Kodeksy etyczne w spółkach giełdowych

Transkrypt

Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych
Warszawa, 17 września 2014
Zuzanna Dobrowolska, Linia Etyki
Jakub Kraszkiewicz, Dyrektor, Dział Zarządzania Ryzykiem Nadużyć, EY
Dominika Stępińska - Duch, Adwokat, Partner, Wardyński i Wspólnicy
1
Warszawa,
17 września 2014
Strona 1
Agenda
12.45 – 13.00
Rejestracja uczestników i kawa powitalna
13.00 – 13.05
Otwarcie konferencji
13.05 – 13.50
Czym jest nadużycie?
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
13.50 – 14.50
Definicja i charakterystyka nadużycia gospodarczego
Kategorie nadużyć gospodarczych
Trójkąt i skala nadużyć
Profil sprawcy
Obszary największego ryzyka
Typowe „mity korporacyjne” dotyczące nadużyć
Skutki nadużyć
Praktyczne przykłady nadużyć i ich skutków
Przykład 1 - konflikt interesów i powiązania osobowe
Przykład 2 - kradzież zapasów
Przykład 3 - jak zrobić z firmy wydmuszkę
14.50 – 15.10
Przerwa kawowa
15:10 – 16:40
Dyskusja panelowa: Jak zapobiegać nadużyciom?
Ø Rozwiązania systemowe - kodeksy etyki, polityki i procedury
Ø Elementy kompleksowego systemu zapobiegania nadużyciom: prawidłowa komunikacja i
szkolenia, whistleblowing / hotline, identyfikacja ryzyk, właściwa struktura organizacji, w
tym mechanizmy nadzoru i kontroli
Ø System zapobiegania nadużyciom, a rozwiązania prawne
Ø Różne rozwiązania w kodeksach etyki
16.40 – 17.10
Lunch
2
Warszawa,
17 września 2014
Strona 2
Definicja i charakterystyka nadużycia
gospodarczego (1)
Strona 3
gospodarczego (2)
Ø Oszustwa i nadużycia z wykorzystaniem stanowiska to wykorzystanie
stanowiska do wzbogacenia się drogą świadomego nadużywania bądź
niewłaściwego wykorzystywania zasobów lub majątku firmy zatrudniającej.
Ø Taka działalność przede wszystkim charakteryzuje się następującymi
cechami:
Ø Fałsz (ukrycie prawdziwego celu transakcji)
Ø Świadomość fałszu w momencie popełniania nadużycia (to odróżnia
nadużycia / oszustwa od błędu)
Ø Poleganie przez ofiarę na fałszu (podstawowa cecha aby można było
mówić o nadużyciach)
Ø Szkoda jako skutek (nadużycia zawsze wiążą się z korzyściami dla
oszusta i szkodą dla ofiary – zawsze jest ktoś poszkodowany, nie ma
nadużyć bez ofiar)
Strona 4
gospodarczego (3)
Ø Oszustwo różni się od innych sytuacji (błędów,
nieprzestrzegania zasad) i charakteryzuje się
następującymi cechami:
podstęp...
·
oszustwo wiąże się z ukrywaniem prawdy
·
jedną z ważnych cech jest intencja: osoba
dokonująca oszustwa popełnia czyn, którego
zabroniony charakter (zgodnie z prawem lub
wewnętrznymi zasadami spółki) jest jej znany
oszustwa nie można ograniczyć do definicji
prawnej, ponieważ istnieją oszustwa wynikające z
nieprzestrzegania wewnętrznych zasad spółki
motyw oszustwa często postrzegany jest jako
czysto materialny, jednak nie należy wykluczać
motywów moralnych (np. chęć zyskania uznania
lub wyrządzenia szkody, czyn dokonany pod
przymusem)
zamiar...
ominięcie prawa lub
wewnętrznych zasad
spółki...
nieuczciwa korzyść...
·
·
Strona 5
Kategorie nadużyć gospodarczych
Ø Sprzeniewierzenie aktywów
Ø Kradzież, sprzeniewierzenie
Ø Nadużycie zaufania
Ø Oszustwo
Ø Przekupstwo/korupcja
Ø „Cyber-nadużycia”
Ø Manipulacja systemem danych informatycznych
Ø Kradzież danych
Ø Wykorzystanie informacji poufnej
Strona 6
Trójkąt nadużyć 1
Donald R. Cressey jest twórcą najbardziej przekonującej teorii dotyczącej
motywów działań przestępców w białych kołnierzykach.
Donald R. Cressey – kryminolog i socjolog przeprowadził badania na 200
przestępcach gospodarczych i doszedł do wniosku, że muszą być spełnione trzy
warunki, aby pracownik mógł popełnić przestępstwo:
1.PRESJA FINANSOWA
2.RACJONALIZACJA
