2013-10-10 Analiza SWOT dla gminy Drawsko Pomorskie

ANALIZA SWOT DLA GMINY DRAWSKO POMORSKIE
Przejście od diagnozy do celów strategicznych
Analiza SWOT – przeprowadzona według podejścia instytucjonalnego
Mocne strony i słabe strony to czynniki zależne od nas (te, na które mamy
wpływ planistyczny i zarządczy).
Szanse
i zagrożenia,
to
czynniki obiektywne,
na
które nie
mamy
bezpośredniego wpływu sprawczego.
Przykład - zgodnie z tym podejściem bogactwo zasobów naturalnych stanowi
szansę, natomiast dopiero wydobycie surowców i ich wykorzystanie zaliczane jest
do silnych stron.
Charakter występowania czynnika
Zdolność
wpływania na ten
element przez
samorząd
Mamy wpływ
Nie mamy wpływu
pozytywny
negatywny
SILNE STRONY
SŁABE STRONY
(S)
(W)
SZANSE
ZAGROŻENIA
(O)
(T)
Poziom szczegółowości analizy SWOT
Analizę SWOT przeprowadzono w 10 obszarach tematycznych. Wykonano najpierw
szczegółowe analizy SWOT w ramach poszczególnych obszarów tematycznych,
w oparciu o dziewięć
najważniejszych motorów rozwoju lokalnego oraz obszar
„inne” (elementy, które nie mają wpływu na rozwój, są jednak istotne dla
wspólnoty).
Motory rozwoju:
1) kapitał społeczny, społeczny klimat rozwoju,
2) przywództwo,
3) zasoby środowiska naturalnego,
4) zasoby pracy,
5) teren i korzyści miejsc,
6) poziom nauki, techniki, kultury,
7) potencjał gospodarczy,
8) kapitał finansowy /inwestycyjny,
9) zainwestowanie infrastrukturalne,
10) inne.
1.
Liczba
Kapitał społeczny, społeczny klimat rozwoju
organizacji
pozarządowych
i
zmiany,
liczba
członków
organizacji
pozarządowych i zmiany, nagrody i wyróżnienia dla organizacji pozarządowych krajowe i lokalne, liczba spotkań dyskusyjnych w roku, liczba i czytelnictwo prasy
lokalnej, poruszana tematyka na łamach prasy lokalnej, ilość lokalnych organizacji
biznesowych, ilość spotkań w roku samorząd – organizacje pozarządowe, ilość
spotkań w roku samorząd – środowiska biznesu, ilość spotkań w roku organizacje
pozarządowe – środowiska biznesu. Poziom uczestnictwa społeczności w dialogu
publicznym. Relacje pomiędzy grupami, organizacjami i administracją. Charakter
grup formalnych i nieformalnych. Obywatelskie akcje edukacyjne, petycyjne,
inwestycyjne.
2.
Przywództwo
Wyraziste postacie wśród mieszkańców, autorytety lokalne, urodzeni na miejscu
sławni obywatele, zgłoszeni kandydaci w wyborach do liczby możliwych miejsc na
listach, łączna liczba obywateli, którzy byli lub są radnymi, najaktywniejsze partie
polityczne, grupy wyznaniowe i ich przywódcy, liderzy środowisk, autorytety.
3.
Zasoby środowiska naturalnego
Lasy, akweny wodne, rzeki i strumienie, pomniki przyrody, rezerwaty przyrody, typ
roślinności, stan środowiska naturalnego, wielkość zanieczyszczeń, znajdujące się
na terenie miasta naturalne i sztuczne zbiorniki wodne, ich położenie, dojazd, linia
brzegowa, kopaliny, kopalnie surowców, miejsce, szacowana wielkość i charakter
eksploatowanych surowców naturalnych, zasoby wód podziemnych, uzdrowiska,
mikroklimaty.
4.
