Rekopol - Fundacja Sendzimira

 2011 Wyzwania Zrównoważonego Rozwoju projekt biznesowy – Rekopol Promowanie i rozpowszechnienie segregacji odpadów w małych miastach Polski Fundacja Sendzimira Anna Pakowska, Aura Istrate, Beata Imre, Justyna Pietras, Maciej Nowicki Tomasz Bergier, Jakub Kronenberg, Wojciech Rośkiewicz Spis treści Wprowadzenie Poniższy raport został przygotowany przez uczestników szkoły letniej Wyzwania Zrównoważonego Rozwoju przeprowadzonej w Łodzi przez Funadcję Sendzimira, pomiędzy 3. a 23. lipca 2011 r. Jest on częścią większego projektu dotyczącego zrównoważonego rozwoju na obszarach miejskich, pokazującego praktyczne podejście do tej kwestii. Głównym celem Fundacji przy nawiązywaniu współpracy z partnerami biznesowymi było zapewnienie praktycznej nauki uczestnikom szkoły . Współpraca ta jest korzystna dla obu stron, ponieważ umożliwia uczestnikom zebranie odpowiedniego doświadczenia, a firmom uzyskanie świezego spojrzenia na swoją działalność. Głównym celem tego raportu jest dostarczenie Rekopolowi wskazówek dotyczących ulepszenia jego działań w sferze promowania i rozpowszechniania segregacji odpadów w małych miastach. Ponadto, dokonuje on pomiaru i wskazuje najważniejsze przyczyny obecnego stanu rzeczy oraz wskazuje działania możliwe do wykorzystania przy wdrażaniu strategi promocyjnej. 1. Opis działalności Rekopolu Organizacji Odzysku S.A Rekopol został założony 24 października 2000 r. przez polskich i zagranicznych producentów opakowań w celu realizacji ich celów statutowych wynikających z prawa krajowego oraz dyrektywy Unii Europejskiej nr 94/62/EC. Są to (od stycznia 2002):
·∙ ustawa z 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych, ·∙ ustawa z 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, ·∙ ustawa z 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania odpadami opakowaniowymi o opłacie produktowej i opłacie depozytowej. W celu realizacji obowiązków wynikających z powyższych aktów prawnych, Rekopol koncentruje się na rozwijaniu ogólnokrajowego systemu zbiórki selektywnej odpadów opakowaniowych. Jest przy tym jedną z największych organizacji tego typu w Polsce. Jego udziałowcami jest 25 wiodących na rynku producentów produktów w opakowaniach, producentów opakowań oraz firm zajmujących się gospodarką odpadami, zarówno krajowych jak i zagranicznych. Najważniejszym zadaniem Rekopolu jest zabezpieczenie interesów przedsiębiorców objętych ustawowym obowiązkiem odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych. Usługi Organizacji są dostępne dla wszystkich przedsiębiorstw zobowiązanych do recyklingu opakowań, w których wprowadzają swoje produkty do obrotu gospodarczego (z wyłączeniem opakowań substancji niebezpiecznych). REKOPOL aby zrealizować wspomniany obowiązek pozyskuje odpady z trzech systemów: •
współfinansuje zbiórkę selektywną (współpracuje z ponad 1000 gmin na terenie kraju) •
pozyskuje odpady generowane przez Przedsiębiorców •
współpracuje bezpośrednio z recyklerami i firmami zbierającymi odpady (ponad 200 firm). Organizacja dodatkowo zapewnia doradztwo w zakresie gospodarki odpadami opakowaniowymi i współpacę przy programach z zakresu edukacji ekologicznej. Rekopol wspiera również firmy komunalne prowadzące selektywną zbiórkę odpadów. Współpraca opiera się na porozumieniach zawartych z samorządami lokalnymi i zakładami komunalnymi i dotyczy wsparcia finansowego (Organizacja oferuje dopłaty do każdej tony selektywnie zebranych odpadów opakowaniowych) oraz działań edukacyjnych. Współpraca ta zakłada: • dodatkowe opłaty za dostarczone surowce recyklingowe, • doradztwo odnośnie gospodarki odpadami i możliwości ich sprzedaży, • wsparcie w zakresie edukacji ekologicznej i kampaniach zwiększających świadomość ekologiczną obywateli. 2. Prawodawstwo Unii Europejskiej dot. gospodarki odpadami Najważniejsze zasady europejskiego podejścia do gospodarki odpadami: 1. Zmniejszanie ilości opakowań – polega na poprawie metod produkcji i nakłanianie konsumentów do wyboru produktów bardziej „zielonych” o mniejszej ilości opakowań. 2. Ponowne użycie -­‐ polega na wielokrotnym wykorzystywaniu opakowań do tych samych lub podobnych celów. 3. Recykling – jeśli odpady nie mogą lub nie nadają się do ponownego użycia należy je przetworzyć. 4. Ulepszenie procesu składowania i monitoring – jeśli to możliwe, odpady niezdatne do recyklingu lub ponownego użycia powinny zostać spalone przy jednoczesnym odzysku energii cieplnej. Wywóz i składowanie odpadów na wysypiskach może być zastosowany jedynie w ostateczności. W celu ulepszenia ochrony środowiska państwa członkowskie powinny podjąć środki w celu spełnienia powyższych wymogów w następującej kolejności: •
zmniejszanie ilości opakowań,
•
przygotowanie do ponownego użycia,
•
recykling,
•
odzyskiwanie energii cieplnej,
•
składowanie.
Niestety, dominujące w Polsce podejście do gospodarki odpadami powoduje, że są one powszechnie składowanie. Natomiast zmniejszanie liczby opakowań jest najrzadziej spotykaną praktyką, co stoi w sprzeczności z unijnymi dyrektywami. Dlatego też celem długookresowym jest zmniejszenie zużycia opakowań. Europejska Agencja Ochrony Środowiska określa „redukcję źródłową, jako takie projektowanie, produkowanie, nabywanie i używanie materiałów, które przyczynia się do zmniejszenia ich ilości i toksyczności zanim zostaną uznane za odpady”.
Aby zmniejszyć ilość odpadów w obiegu, Unia Europejska proponuje nowe zasady ich redukcji i selekcji: -­‐ do 2015 r. zbiórka selektywna powinna zostać upowszechniona przynajmniej dla takich materiałów jak: papier, metale, plastik ,szkło, stal i aluminium,
-­‐ do 2020 r. odsetek odpadów pochodzących z gospodarstw domowych oraz innych źródeł, o ile nie różnią się od nich znacznie, przygotowanych do ponownego użycia powinien wzrosnąć do co najmniej 50% pod względem masy;
-­‐ do 2020 r. odsetek odpadów przeznaczonych do ponownego użycia, recyklingu oraz odzysku, włączając w to ponowne napełnianie oraz używanie odpadów do zastępowania innych materiałów, powinien wzrosnąć do co najmniej 70% pod względem wagi.