3.OKAZJA
presja finansowa
7
Warszawa,
17 września 2014
Strona 7
Trójkąt nadużyć 2
1.
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
Presja finansowa
długi ( i obawa przed ujawnieniem ich)
życie ponad stan
zbyt bliskie stosunki z kontrahentami
problemy rodzinne (rozwody)
problemy z uzależnieniami
niezadowolenie z niskiego wynagrodzenia
3. Okazja
Ø świadomość luk w systemie
Ø wykorzystanie zaufania
Ø wiara, w postanie bezkarnym
2. Racjonalizacja
Ø należy mi się to
Ø przecież wszyscy tak robią
Ø nikogo nie krzywdzę, straci tylko
„bezduszna korporacja”
Strona 8
Skala nadużyć- raport ACFE 2014r.
Strona 9
Skala nadużyć
% odnosi się do
CEE
Łapówkarstwo / korupcja
występują na masową skalę w
biznesie w podanym kraju
W naszym sektorze powszechną
praktyką jest uciekanie się do
praktyk korupcyjnych w celu
wygrania kontraktu
Liczba praktyk łapówkarskich i
korupcyjnych wzrosła na skutek
kryzysu ekonomicznego
51
17
29
WE GLOB BAL
CZR
HUN POL ROM RUS
TUR UKR
22
39
40
80
58
20
30
48
52
84
5
12
6
12
24
9
6
30
6
40
16
24
30
8
30
15
20
18
56
54
Pytanie: Dla każdego z podanych stwierdzeń, czy może Pan / Pani odpowiedzieć, czy Pana / Pani zdaniem stwierdzenie odnosi się /
nie odnosi się do Pana / Pani kraju / branży albo, czy Pan / Pani nie dysponuje taką wiedzą.
Respondenci: Wszyscy respondenci pochodzili z następujących regionów: Centralnej i Wschodniej Europy (405), Zachodniej Europy (602),
z całego świata (1,758)
Strona 10
Profil sprawcy (1)
Ø Osoba typowo popełniająca nadużycie:
Ø Mężczyzna
Ø Około 40 lat (65% pomiędzy 36 – 45 rokiem życia)
Ø Żonaty, dwójka dzieci
Ø Prowadzący aktywne życie towarzyskie
Ø Inteligentny i dobrze wykształcony
Ø Pewny siebie
Ø W wielu przypadkach zajmujący stanowisko wymagające dyskrecji
Ø „Pracuś”
Ø Na bazie naszych doświadczeń Ernst & Young, można wyróżnić także inne
typy sprawców, szczególnie:
Ø Osoby z działów finansowych (główni księgowi i ich zastępcy);
Ø Osoby nadzorujące zakupy i magazyny;
Ø Kierownicy poszczególnych działów, mający za zadanie pełnić kontrolę
„liniową”.
Ø Sprzedawcy działający „w polu”.
Strona 11
Profil sprawcy (2)
Gdzie powstają nadużycia?
Odsetek liczby przypadków nadużyć wg działu
Dział księgowości
Dział operacyjny
Dział sprzedaży
Kadra kierownicza
Dział obsługi klienta
Dział zakupów
Magazyn
Dział finansowy
Dział IT
Dział produkcji
Zarząd
Dział zasobów ludzkich
Dział marketingu/PR
Dział R&D
Dział audytu wewnętrznego
Dział prawny
22,0%
17,4%
12,8%
11,9%
6,9%
5,7%
4,2%
3,7%
2,0%
1,9%
1,4%
1,2%
1,1%
0,7%
0,6%
0,6%
0,0%
5,0%
10,0%
15,0%
20,0%
25,0%
Procent przypadków
Źródło: „Report to the Nations on Occupational Fraud and Abuse 2012”, ACFE
Strona 12
Obszary największego ryzyka
Ø Nieistniejące usługi / towary
Ø Zawyżanie cen zakupów / nieuzasadnione zakupy inwestycje i remonty
Ø Przekupstwo oraz korupcja
Ø Konflikt interesów w procesie sprzedażowym i zakupowym
Ø Sprzedaż / udzielanie kredytu nierzetelnym kontrahentom
Ø Wyprzedaż majątku po zaniżonych cenach / do spółek zależnych
Ø Sprzedaż towaru po zaniżonych cenach
Ø Kradzież produktów i gotówki (w sprzedaży detalicznej)
Ø Wykorzystywanie informacji poufnych, konflikt interesów, manipulacja
Ø Nieuczciwe praktyki z zakresu HR / rekrutacji
Strona 13
Typowe „mity korporacyjne” dotyczące
nadużyć
U nas nigdy to
się nie zdarzy
Nasi ludzie nie
popełniają
nadużyć
LUDZIE
PRZEKONA
NIE
KONTROLA
PROCEDURY STRATY
Inne
procedury
pozwolą nam
zapobiegać
nadużyciom
REAKCJA
Straty nie
powinny być
duże
Strona 14
Kontrolujemy
kluczowe
obszary
Jeśli coś się
wydarzy, na
pewno szybko
to odkryjemy
Typowe „mity korporacyjne” dotyczące
nadużyć
Ø Nadużycie opłaca się mi
Ø Nadużycie opłaca się spółce
