Ryszard Petru - Zmiany na ekonomicznej mapie

Zmiany na ekonomicznej mapie świata
Ryszard Petru
Główny Ekonomista BRE Banku,
Dyrektor Banku ds. Strategii i Nadzoru Właścicielskiego
Starogard Gdański, 22.10.2010
1
Agenda
Wschodząca Azja motorem światowego wzrostu
Globalizacja procesów gospodarczych
Kryzys finansowy a nierównowagi globalne
Perspektywy zmian na gospodarczej mapie świata w bieżącej
dekadzie
2
Wschodząca Azja motorem światowego wzrostu
Globalizacja procesów gospodarczych
Kryzys finansowy a nierównowagi globalne
Perspektywy zmian na gospodarczej mapie świata w bieżącej
dekadzie
3
Kraje wschodzące Azji stały się dominującym regionem
światowego wzrostu gospodarczego…
Wzrost gospodarczy w 2009 r.
-
mniej niż
brak danych
Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.
4
… a ich udział w światowym PKB systematycznie rośnie
Udział w światowym PKB (%)
70%
PROGNOZA
MFW
60%
Wzrost gospodarczy
wschodzącej Azji
realizowany jest w
ramach strategii
makroekonomicznej
kreującej wzrost
przez eksport.
50%
40%
30%
20%
10%
0%
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Kraje rozwinięte
2007
2008
2009
Wschodząca Azja
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Reszta świata
Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.
5
Wschodząca Azja motorem światowego wzrostu
Globalizacja procesów gospodarczych
Kryzys finansowy a nierównowagi globalne
Perspektywy zmian na gospodarczej mapie świata w bieżącej
dekadzie
6
Globalizacja wpłynęła znacząco na przebieg procesów
gospodarczych na świecie
Globalne przepływy kapitału
Rozwój wymiany handlowej
PROGNOZA MFW
50000
25.0
45000
20.0
40000
15.0
35000
10.0
10500
14
9000
12
7500
10
6000
8
30000
5.0
4500
6
25000
0.0
3000
4
20000
-5.0
1500
2
15000
-10.0
0
0
10000
-15.0
5000
-20.0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Przepływy brutto kapitału (mld USD, LO)
Przepływy brutto kapitału (% PKB, PO)
-25.0
0
2001
2003
2005
2007
2009
2011
Wolumen wymiany handlowej (mld USD, LO)
Wolumen wymiany handlowej (% r/r, PO)
Rozwój handlu międzynarodowego oraz globalna integracja rynków kapitałowych znacząco
zmieniły obraz świata w ciągu ostatnich 10 lat i skutkowały znaczącym wzrostem światowej
wymiany handlowej oraz przepływów kapitału do początku kryzysu finansowego.
Źródło: Publikacje MFW: World Economic Outlook, Global Financial Stability Report, październik 2010.
7
Utrwalał się dualizm stóp oszczędności między krajami
wysoko rozwiniętymi a rozwijającymi się
Kraje rozwinięte
40
Kraje rozwijające się
PROGNOZA MFW
35
30
6
40
5
4
35
PROGNOZA MFW
6
5
30
25
4
3
20
14
20
12
-2
20
10
0
20
08
-2
20
06
0
20
04
0
-1
20
02
10
5
20
00
0
-1
20
14
10
5
20
12
1
20
10
2
15
20
08
20
20
06
2
1
20
04
20
15
20
02
3
20
00
25
Inwestycje (% PKB, LO)
Inwestycje (% PKB, LO)
Oszczędności (% PKB, LO)
Oszczędności (% PKB, LO)
Saldo obrotów bieżących (% PKB, PO)
Saldo obrotów bieżących (% PKB, PO)
Kraje rozwijające się, nastawione na wzrost poprzez rozwój eksportu, mają znaczące nadwyżki oszczędności.
Nie mogą być one w pełni przetransformowane na inwestycje tychże krajach (z powodu m.in. niedostatecznego
rozwoju praw własności oraz pośrednictwa finansowego, a także wysokiego ryzyka prowadzenia działalności
gospodarczej).
Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.
