Asertywność w pracy nauczyciela"

ASERTYWNOŚĆ W PRACY
NAUCZYCIELA
MGR Małgorzata Pawlik
Asertywność
 Bezpośrednie wyrażanie emocji i postaw
w granicach nie naruszających praw
i psychicznego terytorium innych osób oraz
własnych,
 bez zachowań agresywnych
 a także obrona własnych praw w sytuacjach
społecznych
Asertywność
 Uwaga !!!!! WAŻNE !!!!!
JEST TO UMIEJĘTNOŚĆ NABYTA!!!
Podstawowe wiadomości o asertywności
 Zachowanie asertywne- to zespół zachowań
interpersonalnych wyrażających uczucia, postawy,
życzenia, opinie lub prawa danej osoby w sposób
bezpośredni, stanowczy, uczciwy i jednocześnie
respektujący uczucia, postawy, życzenia, opinie
i prawa innych osób.
Zachowania asertywne to:
 Umiejętność otwartego i stanowczego wyrażania
własnych opinii, uczuć i potrzeb- bez poczucia winy
czy nieszczerości;
 Uwzględnianie przy tym interesów innych ludzi
( respektowanie opinii, potrzeb i pragnień innych
osób)
ASERTYWNOŚĆ
 to umiejętność określonego zachowania, a nie cecha
człowieka.
 to inna możliwość zachowania niż agresja, uległość i
manipulowanie
Korzyści z bycia asertywnym
poczucie własnej wartości, poczucie własnej mocy
i siły, wzrost pewności siebie, otwartości, unikanie
konfliktów, większa skuteczność, dobre, poprawne
stosunki z innymi, poczucie satysfakcji i
zadowolenia z siebie oraz szacunek innych.
Asertywność jest bardzo stara
i ujmuje ją powiedzenie –
"nie rób drugiemu, co tobie niemiłe„
Teoria asertywności oparta jest na
założeniu , że każdy człowiek posiada
podstawowe , niezbywalne prawa.
Jako człowiek mam prawo do:
 Samodzielnego określania swoich preferencji
( co i kogo lubię, co będę robić itp..);
 Niezależnego podejmowania decyzji dotyczących
własnego życia;
 Bycia traktowanym z szacunkiem;
 Otwartego wyrażania swoich opinii i odczuć;
 Odpowiadania „ nie” na prośby, których z jakiś
względów nie chce spełnić,
Jako człowiek mam prawo do:
 Wyrażania próśb o pomoc czy informację;
 Zachowań asertywnych lub nieasertywnych;
 Brania lub niebrania odpowiedzialności za sprawy innych
osób;
 Popełniania błędów;
 Samodzielnego ustanawiania swojego własnego „
terytorium psychologicznego”, swoich praw
indywidualnych dotyczących dnia codziennego, wartości i
realizowanych celów;
 Obrony swoich praw w sposób, który nie krzywdzi innych
ludzi, przy jednoczesnej świadomości tego,że inni też mają
swoje prawa.
Zachowania
 Agresywne
Gdy ktoś chce wygrać, pokonać, narzucić swoją wolę,
zdanie, podporządkować sobie innych.
Agresja budzi u innych poczucie krzywdy, wrogość,
chęć rewanżu itp..
Zachowania
 Uległe
Poddawanie się prośbą czy naciskom wbrew swej woli
może być także źródłem silnych emocji- przede
wszystkim złości i żalu.
Zachowania
ULEGŁOŚĆ
• RESPEKTUJE PRAWA INNYCH,
ZANIEDBUJĄC SWOJE
AGRESJA
• EGZEKWUJE SWOJE PRAWA, NIE LICZĄC
SIĘ Z PRAWAMI INNYCH
ASERTYWNOŚĆ
• REALIZUJE SWOJE PRAWA, NIE
NARUSZAJĄC PRAW INNYCH. CZUJĘ
W ZWIĄZKU Z TYM ZADOWOLENIE
I SZACUNEK DO SAMEGO SIEBIE.
