przeglądaj
Transkrypt
przeglądaj
Katarzyna Nowicka dr Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Katedra Logistyki Katarzyna Nowicka jest doktorem nauk ekonomicznych w dziedzinie zarządzania i Adiunktem w Katedrze Logistyki SGH. Ma dziesięcioletnie doświadczenie w praktyce biznesowej, gdzie była odpowiedzialna za zarządzanie logistyką i łańcuchem dostaw. Autorka publikacji z dziedziny logistyki i zarządzania łańcuchem dostaw. Interesuje się wpływem nowoczesnych technologii na prowadzenie działalności gospodarczej, a takŜe ich roli w sektorze państwowym. Cloud computing a rozwój przedsiębiorstw Wprowadzenie Do roku 2030 o połowę wzrośnie światowe zapotrzebowanie na energię, z którego 4050% będzie przypadać na eksploatację budynków. Obecnie zapotrzebowanie na energię w branŜy IT rośnie dwanaście razy szybciej, niŜ w innych branŜach. ZuŜycie energii elektrycznej przez wszystkie centra przetwarzania danych na świecie jest porównywalne z zapotrzebowaniem na nią przez całą Hiszpanię. Od początku XX wieku światowe zuŜycie wody wzrosło sześciokrotnie. Według szacunków ONZ, w 2020 r. 20% mieszkańców Ziemi nie będzie miało dostępu do czystej wody pitnej. Wzrasta stopień zanieczyszczenia powietrza, szczególnie w aglomeracjach, w samej tylko Anglii koszty związane ze zwiększonym zuŜyciem paliwa i straconym czasem wynoszą około 10 miliardów funtów rocznie (IBM 2009: 10 – 11). W odpowiedzi na postępującą degradację środowiska naturalnego i potrzeby wyjścia naprzeciw wyzwaniom zrównowaŜonego rozwoju przedsiębiorstw wychodzi nowy model biznesowy oparty o ideę outsourcingu funkcji IT, zwany cloud computing. Jego zastosowanie w sposób pozytywny wpływa i współdecyduje o konkurencyjności podmiotów gospodarczych w kontekście ekonomicznym. Jednocześnie nie bez znaczenia jest takŜe wykorzystanie potencjału nowoczesnych technologii i internetu dla działań proekologicznych oraz prospołecznych stanowiących coraz częściej wymóg rynkowy, którym ten model jest w stanie sprostać. Z punktu widzenia makroekonomicznego natomiast, funkcjonowanie w modelu cloud computing odkrywa ogromne obszary nowych moŜliwości działań proekologicznych i 1 prospołecznych na skalę zarówno lokalną, jak i globalną. WaŜnym jest tu równieŜ aspekt ekonomiczny pozwalający na uzyskanie szeregu oszczędności. Niniejsze opracowanie koncentruje się wokół zagadnień związanych z zastosowaniem modelu cloud computing w prowadzeniu działalności gospodarczej i jego wpływu na sprostanie wyzwaniom zrównowaŜonego rozwoju przez przedsiębiorstwa. NajwaŜniejsze trendy IT a ewolucja postrzegania koncepcji zrównowaŜonego rozwoju Szeroko rozumiane technologie informacji i komunikacji tworzą około 2% światowej emisji dwutlenku węgla. JednakŜe, to właśnie zastosowanie nowoczesnych technologii moŜe pomóc w kontroli i redukcji poziomu pozostałych 98% emisji CO2 generowanego przez przemysł i inną działalność. Ta współzaleŜność wychodzi naprzeciw jednemu z najistotniejszych problemów dzisiejszych czasów jakim jest wzrost znaczenia konieczności ochrony środowiska poprzez zastosowanie nowoczesnych rozwiązań informatycznych. Jednymi z najwaŜniejszych trendów związanych z obszarem IT są wirtualizacja i outsourcing funkcji oraz infrastruktury IT. Oszacowano, Ŝe w 2012 r. około 20% firm nie będzie posiadało własnych aktywów IT (Gartner 2009: 3). Przyczyną tej sytuacji będzie postępująca wirtualizacja serwerów i desktopów oraz rozpowszechnianie się