Zasoby pracy
Dane demograficzne, liczba ludności z końca 2003, 2004, 2005, 2006r, struktura
wykształcenia i zawodowa, struktura wiekowa, relacja kobiety – mężczyźni, struktura
zatrudnienia,
stosunek
aktywnych
zawodowo
do
nieaktywnych,
struktura
wykształcenia aktywnych zawodowo, struktura wykształcenia bezrobotnych, struktura
zawodowa absolwentów szkół i uczelni, poziom, wyniki edukacyjne (zdawalność
egzaminów, wyniki na olimpiadach, innych konkursach wiedzy). Szkolnictwo
policealne, nauka permanentna, możliwości dokształcania (co ma mieszkaniec do
dyspozycji jako dokształcanie, podaż kursów i szkoleń dla mieszkańców i
organizacji). Działalność popularnonaukowa, współpraca między jednostkami i
współpraca z jednostkami pozaszkolnymi.
5.
Teren i korzyści miejsca
Renty położenia, szlaki transportowe, odległości do głównych ośrodków, lotniska,
autostrady, kontakty trans-graniczne, walory ukształtowania terenu, interesujące
sąsiedztwa, zasoby historyczne, ważne wydarzenia historyczne, legendy, unikatowe
walory geograficzne, Pod jakim względem terytorium miasta jest wyjątkowe
(szczególne zabytki, układy urbanistyczne, unikalna architektura, unikalne ciągi ulic,
pomniki itd.)? Co jest zasobem, wartością wspólnoty, z czego wspólnota jest dumna?
Jakie ciekawe miejsca i atrakcje są w mieście i okolicy? Czy na terenie miasta
występują jakieś zabytki lub szczególne miejsca, o których turyści zwykle nie
wiedzą? Rola obszaru miasta w przyrodniczym systemie powiatu i województwa (czy
jest istotna, czy bez większego znaczenia). Struktura funkcjonalno-przestrzenna
miasta. Struktura użytkowania terenów (prywatne, publiczne). Co jest ładne w
widoku, co jest brzydkie? Jakie są i jak funkcjonują przestrzenie publiczne? Obrzędy,
miejsca pamięci, potrawy regionalne.
6.
Potencjał gospodarczy
Rejestracje firm, wyrejestrowania, jak dotychczas rozwijała się gospodarka w
mieście? Które dziedziny działalności rozwijają się dobrze? Które upadają? Jakie
rodzaje działalności są w mieście prowadzone? Rozwój turystyki (baza, oferta
turystyczna, najciekawsze produkty turystyczne, liczba turystów). Struktura produkcji
i usług. Kategorie produkcji i usług, produkcja na głowę mieszkańca, eksport, główne
produkty, najlepsze (sławne) produkty, główne usługi, tradycje gospodarcze, tradycje
rzemieślnicze, liczba banków i placówek bankowych, fundusze gwarancyjne,
inkubatory przedsiębiorczości.
7.
Kapitał finansowy (inwestycyjny)
W ciągu wielolecia: dochody na jednego mieszkańca, dochody własne na jednego
mieszkańca, nakłady na inwestycje globalne, nakłady na inwestycje z budżetu,
pozyskiwanie dofinansowania zewnętrznego kwotowe i w stosunku do wydatków
inwestycyjnych, PIT i CIT, wszystkie kategorie podatku od nieruchomości, ceny
działek w atrakcyjnych lokalizacjach, ceny mieszkań w atrakcyjnych lokalizacjach,
wartość inwestycji prywatnych na terytorium gminy, struktura źródeł dochodów
gminy.
8.
Poziom nauki, techniki, kultury
Osiągnięcia, nagrody, sukcesy, innowacyjność technologiczna, patenty, wynalazki,
ilość imprez kulturalnych, uczestnictwo mieszkańców i gości, wymiar imprez –
lokalny, regionalny, krajowy, światowy, festiwale. Jaka jest jakość, dostępność i
konsumpcja dóbr kultury? Placówki kulturalne, jednostki kultury, ich zasoby
materialne, kultura fizyczna. Artyści, grupy artystyczne (przeszłość i współczesność).