Ø Syndrom
Ø „turning a blind eye”
Ø „turning a deaf ear”
Ø „passing over in silence”
Ø „Wszyscy to robią”
Ø Procedury są jedynie na papierze, a „compliance to taki przyjaciel”
Strona 15
Mity korporacyjne – systemy zgłaszania
nadużyć
Ø Dominować będą pomówienia
Ø Zły wpływ na reputację firmy (przyznamy, że u nas są nieprawidłowości)
Ø Mamy politykę drzwi otwartych
Ø Zapanuje atmosfera wzajemnej podejrzliwości
Ø Duże (niepotrzebne) koszty
Strona 16
Skutki nadużyć - organizacyjne
Ø Nadużycia są kosztowne – wymierne straty:
Ø Średnio, roczne straty spowodowane nadużyciami wynoszą 5%
przychodów*
Ø Jedna piąta popełnionych nadużyć opiewała na straty powyżej 1
miliona USD*
Ø Nadużycia niszczą organizację od wewnątrz:
Ø Zaburzenie zaufania pomiędzy pracownikami a kierownictwem
Ø Zachęta do działań nieetycznych w przyszłości
Ø Możliwość „zmonopolizowania” sprzedaży lub zakupów w niektórych
obszarach przez relatywnie niewielki krąg kontrahentów
Ø Zakupy / inwestycje niedostosowane do potrzeb
*
2012 Report to the Nation on Occupational Fraud & Abuse, Association of Certified Fraud Examiners
Strona 17
Skutki prawne nadużyć
Skutki nadużycia w spółce mogą być jak efekt domina
Strona 18
Skutki prawne nadużyć
Ø Odpowiedzialność cywilna (odszkodowawcza)
Ø Odpowiedzialność administracyjna
Ø Odpowiedzialność karna
Ø Osób fizycznych
Ø Skazanie
Ø Wpis do rejestru karnego
Ø Zakaz zajmowania stanowisk w organach spółek handlowych
Ø Zakaz wykonywania zawodu
Ø Spółki
Strona 19
Odpowiedzialność „karna” spółki
Ø Przestępstwo popełnione przez:
Ø Osoby uprawnione do reprezentowania spółki lub pełniące funkcje
nadzorcze (m.in. członkowie zarządu lub rad nadzorczych)
Ø Osoby uprawnione do działania w imieniu spółki (np. prokurent,
kierownik działu)
Ø Kontrahentów spółki
Ø Przestępstwo popełnione wskutek:
Ø Nienależytej organizacji działalności spółki
Ø Niedochowania należytej staranności w wyborze lub nadzorze
Ø Korzyść dla spółki z popełnionego przestępstwa
Strona 20
Odpowiedzialność „karna” spółki
Ø Kara pieniężna od 1 000 do 5 000 000 zł, maksymalnie 3% obrotów spółki
w roku, w trakcie którego popełniono przestępstwo
Ø Przepadek m.in. korzyści uzyskanej z popełnionego przestępstwa lub jej
równowartości
Ø Środki dodatkowe
Ø Zakaz promocji lub reklamy
Ø Zakaz korzystania ze wsparcia finansowego środkami publicznymi
(subwencje, dotacje, itp.)
Ø Zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne
Ø Podanie wyroku do publicznej wiadomości
Ø Wpis do rejestru karnego
Strona 21
Możliwy mechanizm odpowiedzialności
prawnej za nadużycie
Spółka
Zarząd
Organy
nadzoru
Dyrektorzy
Kierownicy
Pracownicy
Kontrahenci
Strona 22
Skutki prawne nadużyć… jak efekt
domina…
Nałożenie na spółkę
kary pieniężnej oraz
ew. innych środków
karnych
Skazanie/stwierdzenie winy
prawomocnym wyrokiem na
podstawie art. 296a K.k.
Odpowiedzialność
spółki, jeżeli odniosła
ona korzyść wskutek
popełnionego czynu
Ryzyko postawienia
członkom organów
spółki zarzutu
popełnienia
przestępstwa
nadużycia zaufania
Korupcja
pracownika/
menedżera
Strona 23
Przykłady komunikacji
The ABB Supplier Code of Conduct
http://www.youtube.com/watch?v=x09uTiKzbvI
Sample Code of Conduct Training Video
http://www.youtube.com/watch?v=Bo5TXYaIeUM
Workplace Ethics - Animated Training Video
http://www.youtube.com/watch?v=VmYsDIu2GGc
Kodeks etyczny Bilffinger, Berger
http://www.youtube.com/watch?v=j0TeBU4kdfo
Ethics and Compliance. Alstom
http://www.youtube.com/watch?v=Y2V-7QaFwTo
Strona 24

Kodeksy etyczne w spółkach giełdowych

Transkrypt

Podobne dokumenty

TWORZENIE I CERTYFIKACJA ISR - Stowarzyszenie Emitentów

Etyka i ochrona zwierząt

cfo v kongres