zastosowania innowacyjnego, nowego modelu biznesowego – cloud computing. Jednocześnie, w 2014 r. w projektach związanych z IT coraz częściej będzie pojawiała się informacja na temat kosztów emisji dwutlenku węgla. Pozwoli to menedŜerom lepiej kontrolować i koordynować ich wpływ na środowisko naturalne. Presja na ukierunkowanie działań w tym zakresie pochodzić będzie zarówno od wewnątrz przedsiębiorstwa (ze względów ekonomicznych związanych z koniecznością ograniczania kosztów), jak równieŜ od strony zewnętrznej, czyli uwarunkowań regulacyjnych. NaleŜy się bowiem spodziewać zaostrzenia regulacji związanych z obowiązkiem informowania o wielkości emisji dwutlenku węgla, szczególnie wśród branŜ posiadających największy udział w tym zakresie. U podstaw stanowiących o zasadach jednej z najpopularniejszych koncepcji zrównowaŜonego rozwoju przedsiębiorstw leŜą trzy filary, których jednoczesne dopełnianie stanowi o postrzeganiu firmy jako spełniającej wymogi stawiane przedsiębiorstwom wychodzącym naprzeciw obowiązującym trendom w biznesie.1 Filary te, czy raczej płaszczyzny, które w sposób obrazowy przedstawiane są jako 3P, tzn. people – planet – profit (ludzie – planeta – zysk), mają wymiar prospołeczny, proekologiczny i proekonomiczny, przenikają się i są od siebie współzaleŜne. 2 Obserwując podejście do znaczenia koncepcji zrównowaŜonego rozwoju w przedsiębiorstwach na przestrzeni paru ostatnich latach, moŜna zauwaŜyć pogłębiającą się zmianę w postrzeganiu i sposobie wykorzystania tej idei. Z działalności nakierowanej głównie na reputację oraz dbałość o jakość wizerunku, zaczyna ona być źródłem inspiracji do innowacji współdecydując częstokroć o nowych kompetencjach przedsiębiorstw. Ponadto, zarówno państwo, wpływając na gospodarkę, jak i grupy interesariuszy oczekują od biznesu głębszego zaangaŜowania w kwestie społeczne oraz ekologiczne wymagając od przedsiębiorców podejmowania działań bardziej zrównowaŜonych i odpowiedzialnych. Naprzeciw tym wyzwaniom wychodzi zastosowanie nowego, innowacyjnego modelu biznesowego opartego o koncepcję outsourcingu funkcji IT – cloud computing, odpowiadającemu załoŜeniom i będącego elementem tzw. „ zielonego IT”.2 Wpływ modelu cloud computing i internetu na płaszczyzny zrównowaŜonego rozwoju Cloud computing jest modelem umoŜliwiającym dostęp przez internet do współdzielonej puli zasobów obliczeniowych (np. sieci, serwerów, pamięci masowych, aplikacji i usług), są one konfigurowalne, dostępne „na Ŝyczenie”, mogą być szybko alokowane i zwalniane przy minimalnej interakcji uŜytkownika usług umoŜliwiając elastyczne zwiększanie zapotrzebowania lub zmniejszanie zasobów w zaleŜności od bieŜącego (csrc.nist.gov/groups/SNS/cloud-computing/cloud-def-v15.doc). MoŜna wyróŜnić trzy główne modele usług w ramach cloud computing: 1. IaaS (Infrastructure as a Service) – dostarczenie klientowi infrastruktury informatycznej (sprzętu, oprogramowania i serwisowania). 2. PaaS (Platform as a Service) – wynajem usługobiorcy wirtualnego środowiska pracy znajdującego się na serwerach dostawcy. 