składowisko odpadów komunalnych barycz w krakowie

składowisko odpadów komunalnych barycz w krakowie

Krystyna Flak i Henryk Kultys
Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania
Spółka z o.o. w Krakowie
SKŁADOWISKO ODPADÓW KOMUNALNYCH
BARYCZ W KRAKOWIE
DOŚWIADCZENIA WYNIKAJĄCE Z EKSPLOATACJI
Składowisko odpadów komunalnych Barycz to obszar o powierzchni około 36 ha podzielony
na III etapy; pierwszy o powierzchni około 12,5 ha zrekultywowany, drugi o powierzchni
około 13 ha aktualnie eksploatowany i III etap o powierzchni około 11 ha, którego budowa
rozpoczęła się w czerwcu 2003 roku.
ul. Krzem
ieniecka
Składowisko odpadów komunalnych Barycz w Krakowie jest miejscem składowania
odpadów komunalnych dla miast Krakowa i Wieliczki oraz gmin powiatu krakowskiego.
Ustalona w latach 70-tych lokalizacja składowiska była wynikiem porozumienia pomiędzy
Kopalnią Soli w Wieliczce, na której spoczywał obowiązek zrekultywowania terenów
zdegradowanych podczas eksploatacji kopalni, a Miejskim Przedsiębiorstwem Oczyszczania
w Krakowie poszukującym miejsca na składowanie odpadów komunalnych. Uzgodniono, że
powstałe podczas eksploatacji kopalni soli zapadliska zostaną wypełnione odpadami
komunalnymi. Całość terenu przeznaczonego pod ten cel została podzielona na trzy etapy i w
roku 1974 przystąpiono do składowania odpadów na terenie I etapu przesuwając się w
kolejnych latach na zachód.
W tym czasie eksploatacja składowiska (podobnie jak eksploatacja tego typu obiektów w
całej Polsce) polegała wyłącznie na deponowaniu przywożonych odpadów w zgłębieniach
terenowych, co w przypadku składowiska Barycz stwarzało ogromna uciążliwość dla
mieszkańców tego rejonu. W roku 1991 okoliczni mieszkańcy założyli komitet protestacyjny
i stosując różnego rodzaju metody z blokadą składowiska włącznie żądali od władz Miasta
Krakowa jego zamknięcia. W wyniku zawartego porozumienia protestujący mieszkańcy
1
wyrazili zgodę na dalsze składowanie odpadów pod warunkiem zrealizowania całego szeregu
postulatów.
Realizując te postulaty w roku 1992 zakończona została eksploatacja pierwszego etapu i
pierwszej części drugiego, a jego tereny o powierzchni około 12,5 ha zostały poddane
procesowi rekultywacji poprzez nawiezienie około 80 cm warstwy gliny i ziemi oraz obsianie
nasionami traw, a wokół składowiska decyzją Wydziału Ochrony Środowiska Urzędu
Wojewódzkiego ustanowiona została 500 m strefa ochronna. Decyzja powyższa
zobowiązywała Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania do przeprowadzenia odpowiednich
badań i opracowania projektu zagospodarowania strefy ochronnej wraz z planem
gospodarowania na gruntach w strefie. W roku 1992 rozpoczęte zostały prace związane z
założeniem pasa zieleni wysokiej wokół składowiska. Zmieniła się technologia deponowania
odpadów na składowisku. Od tego momentu czynione są starania w kierunku takiego
sterowania eksploatacją i rozwojem składowiska, aby jego uciążliwość była jak najmniejsza.
Z roku na rok poprawiała się estetyka składowiska. Kolejno budowane były obiekty
techniczne; jak wagi samochodowe, automatyczne myjnie kół i podwozi samochodowych,
instalacje do odgazowania składowiska i zagospodarowania biogazu, zakładane były
piezometry do monitorowania wód podziemnych, wybudowany został budynek zaplecza
socjalnego.
Kolejne etapy rozwoju składowiska charakteryzują się wzrastającym stopniem zabezpieczenia
środowiska przed odpadami oraz zmniejszającą się uciążliwością dla otoczenia. Podczas gdy
rozwiązania techniczne I i II etapu składowiska były odzwierciedleniem braku szczegółowych
wymagań i przepisów prawnych dotyczących sposobów zabezpieczenia środowiska przed
składowanymi odpadami, to w przypadku III etapu rozwiązania projektowe oparte są na
ogólnych wymaganiach zawartych w ustawie o odpadach i praktyce oraz wytycznych
budowy składowisk komunalnych . Biorąc pod uwagę fakt, że budowa III etapu składowiska
wspófinansowana jest z Funduszu ISPA Unii Europejskiej projekt nawiązuje do wymagań
dyrektywy UE nr 1999/31/EG.