3. Poruszana problematyka i analiza SWOT Obecnie Rekopol współpracuje z ok. 200 firmami komunalnymi działającymi na terenie ponad 1000 gmin. W tym rozdziale zostaną przedstawione najważniejsze przeszkody stojące na drodze rozpowszechnieniu segregacji odpadów w analizowanej klasie małych miast. Poniższy opis oraz analiza barier opiera się na informacjach dostarczonych przez Rekopol oraz wywiadzie przeprowadzonym wśród mieszkańców tych miejscowości.
Głównym prolemem jest niska świadomość mieszkańców obszarów prowincjonalnych o sposobach odzysku odpadów. Zazwyczaj nie widzą oni sensu takich działań, podkreślając, że nikt nie dostarcza im odpowiednich informacji na ten temat ani też racjonalnych argumentów skłaniających do odzysku odpadów. Co gorsza, nawet ci, którzy zdają sobie sprawę z istotności tej kwestii, często nie wiedzą w jaki sposób odzyskiwać odpady. Źle je segregują lub też wrzucają do pojemników odpady niezdatne do odzyku. Kolejną ważną kwestią są negatywne przyzwyczajenia. Wiele osób po prostu nie zdaje sobie sprawy np. z konieczności zgniatania plastikowych butelek przed wyrzuceniem. W efekcie pojemniki na odpady zbyt szybko się zapełniają, a mieszkańcy narzekają na niską dostępność do nich. Bezwlędnie należy także oporać się z „mitemjednej śmieciarki”1 i rozwinąć długookresowe programy edukacyjne, wpierające osoby segregujące i odzyskujące odpady. Dzięki temu wzmocniony zostanie także już istniejący potencjał ekologiczny. Analiza SWOT obecnej sytuacji gospodarki odpadami w małych polskich miastach Poniższa tabela przedstawia ocenę silnych i słabych stron programu segregacji odpadów w małych polskich miastach oraz opis szans i zagrożeń, które mogę mieć na niego znaczący wpływ.
1
Mit jednej śmieciarki – przekonanie, że sortowane i niesortowalne śmieci trafiają do jednej śmieciarki i ulegają ponownemu zmieszaniu, w związku z tym sortowanie śmieci nie ma sensu. CECHY ZEWNĘTRZNE CECHYY WEWNĘTRZNE ANALIZA SWOT Tabela 1: Analiza SWOT CECHY POZYTYWNE CECHY NEGATYWNE silne strony: ● dobrze rozwinięta sieć lokalnych partnerów (zakłady komunalne, przedsiębiorstwa recyklingowe), ● optymalizacja kosztów, ● długoterminowe zabezpieczenie wykonania programu, ● współpraca w tworzeniu lokalnego system zarządzania odpadami. słabe strony: ● wysokie koszty transportu (z uwagi na niską gęstość zaludnienia), ● mit “jednej śmieciarki, ● pojedyncze działania edukacyjne zamiast długofalowych kampanii, ● słaba dostępność gospodarstw domowych do infrastruktury niezbędnej do segregacji odpadów, ● słaba promocja zasad zmniejszania zużycia i ponownego użycia opakowań. szanse: zagrożenia: finansowe (publiczne środków ● zachęty ● brak i prywatne), w budżetach samorządów ● poparcie władz i mediów, terytorialnych, ● oparcie swych działań na regulacjach ● niska świadomość UE, ekologiczna Polaków, ● pozytywne stosunek Polaków do idei ● niska znajomość metod recyklingu. zarządzania odpadami w społeczeństwie. 4.Grupy docelowe Analizując problem recyklingu w małych miastach i gminach, potencjalnie zainteresowane strony zostały podzielone na kilka grup. W stosunku do omawianego zagadnienia, członkowie społeczeństwa mogą zachowywać się odmiennie i w związku z tym sposoby wpływania na nich także się różnią. Podział został przedstawiony w poniższej tabeli. Tabela 2. Podział zainteresowanych stron względem projektu. Grupa docelowa Cechy charakterystyczne -­‐odpowiedzialni Dorośli za podejmowanie decyzji dotyczących gospodarstwa domowego (w tym dotyczące segregacji śmieci i domowego budżetu) -­‐najważniejsza grupa pod względem wprowadzania zmian Mieszkańcy -­‐wpływ na gospodarstwo domowe poprzez przenoszenie dobrych praktyk np. ze szkoły Dzieci -­‐łatwe do zaangażowania w projekt -­‐grupa o specjalnym potencjale dla przyszłości -­‐mogą ogrywać rolę w zachęcaniu mieszkańców do udziału w projekcie Władze lokalne -­‐możliwi sponsorzy imprez/kampanii i autorytety -­‐mogą ogrywać rolę w przekonywaniu mieszkańców o sensowności i istotności redukcji odpadów i recyklingu Firmy zajmujące recyklingiem się -­‐najważniejszy organ zajmujący się recyklingiem -­‐możliwi sponsorzy imprez/kampanii -­‐organizatorzy recyklingu w regionie -­‐możliwi organizatorzy segregacji odpadów i recyklingu w firmach Lokalne firmy -­‐mogą odgrywać rolę w zachęcaniu mieszkańców -­‐możliwi sponsorzy imprez/kampanii -­‐organizacja segregacji odpadów i recyklingu w gminie/mieście Zakłady komunalne -­‐ogrywają rolę w przekonywaniu mieszkańców do zmniejszenia produkcji odpadów i ich segregacji -­‐ważne źródło informacji, pomysłów, doświadczeń, dobrych Organizacje pozarządowe praktyk w edukacji ekologicznej -­‐możliwa współpraca przy tworzeniu i realizacji projektów -­‐pomoc w realizacji projektu poprzez rozprzestrzenianie informacji Lokalne media -­‐rola edukacyjna (np. poprzez serię artykułów o segregacji odpadów i recyklingu) Rekopol pełni rolę głównego organizatora projektu i ma za zadanie ułatwić współpracę wyżej opisanych grup. Poniższy wykres przedstawia strukturę podmiotów w projekcie mającym na celu promowanie i rozpowszechnianie redukcji odpadów i segregacji w małych miejscowościach. Rycina 1 – Intersariusze projektu promocji i zwiększania redukcji odpadów ich segregacji w małych polskich miastach. Tabela 3 – Interesariusze i ich role w projekcie redukcji ilości odpadów I ich segregacji. Na powyższym wykresie można łatwo zauważyć, że w podejmowanie decyzji dotyczących problemu odpadów zaangażowane są głównie władze lokalne, które mogą współdziałać z zakładami recyklingu i przedsiębiorstwami komunalnymi. Są to podmioty, z którymi Rekopol powinien współpracować w przypadku przepisów gospodarki odpadami/regulacjami na szczeblu lokalnym. W zakresie współpracy finansowej należałoby wziąć pod uwagę władze lokalne, firmy recyklingowe oraz przedsiębiorstwa komunalne, a także inne lokalne firmy, które chciałyby promować swój wizerunek jako firmy, które uznają znaczenie zrównoważonego rozwoju. Te firmy, które mogą zaoferować wsparcie finansowe, mogą stać się ważnymi partnerami w kampanii. Obok nich znajdują się dwie inne kategorie podmiotów -­‐ organizacje pozarządowe i lokalne media, które mogą ogrywać istotną rolę w podnoszeniu świadomości obywateli. Wszystkie te zainteresowane strony, wraz ze pozostałymi mieszkańcami, mają praktyczny wkład w projekcie. Wszyscy oni muszą rozumieć cel i znaczenie swoich działań, aby wspólnie działać na rzecz miasta bez odpadów. 