3. SaaS (Software as a Service) – klient otrzymuje jedynie potrzebne mu funkcje programów działających na serwerze i w środowisku dostawcy bez konieczności zakupu licencji, płacąc jedynie za kaŜdorazowe ich uŜycie (np. CRM - zarządzanie relacjami z klientem, ERP - planowanie zasobów przedsiębiorstwa, HRM - zarządzanie zasobami ludzkimi, systemy zarządzania pocztą, stronami WWW i inne, a takŜe aplikacje biurowe (edytory tekstu, arkusze kalkulacyjne, programy do tworzenia prezentacji, itp.). Wykorzystanie potencjału tkwiącego w zastosowaniu modelu cloud computing współgra z realizacją koncepcji zrównowaŜonego rozwoju przedsiębiorstwa rozumianego we 3 wcześniej juŜ wymienionych trzech wymiarach: ekonomicznym, ekologicznym i społecznym. Wśród najczęściej wymienianych zmian związanych z podjęciem decyzji o przejściu na model cloud computing wymienia się obniŜkę kosztów i uelastycznienie działań. ObniŜane są koszty stałe związane z inwestycją w infrastrukturę informatyczną (która w tradycyjnym modelu biznesowym przewaŜnie rośnie wraz z czasem i potrzebą aktualizacji oprogramowania), a takŜe koszty zuŜycia energii utrzymującej infrastrukturę. Zamienia się tradycyjne wydatki związane z licencjami, liczbą uŜytkowników, sprzętem, obsługą, naprawami, wdroŜeniami na płatności za funkcjonalność faktycznie wykorzystaną przez firmę lub inną instytucję, która dodatkowo uzyskuje dostęp do najnowszych rozwiązań technologicznych. Rozwiązanie to pozwala na dopasowanie podaŜy do popytu eliminując ponoszenie zbędnych kosztów związanych z przeszacowaniem lub niedoszacowaniem potrzeb usługobiorcy. Wpływa tym samym na obniŜenie poziomu ryzyka pojawiania się utraconych moŜliwości sprzedaŜy i kosztów błędnego prognozowania popytu oraz planowania potrzeb przedsiębiorstwa. Czas przetwarzania danych skraca się w tym modelu, poniewaŜ moŜe to być wykonywane jednocześnie na niemal nieograniczonej liczbie serwerów zlokalizowanych na całym świecie (przy czym dobór miejsca alokacji takiej infrastruktury równieŜ podyktowany być moŜe kosztami energii). Rozwiązanie to redukuje czas reakcji na zmiany współdecydując o poziomie ich obsługi klienta podmiotu gospodarczego. Jednocześnie, ze względu na moŜliwość korzystania z danych poprzez internet, przedsiębiorcy mogą praktycznie z kaŜdego miejsca i z uŜyciem kaŜdego urządzenia korzystać z własnych zasobów w dowolnie wybranym momencie. Podczas gdy moŜna by odnieść wraŜenie, Ŝe z punktu widzenia podmiotu gospodarczego, głównym motywatorem implementacji modelu cloud computing jest wymiar ekonomiczny, to szersza analiza efektów jego zastosowania pozwala wskazać uzyskiwane korzyści takŜe w wymiarach ekologicznym oraz społecznym. Jak się okazuje zmiana tradycyjnego modelu biznesowego na model oparty o koncepcję cloud computing ogranicza negatywny wpływ technologii informatycznych i komunikacyjnych na środowisko naturalne. Według analityków firmy Gartner w 2013 r. do internetu przyłączonych będzie 1,78 miliarda komputerów. W tym samym roku, liczba róŜnych odmian telefonów z przeglądarką internetową wyniesie 1,82 miliarda (www.gartner.com/it/page.jsp?id=1278413). Widząc ten 4 trend i rozumiejąc jego potencjał, firmy coraz częściej wdraŜają rozwiązania wirtualne, by zmniejszyć zuŜycie energii, zaoszczędzić miejsce i obniŜyć koszty we wszystkich moŜliwych obszarach. Mowa tu np. o moŜliwości zamiany kosztownych podróŜy słuŜbowych na wideokonferencje, czy pracy na odległość bez konieczności fizycznego dojazdu do przedsiębiorstwa. Szacuje się, Ŝe jedna piąta wszystkich podróŜy związana jest z dojazdem do pracy. Tym samym szersze zastosowanie pracy na odległość w znacznym stopniu ograniczyłoby negatywny wpływ na środowisko naturalne. W Niemczech, Szwecji i Danii około 40% pracodawców stosuje model telepracy w praktyce. W Wielkiej Brytanii jest to około 