Wielkość, ukształtowanie i zagospodarowanie składowiska
Składowisko zlokalizowane jest na terenach Miasta Krakowa graniczących od wschodu z miastem
Wieliczka. Składowisko od strony południowej otoczone jest lasem, a od pozostałych stron pasem
zieleni izolacyjnej o szerokości od 35 do 80 m, którego zadaniem jest ograniczanie przedostawania się
ze składowiska hałasu i zapachów. Teren składowiska jest ogrodzony, a bramy wjazdowe dozorowane
przez dozór.
Główna droga dojazdowa do składowiska prowadzi od strony wschodniej; od ulicy Wielickiej poprzez
ulice Ochota, Kasztanowa, Sadowa i Krzemieniecka. Po wykonaniu prac modernizacyjnych ulicy
2
Kuryłowicza realizowanych w ramach aktualnie prowadzonej rozbudowy składowiska możliwy
będzie również dojazd do składowiska od strony zachodniej.
Po stronie północnej wzdłuż składowiska przepływa potok Malinówka, którego wody chronione są
przed zanieczyszczeniem ze strony składowiska; poprzez uszczelnienie koryta potoku na długości III
etapu i ujęcie ich w kolektor na wysokości II etapu.
Zarówno zrekultywowana jak i eksploatowana część składowiska posiada instalacje do odgazowania
złożonych odpadów. Składowisko odgazowywane jest systemem studni odgazowujących wierconych
wykonanych z rur perforowanych zakończonych głowicami oraz systemem perforowanych
rurociągów horyzontalnych. Na części zrekultywowanej w roku 1994 zabudowanych zostało 47 studni
odgazowujących z których biogaz poprzez rurociągi zbierające kierowany jest do stacji dmuchaw
biogazu. Na części eksploatowanej składowiska zainstalowanych zostało 21 studni odgazowujących, z
których każda oddzielnie połączona jest ze stacją zbiorczą biogazu. Po zamknięciu eksploatowanej
części składowiska wykonanych zostanie kolejnych 32 studni odgazowujących. Z części
eksploatowanej składowiska biogaz odbierany jest również poprzez system horyzontalnych
rurociągów perforowanych. Od roku 1998 zasysany przez ssawy (dmuchawy) biogaz kierowany jest
do bloków energetycznych, gdzie przetwarzany jest na energię elektryczną i cieplną. Na składowisku
zabudowane są trzy kontenerowe bloki energetyczne ( zespoły prądotwórcze ); dwa o mocy 250 kWh
i jeden o mocy 375 kWh. W przypadku awarii bloków biogaz kierowany jest do komory spalania.
Oddane do eksploatacji kontenerowe bloki energetyczne są instalacjami całkowicie
zautomatyzowanymi, bezobsługowymi. Produkowana w nich energia elektryczna po zaspokojeniu
potrzeb własnych składowiska jest sprzedawana do sieci zakładu energetycznego. Pozyskiwane przy
produkcji energii elektrycznej z biogazu ciepło służy do ogrzewania obiektów zaplecza składowiska i
potrzeb ciepłej wody użytkowej.
Energia elektryczna produkowana z pozyskiwanego biogazu ma zaspokoić potrzeby zakładu
segregacji odpadów komunalnych i kompostowni odpadów zielonych przewidzianych do
realizacji w ramach Projektu ISPA „Kraków; Gospodarka odpadami; Etap I”. Łączne
zapotrzebowanie na energię elektryczną określa się na około 360 kW.
Także ciepło uzyskiwane przy produkcji energii elektrycznej z biogazu będzie służyło dla
potrzeb zakładu segregacji przewidzianego do realizacji w ramach Projektu ISPA „Kraków;
Gospodarka odpadami; Etap I”.
3
Eksploatacja składowiska
Od roku 1992 dowożone na składowisko odpadów komunalnych Barycz deponowane są na II etapie.
Na wjeździe na składowisko zabudowane są dwie wagi samochodowe; wjazdowa i wyjazdowa, na
których ważone odpady są rejestrowane systemem komputerowym. Wjazd na składowisko jest
monitorowany systemem kamer telewizji przemysłowej. Wyjazd ze składowiska odbywa się
przez zainstalowane dwie automatyczne myjnie kół i podwozi samochodowych. Składowisko
jest czynne w godzinach od 630 do 1400 w miesiącach od października do końca marca , w
pozostałych miesiącach od 630 do 1800..
