CIAŁOCENTRYZM – ZA CZY PRZECIWKO CIAŁU?

CIAŁOCENTRYZM – ZA CZY PRZECIWKO CIAŁU?

CIAŁOCENTRYZM
– ZA CZY PRZECIWKO CIAŁU?
Zjazd II, 22-25.01.2015
cele
• podjęcie refleksji dotyczącej własnego ciała
• analiza kondycji współczesnych kobiet z punktu widzenia
ich ciał
• poznanie wybranych mechanizmów kształtujących
tożsamość cielesną współczesnej kobiety (mit urody,
KZP)
• szukanie inspiracji dla własnych działań edukacyjnych
Do kogo należy ciało?
Sposoby w jaki państwo wpływa na ciała kobiet:
• Regulacje dotyczące przerywania ciąży
• Regulacje dotyczące antykoncepcji
• Regulacje dotyczące in vitro
praktyki zabiegów medycznych i
• Regulacje dotyczące określonych
wciągnięcia ich lub nie na listę refundowanych
• Założenia polityki demograficznej – zachęcanie do rodzenia
lub jak ma to miejsce np. w krajach Trzeciego Świata
zachęcanie do ograniczania płodności (Grabowska 2010)
Mit urody
• „Ideologia urody uczy kobiety, że tylko w niewielkim stopniu kontrolują
swoje życie i że mają niewiele możliwości”. Wizerunki kobiet w micie
urody są upraszczające i stereotypowe. Istnieje ograniczona liczba
twarzy rozpoznawanych jako >piękne<. To redukujące postrzeganie
kobiet prowadzi je do konkluzji, że ich możliwości są również
ograniczone”. (N. Wolf)
• https://www.youtube.com/watch?v=23FbtReMH1I
• https://www.youtube.com/watch?v=RhYbZTbyKnI
Kultura zawłaszczająca ciała
• I etat - praca domowa – obowiązki rodzinno – domowe (od 3 godzin
w Wielkiej Brytanii i Szwecji, przez 4 w Polsce do 5 we Włoszech czy
Bułgarii + 1,5 h na opiekę nad dziećmi)
• II etat - praca zawodowa – obowiązki wynikające z zajmowanej
pozycji w świecie zawodowym, budowanie kariery, ścieżka
edukacyjna (8 godzin)
• III etat – praca nad urodą – troska o wygląd ciała, jego odpowiednie
rozmiary i jakość (18 minut rano, 40 minut przed wieczornym
wyjściem – czas ten uwzględnia codzienne czynności, nie są brane
pod uwagę np. fryzjer, depilacja, manicure itp.)
Praktyki społeczne kształtujące ciało
kobiety:
• praktyki mające na celu wytworzenie ciał o określonym
kształcie i rozmiarach
• praktyki wydobywające z ciała szczególne gesty, postawy,
sposoby poruszania się itp.
• praktyki traktujące ciało jako powierzchnię do ozdabiania
(S.L. Bartky)
Kompetencje Zawodowej Piękności
Kłamstwa KZP
• Każda kobieta MUSI stać się piękna według obowiązującego wzoru.
Uroda jest postrzegana jako uzasadniona, niezbędna do tego by kobieta
zdobyła władzę, pozycje zawodową
• Każda kobieta MOŻE stać się „piękna” według obowiązującego wzoru.
Bycie piękną podług obowiązującej normy jest możliwe, wymaga pracy,
wysiłku i wyrzeczeń. Każda kobieta, która się postara może doścignąć wzór.
Pracodawcy wykorzystują KZP do szacowania czy testowania kobiecych
kompetencji merytorycznych.
• Każda kobieta MUSI/POWINNA starać się coraz bardziej. Im więcej
władzy maja kobiety, im więcej potrafią, wiedzą tym bardziej rosną
wymagania dotyczące ich wyglądu. „Jesteś już za bogata i dlatego właśnie
nigdy nie będziesz wystarczająco szczupła”. (N. Wolf, Mit urody, Warszawa
2014)
Wymiary tożsamości cielesnej
• poczucie własnego istnienia,
• poczucie ciągłości siebie cielesnego w czasie i
przestrzeni,
• poczucie wewnętrznej spójności,
• poczucie własnych granic,
• akceptacja siebie jako bytu cielesnego
Konsekwencje mitu urody
Procentowy wskaźnik osób niezadowolonych
Mężczyźni
Kobiety
Ogólny
wygląd
Waga
Wzrost
Muskulatura
Piersi/tors
Brzuch
Biodra/uda
1972
1985
1997
1972
1985
1997
25
38
56
15
34
43
48
55
66
35
41
52
13
17
16
13
20
16
30
45
57
25
32
45
26
32
34
18
28
38
50
57
71
36
50
63
49
50
61
12
21
29
Ciało w przestrzeni publicznej
Kontestacja i opór
Zjawisko przemocy
Według WHO przemoc to
„celowe użycie siły fizycznej, zagrażające lub
rzeczywiste, przeciwko sobie, komuś lub przeciwko
grupie lub społeczności, co powoduje lub jest
prawdopodobne, że spowoduje zranienie, fizyczne
uszkodzenie, śmierć, ból psychologiczny, zaburzenia
rozwoju bądź deprywację”.
