docPoznać, zrozumieć. Chemia. Cz. 2
download 
Reklamacja Transkrypt
Poznać, zrozumieć. Chemia. Cz. 2
WYMAGANIA PROGRAMOWE Z CHEMII DLA KLAS PIERWSZYCH ZAKRES PODSTAWOWY Opracowano na podstawie programu kształcenia w zakresie podstawowym w szkołach ponadgimnazjalnych nr dopuszczenia: 523/2012 Mineralne skarby Ziemi Ocena dopuszczająca. Ocena dostateczna. Ocena dobra. Ocena bardzo dobra. Ocena celująca. Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: Uczeń: – stosuje zasady bhp obowiązujące w – opisuje budowę tlenku krzemu, – zapisuje równanie – projektuje doświadczenie, – samodzielnie korzysta z pracowni chemicznej, – bada i opisuje właściwości reakcji tlenku które wykaże, jaki jest dostępnych źródeł w celu – poprawnie nazywa sprzęt i szkło tlenku krzemu(IV), krzemu(IV) z mocnymi charakter chemiczny tlenku uzyskania informacji na temat laboratoryjne, – omawia proces trawienia szkła. zasadami. krzemu(IV), szkła i kwarcu oraz zastosowania – odczytuje z układu okresowego – korzysta ze źródeł tych substancji. pierwiastków chemicznych informacje wskazanych przez dotyczące krzemu, nauczyciela w celu uzyskania – dzieli pierwiastki na metale i niemetale, informacji na temat szkła i – wymienia omawiane materiały i kwarcu oraz zastosowania tworzywa pochodzenia naturalnego, tych substancji. – podaje odmiany tlenku krzemu(IV) występujące w przyrodzie, – wylicza zastosowanie odmian tlenku krzemu(IV), – omawia podstawowe właściwości szkła, – wymienia rodzaje i zastosowanie szkła. – wymienia skały wapienne, – nazywa zjawisko obserwowane – bezpiecznie wykonuje – projektuje i przeprowadza – pisze równanie reakcji – rozumie, co to znaczy, że substancja jest podczas wykrywania tlenku doświadczenie, dzięki doświadczenie, dzięki wyrażone schematem: higroskopijna, węgla(IV), któremu można wykryć któremu można odróżnić wapń → tlenek wapnia → – podaje przykłady substancji – omawia sposób wykrycia skały wapień, oraz proponuje skałę wapienną od innych wodorotlenek wapnia → węglan higroskopijnych, wapiennej, sposoby wykrywania skał i minerałów, wapnia → wodorowęglan wapnia. – omawia zastosowanie skał wapiennych, – zapisuje równanie reakcji produktu gazowego, – projektuje i przeprowadza – podaje nazwę i wzór głównego składnika przebiegające podczas – zapisuje równanie doświadczenie, za pomocą skał wapiennych, termicznego rozkładu węglanu reakcji węglanu wapnia z którego wykryje tlenek – wyjaśnia pojęcie zjawiska krasowego, wapnia, kwasem solnym, węgla(IV), – wie, jaki jest główny składnik kamienia – omawia proces wietrzenia – zapisuje równanie – zapisuje równanie reakcji kotłowego, wapieni, reakcji tlenku węgla(IV) wietrzenia wapieni. – zapisuje wzory: węglanu wapnia, – wyjaśnia proces twardnienia z wodorotlenkiem wodorotlenku wapnia, tlenku wapnia i zaprawy murarskiej. wapnia. – wie, co to są hydraty, – wyjaśnia pojęcie wody – zapisuje równanie – przewiduje zachowanie się – wyjaśnia zależność twardnienia – dzieli sole na uwodnione i bezwodne, krystalizacyjnej, reakcji przebiegające hydratów podczas zaprawy gipsowej od jej składu. – zapisuje wzór siarczanu(VI) wapnia, – zapisuje wzór gipsu podczas twardnienia ogrzewania, – wymienia skały gipsowe, krystalicznego, zaprawy gipsowej, – wyjaśnia pojęcia hydratacji – wymienia różnice we wzorze gipsu – opisuje różnice we – zapisuje równanie i dehydratacji, palonego i gipsu krystalicznego, właściwościach hydratów i reakcji otrzymywania – projektuje doświadczenie, – omawia zastosowanie skał gipsowych. substancji bezwodnych, gipsu palonego. w wyniku którego otrzyma tlenku węgla(IV), – wie, na