8
Ujemne saldo obrotów bieżących USA finansowane
przez nadwyżki emerging economies…
Saldo obrotów bieżących (% światowego PKB)
3
PROGNOZA MFW
2.5
2
1.5
1
0.5
0
-0.5
-1
-1.5
-2
2000 2001
2002 2003
2004
2005 2006
US
OIL
2007 2008
2009 2010
DEU+JPN
CHN+EMA
2011
2012 2013
2014 2015
Ujemne saldo na rachunku obrotów bieżących USA było finansowane przez przepływy finansowe
na amerykański rynek kapitałowy (ich źródłem: aktywa rezerwowe banków centralnych oraz
dochody ze sprzedaży ropy naftowej (via sovereign wealth funds).
Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010. US – USA, OIL – kraje eksporterzy ropy naftowej, DEU+JPN – Niemcy i Japonia, CHN+EMA – Chiny i
kraje rozwijające się Azji (Hong Kong, Indonezja, Korea Płd., Malezja, Filipiny, Singapur, Tajwan, Tajlandia)
9
…lokowane m.in. w amerykańskie papiery rządowe
Główni zagraniczni posiadacze amerykańskich papierów skarbowych
(mld USD, stan na koniec sierpnia 2010)
226.6
448.4
1832.9
836.6
868.4
Inni
Chiny
Japonia
Wielka Brytania
Kraje - eksporterzy ropy
Źródło: US Treasury.
10
Wschodząca Azja motorem światowego wzrostu
Globalizacja procesów gospodarczych
Kryzys finansowy a nierównowagi globalne
Perspektywy zmian na gospodarczej mapie świata w bieżącej
dekadzie
11
W efekcie kryzysu finansowego trend narastania
nierównowagi globalnej wyhamował…
Stopa oszczędności w USA* (%)
Saldo rachunku obrotów bieżących
w USA (% PKB)
0.0
9.0
8.0
7.0
-2.0
6.0
5.0
4.0
3.0
-4.0
2.0
1.0
0.0
03
-0
6
07
-0
6
11
-0
6
03
-0
7
07
-0
7
11
-0
7
03
-0
8
07
-0
8
11
-0
8
03
-0
9
07
-0
9
11
-0
9
03
-1
0
07
-1
0
-6.0
Stopa oszczędności w USA (%)
-8.0
06-06
06-07
06-08
06-09
06-10
Saldo rachunku obrotów bieżących w USA (% PKB)
* liczona jako udział oszczędności w dochodzie rozporządzalnym gospodarstw domowych.
Źródło: Bloomberg.
12
…jednakże coraz więcej państw próbuje zapobiec
aprecjacji krajowych walut
NEER (3-mies. średnia
krocząca, 2000=100)
140
Największe
gospodarki
130
130
120
120
110
110
100
100
90
90
80
80
70
70
60
02-00
60
02-00
11-01 08-03 05-05 02-07
USA
Strefa euro
Japonia
140
130
130
110
Nomin
aln
a depr
100
ecjacj
a
08-03 05-05 02-07
Strefa euro
Japonia
11-08 08-10
Chiny
110
100
90
80
80
70
70
60
60
11-01 08-03
Ameryka Łac.
Afryka
Bliski Wschód
11-01
USA
120
90
50
02-00
* Azja bez Chin.
11-08 08-10
Chiny
140
120
Gospodarki
wschodzące
140
REER (3-mies. średnia
krocząca, 2000=100)
05-05
02-07 11-08 08-10
Europa Wschodnia
Azja*
Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.
50
02-00
acja
aprecj
a
n
l
a
Re
11-01 08-03
Ameryka Łac.
Afryka
Bliski Wschód
05-05
02-07 11-08 08-10
Europa Wschodnia
Azja*
13
Wschodząca Azja motorem światowego wzrostu
Globalizacja procesów gospodarczych
Kryzys finansowy a nierównowagi globalne
Perspektywy zmian na gospodarczej mapie świata w bieżącej
dekadzie
14
Kraje wschodzące stają się eksporterami kapitału
Zagraniczne inwestycje bezpośrednie (mld USD)
Inwestycje zagraniczne w krajach
wschodzących
Inwestycje przedsiębiorstw z
gospodarek rozwiniętych w krajach
wschodzących
Inwestycje zagraniczne
przedsiębiorstw z krajów
wschodzących
Źródło: „Capital flows to emerging market economies”, IIF, październik 2010.