„Konwencja o zapobieganiu i zwalczaniu przemocy
wobec kobiet i przemocy domowej”
„przemoc wobec kobiet” rozumie się jako naruszenie
praw człowieka oraz formę dyskryminacji kobiet, w tym
wszelkie akty przemocy ze względu na płeć, które
prowadzą lub mogą prowadzić do fizycznej, seksualnej,
psychologicznej lub ekonomicznej szkody lub cierpienia
kobiet, w tym również groźby takich aktów, sytuacje
przymusu lub arbitralnego pozbawienia wolności, zarówno
w życiu publicznym, jak i prywatnym
Przemoc domowa
„przemoc domowa” oznacza wszelkie akty fizycznej,
seksualnej, psychologicznej lub ekonomicznej przemocy
występujące w rodzinie lub gospodarstwie domowym lub
pomiędzy byłymi lub obecnymi małżonkami lub partnerami,
niezależnie od tego, czy sprawca i ofiara dzielą miejsce
zamieszkania, czy też nie.
Rodzaje przemocy
• przemoc fizyczna
• przemoc emocjonalna/psychiczna
• przemoc seksualna
• przemoc ekonomiczna
• zaniedbanie
Przemoc fizyczna
jest zachowaniem, które powoduje uszkodzenie ciała lub
grozi uszkodzeniem. Zachowania takie, jak: bicie, kopanie,
szarpanie, popychanie, klepanie, klapsy, ciągnięcie za
włosy, uszy, uderzanie w twarz (policzek), przypalanie,
duszenie, krępowanie i wiele innych zachowań
naruszających nietykalność ciała.
Przemoc psychiczna
występuje w przypadku przymusu i gróźb np. wyzywania,
osądzania, oceniania, obrażania, straszenia,
szantażowania, grożenia, krzykiem, oskarżaniem,
obwinianiem, oczernianiem, czytanie korespondencji,
ujawnianie tajemnic i sekretów, wyśmiewanie,
lekceważenie i inne zachowania, które naruszają godność
człowieka.
Przemoc seksualna
występuje gdy mamy do czynienia ze zmuszaniem osoby
do aktywności seksualnej wbrew jej woli, gdy nie jest w
pełni świadoma, bez wyrażenia przez nią zgody i pytania o
nią, a także gdy w wyniku określonych warunków obawia
się odmówić (ze strachu np.). O przymusie mówimy także
wtedy, gdy sprawca stosuje bezpośrednią siłę lub
emocjonalny szantaż. Przykłady tego rodzaju przemocy to:
obmacywanie, komentowanie szczegółów anatomicznych,
nagabywanie, obmacywanie, ocenianie sprawności
seksualnej, wyglądu, nieliczenie się z życzeniami partnerki
lub partnera, wymuszanie pożycia, gwałt.
Przemoc ekonomiczna
polega m.in. na niszczeniu czyjejś własności, pozbawianiu
środków do życia lub ograniczaniu warunków, w których nie
są zaspokojone potrzeby niezbędne do przeżycia jednostki.
Wyróżnić tu można: kradzież, używanie rzeczy bez
pozwolenia, przeglądanie dokumentów, zabieranie
pieniędzy, dysponowanie czyjąś własnością, pieniędzmi,
branie pożyczek obciążających drugiego człowieka „na
wspólne konto”, sprzedawanie rzeczy osobistych i
wspólnych bez zgody współwłaściciela, zmuszanie do
spłaty długów i inne formy naruszające prawo własności.
Zaniedbanie
jest formą przemocy ekonomicznej. Polega na
ograniczaniu lub nie dostarczaniu środków na utrzymanie,
pozbawianie środków niezbędnych do zaspokojenia
potrzeb np. jedzenia, ubrania, schronienia. Ograniczanie
dostępu lub uniemożliwianie dostępu do takich miejsc, jak:
kuchnia, łazienka, mieszkanie.