czym polega „gaszenie wapna”. – przygotowuje zaprawę gips palony. gipsową, – opisuje zjawiska zachodzące podczas ogrzewania hydratów, – wyjaśnia proces twardnienia zaprawy gipsowej. – wyjaśnia pojęcie alotropii, – omawia różnice w budowie i – omawia różnice w – projektuje i przeprowadza – wymienia odmiany alotropowe węgla, właściwościach diamentu i budowie i doświadczenie, za pomocą – wymienia właściwości diamentu i grafitu. właściwościach którego wykaże obecność grafitu, diamentu, grafitu i węgla w związkach – omawia zastosowanie odmian fullerenów, organicznych. alotropowych węgla, – omawia zastosowanie – podaje po trzy przykłady zastosowania grafitu, diamentu i diamentu i grafitu. fullerenów w aspekcie budowy tych związków. Chemia środków czystości – wie, jakie związki chemiczne – zapisuje wzór ogólny tłuszczu, – projektuje – projektuje – zna wzory estrów glicerolu i należą do mydeł, – opisuje słownie proces doświadczenie, za doświadczenie hydrolizy kwasów stearynowego oraz – wymienia sposoby zmydlania tłuszczów, pomocą którego zbada tłuszczu i wyjaśnia palmitynowego, otrzymywania mydeł, – wymienia produkty powstające odczyn wodnego obserwowane zjawiska, – zapisuje równanie reakcji zmydlania – podaje rodzaje mydeł, podczas zmydlania tłuszczów, roztworu mydła, – wyjaśnia, na czym tłuszczu. – wie, jaką wodę nazywa się – omawia zjawisko obserwowane – wyjaśnia pojęcie polegają właściwości wodą twardą, podczas mycia się mydłem w hydrofilowości i myjące mydła, – korzystając z tabeli twardej wodzie. hydrofobowości, – projektuje rozpuszczalności, wskazuje – omawia budowę mydła doświadczenie związek trudno rozpuszczalny w i wskazuje w jego pozwalające ocenić za produktach reakcji mydła z cząsteczce część pomocą mydła, czy woda twardą wodą. hydrofobową i jest twarda. hydrofilową, – wyjaśnia, dlaczego do mycia w twardej wodzie należy użyć więcej mydła, – zapisuje równania reakcji związków powodujących twardość wody z mydłem. – podaje przykłady detergentów – dzieli środki czystości ze – opisuje budowę – wyjaśnia, na czym – omawia dodatki zwiększające stosowanych w życiu względu na ich zastosowanie, substancji polega proces usuwania skuteczność prania, takie jak np. codziennym, wartość pH ich roztworów oraz powierzchniowo brudu. enzymy i środki wybielające, – dokonuje podziału detergentów, zakres stosowania, czynnych innych niż – wymienia środki zmiękczające – wyjaśnia pojęcie eutrofizacji, – wyjaśnia pojęcie związków mydło, stosowane w proszkach do prania – analizuje etykiety środków powierzchniowo czynnych, – wyjaśnia, czy detergent zamiast fosforanów(V) oraz omawia czystości i podaje nazwę – wyjaśnia pojęcie detergentów jest biodegradowalny, ich wady i zalety. głównego składnika danego syntetycznych i omawia ich – wyjaśnia, na czym produktu, zastosowanie, polega proces – wskazuje na charakter – podaje nazwy i wzory eutrofizacji, chemiczny głównego składnika substancji odpowiedzialnych za – zapisuje równanie badanego środka czystości, właściwości wybielające reakcji tłuszczu z – wyjaśnia, dlaczego podczas niektórych detergentów. wodorotlenkiem sodu, stosowania różnych środków do – wyjaśnia konieczność mycia i czyszczenia należy ograniczenia zużycia zachować szczególną ostrożność niektórych detergentów. oraz stosować się do instrukcji zamieszczonych na etykietach. – wyjaśnia pojęcie emulsji, – opisuje tworzenie się emulsji, – wyjaśnia pojęcie fazy – omawia sposób – projektuje i wykonuje – wymienia rodzaje emulsji, – analizuje skład kosmetyków na rozproszonej i fazy powstawania emulsji doświadczenie, w którego wyniku – omawia zastosowania emulsji. podstawie załączonych etykiet. rozpraszającej, typu o/w i w/o. otrzyma emulsję. – wyszukuje w dostępnych źródłach informacje na temat działania kosmetyków. Chemia a nasze zdrowie – wyjaśnia pojęcie substancji – wymienia czynniki wpływające na – podaje przykłady – projektuje i – rozwija myśl: „Wszystko jest biologicznie czynnej, szybkość wchłaniania się leku do naturalnych produktów przeprowadza trucizną i nic nie jest trucizną”. – podaje przykłady substancji organizmu człowieka, zawierających substancje doświadczenie biologicznie czynnych, – wymienia podstawowe drogi o właściwościach wykazujące, że – dzieli substancje biologicznie wchłaniania substancji do organizmu leczniczych, rozpuszczalność w czynne na naturalne i syntetyczne człowieka, – wyjaśnia, na czym wodzie oraz oraz na lecznicze i toksyczne, – analizuje instrukcje stosowania leku, polega działanie leków rozdrobnienie substancji – wyjaśnia pojęcia dawki leku oraz – wyjaśnia, dlaczego istotne jest na organizm człowieka, to czynniki, które skuteczności leku, przestrzeganie zaleceń dotyczących – pisze równanie reakcji wpływają na szybkość – wyjaśnia pojęcie dawki śmiertelnej. dawkowania leków. chlorku baru z wchłaniania się leku do siarczanem(VI) sodu organizmu. oraz kwasu solnego z tlenkiem magnezu. – dzieli lecznicze substancje – dokonuje analizy składu leku na – pisze równanie reakcji – projektuje i wykonuje – korzysta z dostępnych źródeł w biologicznie czynne ze względu na podstawie załączonej do niego ulotki. wodorowęglanu sodu z doświadczenie, za celu uzyskania informacji o kwasem solnym. pomocą którego występowaniu i zastosowaniu – podaje przykłady leczniczych sprawdzi odczyn produktów leczniczych różnego substancji biologicznie czynnych wodnego roztworu pochodzenia, pochodzenia naturalnego i aspiryny, – analizuje budowę cząsteczki syntetycznego. – wyjaśnia, dlaczego na aspiryny i zaznacza w niej poznane nadkwasotę można użyć grupy funkcyjne, roztworu – wyjaśnia na podstawie budowy wodorowęglanu sodu lub cząsteczki aspiryny, czym mogą być amonu. spowodowane niekorzystne dla ich pochodzenie, organizmu skutki jej nadużywania. – wymienia toksyny niebezpieczne – podaje przykłady substancji – pisze równanie reakcji – projektuje – wyszukuje w dostępnych źródłach dla zdrowia człowieka, toksycznych, biologicznie czynnych otrzymywania tlenku doświadczenie, w informacje na temat występowania – dzieli substancje toksyczne pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, węgla(II) z kwasu wyniku którego otrzyma (pochodzenia): czadu, siarkowodoru, biologicznie czynne na substancje syntetycznego oraz naturalnego. mrówkowego, tlenek węgla(II) z kwasu rtęci, solaniny, atropiny i pochodzenia roślinnego i – pisze równanie reakcji mrówkowego, tetradotoksyn oraz skutków zatrucia i zwierzęcego oraz na syntetyczne i kwasu – projektuje sposobów postępowania w razie naturalne. chlorowodorowego z doświadczenie, w zatrucia tymi substancjami. siarczkiem sodu. wyniku którego otrzyma siarkowodór. – wymienia popularne napoje, – uzasadnia konieczność stasowania – omawia wady i zalety – projektuje i – wyjaśnia, dlaczego podczas – podaje nazwę głównego składnika dodatków do żywności, dodatków stosowanych przeprowadza działania napoju typu cola na tynk kawy i herbaty o działaniu – wie, w jaki sposób wykryć białko do żywności, doświadczenie murarski wydziela się gaz, oraz pobudzającym, zawarte w produkcie spożywczym, – omawia znaczenie i wykrywania jonów zapisuje ten proces za pomocą – definiuje pojęcie substancji – wie, jaki kwas zawarty jest w