15
Równie ważnym źródłem kapitału będą państwowe
fundusze inwestycyjne
Największe państwowe fundusze inwestycyjne na świecie (wg wielkości aktywów,
wrzesień 2010, mld USD)
0
100
200
300
400
500
600
700
Abu Dhabi Investment Authority
Government Pension Fund Global (Norwegia)
Asaudi Arabian Monetary Agency Foreign Holdings
SAFE Investment Company (Chiny)
China Investment Corporation
Govt. of Singapore Investment Corporation
Hong Kong Monetary Authority Investment Portfolio
Kuwait Investment Authority
National Social Security Fund (Chiny)
National Welfare Fund (Rosja)
Afryka
3
Państwowe fundusze inwestycyjne
wg regionów (wg wielkości
aktywów, 2009, %)
Ameryki
2
Inne
2
Azja
38
Europa;
18
Źródło: Financial Times.
Bliski
Wschód
37
16
Proces konwergencji krajów wschodzących będzie
kontynuowany…
Wzrost PKB (%)
10,0
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
`
-2,0
-4,0
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
F
20
11
F
20
12
F
20
13
F
20
1
20 4F
15
-2
0F
-6,0
Kraje rozwinięte
Kraje Europy Centralnej
Kraje wschodzące
Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.
17
…również w przypadku Polski
PKB per capita* w 2009 (wg parytetu siły nabywczej, EU27=100)
300
250
200
150
100
50
Irl
Lu
ks
em
bu
rg
an
Ho d ia
la
nd
A u ia
s
Sz tria
w
ec
ja
W
lk Da
.B n
ry ia
ta
n
Ni ia
em
c
Be y
l
Fi gia
nl
an
d
Fr ia
a
Hi nc
s z ja
pa
n
W ia
ło
ch
y
EU
27
Cy
G pr
r
Sł e cja
ow
e
Cz n ia
ec
hy
M
Po al
rtu ta
g
S ł a li
ow a
ac
W ja
ęg
Es ry
to
n
P o ia
lsk
a
Li
tw
Ło a
Ru tw a
m
u
Bu nia
łg
ar
ia
0
*Wysoki poziom PKB per capita w Luksemburgu wynika z dużego udziału pracowników – nierezydentów w ogólnym zatrudnieniu. Tworząc PKB nie są brani
pod uwagę jako część populacji używana do obliczenia wskaźnika PKB per capita.
Źródło: Eurostat.
18
Aby utrzymać dotychczasowe tempo konwergencji
Polska musi inwestować w produktywność czynników
wytwórczych…
Wzrost PKB (%)
8,0
6,0
Czynniki wpływające na
obniżenie potencjału gospodarki
Polski w przyszłości:
1. Niekorzystne zmiany
demograficzne (starzenie się
społeczeństwa)
4,0
2,0
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
F
20
11
F
20
12
F
20
13
F
20
1
20 4F
15
-2
0F
0,0
2. Spadek tempa akumulacji
kapitału (niższy napływ funduszy
z UE oraz inwestycji
bezpośrednich)
Polska
Źródło: MFW, World Economic Outlook, październik 2010.
19
…jednakże do inwestowania w innowacje nie są
skłonne zarówno polskie przedsiębiorstwa…
Udział pracowników R&D wśród
zatrudnionych w sektorze
przedsiębiorstw (%)
Wydatki na R&D (% PKB)
3,0
0,8
2,5
2,0
0,6
1,5
0,4
1,0
0,2
0,0
2000
2001
2002
2003
Polska
2004
2005
UE
2006
2007
0,5
0,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Polska
UE
USA
Źródło: Eurostat.
20
…jak i polski rząd
Udział wydatków na R&D w ogóle
wydatków publicznych (%)
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Polska
UE
USA
Źródło: Eurostat.
21
Podsumowanie
• Kryzys finansowy spowodował złagodzenie globalnych nierównowag,
lecz trwałe odwrócenie trendu nie jest pewne (wojny walutowe?)
• Kraje wschodzące stopniowo stają się eksporterami kapitału
• Wzrost gospodarczy Polski w najbliższej dekadzie zależeć będzie w
dużej mierze od wzrostu wydajności czynników produkcji
• Polskie przedsiębiorstwa powinny skupić się na innowacyjności
22