Asertywność wyrażać się może w wielu
sytuacjach społecznych:
 Przy odmawianiu, niezgadzaniu się,
 Krytykowaniu,
 Wyrażaniu własnych opinii i przekonań,
 Wyrażaniu uczuć ( pozytywnych i negatywnych),
 Nawiązywaniu kontaktów,
 Przyjmowaniu krytyki i pochwały
W pracy nauczyciela ważne są następujące
umiejętności związane z asertywnym zachowaniem:
 Asertywne krytykowanie ucznia przez nauczyciela;
 Asertywne odmawianie uczniom;
 Asertywne przyjmowanie krytyki formułowanej przez
ucznia.
Zachowania asertywne:
 pewność siebie
 wysoka samoocena
 szacunek dla siebie i innych
 odpowiedzialność za siebie
 motywacja do dobrej pracy
 zainteresowanie uczuciami i myślami innych
 umiejętność zadawania pytań
 uczciwość i bezpośredniość
 umiejętność słuchania innych
 potrzeba poznawania reakcji otoczenia
Asertywna odmowa
Asertywna odmowa.
Asertywna odmowa, to stwierdzenie czytelne,
bezpośrednie, uczciwe i stanowcze.
Zawierać powinno słowo ,,NIE’’ i jasną informację,
o tym jak zamierzamy postąpić.
Może obejmować też wyjaśnienie.
Asertywna odmowa.
Wypowiedź odmawiającego powinna byś
szczera, krótka i zrozumiała.
Nie powinna zawierać kłamstw,
usprawiedliwień ani ataków.
Etapy odmowy
 Etap pierwszy: powiedz nie (bo to jest odmowa)
 Etap drugi: poinformuj jasno o tym, jak zamierzasz postąpić,
odwołując się do siebie, do swoich osobistych preferencji (wolę,
chcę, wybieram, jest dla mnie ważne) lub postanowień (mam
zamiar, postanowiłem, zdecydowałem).
 Etap trzeci: podaj krótkie wyjaśnienie, dzięki któremu
rozmówca może lepiej zrozumieć twoje postępowanie.
 Etap czwarty: możesz dodać komentarz podtrzymujący relację.
Zasady asertywnych komunikatów
 Stosować Komunikat
„JA”
 NIE OCENIAĆ –
mów o działaniu
osoby nie o osobie.
 Komunikat TY = oskarżenie, atak = reakcja
atakowanego – ŹLE
 Komunikat JA = Wyrażenie SWOICH uczuć
negatywnych - DOBRZE
Schemat komunikatu typu „JA”
„Ja czuję…” – „kiedy
Ty…” – „ponieważ…”
– „Oczekuje…”
Asertywne - odmawianie uczniom
Jest to stanowcze i jednoznaczne
powiedzenie NIEale w sposób nie naruszający
godności i uczuć uczniów
Asertywne - odmawianie uczniom
Ponieważ odmowa budzić może niepokój i może być
odbierana jako odrzucenie- należy zadbać o to by
uczeń miał jasność, że odnosi się ona jedynie do
sprawy i nie godzi w niego jako człowieka.
Asertywne - odmawianie uczniom
Osiąga się to np. poprzez dodatkowe wyrażenie
pozytywnych uczuć, jakie żywimy do rozmówcy,
pokazanie własnego zainteresowania sprawą i wskazanie
innych możliwości jej załatwienia, powiedzenie chęci
kooperacji w innych sytuacjach itp
Asertywne - odmawianie uczniom
Asertywna odmowa
nie zawiera pretensji, wymówek, nadmiernego
usprawiedliwiania się , aluzji, pouczeń.
Asertywnie odmawiając bierzesz odpowiedzialność za
całą sytuację i jej kontekst.
Czyń to rozważnie i tylko wtedy, gdy jest to w pełni
uzasadnione!
Nie używaj odmowy jako sposobu karania, budowania
autorytetu, używania władzy itp.
Podejmując decyzję o odmowie uwzględniaj
wszystkie "za" i "przeciw".
Pamiętaj, że masz asertywne prawo zastanowić się nad
tym co chcesz powiedzieć i nie musisz mówić, co ci
pierwsze przychodzi na myśl.
