Autor: Tomasz Gajewski ARKTYCZNA OFENSYWA ROSJI 27

Autor: Tomasz Gajewski
ARKTYCZNA OFENSYWA ROSJI
27 kwietnia po 40 latach podpisano umowę kończącą rosyjsko-norweski spór o granicę na
Morzu Barentsa. Dysputa na temat delimitacji tego waŜnego akwenu była tylko jednym
z elementów skomplikowanej sieci sporów w coraz uboŜszej w lód Arktyce, w której
naprzeciw siebie stanęli tradycyjni sojusznicy a dawni, zimnowojenni wrogowie łączą się
taktycznymi sojuszami. Wszystko dzieje się w regionie, który ze względu na
prawdopodobnie wielkie bogactwo surowców energetycznych oraz na moŜliwość
otwarcia dla Ŝeglugi handlowej nowych, atrakcyjnych szlaków, zyskuje coraz większe
znaczenie w skali globalnej. Arktyka jest przy tym obszarem mniej znanym
niŜ planeta Mars, której relatywnie dokładnymi mapami juŜ dysponujemy.
Rosję moŜemy uznać za państwo, które rozpoczęło „wyścig po Arktykę”. W 2007 roku
ekspedycja zamontowała flagę rosyjską na dnie Oceanu Lodowatego, dokładnie pod Biegunem
Północnym. Moskwa zamanifestowała tym samym swoje roszczenia do bogatych obszarów
Dalekiej Północy. Działania Rosji spotkały się oczywiście z dezaprobującą reakcją pozostałych
państw arktycznych. Rosjanie podjęli się takŜe próby dowiedzenia, Ŝe Grzbiet Łomonosowa jest
naturalnym przedłuŜeniem szelfu kontynentalnego ich państwa. To tylko niektóre przykłady
nastawionej ofensywnie polityki rosyjskiej. Na wzrost, czy moŜe raczej na utrwalenie asertywności
Moskwy, składają się takŜe inne działania – między innymi wznowienie patroli bombowców
strategicznych, które regularnie naruszają przestrzeń powietrzną Norwegii, waŜnego kraju
członkowskiego NATO.
Stosunki między Moskwą a Oslo w strefie arktycznej są bardzo delikatnie. Oba państwa unikają
powaŜnego pogorszenia relacji ze względu na szerokie moŜliwości współpracy w ewentualnym
pozyskiwaniu zasobów surowcowych Arktyki. Mimo napięć związanych z rosyjskimi
demonstracjami siły na Morzu Barentsa i reakcjami Sojuszu Północnoatlantyckiego, Moskwę
i Oslo łączą wspólne interesy na Dalekiej Północy. O ile do tej pory istniała powaŜna przeszkoda
w kooperacji między oboma państwami, to po zawarciu umowy delimitacyjnej nie ma juŜ
powaŜniejszych problemów, które by je dzieliły. Prezydent Dmitrij Miedwiediew oświadczył
podczas spotkania z norweskim premierem Jensem Stoltenbergiem w Oslo, Ŝe ścisłe
współdziałanie obu krajów jest czymś bardzo pozytywnym.
Warto przyglądać się silnemu rosyjskiemu zaangaŜowaniu w tym coraz waŜniejszym dla świata
regionie. Rosjanie uznali Arktykę za swoją przyszłą bazę surowcową, dzięki której będą mogli
utrwalić swoją pozycję jako jednego z liderów na rynku energetycznym. Arktyka zajmuje bardzo
waŜne miejsce w rosyjskiej strategii polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. W dokumencie
noszącym nazwę Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Federacji Rosyjskiej do 2020 roku,
Moskwa mocno akcentuje kwestie energetyczne. W kontekście postrzegania Arktyki jako
„surowcowego zaplecza”, moŜemy spodziewać się aktywnych działań Moskwy na rzecz
kreowania poŜądanej rzeczywistości w regionie.
Rosja zamierza sformować specjalną, przeznaczoną do działań na Dalekiej Północy wojskową
grupę operacyjną.Roskosmospracuje takŜe nad systemem Arktika, w ramach którego
w przestrzeni kosmicznej znajdą się satelity monitorujące Ŝeglugę, ruch powietrzny i pogodę
w regionie. Wzrost zainteresowania Arktyką oznacza takŜe zwiększenie wydatków na
infrastrukturę rosyjskiego północnego wybrzeŜa. Niezbędne będzie poprawienie jakości lotnisk,
portów oraz stworzenie instalacji o charakterze ratunkowym, które okaŜą się niezbędne
w związku ze wzmoŜonym ruchem morskim.
Nie ulega wątpliwości, Ŝe Rosjanie chcą zyskać finansowo na złoŜach swojego arktycznego szelfu.
Jak podaje strona internetowa Barents Observer, dowództwo rosyjskiej marynarki wyraziło gotowość
odtajnienia tajnych map tylko po to, Ŝeby jak najszybciej ustalić dokładne granice rosyjskiego
szelfu. Koszty eksploatowania tegoŜ szelfu są jednak kolosalne. Według szefa Rosnieftu Siergieja
Bogdanczikowa, arktyczne złoŜa wymagają inwestycji o wartości ponad 2,5 biliona dolarów do
2050 roku.
Mimo wcześniejszych oświadczeń mówiących, Ŝe złoŜa rosyjskiej Arktyki są własnością państwa,
Rosjanie coraz głośniej mówią o liberalizacji dostępu do tego obszaru. Prywatne
przedsiębiorstwa, przede wszystkim zagraniczne, będzie dla Rosji niezbędny do podjęcia
eksploatacji surowców energetycznych. Najbardziej zaawansowane technicznie są właśnie firmy
norweskie. Rosjanie tworzą solidną podstawę pod przyszłą ekspansję. Arktyczna polityka Rosji
jest kombinacją działań ekonomicznych i wojskowych. Umowa z Norwegią jest dowodem
pragmatyzmu rosyjskich elit w kwestii polityki północnej. Oczywiście konflikt z Norwegią to nie
jedyny spór międzynarodowy, jaki Rosja toczy się na tym obszarze. Moskwa ma i będzie miała
powaŜne problemy z „okiełznaniem” Arktyki. Jej polityka jest jednak bardzo zdecydowana
i stawia raczej na działanie niŜ reagowanie na posunięcia innych graczy. NaleŜy bacznie
przyglądać się Dalekiej Północy nie tylko ze względu na politykę rosyjską. śywotne interesy
tym regionie mają takŜe Unia Europejska, Stany Zjednoczone i Kanada. Oznacza to, Ŝe
temperatura stosunków w regionie będzie rosła szybciej niŜ topnieje arktyczny lód.
ŚWIAT NA WSKROŚ – RADIO KIELCE 2010