5. Cele projektu segregacji odpadów w małych polskich miastach Głównym celem projektu jest zapewnienie długoterminowej edukacji dla społeczności małego polskiego miasta w okresie 12 miesięcy, w celu zwiększenia skuteczności kampanii. Jedynie długoterminowe działania mają szansę spowodować trwałe zmiany we wzorcu zachowań w społeczności. Świadomość mieszkańców i poziom ich wiedzy o segregacji odpadów wpływają na poziom selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych u źródła przez co mają wpływ na realizację obowiązku odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych realizowanego przez Rekopol w imieniu przedsiębiorców. Cele szczegółowe • promocja zmniejszenia generowania odpadów oraz ponownego ich użycia -­‐ ma to na celu zmniejszenie całkowitej ilości odpadów; • podniesienie świadomości o konieczności sortowania odpadów; • dostarczenie rzetelnych informacji na temat korzyści płynących z odzysku; • poszerzenie wiedzy i umiejętności mieszkańców o sposobach segregacji odpadów • zachęcenie ludzi do systematycznego sortowania; • poprawa dostępności do infrastruktury selekcji odpadów w gospodarstwach domowych. 6. Kampania Proponowany program obejmuje zajęcia dla wszystkich grup interesariuszy i sugeruje sposób realizacji projektu. Po pierwsze muszą zostać przygotowane podstawy do jego realizacji. Obejmują one zaangażowanie lokalnych mediów i władz, a także poinformowanie społeczeństwa o nadchodzących wydarzeniach. Następnie, można przystąpić do realizowania imprez dla dorosłych mieszkańców oraz dzieci w szkołach. Projekt przewiduje również współpracę z lokalnymi firmami w celu wprowadzenia segregacji odpadów w przedsiębiorstwach, a także organizacji planu gospodarki odpadami z zakładem komunalnym. W poniższych podrozdziałach opisano proponowane działania i imprezy dla każdej z grup. 6.1 Back casting Back casting jest metodą planowania rozwoju. Początkowo, musi być zdefiniowana wizja -­‐ określanie celu. Następnie, następuje powrót do aktualnej sytuacji poprzez planowanie krok po kroku misji -­‐ co należy zrobić, aby zrealizować wizję. Tabela 4. Back casting 4) Co jest obecnie możliwe? <<<< 3) Jak można to osiągnąć? <<< 2) Opis idealnej przyszłości z wyobrażonymi przykładami << START 1) Wizja idealnej przyszłości < 1.Nawiązanie partnerstwa/ współpracy z władzami lokalnymi, zakładem komunalnym, szkołami itp. 2. Spotkania z partnerami. 3. „Okrągły stół”, spotkania z interesariuszami. 1. Zachęty finansowe i niefinansowe mogą wspierać zmianę obecnych nawyków. Niektóre bodźce mogą wspierać proces wprowadzenia wiedzy o segregacji do codziennej praktyki. 2.Byłoby łatwiej gdyby 1.Kontenery do segregacji odpadów rozmieszczone są w odległości maksymalnie 500 m od gospodarstwa domowego. 2. Mieszkańcy jako konsumenci zachowują się odpowiedzialnie. Świadoma społeczność lokalna, która zmniejsza całkowitą ilość odpadów i starannie sortuje śmieci -­‐ społeczność z przyjaznym dla użytkownika i skutecznym systemem zbiórki, 4. Badanie odpowiedniego rozmieszczenia kontenerów na segregowane odpady. 5. Zapewnienie większej liczby kontenerów. 6. Wprowadzenie zniżek dla mieszkańców segregujących odpady. 7. 3R warsztaty i kursy dla nauczycieli. 8. 3R warsztaty dla uczniów. 9. Konkursy dla uczniów. 10.Zajęcia terenowe dla uczniów. 11. Kampania „od drzwi do drzwi.” 12.Kampania publiczna „Śmieć to pieniądz”, „Weź ze sobą lunch”. 13. Imprezy rodzinne (pikniki, gry). 14. Imprezy otwarte -­‐ koncerty, wystawy („Weekend mody”). 15 3R warsztaty edukacyjne dla pracodawców i menadżerów lokalnych firm. istniało nieformalne partnerstwo lokalnych podmiotów (władz lokalnych z organizacjami pozarządowymi, szkołami, firmami oraz mediami. 3.Szkoły jako liderzy zmian powinny być mocno zaangażowane w projekt. Powinny prowadzać we własnej gospodarce odpadami zasadę 3R, przygotowywać nauczycieli by byli w tej dziedzinie lokalnymi liderami. Nauczyciel może przenieść swoją wiedzę i umiejętności na uczniów, a następnie uczniowie mogą wpływać na członków swoich rodzin. 4. Dorośli jako decydenci w gospodarstwie domowym powinni być objęci edukacją 3R w pracy, sąsiedztwie i w domu. Redukują ilość sortowania i zużywanych opakowań recyklingu oraz całkowitą ilość odpadów. odpadów. 3. Mieszkańcy używają produktów w sposób zrównoważony -­‐ naprawiają stare, jeśli to tylko możliwe; dzielą niepotrzebne rzeczy z potrzebującymi ich ludźmi. 4. Odpady są poprawnie sortowane. Największa część odpadów podlega recyklingowi. 