napoju konsekwencje zawartych w wodzie równania chemicznego, antyodżywczych (dodatki do typu cola. stosowania dodatków do mineralnej, – tłumaczy, dlaczego napojów typu żywności: konserwanty, barwniki, żywności, w tym – projektuje cola nie powinno się podawać małym aromaty, zagęszczacze, konserwantów, doświadczenie, za dzieciom, przeciwutleniacze). – zapisuje równania pomocą którego wykryje – korzysta z dostępnych źródeł w celu reakcji zachodzące białko w produkcie uzyskania informacji o działaniu podczas wykrywania spożywczym, kofeiny na organizm ludzki. jonów zawartych w – projektuje wodzie mineralnej. doświadczenie, za pomocą którego zbada wpływ napojów typu cola na węglan wapnia oraz zardzewiały gwóźdź. – wymienia rodzaje fermentacji – wyjaśnia pojęcie fermentacji – opisuje procesy – projektuje – omawia znaczenie fermentacji octowej i mlekowej, alkoholowej, octowej i mlekowej, fermentacyjne doświadczenie ukazujące – wyjaśnia, dlaczego kupując – omawia sposoby konserwowania zachodzące podczas zachodzenie procesów produkty spożywcze, należy się żywności, produkcji wina, fermentacji alkoholowej, zapoznać z datą przydatności do – wyjaśnia przyczyny psucia się otrzymywania kwaśnego octowej i mlekowej. spożycia (żywność) lub okresem żywności, mleka oraz kwaśnienia przydatności do użycia (leki, – opisuje metody zapobiegania psuciu wina, kosmetyki), się żywności. – pisze równania reakcji – wymienia sposoby zapobiegania przedstawiające proces psuciu się żywności. fermentacji alkoholowej, mlekowej w przemyśle spożywczym. octowej i mlekowej. Chemia w rolnictwie – wyjaśnia pojęcie gleby, – wyjaśnia, jak się zmienia pH – wyjaśnia, na czym – projektuje i – wyszukuje w dostępnych źródłach – wymienia podstawowe właściwości roztworu po wprowadzeniu do wody polega wietrzenie przeprowadza informacje, jaka gleba jest fizyczne i chemiczne gleby, substancji kwaśnych i zasadowych, biologiczne, fizyczne i doświadczenie, dzięki odpowiednia do danej rośliny. – podaje rodzaje gleb, – określa odczyn danej próbki gleby, chemiczne skał, któremu określi pH – wymienia składniki gleby, dzięki – wyjaśnia, na czym polegają – wymienia sposoby gleby, którym uzyskuje ona właściwości sorpcyjne właściwości gleby. regulowania odczynu – projektuje i sorpcyjne, gleby, przeprowadza – wymienia przyczyny zakwaszenia – opisuje wpływ pH doświadczenie, za gleby. gleby na wzrost pomocą którego wykaże wybranych roślin. właściwości sorpcyjne gleby. – wyjaśnia, czym są nawozy, – wyjaśnia, z czego wynikają – uzasadnia potrzebę – omawia działanie – pisze równanie reakcji hydrolizy – wymienia najważniejsze pierwiastki nieprawidłowości w rozwoju roślin, stosowania nawozów, nawozów, wybranych soli i uzasadnia, jak ten niezbędne do rozwoju roślin, – podaje przykłady związków – wykonuje proste – opisuje sposób nawóz wpływa na zmianę pH gleby. – dzieli nawozy na naturalne i sztuczne. chemicznych używanych jako obliczenia zawartości otrzymywania nawozy. procentowej pierwiastka najważniejszych w danym związku nawozów sztucznych. chemicznym. – wymienia źródła chemicznego – proponuje sposoby ochrony gleby – omawia czynniki – korzysta z dostępnych – rozwiązuje zadania rachunkowe zanieczyszczenia gleb, przed degradacją. powodujące degradację źródeł w celu uzyskania związane z obliczaniem stężenia gleby. informacji, jaki wpływ jonów zawartych w zanieczyszczonej na zdrowie człowieka ma wodzie. – podaje podstawowe rodzaje zanieczyszczeń gleb. skażona gleba, – zapisuje równania reakcji wytrącania osadu sposobem jonowym skróconym. Energia dzisiaj i jutro – wymienia surowce naturalne