Rozmiary zjawiska
TNS OBOP na podstawie badań z 2010 roku donosi, że :
przemoc seksualna 90% ofiar stanowią kobiety,
przemoc fizyczna 63% ofiar to kobiety,
przemoc ekonomiczna w 70% ofiar dotyczy kobiet,
64% ofiar przemocy psychicznej to kobiety. (Diagnoza zjawiska
przemocy w rodzinie w Polsce wobec kobiet i wobec mężczyzn. Część I- raport z badan
)
Czy przemoc jest warunkowana płcią czy też nie?
ogólnopolskich 2010, s. 60
Strategie przeciwdziałania przemocy
• Prawna, legislacyjna, np. Konwencja Rady Europy o
zwalczaniu i zapobieganiu przemocy wobec kobiet i
przemocy domowej zobowiązująca do podjęcia
konkretnych działań mających na celu
wyeliminowanie przemocy np. przyczynienie się do
eliminacji wszelkich form dyskryminacji kobiet oraz
wspieranie rzeczywistego równouprawnienia kobiet i
mężczyzn, w tym poprzez wzmocnienie pozycji kobiet
Strategie przeciwdziałania przemocy
• Edukacyjna – inicjatywy o charakterze edukacji
formalnej, jak i pozaformalnej mają duże znaczenie
dla zmiany w obszarze świadomości całego
społeczeństwa np. (np. warsztaty asertywności i
samoobrony dla kobiet WenDo)
Strategie przeciwdziałania przemocy
• Informacyjna – różne organizacje i instytucje
prowadzą ogólnospołeczne kampanie informacyjne
dotyczące przemocy. Przykładem są m.in. „Nie tylko
siniaki robią z Ciebie ofiarę” (kampania AVON), „Słowa
ranią na całe życie”, „Scena Za Ścianą” (Centrum Praw
Kobiet) (http://www.cpk.org.pl/395,scena-ze-sciana.html).
Strategie przeciwdziałania przemocy
Instytucjonalna – w Polsce istnieje szereg instytucji
działające na rzecz ofiar przemocy. policja, prokuratura,
pomoc społeczna, gminna komisja rozwiązywania
problemów alkoholowych, służba zdrowia, orgnizacje
pozarządowe (punkty konsultacyjne, telefony zaufania,
ośrodki pomocy, schroniska, hostele), ośrodki dla osób
pokrzywdzonych przestępstwem
(http://pokrzywdzeni.gov.pl/siec-pomocy),
Strategie przeciwdziałania przemocy
telefony informacyjno – interwencyjne (ogólnopolski telefon
dla ofiar przemocy 801120002, telefon zaufania dla dzieci
116111, telefon zaufania dla osób dorosłych w kryzysie
emocjonalnym 111 123, policyjny telefon zaufania do spraw
przeciwdziałania przemocy w rodzinie 800120 226, telefon
zaufania dla ofiar i sprawców przemocy seksualnej
228281112, przemoc przez internet helpline.org.pl
800100100).
Inspiracje do własnych działań - ngo
• Warsztaty WenDo samoobrona i asertywność dla kobiet
• Dni Cipki – mające formę „festiwalu” spotkania gdzie
kobiety mają okazję poznać i nabyć różnego typu
akcesoria związane z higieną i seksualnością,
porozmawiać na temat swoich ciał, mieć kontakt ze
sztuką
Inspiracje do własnych działań
• Marsz „Odzyskać noc” organizowany w ramach akcji „16
dni przeciwko przemocy ze względu na płeć” trwające od
25 listopada do 10 grudnia (http://www.wsa.org.pl/art_odzyskac_noc____manifestacja_przeciw_przemocy_wo
bec_kobiet-89.html)
• Ciekawym projektem jest „Dress for success”, która
pomaga kobietom o niskim statusie społecznym w
znalezieniu zatrudnienia. Stowarzyszenie wspierają
chętne panie merytorycznie (warsztaty, szkolenia) i
technicznie (strój, fryzura).
http://www.dressforsuccess.org/home.aspx
Inspiracje do własnych działań - ngo
• Warsztaty WenDo samoobrona i asertywność dla kobiet
(http://www.wendo.org.pl/news.php)
• Dni Cipki – mające formę „festiwalu” spotkania gdzie
kobiety mają okazję poznać i nabyć różnego typu
akcesoria związane z higieną i seksualnością,
porozmawiać na temat swoich ciał, mieć kontakt ze
sztuką
Inspiracje do własnych działań – akcje
artystyczne
• Nu project (http://www.thenuproject.com/about-the-
project)
• beautiful body project
(http://www.abeautifulbodyproject.com/)
• Iluzje ciała (http://www.graciehagen.com/lllusions-of-the-
body/)
Inspiracje do własnych działań –
aktywność korporacji
• Dove (http://www.idoveyou.pl/pl/)
• Kotex (https://www.ubykotex.com/take-action/spread-the-
word)
• Adrian (http://www.adrian-rajstopy.pl/strona_glowna.php)
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ*
*dane o wykorzystanych źródłach w materiałach papierowych
Edyta Borys
[email protected]