6.2 Rozpoczęcie kampanii – tworzenie środowiska zrównoważonego Celem Rekopolu jest znalezienie dowolnego kanału dostępu do lokalnych społeczności. Droga do osiągnięcia tego celu zależy od specyficznych warunków i okoliczności. Jednak niektóre ogólne postawy są wysoce zalecane. Przy wprowadzaniu wszelkich projektów, ważne jest by mieć nie tylko ciekawą i dobrze przygotowaną treść, ale również by nawiązać współpracę z wydajną siecią partnerów. Ich głównym zadaniem jest pomoc w szerzeniu idei wśród grup docelowych, jak również tworzenie pozytywnej atmosfery wokół działań projektu. Ta technika prowadzi do ciepłego przyjęcia tych działań i ułatwia ich prowadzenie minimalizując niepotrzebne ryzyko. Na początku ważne jest nawiązanie współpracy z lokalnymi mediami. Dzięki temu projekt uzyska stały kontakt ze społeczeństwem. Lokalne gazety są zazwyczaj często czytane w polskich miasteczkach, traktowane jako powszechne, tradycyjne formy komunikacji. Organizowanie kampanii informacyjnej we współpracy z mediami pozwala na wykorzystanie sprawdzonych kanałów komunikacji. Umieszczanie artykułów, raportów o konieczności segregacji odpadów w lokalnych gazetach jest niezbędne. Jednak informacje te powinny być wspierane przez zewnętrzne działania. Powinny być intrygujące, zachęcające do pogłębienia wiedzy. Lokalne media posiadają ogromny potencjał do wykorzystania. Przeprowadzenie konkursów dla czytelników angażujących ich wrażliwość na stan środowiska jest bardzo wskazane. Inny pomysł, który wydaje się doskonale pasować do projektu to zorganizowanie cyklicznego „tygodnia zrównoważonego rozwoju”. Warsztaty, dyskusje, wymiana odpadów na gadżety ekologiczne przejawiają tendencję do wdrażania metody „nauki poprzez zabawę”. Po drugie, jest wysoce zalecane, aby angażować w projekt lokalne informacyjne strony internetowe i portale społecznościowe. Tego typu media stanowią część codziennego życia młodych mieszkańców małych miasteczek. W ten sposób można upowszechniać nowe nawyki. Nawiązywanie bliskich stosunków, nawet jeśli mają się one rozwijać głównie w wirtualnym świecie, jest bardzo istotne. Aby mieć wpływ na kolejne pokolenia i zmianę ich zachowań na bardziej zrównoważone, oczywistym jest utrzymywanie z nimi ciągłego kontaktu. Ponadto, Rekopol powinien ściśle współpracować z osobami publicznymi. W małych miastach i gminach najważniejsze z nich to: urzędnicy, księża, właścicieli sklepów itp. Są to ważne punkty lokalnej sieci kontaktów i są zazwyczaj czymś w rodzaju „wzorca” czy „autorytetu”, który mieszkańcy starają się naśladować. Zachęcanie ich do rozprzestrzeniania pomysłów Rekopolu może okazać się bardzo skuteczne. 6.3 Kampania w szkołach Projekt dla szkół podzielony jest na dwie części. W ramach pierwszej z nich, organizatorzy powinni zapewnić szkolenia dla nauczycieli, którzy mogą stać się partnerami i koordynatorami projektu w ich szkołach. Po utworzeniu „sieci ekspertów”, edukacja dzieci może być lepiej zorganizowana i efektywna. Zajęcia dla uczniów przygotowywane są według grup wiekowych i składają się z wykładów, warsztatów, zajęć w terenie i konkursów. Proponowana kampania dla szkół została oparta na dobrych praktykach kilku organizacji, takich jak Polska Zielona Sieć we współpracy z Centrum Edukacji Ekologicznej „Źródła” („Akademia 3R”), Amerykańska Agencja Ochrony Środowiska („Obiad wolny od śmieci”) czy też projekt Krakowskiego Zarządu Infrastruktury i Gospodarki Komunalnej („Czysty Kraków-­‐lepsze życie”). Przykłady dobrych praktyk opisano w załączniku. A. Szkolenia dla nauczycieli Założenia Grupa nauczycieli ze wszystkich szkół w gminie/regionie weźmie udział w szkoleniu w zakresie gospodarki odpadami, zmniejszenia produkcji odpadów, ich ponownego wykorzystania i recyklingu, ekologicznej świadomości i sposobów na kształcenie uczniów w swoich szkołach. Szkolenie składa się z wykładów na temat podstawowych zasad recyklingu, warsztatów na temat segregacji odpadów, organizacji „zielonych punktów” w szkołach i propozycji przykładowych scenariuszy lekcji. Ogólny zarys szkolenia 1. Definicje i ogólne informacje na temat gospodarki odpadami w Polsce, polskiego i unijnego prawa, organizacji segregacji odpadów, ponownego ich wykorzystania oraz recykligu. 2. Warsztaty -­‐ 3R: jak zmniejszyć produkcję odpadów, zwiększyć ponowne ich wykorzystanie i recykling. 3. Opis programu edukacyjnego („pakiety startowe”) B. Szkolenia dla uczniów Ta część opiera się na prowadzeniu wykładów, podczas których nauczyciele i przedstawiciele Rekopolu będą wyjaśniać dzieciom, czym jest recykling, dlaczego jest ważny, oraz co wszyscy ludzie mogą robić. Szkolenie obejmuje również zajęcia praktyczne -­‐ warsztaty, gry, konkursy, wycieczki. Ćwiczenia i wykłady tematyczne podzielone są na trzy grupy wiekowe: szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum. Podczas szkolenia wykorzystane zostaną różne instrumenty, takie jak: ekologiczne gadżety (maskotki, breloki z surowców wtórnych, modele z papieru), zdjęcia, komiksy, gry planszowe. Program szkolenia z podziałem na grupy wiekowe. Szkoła podstawowa I Lekcje ●
definicja odpadu; ●
„cykl życia odpadu” (plansze, „ekologiczny zegar” -­‐ pokazujący czas rozkładu kilku rodzajów odpadów); ●
wpływ odpadów na środowisko -­‐ zdjęcia zwierząt wplątanych w śmieci, dzikie wysypiska śmieci, itp.; ●
zasada 3R -­‐ redukcji, ponownego wykorzystania, recyklingu odpadów; ●
recykling i segregacja. II Warsztaty ●
segregacja odpadów – „Co do którego kosza” (segregacja odpadów do prawdziwych kontenerów wykonana przez dzieci); ●
„zielona sztuka -­‐ drugie życie śmiecia”. Dzieci będą wykonywały obrazy, rzeźby, trójwymiarowe modele ze zużytych materiałów przyniesionych z ich domów. Głównym celem tych warsztatów jest pokazanie, że odpady nie muszą być bezużyteczne i można je zmienić w piękne dekoracje. Warsztaty mogą być zakończone konkursem na najładniejszą pracę; ●
ręcznie wykonane ulotki o 3R dla rodziców -­‐ dzieci będą tworzyć własny papier czerpany z odpadów makulaturowych i zapisywać informacje na temat recyklingu dla swoich rodziców. III Zajęcia w terenie • wycieczka do lokalnej sortowani lub wysypiska śmieci -­‐ celem zajęć jest pokazanie dzieciom w jaki sposób zarządza się odpadami; • wycieczka wokół szkoły „polowanie na śmiecia" -­‐ podczas spaceru dzieci zostaną poproszone o obserwowanie okolicy i „polowanie” na porzucone śmieci i dzikie wysypiska; • „śniadanie na trawie” – te zajęcia mogą być zorganizowane na podwórku szkolnym. Dzieci zostaną zaproszone na drugie śniadanie. Wcześniej będą poproszone o przyniesienie o talerzy, sztućców z domu. Śniadanie może być początkiem dyskusji, jak można unikać wytwarzania odpadów w codziennym życiu. Gimnazjum I Lekcja ●