20% przedsiębiorstw, a osoby pracujące w ten sposób stanowiły w 2005 roku 11% wszystkich zatrudnionych (Madden i Weissbrod 2008: 18). Szacuje się, Ŝe wdroŜenie technologii wideokonferencji przez firmę TNT, której celem jest stanie się pierwszą neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla firmą w swojej branŜy, ograniczy podróŜe o około 20%. UmoŜliwi to uzyskanie oszczędności w wysokości 11 mln euro w ciągu czterech lat oraz wpłynie na znaczne obniŜenie poziomu emisji dwutlenku węgla. Firma Vodafone zastosowując komunikację wideo ograniczyła liczbę podróŜy słuŜbowych o 25% w ciągu 2 lat. W roku finansowym 2007/2008 szczędzono ponad 17 tys. ton dwutlenku węgla. W firmie Volkswagen wykorzystano technologię wideokonferencji do przeszkolenia ponad 200 przedstawicielstw handlowych w zakresie najnowszych technik naprawy, co zaowocowało skróceniem o 50% czasu napraw, a koszty związane z podróŜami i komunikacją obniŜono o 30%. W firmie TANDBERG dzięki zastąpieniu podróŜy słuŜbowych wideo konferencjami roczna emisja dwutlenku węgla została ograniczona o 21 tys. ton, zaoszczędzono około 38 tys. roboczogodzin i obniŜono koszty o około 30 mln euro (www.greenitfocus.pl/porady-ekspertow/wplyw-it- srodowisko/nowe-sposoby-komunikacji-w-sukurs-ochronie-srodowiska-naturalne). Ujednolicona komunikacja doprowadza do zwiększenia poziomu współpracy pomiędzy pracownikami. Rozwiązania wideo umoŜliwiające współpracę w czasie rzeczywistym są jednym z najwaŜniejszych proekologicznych inicjatyw w środowisku biznesowym. Zastosowania internetu są tak powszechne, Ŝe moŜna zacząć mówić, Ŝe mają wpływ nie tylko na indywidualnych ludzi, ale na relacje i procesy zachodzące w społeczeństwie. Popularność internetu powoduje takŜe tworzenie olbrzymiej ilości danych o 5 zainteresowaniach, opiniach, czynnościach i innych aspektach Ŝycia ludzi w społeczeństwie. Tę obserwację moŜna sformułować krótko: internet stał się sensorem społeczeństwa (pl.wikipedia.org/wiki/Informatyka_spo%C5%82eczna). Podmioty gospodarcze bardzo szybko zrozumiały moŜliwości wynikające z komunikacji i konsultacji swojego przekazu ze społeczeństwem w miejscach, w których owe społeczności „spotykają się” i „przebywają”. Wykorzystując media społecznościowe, współdecydują o poziomie wiedzy uŜytkowników z jednej strony, z drugiej natomiast pozyskują nowe kanały dystrybucji. Wszystko odbywa się z wykorzystaniem technologii cloud computingu. Problematyka zagadnień związanych z trzema wymiarami zrównowaŜonego rozwoju spotęgowana konsekwencjami globalnego kryzysu i spowolnienia gospodarczego została takŜe bardzo szybko wykorzystana wśród przedsiębiorstw z sektora IT. Wszystkie liczące się korporacje dostosowały swoją ofertę do potrzeb podmiotów będących pod presją cięcia kosztów, uelastycznienia działań i wymogów zrównowaŜonego rozwoju. Na niektórych stronach moŜna nawet znaleźć specjalne kalkulatory umoŜliwiające np. sprawdzenie wpływu zastosowania telekonferencji na emisję CO2, czy wskaźnik ROI.3 Jak się okazuje, wagę problematyki i ogromnego potencjału wynikającego z zastosowania technologii cloud computing zauwaŜono równieŜ w Polsce. Politechnika Wrocławska będzie współpracować z firmą IBM w ramach programu Wielozadaniowego Centrum ds. Cloud Computing (Multipurpose Cloud Computing Center). Ten globalny program został zaininicjowany w bieŜącym roku i udostępniony wszystkim ośrodkom akademickim. Jego celem jest zarówno wsparcie procesu nauczania