będące – uzasadnia, dlaczego niektóre – zapisuje równania – analizuje tabelę – rozwiązuje zadania rachunkowe na źródłem pozyskiwania energii, materiały są stosowane jako reakcji spalania zawierającą temperatury podstawie równań reakcji spalania – podaje podstawowe rodzaje energii, surowce energetyczne. całkowitego, półspalania topnienia i wrzenia substancji chemicznych. – dzieli procesy na egzoenergetyczne i oraz spalania wybranych alkanów i endoenergetyczne, niecałkowitego formułuje wniosek – zna skład benzyny, węglowodorów mających zależności tych – definiuje, co to są alkany, od 1 do 18 atomów węgla. temperatur od długości – wie, co to jest szereg homologiczny, łańcucha węglowego. – wymienia rodzaje węgli kopalnych, – omawia skład ropy naftowej, – wylicza produkty spalania węglowodorów. – wyjaśnia pojęcie destylacji, – wyjaśnia, jakie właściwości – wyjaśnia, na czym – projektuje – wyjaśnia, jaka jest zależność między – wymienia produkty destylacji ropy składników mieszaniny pozwalają polega destylacja ropy doświadczenie, dzięki wielkością cząsteczek węglowodorów naftowej, zastosować destylację do jej naftowej, któremu można wchodzących w skład ropy naftowej a – wylicza zastosowania najważniejszych rozdzielenia, – przestrzega zasad bhp przeprowadzić destylację przebiegiem procesu jej destylacji, produktów ropy naftowej, – wyjaśnia, czym się różnią podczas wykonywania ropy naftowej, – korzysta z dostępnych źródeł w celu – wymienia produkty suchej destylacji poszczególne frakcje destylacji doświadczeń, – omawia środki uzyskania informacji na temat węgla kamiennego, ropy naftowej. – przedstawia obserwacje bezpieczeństwa, które przeróbki gazu ziemnego, – wie, że podczas wykonywania towarzyszące suchej należy zachować – analizuje schemat instalacji do doświadczeń z ropą naftową należy destylacji węgla podczas suchej destylacji węgla. zachować szczególne środki ostrożności, kamiennego, przeprowadzenia – wie, że palącej się ropy naftowej nie – omawia kolejność destylacji ropy naftowej, wolno gasić wodą. wydzielania produktów – opisuje zastosowanie destylacji, korzystając ze produktów destylacji schematu kolumny ropy naftowej, rektyfikacyjnej destylacji – projektuje ropy naftowej, i zwraca doświadczenie uwagę na temperatury umożliwiające wrzenia składników. przeprowadzenie suchej destylacji węgla kamiennego, – rozwiązuje zadanie rachunkowe związane z wyznaczaniem wzoru alkanu na podstawie znajomości jego masy cząsteczkowej. – wymienia sposoby zwiększania ilości i – wymienia sposoby zwiększania – uzasadnia konieczność – analizuje liczby – omawia otrzymywanie benzyny w jakości benzyny, liczby oktanowej benzyny, prowadzenia krakingu i oktanowe benzyn i na tej wyniku syntezy Fischera-Tropscha, – wyjaśnia pojęcie liczby oktanowej. – wyjaśnia, na czym polega reformingu w przemyśle. podstawie wskazuje na – pisze przykładowe równania reakcji ich jakość. cyklizacji, krakingu i izomeryzacji. reforming i kraking. – wymienia alternatywne źródła energii. – wyjaśnia przyczyny poszukiwania – wyjaśnia, czym są – omawia zalety i wady – analizuje na podstawie dostępnych alternatywnych źródeł energii, źródła geotermalne, alternatywnych źródeł źródeł informacji techniczne – wyjaśnia, czym są biopaliwa i – ocenia zalety i wady energii, możliwości wykorzystania biomasa. alternatywnych źródeł – korzysta z różnych odnawialnych źródeł energii w energii. źródeł w celu uzyskania przemyśle, transporcie i informacji o możliwości gospodarstwie domowym. zastosowania energii alternatywnej. – wyjaśnia pojęcie kwaśnych deszczy, – pisze równania