definicja odpadu; ●
„cykl życia odpadu” (plansze, „ekologiczny zegar” -­‐ pokazujący czas rozkładu kilku rodzajów odpadów); ●
wpływ odpadów na środowisko – odpowiedzialność zanieczyszczających środowisko, ekologiczne i środowiskowe problemy związane z odpadami; ●
zasada 3R -­‐ redukcji, ponownego wykorzystania, recyklingu odpadów; ●
recykling i segregacja. II Warsztaty ●
segregacja odpadów – „co do którego kosza” (segregacja odpadów do prawdziwych kontenerów wykonana przez uczniów); ●
quiz na temat segregacji i recyklingu; ● „malowanie toreb -­‐ zrób własną wyjątkową torbę na zakupy” – zadanie na celu promować torby wielokrotnego użytku zamiast jednorazowych plastikowych „reklamówek”. III Zajęcia terenowe • wycieczka do lokalnej sortowani lub wysypiska śmieci -­‐ celem zajęć jest pokazanie dzieciom w jaki sposób zarządza się odpadami; • „śniadanie na trawie” – te zajęcia mogą być zorganizowane na podwórku szkolnym. Uczniowie zostaną zaproszeni na drugie śniadanie. Wcześniej będą poproszeni o przyniesienie o talerzy, sztućców z domu. Śniadanie może być początkiem dyskusji, jak można unikać wytwarzania odpadów w codziennym życiu. IV Konkurs Uczniowie mogą rywalizować w zbieraniu makulatury, zużytych baterii, butelek PET i wymieniać je na ekogadżety. Liceum I Lekcja ●
definicja odpadu; ●
„cykl życia odpadu” (plansze, „ekologiczny zegar” -­‐ pokazujący czas rozkładu kilku rodzajów odpadów); ●
wpływ odpadów na środowisko – odpowiedzialność zanieczyszczających środowisko, ekologiczne i środowiskowe problemy związane z odpadami (moderowana dyskusja); ●
zasada 3R -­‐ redukcji, ponownego wykorzystania, recyklingu odpadów; ●
recykling i segregacja. II Warsztaty ●
segregacja odpadów – „co do którego kosza?” (segregacja odpadów do prawdziwych kontenerów wykonana przez uczniów); ●
quiz na temat segregacji i recyklingu; ● „malowanie toreb -­‐ zrób własną wyjątkową torbę na zakupy” – zadanie na celu promować torby wielokrotnego użytku zamiast jednorazowych plastikowych „reklamówek”. ● szkolna debata – „Jakie są problemy z recyklingiem w Twojej gminie?” III Zajęcia terenowe ● wycieczka do lokalnej sortowani lub wysypiska śmieci -­‐ celem zajęć jest pokazanie dzieciom w jaki sposób zarządza się odpadami; ● gra terenowa „Strażnicy 3R”-­‐ gra odbywa się w terenie. Polega na rozwiązywaniu w punktach kontrolnych zadań związanych z zasadą 3R, podczas przemieszczania się na oznaczonym obszarze. Niektóre z zadań mogą być związane z segregacją odpadów (punkty przy kontenerach do segregowanych odpadów), podejmowaniem decyzji w sklepie (jaki produkt wybrać by nie produkować zbyt dużo odpadów), rozwiązywanie rebusów itd. IV Konkursy ● Uczniowie mogą rywalizować w zbieraniu makulatury, zużytych baterii, butelek PET i wymieniać je na Eko-­‐gadżety. ● Konkurs literacki: „Mój pomysł na organizacje recyklingu w moim domu/gminie” W edukacji i promocji recyklingu wśród dzieci bardzo ważne jest, aby podjęte działania były długoterminowe i różnorodne. Pojedyncze wykłady nie wystarczą, aby się zaszczepić u dzieci świadomość ekologiczną. Konieczne uczenie w praktyce, czasem poprzez zabawę. Jeżeli recykling nie będzie się wiązał z nudą i nieprzyjemnym obowiązkiem, szanse na utworzenie poprawnych zachowań w przyszłości na pewno wzrosną. 6.4 Dorośli mieszkańcy Dorośli mieszkańcy stanowią ważną grupę docelową, głównie dlatego, że są to ci, których działania mogą być odzwierciedlone w selekcji odpadów w krótkim okresie. Podnoszenie świadomości dorosłych i zmiany ich nawyków dotyczących ograniczania, właściwej segregacji i recyklingu odpadów można zrobić na kilka sposobów. Niektóre z nich, które okazały się najbardziej skuteczne, to: „Okrągły stół” w oparciu o różne narzędzia Dla zwiększenia odpowiedzialności interesariuszy za dobro wspólne, odpowiedzialne użytkowanie i recykling, „okrągły stół” może być w społecznościach lokalnych skutecznym narzędziem, który może zwiększyć dostęp do informacji i partycypację społeczną w podejmowaniu decyzji dotyczących gospodarki odpadami i ochrony środowiska. „Okrągły stół” może być używany jako dobra metoda poprzedzająca rozpoczęcie nowych programów odpowiedniej gospodarki odpadami. Można to osiągnąć w prostszy sposób, jeśli narzędzia współpracy były już zastosowane (np. metoda Kompas ISIS – opierająca się o podejście systemowe). „Okrągły stół” może ułatwić również włączenie programów gospodarki odpadami do nowych planów rozwoju. Kampania „od drzwi do drzwi” „Od drzwi do drzwi” jest bezpośrednią metodą marketingową realizowaną za pomocą kontaktu „twarzą w twarz” z mieszkańcami przed ich własnym domem. Może to być bardzo skuteczna metoda zwiększenia działań na rzecz recyklingu w gospodarstwie domowym. Kampania „od drzwi do drzwi” może podnieść świadomość mieszkańców o potrzebie redukcji ilości produkowanych odpadów, możliwościach ponownego ich wykorzystania i recyklingu, może zachęcić do działania, dostarczyć dodatkowych informacji o zanieczyszczeniach. Ponieważ informacja jest przekazywana poprzez bezpośredni kontakt, łatwiej jest zebrać dodatkowe informacje i opinie mieszkańców na temat aktualnej gospodarki odpadami w ich społeczności. Wykazano, że tego rodzaju kampanie mogą prowadzić do zwiększenia uczestnictwa w recyklingu, jak również przynieść zmniejszenie wytwarzania odpadów. Kampania „Od drzwi do drzwi” idealnie nadaje się do małych miast / wsi o dużym zagęszczeniu zabudowy, gdzie odległości