Od roku 1998 składowisko jest składowiskiem ponad poziomowym. Eksploatacja prowadzona jest
tarasowo poprzez wznoszenie kolejnych obwałowań ziemnych podtrzymujących złoża
odpadów i wypełnianie uzyskanej niecki odpadami. U podnóża obwałowań od strony
wewnętrznej zakładany jest drenaż odcieków wraz ze studzienkami sprowadzającymi odcieki do sieci
rowów odciekowych odprowadzających do
zbiornika skąd wywożone są samochodami
asenizacyjnymi do miejskiej oczyszczalni ścieków. W ramach rozbudowy składowiska wybudowane
zostanie połączenie kolektorowe pozwalające na bezpośrednie odprowadzanie odcieków do
oczyszczalni ścieków.
Deponowanie odpadów odbywa się na wydzielanych polach eksploatacyjnych o powierzchni
ok.300m2. Deponowane odpady są codziennie zagniatane kompaktorami typu BOMAG do
warstwy ok.2m, dezynfekowane wapnem chlorowanym i izolowane warstwą ziemi o grubości
ok. 20 - 25 cm lub pianką izolacyjną Plastsoil” ( wodny roztwór żywicy formaldehydowomocznikowej ). Średnie miesięczne zużycie ziemi do celów izolacyjnych wynosi około 5500
ton.
Wszystkie czynności wykonywane na składowisku są rejestrowane w książce raportów
dobowych. Na składowisku zatrudnionych jest 27 osób obsługi.
Monitoring środowiska
W rejonie składowiska od kilku prowadzony jest stały monitoring środowiska w zakresie :
- badań fizykochemicznych wód podziemnych i powierzchniowych
- badań mikrobiologicznych powietrza atmosferycznego i odorów
- badań powietrza glebowego na obecność metanu
- pomiarów natężenia hałasu
- pomiarów osiadania składowiska.
Wyniki badań monitoringowych są opracowywane w formie rocznych sprawozdań, z których
wynika, że:
1) składowisko odpadów komunalnych Barycz nie stanowi bezpośredniego
zagrożenia dla wód podziemnych, których jakość w całym tym terenie jest zła, co
należy wiązać z poprzednią eksploatacją tego terenu jako wydobywania soli
metodą ługowania, oraz brakiem kanalizacji w tym rejonie,
2) problemem na dzień dzisiejszy są odcieki ze składowiska, które zbierane z
zbiorniku i wywożone wozami asenizacyjnymi w okresach intensywnych opadów
atmosferycznych mogą stanowić zagrożenie dla wód potoku Malinówka. Stąd
wraz z budową III etapu przewidziane jest bezpośrednie odprowadzenie odcieków
do miejskiej oczyszczalni ścieków,
3) nie obserwuje się penetracji biogazu poza teren składowiska,
4) problem stanowią odory z którymi mamy do czynienia podczas eksploatacji
składowiska, które rozprzestrzeniają się poza teren składowiska z różnym
nasileniem w zależności od rzędnych wysokościowych deponowania odpadów, a
także od kierunku i prędkości wiatru,
4
5) ilości i zróżnicowanie mikroorganizmów w powietrzu atmosferycznych w rejonie
składowiska nie odbiega od ilości i ich rodzaju w innych rejonach, gdzie mamy do
czynienia z hodowlą zwierząt, uprawami rolnymi, a także ruchem
samochodowym.
Zamierzenia inwestycyjne związane ze składowiskiem odpadów komunalnych
Barycz
W 1999 roku Zarząd Miasta Krakowa postanowił skorzystać z jednej z inicjatyw krajów Unii
Europejskiej jaką jest Fundusz ISPA (Instrument of Structural Policies for PreAccesion )
podejmując w sierpniu uchwałę o złożeniu do Funduszu ISPA wniosku w sprawie
dofinansowania „Programu gospodarki odpadami komunalnymi w Gminie Kraków” .
W wyniku prowadzonych w pierwszej połowie 2000 roku negocjacji z przedstawicielami Unii
Europejskiej zrealizowanie przyjętego przez Radę Miasta Krakowa w roku 1998 „Programu
gospodarki odpadami w Gminie Kraków” podzielone zostało na dwie fazy .
