008 138,736 464,355,625 2009 130,874 464,355,625 2010 145,141 464,355,625 0.30 224,789 71,197 295,985 0.28 229,279 86,373 315,652 0.31 259,924 104,674 364,598 10.21 10.82 9.76 6.61 6.20 5.37 * Szacunki fikcyjne 38 Wskaźniki – spółki porównawcze PBG Budimex Pol-Aqua Mostostal Warszawa Trakcja Polska Mostostal Płock Erbud Projprzem ŚREDNIA P/E 2008 17.68 21.34 12.77 11.95 15.10 6.02 9.59 9.93 13.05 2009 12.95 14.98 9.97 10.77 12.04 4.37 7.89 6.91 9.98 2010 10.04 10.35 8.72 9.58 9.18 6.06 6.82 4.95 8.21 PBG Budimex Pol-Aqua Mostostal Warszawa Trakcja Polska Mostostal Płock Erbud Projprzem ŚREDNIA EV/EBiTDA 2008 11.60 13.06 8.41 8.18 9.21 4.06 7.50 3.76 8.22 2009 8.59 9.68 6.55 7.19 7.34 2.88 6.28 2.93 6.43 2010 6.99 7.10 5.75 6.34 5.60 2.43 5.49 2.14 5.23 39 Kolejne etapy na drodze do wyceny • Dobór wag wskaźników Przy wycenie Polimexu wskaźniki P/E i EV/EBITDA otrzymały równe wagi – po 0,5 • Kalkulacja premii / dyskonta na poszczególnych wskaźnikach i latach – Czy dyskonto / premia jest uzasadnione?? 40 Dyskonto / premia – Polimex Mostostal PBG Budimex Pol-Aqua Mostostal Warszawa Trakcja Polska Mostostal Płock Erbud Projprzem ŚREDNIA Polimex Mostostal S.A Dyskonto / premia P/E 2008 17.68 21.34 12.77 11.95 15.10 6.02 9.59 9.93 13.05 10.21 -21.76% 2009 12.95 14.98 9.97 10.77 12.04 4.37 7.89 6.91 9.98 10.82 8.39% 2010 10.04 10.35 8.72 9.58 9.18 6.06 6.82 4.95 8.21 9.76 18.81% PBG Budimex Pol-Aqua Mostostal Warszawa Trakcja Polska Mostostal Płock Erbud Projprzem ŚREDNIA Polimex Mostostal S.A Dyskonto / premia EV/EBiTDA 2008 11.60 13.06 8.41 8.18 9.21 4.06 7.50 3.76 8.22 6.61 -19.57% 2009 8.59 9.68 6.55 7.19 7.34 2.88 6.28 2.93 6.43 6.20 -3.57% 2010 6.99 7.10 5.75 6.34 5.60 2.43 5.49 2.14 5.23 5.37 2.63% * Szacunki fikcyjne 41 Kolejne etapy na drodze do wyceny • Określenie zakresu wyceny (valuation range) ŚREDNIA Polimex Mostostal S.A Dyskonto / premia Wycena cząstkowa P/E 2008 13.05 10.21 -21.76% 2009 9.98 10.82 8.39% 2010 8.21 9.76 18.81% 3.90 2.81 2.57 ŚREDNIA Polimex Mostostal S.A Dyskonto / premia Wycena cząstkowa EV/EBiTDA 2008 8.22 6.61 -19.57% 3.79 2009 6.43 6.20 -3.57% 2010 5.23 5.37 2.63% 3.16 2.97 * Szacunki fikcyjne 42 Kolejne etapy na drodze do wyceny • Kalkulacja wartości akcji na podstawie wskaźników pogrupowanych według lat • Ostateczna kalkulacja wartości akcji • (Analiza wrażliwości) • (Skapitalizowanie wartości akcji na okres przyszły) 43 Polimex Mostostal – wynik wyceny (fikcyjny) 2008 2009 2010 Wycena cząstkowa P/E 3.90 2.81 2.57 Wycena EV/EBITDA Wycena cząstkowa Waga 3.79 3.85 0.20 3.16 2.99 0.40 2.97 2.77 0.40 Ostateczna wycena Potencjał wzrostu / spadku 3.07 0.7% * Szacunki fikcyjne 44 Zalety wyceny porównawczej • Stosunkowo prosta • Wymaga prognoz niewielu danych finansowych • Wymaga niewielu założeń • Mierzy również nastroje panujące na rynku • Uniwersalna – można ją zastosować praktycznie do każdej spółki 45 Wady wyceny porównawczej • Nie pozwala ustalić wartości niezależnie od nastrojów inwestorów - jeżeli branża jest przewartościowana, to uzyskamy zawyżoną wycenę • Stosowanie wskaźników jest uproszczeniem złożonej sytuacji spółek w branży • Uproszczona wycena porównawcza, bez określenia, czy