Zasady
asertywnego krytykowania
ucznia przez nauczyciela
Asertywna krytyka ucznia to taka, która nie rani godności
dziecka i szanuje prawa do posiadania odrębnego zdania.
Formułowana jest w sposób następujący:
 Odnosi się do faktów, nie zawiera żadnych negatywnych
uogólnień.
 Przedstawia ustosunkowanie nauczyciela do tych faktów,
jego opinie postawy lub emocje. (Martwię się....oburza
mnie to, że.... nie podoba mi się....czuję się zawiedzony
itp.)
 Wyraża oczekiwania dotyczące zachowań ucznia-czego
od niego chcemy, czego wymagamy, jakich zachowań
spodziewamy się.
Z natury rzeczy krytyka jest rzeczą bolesną,
obniżającą poczucie własnej wartości.
W tej sytuacji istotną rzeczą jest więc zadbanie
o dobre relacje.
Ważny jest np. ton głosu i język ciała nie
pogłębiający napięcia u krytykowanego.
Ton winien być zdecydowany i stanowczy,
ale spokojny i w miarę ciepły ,bez krzyku.
Wyrażanie i przyjmowanie
krytyki
Każdy z nas z pewnością doświadczył, jak trudną sztuką jest
zarówno wyrażanie krytyki wobec innych, jak
i przyjmowanie jej samemu.
Informacje krytyczne trzeba usłyszeć, zrozumieć, być może
zmienić coś w swoim postępowaniu, a także zachować
dobre stosunki między krytykującym a krytykowanym.
H.Hamer(1994) przedstawia listę rad i zaleceń,
jakimi warto się kierować przy wyrażaniu i
przyjmowaniu krytyki.
Przekazywanie uwag krytycznych:
 Wypowiadaj zarzuty bezpośrednio do osoby





zainteresowanej i tylko w cztery oczy
Nie porównuj krytykowanego zachowania z innym,
to poniża
Wypowiadaj zarzut jak najszybciej po fakcie
Gdy rozmówca przyjął zarzut do wiadomości, nie
powtarzaj tego-to upokarza
Krytykuj tylko zachowania, które da się zmienić
Nie podkreślaj dodatkowo niezadowolenia grymasem
Przekazywanie uwag krytycznych:
 Naraz wypowiadaj tylko jeden zarzut-kumulowanie




zarzutów denerwuje i sprawia, że przestaje się słuchać w
ogóle!(częste u młodzieży bombardowanej zazwyczaj
krytycznymi uwagami)
Unikaj złośliwości oraz sarkazmu
Nie pytaj o motywy krytykowanego zachowania i nie
próbuj ich odgadywać
Unikaj słów "nigdy" i "zawsze" -przesada nie sprzyja
wiarygodności.
Jeśli nie chwalisz dużo i często, nie spodziewaj się
przyjęcia twojej krytyki do wiadomości. To nie tyle
zasada, co warunek skuteczności krytyki.
Przyjmowanie uwag krytycznych:











Zachowaj spokój i daj do zrozumienia, że słuchasz
Patrz w oczy
Staraj się zrozumieć, o co krytykującemu chodzi-nie broń się
Nie przypisuj rozmówcy pobudek wrogich względem Ciebie
Nie zmieniaj tematu
Nie krytykuj osoby, która Cię krytykuje
Nie mów krytykującej Cię osobie, że jest przewrażliwiona
Nie dowcipkuj
Nie przypisuj rozmówcy tego, czego nie powiedział
Pod koniec rozmowy daj do zrozumienia, że pojąłeś zarzut
Daj sobie czas na uspokojenie się, uporządkowanie myśli i
rozważenie sensowności zarzutów, zanim ewentualnie
podejmiesz dyskusję na ten temat
Literatura:
 Maria Król-Fijewska "Stanowczo łagodnie bez lęku"
 "Jak rozwinąć skrzydła" Wydawnictwo Intra
 "Pokochać siebie" Wydawnictwo Intra
 Eric Berne "W co grają ludzie"
 Maria Król-Fijewska "Trening asertywności"
Dziękuje za uwagę :)