9.
Zainwestowanie infrastrukturalne
Stopień pokrycia terytorium gminy sieciami infrastruktury drogowej, internetowej,
telekomunikacyjnej, innej łączności, wodno – kanalizacyjnej, energetycznej, gazowej,
ciepłowniczej.
WARTOŚCIOWANIE ELEMENTÓW ANALIZY SWOT
W kolejnych działaniach
w
każdym obszarze
wyodrębniono
czynniki
najważniejsze i istotne dla rozwoju regionu oraz pozostałe elementy i możliwości
rozwojowe. Umożliwiło to wskazanie kluczowych zagadnień, które następnie zostały
włączone do zbiorczej analizy SWOT i zostały częściowo przeformułowane.
SILNE STRONY:
otwartość samorządu na współpracę z NGO,
park Miejski im. Fryderyka Chopina,
runo leśne,
czyste powietrze,
lasy stanowiące 36% powierzchni gminy,
zespół czystych jezior,
jezioro Lubie, Jezioro Zarańsko,
duża ilość głazów narzutowych,
rzeka Drawa,
rzeka Brzeźnicka Węgorza i wodospady,
zasoby taniej siły roboczej,
zmniejszające się stale bezrobocie oraz zwiększenie ilości miejsc pracy,
radni gminy wywodzą się z lokalnych komitetów wyborczych,
dobry kontakt władz samorządowych ze społecznością lokalną poprzez częste
spotkania burmistrza i radnych z mieszkańcami,
zabytkowe śródmieście miasta,
zrewitalizowany dworzec kolejowy,
średniowieczne mury miejskie,
teren gminy jest miejscem pierwszych projektów najbardziej znanego
architekta XX wieku, Waltera Gropiusa (spichlerz w Jankowie, willa Metzler
oraz inne obiekty),
dobre połączenie drogowe i kolejowe z większymi ośrodkami (Szczecin,
Koszalin, Poznań), droga krajowa nr 20,
duże zasoby archeologiczne, m.in. Wyspa świętych koni,
sieć grodzisk wczesnośredniowiecznych,
dobrze rozwinięta sieć szlaków turystycznych,
na terenie gminy odbywa się wiele rajdów sportów motorowych, m.in.
kwalifikacji Pucharu Świata,
bogata oferta kulturalna świetlic na terenach wiejskich,
nowo wybudowane Centrum Kultury z kinem,
kopalnie kruszyw mineralnych w Mielenku i Wolicznie,
przyjazny klimat dla przedsiębiorców,
duża ilość uzbrojonych terenów produkcyjnych przy ul. Starogrodzkiej w
Drawsku,
pomnik czołgów,
duża ilość skamielin tropikalnych morza sprzed setek milinów lat,
brak dużych zakładów przemysłowych,
„Obiad drawski”,
bardzo zróżnicowana struktura własnościowa terenów,
zaplecze sportowe (boiska),
skanalizowanie i zwodociągowanie gminy na bardzo wysokim poziomie
systematyczny rozwój budżetu gminy (w tym wzrost dochodów własnych),
zasób eksponatów muzealnych.
SŁABE STRONY:
brak dostępu dla łodzi do brzegów jezior,
opóźnienia w zagospodarowaniu kilku obszarów w centrum miasta,
słaba podstawowa opieka zdrowotna,
odpływ młodych ludzi,
niska zaradność społeczeństwa,
brak miejsc pracy dla ludzi wykształconych,
niskie zaangażowanie społeczeństwa w rozwój gminy,
brak współpracy gmin w zakresie polityki turystycznego wykorzystania rzeki
Drawy,
brak lokalnych liderów oraz mała liczba społeczników,
słaba aktywizacja ludzi starszych,
zły stan melioracji i jej urządzeń,
słaba baza gastronomiczna i noclegowa,
duże rozdrobnienie przedsiębiorczości,
brak społeczeństwa obywatelskiego,
brak ścieżek rowerowych,
brak przepławek,
brak dużych pracodawców na terenie gminy,
niedostateczna promocja gminnych walorów,
brak obwodnicy drogowej miasta,
brak komunikacji publicznej (miejskiej),
zbyt wolno postępujące procesy planowania przestrzennego,
brak produktu lokalnego,
brak wyraźnie zidentyfikowanego produktu turystycznego,
zbyt mała ilość parkingów,
krótki sezon turystyczny,
zły stan techniczny dróg.