dyskonto / premia na wskaźnikach jest uzasadniona czy nie, jest bezużyteczna • Trudność w znalezieniu odpowiednich spółek do porównania • Rozrzut wartości wskaźników • Łatwo zaburzyć reprezentatywność spółek • Niejednoznaczność komponentów wskaźników 46 CZĘŚĆ III Wycena spółki metodą DCF 1. Ustalenie okresu szczegółowej prognozy 2. Ustalenie wolnych przepływów pieniężnych firmy (Free Cash Flow to firm – FCFF) 3. Kalkulacja średniego ważonego kosztu kapitału (WACC) 4. Obliczenie zdyskontowanych przepływów pieniężnych 5. Ustalenie wartości rezydualnej 6. Odjęcie długu netto 7. Inne korekty 8. Przeliczenie wartości bieżącej na jedną akcję 9. Ustalenie ceny docelowej akcji 10. Analiza wrażliwości 47 Filozofia wyceny DCF Wartość bieżąca inwestycji (wartość pieniężna, jaką inwestor będzie gotowy zainwestować) równa się zdyskontowanym przepływom pieniężnym generowanym przez ten projekt inwestycyjny n PV = ∑ t =1 CF t CF1 CF 2 CF 3 CF n = + + + ... + t 2 3 (1 + k ) 1 + k (1 + k ) (1 + k ) (1 + k ) n 48 Okres prognozy szczegółowej • Dla każdego roku objętego tym okresem kalkulowany jest szczegółowo przepływ pieniężny • Powinien obejmować lata, kiedy stopa zwrotu z aktywów przewyższa koszt kapitału • W praktyce zwykle wynosi 6-15 lat • Przy wycenie Polimexu zastosujemy okres 8 lat (2008-2015) 49 Ustalenie FCFF – kolejne kroki Przychody x marża zysku operacyjnego (EBIT) = zysk operacyjny (EBIT) x (1-t) = NOPLAT + Amortyzacja - CAPEX - zmiana NWC = FCFF 50 Ustalenie FCFF - NOPLAT • NOPLAT mierzy zysk dostępny wszystkim kapitałodawcom • Stopa podatkowa wykorzystywana do opodatkowania EBITu musi zostać skorygowana – należy wyeliminować wpływ tarczy podatkowej na wielkość płaconego podatku • W praktyce kalkulacja wygląda następująco: EBIT- zysk brutto x t – odsetki zapłacone x t Eliminacja tarczy podatkowej Oznacza to, że potrzebna jest prognoza płaconych odsetek 51 Ustalenie WACC • WACC (weighted average cost of capital), czyli średni ważony koszt kapitału: n To już mamy CF t PV = ∑ t ( 1 + WACC ) t =1 Gdzie: WACC = k e ⋅ k e - koszt kapitału własnego E D + k d ⋅ (1 − t ) ⋅ V V V =E+D k d - koszt kapitału obcego E - wartość rynkowa kapitału własnego D - wartość rynkowa kapitału obcego t - marginalna stopa podatkowa 52 Koszt kapitału własnego Bazujemy na modelu CAPM R = RF + β ⋅ ( RM − RF ) Stopa zwrotu wolna od ryzyka Wrażliwość na ryzyko rynkowe Premia za ryzyko rynkowe 53 Komponenty kosztu kapitału własnego • Stopa wolna od ryzyka (Risk free rate – RFR) – rentowność instrumentu wolnego od ryzyka. W praktyce częściej stosuje się rentowność obligacji (w Polsce np. rentowność obligacji 10-cioletnich) • Premia za ryzyko rynkowe (Equity risk premium – ERP) - średnia różnica w stopach zwrotu między rynkiem akcji a rynkiem obligacji (w USA na poziomie około 5%, w Polsce 6-8%) • Beta - mierzy o ile procent wzrośnie (spadnie) stopa zwrotu z akcji, gdy rynkowa stopa zwrotu (z indeksu giełdowego) wzrośnie (spadnie) o jeden procent – β > 1 – akcje agresywne – β = 1 – zachowanie w pełni zgodne z rynkiem – 0 < β < 1 – akcje defensywne – β = 0 – instrument wolny od ryzyka – β < 0 – kurs akcji rośnie (spada) gdy rynek spada (rośnie) 54 Beta (nie)lewarowana • Warto uwzględnić we współczynniku beta indywidualną strukturę kapitału wycenianej spółki • Możemy tego dokonać w oparciu o następujący wzór: β L = β U ⋅ 1 + (1 − t ) ⋅ D E β L - Beta lewarowana βU - Beta nielewarowana t - Marginalna stopa podatkowa D E - Stosunek wartości długu oprocentowanego i kapitału własnego Wartości bety nielewarowanej branży można skalkulować samodzielnie lub skorzystać np. z serwisu www.damodaran.com 55 Koszt kapitalu własnego Polimex Mostostal Kosztu kapitału własnego dla Polimexu na rok 2008: • Stopa wolna od ryzyka = 6,87% (aktualna rentowność obligacji 10-cioletnich) • Premia za ryzyko = 5,75% • Nielewarowana beta (średnia na podstawie serwisu Damodarana z sektora heavy construction i home building – stan na styczeń 2007) = 1.02 • Lewarowana beta = 1,60 • Koszt kapitału własnego równy zatem: 16,1% 56 Koszt kapitału obcego Jest to koszt, po którym spółka mogłaby aktualnie zaciągnąć dług – Efektywne oprocentowanie zaciągniętego kredytu – Rentowność wyemitowanych przez spółkę instrumentów dłużnych (obligacji lub KPD) – Efektywna stopa wynikająca z umowy leasingu finansowego Przy włączaniu kosztu kapitału obcego do WACC należy go skorygować o oszczędność podatkową K d = i ⋅ (1 − t ) gdzie: i - oprocentowanie długu t - stopa podatku dochodowego Warunek wykorzystania osłony podatkowej w pełnym zakresie: zysk przed spłatą odsetek i opodatkowaniem (ang. earnings before interest and tax – EBIT) musi być co najmniej równy kwocie odsetek. 57 Struktura kapitału • Kalkulowana na podstawie wartości rynkowych lub księgowych kapitału własnego i kapitału obcego oprocentowanego (czyli zobowiązania handlowe się nie liczą) • Wartość rynkowa kapitału własnego – stosunkowo prosta do uzyskania • Wartość rynkowa kapitału obcego – trudniejsza (można zamiast tego skorzystać z wartości księgowych) • W przypadku Polimexu bazowano na wartościach księgowych. Relacja długu do całego kapitału wyniesie w 2008 roku 41% 58 Wartość rezydualna • Drobiazg…czyżby Drobiazg…czyżby? ? Suma DCFF Wartość bieŜąca wartości rezydualnej Dług netto Wycena DCF (początek 2008) Liczba akcji Wycena na akcję (początek 2008) Tegoroczna dywidenda do wypłacenia Miesiąc BieŜąca wartość akcji 427,359 1,450,558 541,110 1,336,807 464,355,625 2.88 0 11 3.30 Cena docelowa akcji za 12 miesięcy 3.83 Cena bieŜąca Potencjał wzrostu / spadku 3.05 25.6% W tym przypadku wartość rezydualna to 1,450,558/(427,359 + 1,450,558) = 77% ! * Szacunki fikcyjne 59 Wartość rezydualna • Wartość rezydualna na ostatni rok prognozy szczegółowej (u nas 2015) FFW T FCF T +1 = WACC − g • Wartość rezydualna na moment wyceny (u nas początek 2008) FFW T FCFT +1 FFW 0 = = t (1 + WACC ) (WACC − g )(1 + WACC ) t 60 Wartość rezydualna Współczynnik wzrostu g • Musi być szacowany ostrożnie • Nie może być wyższy od przewidywanej średniej nominalnej dynamiki PKB w kraju, np.: (1+2,5%)x(1+3,0%) -1 = 5,58% • Z pewnymi ograniczeniami można stosować wzór: g = ROIC x (1 – DPS/EPS) • Zwykle nie przekracza paru procent, a niekiedy ustalany jest na poziomie 0 61 Wartość rezydualna - Polimex FCFF 2015 (PLN ' 000) FCFF 2016 (PLN ' 000) Rezydualna stopa wzrostu WACC 258,173 268,213 3.5% 