między gospodarstwami domowymi są ograniczone. Kampania „Śmieć to pieniądz”, „Zapakuj swój lunch” Kampanie mogą realizować wiele tematów, przekazywanych wiadomości i haseł. Może to przyciągnąć uwagę ludzi, jeśli zostaną one połączone z praktyką lub bezpośrednimi korzyściami. Na przykład dobrym pomysłem może być kampania na rzecz zmniejszenia wydatków domu -­‐ poprzez zmniejszenie odpadów produkowanych w gospodarstwie i opłaty za wywóz śmieci. Może to być bardzo przydatne przy promowaniu sposobów planowania posiłków, list zakupów i innowacyjnych sposobów na wykorzystanie resztek. Ilość odpadów zostanie zmniejszona, zasoby oszczędzone, a więcej pieniędzy pozostanie w kieszeniach ludzi. (patrz: Załącznik -­‐ Przykłady Dobrych praktyk 1,5). Imprezy rodzinne (pikniki, gry) Dorośli mogą być zaangażowani w działania edukacyjne całymi rodzinami np. poprzez uczestnictwo w grach edukacyjnych (np. gra „Wrzuć śmiecia d odpowiedniego pojemnika” – wygrana rodzina otrzymuje drobne gadżety, prezenty). Takie zabawy nie tylko podnoszą świadomość, ale są również praktyczną nauką sortowania śmieci. Rodziny mogą być również poproszone o przyniesienie talerzy i kubków wielokrotnego użytku na piknik by promować zasadę ograniczania odpadów i slogan, że śmieci to pieniądze. Imprezy publiczne – koncerty, wystawy (Tydzień mody, wystawa rzeczy niepotrzebnych), Rekopol współpracując z wielkimi organizatorami imprez masowych może zachęcić ich do uwzględniania działań związanych ze zbieraniem i sortowaniem odpadów, przez co niniejsze firmy mogą zbudować swój wizerunek odpowiedzialnej, opartej na zrównoważonym rozwoju firmy. Do obsługi tych imprez mogą być zaproszone tylko firmy używające materiałów wielokrotnego użytku lub podlegających recyklingowi. Można również wprowadzić zachęty w postaci gadżetów dla osób, które włożą śmieci do odpowiednich pojemników (np. jeden długopis podlegający recyklingowi za poprawną segregację 5 kubków czy talerzy). Jedną z imprez masowych może być wydarzenie promujące zasady: redukuj, wykorzystuj ponownie, recyklinguj odpady -­‐ np. poprzez wystawę rzeczy niepotrzebnych, wystawę mody, na której młodzi projektanci/ studenci będą zaproszeni do zaprojektowania produktów z odpadów, materiałów, które można poddać recyklingowi. 6.5 Firmy Istotne by zidentyfikować firmy, z którymi Rekopol może współpracować w zakresie promocji ograniczenia, ponownego wykorzystania i recyklingu odpadów w małych miastach. Mogą to być np. firmy zbierające odpady, firmy wykorzystujące odpady do tworzenia nowych produktów, firmy oraz wszystkie firmy generalnie działające w danym mieście. Każda z nich powinna powinno dobrać się inną strategię odpowiadającą im zrównoważonym interesom. Lokalne firmy zbierające odpady Lokalne władze i firmy zbierające odpady współpracują przy wdrażaniu w danej miejscowości systemu zarządzana odpadami zgodnego z prawem. Czasami, szczególnie w przypadku małych miast, infrastruktura związana ze zbiórką odpadów podlegających recyklingowi jest niewystarczająca. Jednym z najczęstszych niedostatków jest fakt, że pojemniki na posegregowane odpady znajdują się zbyt daleko od gospodarstw domowych. Powoduje to niższą chęć do sortowania. Każde gospodarstwo powinno mieć dostęp pojemników w odległości nie większej niż 500 m. Doświadczenia innych miast i krajów potwierdzają, że wprowadzenie tej zasady znacząco podwyższa ilość sortowanych odpadów. Ponadto tam, gdzie domy jednorodzinne są najbardziej rozpowszechnioną formą zabudowy, powinno się wdrożyć bezpośredni system zbierania odpadów z każdego gospodarstwa domowego. Należy także podkreślić kwestie wprowadzenia zachęt ekonomicznych dla osób segregujących śmieci. Mieszkańcy powinni czuć pozytywny efekt ich dodatkowego wysiłku. Powszechnie akceptowanym rozwiązaniem jest redukcja opłat dla osób, które znacznie zmniejszają ilość swoich odpadów lub segregują swoje. Niestety obecnie, w niektórych polskich miastach wciąż obowiązuje ryczałt (uśredniona opłata, taka sama dla wszystkich), który nie motywuje do sortowania odpadów. Zaangażowanie innych firm Zaangażowanie lokalnych firm może przełożyć się na obniżenie kosztów realizacji projektu. Lokalne sklepy i supermarkety mogą dystrybuować ulotki, prowadzić gry i konkursy np. rozdając kupony osobom przynoszącym butelki lub plastikowe opakowania. Kupony mogą być później zamieniane na drobne prezenty, promujące idee recyklingu i ponownego wykorzystania odpadów. W zamian Rekopol, może przeprowadzić dla pracowników i menadżerów tych firm warsztaty edukacyjne na temat zasady 3R. Działania edukacyjne mogą uwzględnić nowe narzędzia zarządzania ograniczające ilość odpadów np. poprzez wdrożenie „zielonych zakupów” opartych na kryteriach zobowiązujących dostawców do ograniczania ilość odpadów, stosowania podlegającym odzyskowi elementów składowych, itp. Działania edukacyjne mogą również zaznajomić firmy z tak innowacyjnym podejściem jak tworzenie sieci współpracy różnych podmiotów opartej na wzajemnym wykorzystaniu swoich odpadów i produktów ubocznych. Jako uzupełnienie działalności edukacyjnej Rekopol może zaoferować nowy certyfikat, który odnosi się nie tylko do recyklingu, ale również bierze pod uwagę te wysiłki, które są związane z redukcją ilości odpadów. Ten certyfikat może przynieść dodatkowe dochody dla Organizacji Rekopol, a także przyczynić do promocji oznakowania ekologicznego wśród firm. Zaświadczenia te nie powinny być zbyt drogie, tak by były dostępne również dla małych i średnich przedsiębiorstw. Co więcej, ponieważ Rekopol ma wielu partnerów tak w Polsce jak i za granicą, więc ta sieć kontaktów może być wykorzystana do promocji dobrych praktyk wśród firm, które pomogą im spełniać wymagania nałożone przez UE w zakresie gospodarki odpadami.