reakcji węgla – wyjaśnia zmianę pH – omawia skutki – omawia zagrożenia środowiska – wie, że spalanie produktów destylacji pierwiastkowego i siarki z tlenem, wody deszczowej eksploatacji złóż naturalnego wynikające z ropy naftowej zagraża środowisku – pisze równania reakcji spowodowaną tlenkami surowców pozyskiwania energii z reaktorów naturalnemu. otrzymywania kwasów: siarki, węgla i azotu, energetycznych, jądrowych i elektrowni wiatrowych, węglowego, siarkowego(VI) i (IV) – analizuje problemy – analizuje skutki – projektuje i przeprowadza oraz azotowego(V) z ich tlenków, środowiska naturalnego wynikające ze doświadczenie, którego celem jest – omawia zagrożenia związane z związane z wydobyciem zwiększania się stężenia zbadanie wpływu stężenia tlenku wydobyciem węgli kopalnych i surowców naturalnych tlenku węgla(IV) w węgla(IV) na zmianę temperatury ropy naftowej. wykorzystywanych do powietrzu. otoczenia, uzyskania energii. – projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego celem jest zbadanie wpływu tlenku siarki(IV) na rośliny zielone. Chemia opakowań i odzieży – zna kryteria podziału opakowań, – omawia zalety i wady opakowań – analizuje opakowania i – korzysta z dostępnych – wymienia rodzaje opakowań, celulozowych, metalowych i proponuje bardziej źródeł w celu uzyskania – podaje funkcje opakowań, szklanych. oszczędne lub mniej informacji o innych – wylicza rodzaje materiałów szkodliwe dla opakowaniach niż służących do produkcji opakowań. środowiska. omówione na lekcji (np. tektura). – dokonuje podziału tworzyw – wskazuje na zagrożenia – omawia otrzymywanie – zapisuje równanie – pisze równania reakcji sztucznych na polimeryzacyjne i wynikające z wdychania gazów i zastosowanie reakcji polimeryzacji przedstawione schematem: polikondensacyjne, powstających podczas spalania PVC. ważniejszych tworzyw chlorku winylu, karbid → acetylen → chlorek winylu – wyjaśnia pojęcia polimeru, sztucznych, – wskazuje wśród → polichlorek winylu. monomeru, reakcji polimeryzacji, – wyjaśnia różnicę podanych fragmentów – wyjaśnia, co to są termoplasty i między reakcjami wzorów tworzyw duroplasty, polimeryzacji i sztucznych termoplasty i – klasyfikuje tworzywa sztuczne w polikondensacji. duroplasty. zależności od ich właściwości (sposobu zachowania podczas ogrzewania). – dzieli włókna na grupy i wymienia – omawia zastosowanie wybranych – omawia właściwości – projektuje – omawia przyczyny zwiększenia ich przykłady, włókien. niektórych włókien oraz doświadczenie produkcji włókien syntetycznych, – wyjaśnia, do jakiej grupy włókien wymienia ich zalety i umożliwiające – podaje nazwy handlowe należą wełna i jedwab, wady, identyfikację włókien. popularnych włókien syntetycznych, – opisuje właściwości włókien. – omawia związek wełny – omawia właściwości użytkowe i jedwabiu z włókien syntetycznych w porównaniu właściwościami białek, z właściwościami poznanych włókien – odróżnia włókna naturalnych. białkowe od celulozowych. – wymienia podstawowe rodzaje – wymienia odpady mające – uzasadnia potrzebę – omawia odpady – korzysta z dostępnych źródeł w celu odpadów w gospodarstwie domowym, największe znaczenie dla rynku ponownego pochodzące z uzyskania informacji na temat procesu – wyjaśnia, co to są utylizacja i surowców wtórnych. zagospodarowania gospodarstw domowych przetwarzania papieru, sposobu różnych rodzajów i szkoły, odzyskiwania metali ze złomu oraz opakowań. – wskazuje na metody przetwarzania tworzyw sztucznych. recykling. ograniczenia ilości odpadów pochodzących z gospodarstwa domowego i szkoły. Opracowała mgr Emilia Zygadlińska