Pierwsza faza przewiduje :
- rozbudowę składowiska odpadów komunalnych Barycz
- rozbudowę systemu selektywnej zbiórki odpadów i budowę zakładu Segregacji Barycz
- budowę kontenerowej ( mobilnej ) kompostowni odpadów zielonych Barycz
oraz opracowanie studium wykonalności dla II fazy „Programu ....” obejmującej budowę
zakładu termicznej utylizacji odpadów komunalnych , zagospodarowanie gruzu budowlanego
i odpadów niebezpiecznych pochodzących z gospodarstw domowych
Zadaniem drugiej fazy jest zrealizowanie zadań wynikających z w/w studium
wykonalności.
I faza Programu gospodarki odpadami w Gminie Kraków w zasadzie odzwierciedla
priorytety UE jeżeli chodzi o hierarchię odpadów, samowystarczalność itp.Dla pełnej
zgodności z tymi priorytetami konieczne będzie wdrożenie II fazy Programu.
W latach 1999 – 2000 przygotowany został wniosek o dofinansowanie pierwszej fazy
„Programu gospodarki odpadami”. Memorandum finansowe na realizację Projektu ISPA”
Kraków; gospodarka odpadami - Etap I” zostało podpisane 18 grudnia 2000 roku. Wysokość
przyznanej na ten cel dotacji wynosi 14.092.600 EURO, co stanowi 62 % wysokości
nakładów do poniesienia, począwszy od roku 2000. Przewiduje ono dofinansowanie realizacji
zadań inwestycyjnych ze środków ISPA w okresie od roku 2001 do 2006 .
W efekcie zrealizowania I fazy Programu powstanie w Krakowie nowoczesne, zgodne z
dyrektywami UE składowisko odpadów komunalnych o pojemności 2mln m3, obok którego
zlokalizowany będzie zakład segregacji odpadów o wydajności 20.000 ton odpadów rocznie,
oraz kontenerowa (mobilna ) kompostownia dla odpadów zielonych o wydajności 6.000 ton
rocznie.
Rozbudowany zostanie również system selektywnej zbiórki odpadów poprzez dostawienie
kolejnych zestawów pojemników na surowce wtórne. Łączna ilość rozstawionych w mieście
kompletów pojemników będzie wynosić 450.
Odzyskiwane surowce wtórne będą trafiały do hut szkła, zakładów przerobu metali oraz
zakładów papierniczych. Tworzywa sztuczne posłużą do produkcji między innymi
popularnych mebli ogrodowych, doniczek itp.
Zrealizowanie obu faz „Programu gospodarki odpadami w Krakowie” winno zabezpieczyć
potrzeby Gminy Miasta Krakowa oraz powiatu krakowskiego i wielickiego w zakresie
zagospodarowania odpadów komunalnych na okres 20 – 25 lat .
5
Z dniem 17 czerwca 2003 roku rozpoczęte zostały zasadnicze prace związane z rozbudową
składowiska odpadów komunalnych Barycz.
Kontrakt odnoszący się do rozbudowy składowiska odpadów komunalnych Barycz obejmuje
realizacje 6 zadań inwestycyjnych; w tym budowę III etapu składowiska, końcowe
odgazowanie i rekultywację aktualnie eksploatowanej części składowiska, prace budowlanoinstalacyjne dla kompostowni odpadów zielonych, oraz inwestycje towarzyszące jak; budowę
2 km odcinka kolektora sanitarnego służącego do bezpośredniego odprowadzenia odcieków,
oraz modernizację 2 km odcinka drogi dojazdowej do składowiska.
6
Prace realizowane są przez Konsorcjum; Budimex-Dromex S.A.
Budownictwa Ekologicznego BUD EKO S.A. w Wolsztynie.
i Przedsiębiorstwo
W dniu 30 czerwca 2003 roku miało miejsce uroczyste podpisanie aktu erekcyjnego i
wbudowanie kamienia węgielnego.
Prace nad realizacją I fazy Programu gospodarki odpadami komunalnymi w Gminie Kraków
rozpoczęte zostały we wrześniu 2000 roku poprzez realizację wyprzedzającego dprowadzenia
zewnętrznych wód powierzchniowych i wód gruntowych dla potrzeb budowy III etapu.
Realizacja pozostałych zadań inwestycyjnych ( budowa zakładu segregacji Barycz i dostawa
kontenerowej kompostowni ) objętych pierwszą fazą Projektu ISPA „ Kraków; gospodarka
odpadami- Etap I” jest aktualnie na etapie procedur przetargowych.
7