7.Oczekiwane rezultaty 1. Zmniejszenie o 10% całkowitej ilości odpadów -­‐ wskaźnik: masa śmieci wytworzonych przez całą społeczność miesięcznie przed i po zakończeniu realizacji projektu (po 12 miesiącach); 2. Wzrost o 10% ilości posortowanych odpadów -­‐ wskaźnik: masa posortowanych odpadów przed i po projekcie; 3. Zwiększenie liczby pojemników na posortowane odpady do 1 pojemnika na 10 gospodarstw domowych -­‐ wskaźnik: liczba pojemników na posortowane odpady przed i po projekcie; 4. Zmniejszenie dystansu potrzebnego do dotarcia do miejsca wystawienia pojemników na posortowane odpady do maksymalnie 500 m -­‐ wskaźnik: średni dystans do miejsca selektywnej zbiórki odpadów przed i po projekcie; 5. Wyższa świadomość mieszkańców na temat zasady 3R -­‐ wskaźnik: masa posortowanych odpadów i całkowita masa odpadów przed i po projekcie; 6. Zmiana nawyków konsumpcyjnych mieszkańców oraz nawyków związanych z gospodarowaniem odpadami -­‐ wskaźnik: masa posortowanych odpadów i całkowita masa odpadów przed i po projekcie; 8. Monitoring i ewaluacja W projekcie założono miesięczny system monitoringu. Każdego miesiąca firma zbierająca odpady będzie podawała całkowitą masę odpadów zebraną w tej społeczności oraz ilość odpadów posortowanych. Będzie także monitorowała jakość sortowanych śmieci – to czy mieszkańcy poprawnie wybierają pojemnik dla danego typu odpadów podlegających recyklingowi. Firma będzie mogła ogólnie opisać stan posortowanych odpadów w 3 stopniowej skali – źle posortowane (0-­‐
40% śmieci jest poprawnie posortowanych, dobrze posortowane (41-­‐70%), bardzo dobrze posortowane (70-­‐100%)). Dzięki temu będzie możliwe sprawdzenie czy i jak działania projektowe wpływają na zachowanie mieszkańców związane z sortowaniem śmieci, czy kampania uświadamiająca rzeczywiście zmienia ich nawyki. W ten sposób będzie można zebrać dane do pomiaru rezultatów nr 1, 2, 5 i 6. Będzie także przeprowadzona ankieta wśród uczniów w celu zbadania ich opinii na temat warsztatów, czy były dla nich użyteczne, ciekawe – dzięki temu będzie można sprawdzić czy zastosowane metody zostały właściwie dobrane do tej grupy docelowej. Badanie sprawdzi również poziom świadomości uczniów w kontekście zasady 3R oraz czy uczniowie deklarują zmianę swoich nawyków związanych z konsumpcją i pozbywaniem się odpadów. Ankieta będzie przeprowadzona na początku projektu (tylko pomiar poziomu świadomości) i po zakończeniu projektu (wszystkie wymienione powyżej aspekty). Zostaną również przeprowadzone indywidualne wywiady z dorosłymi przedstawicielami różnych grup docelowych (nauczycielami, przedstawicielami władz lokalnych, rodzicami dzieci, itp.) w celu sprawdzenia ich deklarowanej zmiany zachowania oraz w celu sprawdzenia czy zrealizowane imprezy i inne działania były dla nich interesujące. Dane z ankiet oraz z wywiadów będą wykorzystane do zmierzenia poziomu realizacji rezultatów nr 5 i 6 -­‐ dzięki temu będzie możliwe porównanie, co zapytane osoby deklarują a jak zachowują się w rzeczywistości (na podstawie ilości odpadów, w tym odpadów posortowanych). Na koniec projektu zostanie także zweryfikowana ilość pojemników na posegregowane odpady w relacji do ilości gospodarstw domowych w mieście (rezultat nr 3). Długość drogi do miejsca gdzie pojemniki na posortowane śmieci są wystawione (rezultat nr 4), będzie mierzona izochronami. 9. Wnioski Sprawna realizacja projektu może być zagwarantowana dzięki stworzeniu nieformalnego partnerstwa wszystkich lokalnych interesariuszy zaangażowanych we wdrożenie projektu. Ich przedstawiciele mogą spotykać się np. co 3 miesiące w celu wymiany opinii, by poinformować się wzajemnie o postępie w realizacji działań, by przedyskutować bariery i problemy, jeśli takowe się pojawią. Raport wyróżnia cztery różne grupy docelowe takie jak lokalne media, szkoły, rodziny i firmy oraz sugeruje zróżnicowane działania, dostosowane tak by promować koncepcje 3R wśród każdej z grup. Ważne jest by przygotować ciągłość działań, które są dopasowane do potrzeb i możliwości każdej z grup docelowych. Według analizy, zaangażowanie lokalnych mediów oraz wpływowych osób takich jak ksiądz czy polityk może zbudować mocne fundamenty pod przeprowadzenie kampanii. Ci kluczowi aktorzy mogą podnieść świadomość mieszkańców i zwiększyć ich wrażliwość na przekaz związany z gospodarowaniem odpadami. Te kanały komunikacji mogą zostać wykorzystane przy niskim poziomie nakładów finansowych i dać dobrą podstawę pod dalsze etapy projektu. Sugerowane warsztaty powinny być prowadzone regularnie w stałych odstępach czasowych. Kolejnym czynnikiem sukcesu jest prowadzenie długoterminowych działań, ponieważ prawdziwa zmiana może być wdrożona tylko przez ciągłe uczenie i powtarzanie, tak by utrwalić nowe wzorce zachowań. Jedna impreza nie będzie równie owocna – nowe umiejętności, jeśli nie są ćwiczone, nie zostają wprowadzone w życie, a ostatecznie zanikają. Zaangażowanie firm w kampanię jest ważne w celu obniżenia kosztów całego przedsięwzięcia. Część działań może być przeprowadzona przez nie – wewnątrz firmy, dzięki czemu będą mogły zbudować partnerstwo z lokalnymi interesariuszami. Na końcu należy także zaznaczyć, iż wszystkie działania będą bezcelowe, jeśli infrastruktura do segregacji odpadów nie zostanie poprawiona. Bez łatwego dostępu do pojemników na posortowane odpady, mieszkańcy nie zmienią swoich nawyków. Tabela 5. Harmonogram działań Miesiąc Działanie Ustanowienie partnerstwa/ współpracy z lokalnymi władzami, firmami zbierającymi odpady, szkołami, itp. Spotkania partnerstwa Okrągły stół, spotkania z różnymi grupami interesariuszy Sprawdzenie, gdzie należ ustawić dodatkowe pojemniki na posortowane odpady Dostarczenie większej ilości pojemników na posortowane odpady Wprowadzenie upustu dla mieszkańców, którzy sortują swoje odpady Warsztaty dla nauczycieli Warsztaty dla uczniów Konkursy dla uczniów Zajęcia na otwartym powietrzu dla dzieci Kampania od drzwi do drzwi 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Kto jest odpowiedzialny za dane zadanie? Rekopol Rekopol z partnerami Rekopol Firma zbierająca odpady Kampania społeczna „Odpady to pieniądze”, “Weź ze sobą lunch” Imprezy rodzinne (pikniki, gry) Imprezy publiczne – koncerty, wystawy (Tydzień mody, wystawa rzeczy niepotrzebnych). Warsztaty dla pracowników oraz menadżerów lokalnych firm Monitoring ilości odpadów, w tym posortowanych śmieci Monitoring: ankieta wśród uczniów Monitoring: wywiady Firma zbierająca odpady Firma zbierająca odpady Rekopol Nauczyciele i Rekopol Szkoły we współpracy z Rekopolem Szkoły we współpracy z Rekopolem Lokalne organizacje pozarządowe wsparciem Rekopolu Lokalne organizacje pozarządowe wsparciem Rekopolu Rekopol wraz z innymi partnerami Rekopol wraz z innymi partnerami Rekopol Firma zbierająca odpady Rekopol Rekopol ze ze Załącznik. Dobre praktyki z zakresu edukacji 3R i odzysku opadów. Grupa docelowa Tytuł projektu Rezultaty Uczniowie Weź ze sobą bezodpadowy lunch. Agencja Ochrony Środowiska USA stworzyła plakat mający pomóc studentom w nauczeniu się http://www.epa.gov/osw/