SZANSE:
rozbudowa infrastruktury poligonu,
nasyp kolejki wąskotorowej,
„Berlinka”,
port lotniczy Goleniów,
cmentarzysko Gotów w Nowym Łowiczu,
poligon drawski,
niewykorzystywany amfiteatr w Olesznie,
wody geotermalne,
moda na agroturystykę,
dobry wizerunek gminy wśród mieszkańców gmin sąsiednich,
na terenie gminy znajduje się Ośrodek Rewalidacyjno-EdukacyjnoWychowawczy w Gudowie,
cztery obszary na terenie gminy Drawsko wchodzące w skład sieci Natura
2000,
bogata flora i fauna prawnie chroniona,
przewaga liczebna kobiet,
stała liczba mieszkańców,
brak przemysłu uciążliwego dla środowiska,
nowy okres finansowania 2014 – 2020.
ZAGROŻENIA:
kłusownictwo,
zatrudnianie „na czarno”,
przyrost liczby osób trwale bezrobotnych,
trudna współpraca z konserwatorem zabytków,
zły stan obiektów zabytkowych w mieści i gminie,
brak porozumienia podmiotów działających w branży turystycznej,
brak dobry praktyk współpracy pomiędzy ludźmi,
istnienie „szarej strefy”,
odkładanie w czasie kluczowych inwestycji zależnych od decyzji innych
szczebli samorządu,
brak środków dla środowiska naukowego,
odpływ ludzi wykształconych z terenu gminy,
niski poziom wykształcenia mieszkańców,
roszczeniowe podejście społeczeństwa,
duża odległość od dużych miast,
niska zamożność społeczeństwa,
główną rolę w turystyce odgrywa turystyka jednodniowa,
wiele atrakcyjnych terenów i obiektów leży na terenie poligonu i jest
niedostępnych,
brak jednego zarządzającego drogami miasta – jest czterech zarządców,
spadek liczby uczniów – powodem nie jest tylko niż, lecz również emigracja,
bak dostatecznych połączeń pomiędzy miejscowościami gminy (PKS).
Końcowa wersja analizy SWOT. Analiza SWOT/TOWS
W efekcie dalszych działań przygotowano ostateczną wersję analizy SWOT,
zawierającą najważniejsze elementy z analizy zbiorowej, istotne dla rozwoju
regionu. Również na tym etapie dokonano wartościowania elementów zbiorczej
analizy
SWOT,
co
pozwoliło
na
wyłonienie
kilku
kluczowych
zagadnień
najważniejszych dla rozwoju miasta oraz w ostateczności przyporządkowanie
ich do właściwego zakresu analizy.
SILNE STRONY
SZANSE
1) rzeka Drawa
2) Walter Gropius
3) tereny produkcyjne przy ul.