w uczelniach wyŜszych, jak równieŜ oparcie wszystkich działań centrum na rozwiązaniach technologii cloud computing, co współdecyduje takŜe o wymiernych efektach ekonomicznych zainteresowanej uczelni. Firma IBM planuje rozwijać i pogłębiać tą inicjatywę w ośrodkach akademickich na całym świecie (www.ibm.com/news/pl/pl/2010/07/27/t532633e77578f43.html). Zakończenie Wyzwania zrównowaŜonego rozwoju przedsiębiorstw stawiane dzisiejszym podmiotom gospodarczym wymuszają jednoczesne ich aktywne działania nie tylko w aspekcie ekonomicznym, ale przede wszystkim, ekologicznym i społecznym. Naprzeciw temu problemowi wychodzą nowoczesne technologie informatyczne, a w zasadzie łatwość 6 dostępu do nich, co umoŜliwia przejście z tradycyjnego na nowy model biznesowy, jakim jest cloud computing. Jest on jednym z najwaŜniejszych trendów wpływających na potencjał kreowania przewag konkurencyjnych łącząc korzyści z outsourcingu funkcji IT, wpływając na wzrost elastyczności, integrację procesów, dzielenie się wiedzą, a przede wszystkim obniŜając koszty. Konsekwencje jego zastosowania mają szeroki wymiar proekologiczny i prospołeczny. JuŜ teraz technologie wirtualizacji i zarządzania zuŜyciem energii wpływają znacznie m.in. na ograniczanie kosztów energii elektrycznej. Ponadto stanowić one mogą nowy, atrakcyjny sposób dotarcia do nowych grup konsumentów i nowych kanałów dystrybucji, a takŜe ukształtować nowe kompetencje przedsiębiorstwa. Rolę tego rozwiązania dostrzeŜono w największych jednostkach naukowych na całym świecie, jak równieŜ w Polsce. 1 Więcej na ten temat: T. Pakulska, M. Poniatowska – Jaksch, „Rozwój zrównowaŜony – „szeroka i wąska” interpretacja, stan wiedzy”, www.sgh.waw.pl/katedry/kge/BADANIA_NAUKOWE/rozwoj%20zrownowazonystrona%20www_1.pdf 2 Zielone IT (Green IT) to optymalne wykorzystanie technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT) w zarządzaniu zrównowaŜoną działalnością operacyjną przedsiębiorstwa oraz łańcuchem dostaw, jak równieŜ produktami, usługami i zasobami w całym ich cyklu Ŝycia. Por. Mingay, S. (2007) Green IT: The New Industry Shock Wave. Gartner, 12.2007, s. 1. 3 Por., np. http://uc.att.com/regain_momentum/download.html; https://roianalyst.alinean.com/msft/AutoLogin.do?d=974615308025157268 (10.09.2010) Bibliografia: • • • • • • • csrc.nist.gov/groups/SNS/cloud-computing/cloud-def-v15.doc (03.08.2010). Gartner (2009) Gartner’s Top Predictions for IT Organizations and Users, 2010 and Beyond: A New Balance. Gartner, 12.2009, s. 3. IBM (2009) Innowacje dla nowego świata. IBM, THINK! 1/2009, s. 10 – 11. Madden P. i Weissbrod I. (2008), Connected. ICT and sustainable development, Forum of the Future, s. 18 Mingay, S. (2007) Green IT: The New Industry Shock Wave, Gartner, 12.2007, s. 1. Pakulska, T. i Poniatowska – Jaksch, M. Rozwój zrównowaŜony – „szeroka i wąska” interpretacja, stan wiedzy. Dostępny na: www.sgh.waw.pl/katedry/kge/BADANIA_NAUKOWE/rozwoj%20zrownowazonystrona%20www_1.pdf (10.09.2010). pl.wikipedia.org/wiki/Informatyka_spo%C5%82eczna (05.09.2010). • roianalyst.alinean.com/msft/AutoLogin.do?d=974615308025157268 (09.09.2010). • • uc.att.com/regain_momentum/download.html (10.09.2010). www.gartner.com/it/page.jsp?id=1278413 (07.09.2010). 7 • • www.greenitfocus.pl/porady-ekspertow/wplyw-it-srodowisko/nowe-sposobykomunikacji-w-sukurs-ochronie-srodowiska-naturalne (10.09.2010) www.ibm.com/news/pl/pl/2010/07/27/t532633e77578f43.html (15.08.2010) 8