11.3% Wartość bieżąca wartości rezydualnej (PLN ' 000) - metoda nr 1 1,448,520 Wartość bieżąca wartości rezydualnej (PLN ' 000) - metoda nr 2 1,450,558 * Szacunki fikcyjne 62 Dalsze kroki w wycenie DCF • Definiowany jako oprocentowany dług (zarówno długodługo- jak i krótkoterminowy) pomniejszony o gotówkę (i jej odpowiedniki) Odejmujemy go, aby przejść od podejścia wartości firmy do podejścia wartości dla akcjonariuszy • Dodanie wartości udziałów w spółkach niekonsolidowanych • Odjęcie udziałów mniejszościowych (minority (minority interests interests)) 63 Ostatecznie otrzymujemy wartość akcji • Dzielimy wartość dla akcjonariuszy przez liczbę akcji, otrzymując wartość akcji na początek aktualnego roku • Kapitalizujemy cenę tak, aby otrzymać wartość bieżącą t PV = PV 0 ⋅ (1 + k e ) 365 • Obliczamy cenę docelową akcji np. za 12 miesięcy, kapitalizując wartość bieżącą akcji z wykorzystaniem kosztu kapitału własnego P = PV ⋅ (1 + k e ) 64 Przykład – Polimex Mostostal Suma DCFF Wartość bieŜąca wartości rezydualnej Dług netto Wycena DCF (początek 2008) Liczba akcji Wycena na akcję (początek 2008) Tegoroczna dywidenda do wypłacenia Miesiąc BieŜąca wartość akcji Cena docelowa akcji za 12 miesięcy Cena bieŜąca Potencjał wzrostu / spadku 427,359 1,450,558 541,110 1,336,807 464,355,625 2.88 0 11 3.30 3.83 3.05 25.6% 65 Analiza wrażliwości – Polimex Mostostal Rezydualna stopa wzrostu • Analiza wrażliwości ceny docelowej na zmianę premii za ryzyko rynkowe i terminalnej stopy wzrostu Premia za ryzyko rynkowe 5.25% 5.75% 6.25% 3.38 3.41 3.43 3.51 3.53 3.56 3.58 3.60 3.63 3.72 3.75 3.78 3.83 2.00% 2.50% 2.75% 3.25% 4.50% 3.35 3.47 3.54 3.68 5.00% 3.37 3.49 3.56 3.71 3.50% 3.76 3.79 3.80 3.83 3.75% 4.00% 4.25% 3.85 3.94 4.03 3.87 3.97 4.06 3.89 3.98 4.08 3.92 4.01 4.11 6.50% 3.44 3.57 3.64 3.79 7.00% 3.47 3.60 3.67 3.82 8.00% 3.52 3.65 3.72 3.87 3.86 3.87 3.90 3.96 3.95 4.04 4.14 3.96 4.06 4.16 3.99 4.08 4.19 4.05 4.14 4.25 Wartość bazowa * Szacunki fikcyjne 66 Zalety • Szczegółowa analiza bazująca ściśle na fundamentach spółki • Bazuje na przepływach pieniężnych, którymi trudniej manipulować niż np. zyskiem netto • Uwzględnia zmienną wartość pieniądza w czasie 67 Ograniczenia • Subiektywizm – model jest tylko narzędziem i jego skuteczność zależy od profesjonalizmu osoby, która się nim posługuje • Ograniczenia w zastosowaniu: – Gdy spółka wykazuje negatywne przepływy, nie może być tą metodą wyceniona – Problem przy spółkach mocno cyklicznych – Aktywa, które nie generują aktualnie przepływów, ale mają duży potencjał (niewykorzystywane) – Spółki z patentami i opcjami – Spółki w trakcie restrukturyzacji – Spółki biorące udział w akwizycji (problem z uwzględnieniem efektu synergii) – Spółki niepubliczne • Problemy z kalkulacją WACC • Ogromne znaczenie wartości rezydualnej 68 Ostateczna wycena • Bieżąca wartość uzyskana metodą porównawczą: 3,07 PLN • Bieżąca wartość uzyskana metodą DCF: 3,30PLN • Średnia obu wycen: 3,19 PLN • Cena docelowa za 12 miesięcy: 3,70PLN • Bieżący kurs (z dnia 31.10.2008): 3,05 PLN • Potencjał wzrostu: 21,3% * Szacunki fikcyjne 69 Dziękuję za uwagę Doradcy24 S.A. ul. Pańska 73, 00-834 Warszawa www.doradcy24.pl 70