starogrodzkiej
4) zespół czystych jezior
5) zasoby archeologiczne
1)
2)
3)
4)
5)
SŁABE STRONY
krótki sezon turystyczny
brak produktu lokalnego
słaba infrastruktura turystyczna
zły stan techniczny dróg
ucieczka młodzieży
1)
2)
3)
4)
1)
2)
3)
4)
Kolejnym
krokiem
było
dokonanie
moda na agroturystykę
„Berlinka”
nasyp kolejki wąskotorowej
poligon wojskowy
ZAGROŻENIA
bardzo zróżnicowana struktura
własnościowa terenów
wiele atrakcyjnych terenów i
obiektów leży na terenie poligonu i
jest niedostępnych
brak dostatecznej bazy
noclegowej i gastronomicznej
kłusownictwo
syntezy
analizowanych
czynników,
z uwzględnieniem ich znaczenia dla rozwoju danej jednostki, co pozwoliło
w dalszej kolejności określić obecną pozycję jednostki oraz potencjalne strategie
rozwoju. W ramach analizy SWOT postawiono kilka kluczowych
pytań, które
prowadzą do określenia strategii działania (poniższa tabela). Ponieważ analiza
SWOT stanowi przykład typowego podejścia „od wewnątrz na zewnątrz”,
dlatego
komplementarnym
podejściem jest analiza TOWS „z zewnątrz do
wewnątrz”.
ANALIZA SWOT
ANALIZA TOWS
1. Czy siły pozwolą wykorzystać szanse? 5. Czy zagrożenia osłabią siły?
2.
Czy
słabości
„zablokują”
wykorzystanie szans?
3. Czy siły pozwolą na przezwyciężenie
zagrożeń?
6. Czy szanse spotęgują siły?
7. Czy zagrożenia spotęgują słabości?
4. Czy słabości wzmocnią negatywny 8. Czy szanse pozwolą przezwyciężyć
słabości?
skutek
Analiza TOWS/SWOT łączy oba podejścia do organizacji, a także uwzględnia
interakcje między czynnikami
wewnętrznymi
i
zewnętrznymi,
stanowiąc
tym
samym doskonały punkt wyjścia do sformułowania strategii organizacji. Zgodnie
z metodologią tworzenia analizy TOWS/SWOT dla każdego z ośmiu pytań
przedstawionych powyżej zbudowano odpowiednią macierz, za pomocą której
zbadano relacje zachodzące odpowiednio między poszczególnymi zagrożeniami
i siłami, szansami i siłami, zagrożeniami i słabościami, szansami i słabościami
(analiza TOWS), a także relacje między poszczególnymi siłami i szansami,
słabościami i szansami, siłami i zagrożeniami, słabościami i zagrożeniami
(analiza SWOT). Interakcje między poszczególnymi czynnikami oceniane były
według
skali 0–2, gdzie 0 – oznaczało brak zależności, 1 – zależność słabą,
natomiast, 2 – zależność silną.
MACIERZE WZAJEMNEGO ODDZIAŁYWANIA
Czy siły pozwolą wykorzystać szanse?
O1
O2
O3
O4
suma
S1
1
0
0
0
1
S2
1
0
0
0
1
S3
0
2
0
0
2
S4
2
0
1
0
3
S5
1
0
1
0
2
suma
5
2
2
0
9
Czy słabości „zablokują” wykorzystanie szans?
O1
O2
O3
O4
suma
W1
1
0
0
0
1
W2
0
0
0
0
0
W3
1
0
0
0
1
W4
0
1
0
1
2
W5
1
0
0
0
1
suma
3
1
0
1
5
Czy siły pozwolą na przezwyciężenie zagrożeń?
T1
T2
T3
T4
suma
S1
0
0
1
0
1
S2
0
0
0
0
0
S3
0
0
1
0
1
S4
0
0
1
0
1
S5
0
1
1
0
2
suma
0
1
4
0
5
Czy słabości wzmocnią negatywny skutek?
T1
T2
T3
T4
suma
W1
0
0
2
1
3
W2
0
0
0
0
0
W3
0
0
2
0
2
W4
0
0
1
0
1
W5
0
0
1
0
1
suma
0
0
6
1
7
Czy zagrożenia osłabią siły?
S1
S2
S3
S4
S5
suma
T1
0
1
0
1
2
4
T2
2
0
0
2
2
6
T3
2
1
1
2
1
7
T4
2
0
0
2
0
4
suma
6
2
1
7
5
21
S1
S2
S3
S4
S5
suma
O1
2
1
0
2
1
6
O2
1
1
2
1
1
6
O3
0
1
0
1
1
3
O4
2
0
2
1
1
6
suma
5
3
4
5
4
21
Czy szanse spotęgują siły?