jak stosować zasady „reduce, reuse i recycle” (redukuj, ponownie wykorzystaj, poddaj education/lunch.htm recyklingowi) w odniesieniu do szkolnych lunchy. Plakaty mogły być wyeksponowane w ich klasie jak i na terenie całej szkoły. Na stronie programu można znaleźć też informacje jak zorganizować Dzień z lunchem Bez odpadów w swojej szkole. Uczniowie „Rady na odpady czyli wybrane sposoby radzenia sobie z odpadami” Publikacja jest adresowana do pracowników młodzieżowych, nauczycieli, facylitatorów i członków Ekoklubów, którzy chcą rozwijać działania w zakresie edukacji i informacji na temat zarządzania odpadami. Czytelnik znajdzie w podręczniku dokładne informacje na temat tego, jak powstają śmieci, po co je segregować, co można wytworzyć z poszczególnych typów odpadów, jak przeprowadzić ciekawe zajęcia na temat śmieci i ich segregacji. Podręcznik został opracowany, jako materiał edukacyjny w ramach projektu realizowanego przez Centrum Promocji i Rozwoju Inicjatyw Obywatelskich OPUS pod tytułem „Śmieć – czy na pewno do śmieci?” Uczniowie Gry on-­‐line Gry fleszowe są bardzo popularne wśród dzieci. Poprzez zabawę dzieci mogą zdobywać http://www.epa.gov/osw/
wiedzę związaną z recyklingiem. education/kids/games/bin
game2/index.html Uczniowie, Akademia 3R nauczyciele Projekt zrealizowany przez Polską Zieloną Sieć we współpracy z Ośrodkiem Działań Ekologicznych "Źródła"; działaniami objął 180 klas z 10 województw w Polsce. Celem Akademii 3R było: -­‐ edukacja ekologiczna i obywatelska uczniów, nauczycieli i innych pracowników szkoły w zakresie brania odpowiedzialności za odpady; -­‐ wzrost aktywności dzieci i młodzieży, ich nauczycieli oraz personel szkolnego poprzez podejmowanie konkretnych ekologicznych i konsumenckich działań swojej lokalnej społeczności, zgodnie z zasadami 3R: reduce, reuse i recycle (ograniczanie, ponowne Link http://www.slideshare.net
/CentrumOPUS/centrum-­‐
opus-­‐ekokluby-­‐rady-­‐na-­‐
odpady www.ekonsument.pl/akad
emia3r Report for Rekopol : Promotion and dissemination of waste segregation in small towns wykorzystanie, recykling odpadów). Projekt zawierał: warsztaty materiały edukacyjne z konspektami zajęć, opisy gier edukacyjnych, itp. dla nauczycieli; 3 tablice edukacyjne nt. zasad 3R; warsztaty i konkursy dla uczniów; edukacyjne gry on -­‐ line; ulotki i gadżety. Uczniowie, „Zielony Kraków, Głównym celem projektu jest wdrożenie edukacyjnych i informacyjnych działań nt. nauczyciel, lepsze Życie. gospodarowania odpadami, skierowanych do mieszkańców Krakowa. W ramach projektu rodziny zrealizowano wiele akcji, w tym: -­‐ prezentacje i szkolenia w szkołach; -­‐ konferencje i seminaria; -­‐ imprezy masowe; -­‐ wystawy tematyczne; -­‐ wizyty studyjne; -­‐ działania promocyjne; -­‐ konkursy dla dzieci i młodzieży. Rodziny Kampania „Kocham jedzenie, nienawidzę odpadów” Jest to program sponsorowany przez rząd brytyjski w celu podniesienia świadomości http://www.lovefoodhate
w zakresie konieczności redukcji odpadów będącymi resztkami jedzenia. Program dostarczał waste.com/ prostych pomysłów na właściwe planowanie posiłków, zapewnił nawet listę przepisów i odnoszącą się do niej stosowną listą zakupów na okres dwóch tygodni. Firmy Zbieraj punkty Klienci dostają kartę i zdobywają punkty np. za używanie toreb wielokrotnego użytku, http://www.tesco.com/gr
z Zieloną Kartą recykling telefonów komórkowych, wkładów do drukarek atramentowych, puszek eenerliving/go_greener/gr
Klubowicza. aluminiowych. een_money_savers/collect
_green_clubcard_points.p
age? http://www.ekocentrum.k
rakow.pl/1,CzystyKrakowL
epszeZycie.html Report for Rekopol : Promotion and dissemination of waste segregation in small towns Firmy Symbioza – współdzielenie zasobów przemysłowych. Symbioza oznacza współistnienie odmiennych organizmów, w której obie strony czerpią http://www.symbiosis.dk/i
wzajemne korzyści. W tym kontekście, termin ten stosuje się do współpracy przemysłowej w ndustrial-­‐symbiosis.aspx Kalundborg między liczną grupą firm a Miastem Kalundborg. W układzie tym wszystkie podmioty wykorzystują wzajemnie swoje odpady i produkty uboczne. Firmy AXELKI na zielono, czyli tygodniowy rozkład jazdy. Długoterminowy projekt składający się z kilku etapów: -­‐ wprowadzenia w firmie papieru ekologicznego, -­‐ konkursy dla pracowników z nagrodami (np. dla zbierających stare telefony komórkowe), -­‐ projekty graficzne o tematyce ekologicznej, -­‐ eko-­‐tydzień pod hasłem „AXELKI na zielono, czyli tygodniowy rozkład jazdy”. Jest to zestaw kreskówek, w których wystąpili w ramach wolontariatu pracownicy firmy. Każda kreskówka przedstawia jeden z ekologicznych aspektów życia naszych pracowników, od oszczędzania energii w biurze, przez podwożenie się wzajemne do pracy, uprawianie sportu dla zdrowia, na zrównoważonym podejściu do papieru skończywszy. Mierzalne rezultaty. Są to m.in. rosnące wskaźniki zużycia papieru z recyklingu nad drzewnym odpowiednikiem, doroczny wzrost liczby pracowników przyjeżdżających do pracy na rowerze, ilość zebranych dobrowolnie elektro śmieci, a także udział wielu chętnych w konkursach graficznych oraz ideowych (w których nagrodami są między innymi gadżety ekologiczne). Gmina Zintegrowany system zarządzania odpadami w Västeras Väteras osiągnęło duży progres w lokalnym zarządzaniu odpadami. Najlepszym dowodem na http://sendzimir.org.pl/im
to jest fakt, że jedynie od 4% do 5% odpadów stałych jest obecnie składowana na wysypisku. ages/ZR_2/2_PL.pdf Firma zajmująca się gospodarowaniem odpadami świadczy usługi dla 140,000 mieszkańców. Jednym z jej elementów jest stacja biopaliw przetwarzająca odpady organiczna w paliwo. Stacja pozyskuje odpadki z restauracji i tym podobnych firm, i co również ważne, od indywidualnych gospodarstw domowych poprzez system specjalnych biodegradowalnych toreb. Przetwarza się także trawę oraz inne rodzaje biomasy dostarczane przez rolników. http://www.ringieraxelspri
nger.pl/artykuly,inicjatywy
-­‐ekologiczne,1474,1.html http://www.mos.gov.pl/ar
tykul/2998_akcja_edukacy
jna_firmy_axel_springer_p
olska/10789_akcja_eduka
cyjna_firmy_axel_springer
_polska.html