Czy zagrożenia spotęgują słabości?
W1
W2
W3
W4
W5
suma
T1
0
0
2
2
0
4
T2
0
0
2
0
0
2
T3
2
0
1
0
0
3
T4
2
0
0
0
0
2
suma
4
0
5
2
0
11
Czy szanse pozwolą przezwyciężyć słabości?
W1
W2
W3
W4
W5
suma
O1
2
1
2
1
1
7
O2
1
0
1
2
0
4
O3
2
0
2
0
0
4
O4
2
2
2
1
1
8
suma
7
3
7
4
2
23
Kolejnym krokiem przeprowadzanej analizy było dokonanie zestawienia zbiorczego,
w którym zsumowane
w
ramach
analizy
zostało
SWOT
i
oddziaływanie
TOWS.
poszczególnych
czynników
Kombinacja czynników, dla których
w zestawieniu zbiorczym wartość jest największa, wskazuje nam
na optymalną
strategię dla danej jednostki. W przypadku Drawska Pomorskiego analiza
TOWS/SWOT wykazała,
że wskazana byłaby strategia agresywna (maxi-maxi),
opierająca się na maksymalnym wykorzystaniu
efektu synergii między silnymi
stronami organizacji i szansami występującymi w otoczeniu.
Zestawienie zbiorcze wyników analizy TOWS/SWOT
SZANSE
ZAGROŻENIA
SILNE STRONY
Strategia agresywna
Strategia konserwatywna
SŁABE STRONY
Strategia konkurencyjna
Strategia defensywna
SZANSE
ZAGROŻENIA
SILNE STRONY
30/80 = 37,5 %
26/80 = 32,5 %
SŁABE STRONY
28/80 = 35,0 %
18/80 = 22,5 %
STRATEGIA AGRESYWNA – przeważają mocne strony, a w otoczeniu silnie
powiązane z nimi szanse, strategia silnej ekspansji oraz rozwoju wykorzystującego
obydwa czynniki.
Elementy analizy SWOT najsilniej oddziaływujące:
SILNE – wzmacniamy
1) zespół czystych jezior,
2) zasoby archeologiczne.
SŁABE – niwelujemy
1) krótki sezon turystyczny.
SZANSE – wykorzystujemy
1) poligon wojskowy,
2) moda na agroturystykę,
3) „Berlinka”.
ZAGROŻENIA – unikamy
1) bardzo zróżnicowana struktura własnościowa terenów,
2) wiele atrakcyjnych terenów i obiektów leży na terenie poligonu i jest
niedostępnych,
3) brak dostatecznej bazy noclegowej i gastronomicznej.
Powyższe elementy analizy SWOT dały odpowiedź na następujące pytania,
które umożliwiły wybór właściwego scenariusza rozwoju:
1) NA CZYM BĘDZIEMY BAZOWAĆ W REALIZACJI SCENARIUSZA?
2) CO CHCEMY WZMACNIAĆ?
3) CO I W JAKI SPOSÓB WYKORZYSTUJEMY?
4) CZEMU BĘDZIEMY ZAPOBIEGAĆ?
oraz pozwoliły sformułować następujące cele strategiczne, odnoszące się do
powyższej analizy SWOT:
1) UMOCNIENIE ROLI POLIGONU WE WSPIERANIU PRZEDSIĘBIORCZOŚCI
2) DĄŻENIE DO POPRAWY DOSTĘPNOŚCI KOMUNIKACYJNEJ GMINY
3) WYKREOWANIE PRODUKTÓW TURYSTYCZNYCH NA BAZIE ZASOBÓW
ARCHEOLOGICZNYCH
4) DĄŻENIE DO WYDŁUŻENIA SEZONU TURYSTYCZNEGO
Opracowanie: Daniel Puchalski