MG listopad – grudzień 2013
Transkrypt
MG listopad – grudzień 2013
Nr2 (134) Listopad-Grudzień 2013 Wesołych Świąt Na kład 120 egz. oraz Szczęśliwego Nowego Roku życzy Redakcja Przedstawienie Z życia szkoły DYSKOTEKA W 31 środę 27.11 odbyła się dyskoteka szkolna dla gimnazjalistów, w której uczestniczyło ok. 100 osób. Dyskotekę prowadził zawodowy DJ, dzięki któremu zabawa stała się jeszcze bardziej udana. Dla jednego z uczestników, który tego dnia obchodził pażdziernika 2013r. uczniowie klasy III d pokazali nam przedstawienie pt. "Mucha przed sądem" Tytułowa Mucha została oskarżona w świecie owadów o wiele przestępstw. Sąd starał się wydać sprawiedliwy wyrok. Przekazane zostały nam bardzo ważne zagadnienia związane z tolerancją i otwartością wobec innych ludzi,a także sprawy dotyczące higieny. Przedstawienie obejrzały dzieci z klas młodszych. Szczególnie podobały im się efektowne kostiumy i duże rekwizyty. Pani Mariola SPOTKANIE Z BALLADĄ W klimacie Zaduszek 5 listopada w Gminnym Ośrodku Kultury w Kolbudach odbyło się przedstawienie pt. „Spotkanie z balladą”, przygotowane przez uczniów klasy VB naszej szkoły. Młodzi aktorzy przywołali ducha narodowego wieszcza – Adama Mickiewicza, który wprowadził słuchaczy w świat trzech swoich ballad. Współczesna scenografia i nowoczesna interpretacja utworu udowodniła, że prawdy zawarte w balladach są wciąż aktualne: dobro zwycięża zło, a miłość i wiara kruszą najtwardsze serca. Dzięki niezwykłym kreacjom artystów, pięknej mu- 2 zyce granej na żywo i efektom świetlnym, widzowie przenieśli się w świat, który wykracza daleko poza ramy szkoły i swą wrażliwością trafia prosto w serce. Oby jak najdłużej tam pozostał… Pani Anna swoje 15 urodziny, wszyscy śpiewająco złożyli życzenia stu lat oraz dedykowali najpiękniejszy utwór. Oprócz szybkich brzmień, które rozkręciły całą salę, pojawiły się również wolne, przy których nie zabrakło dobrej zabawy. W pewnych momentach razem z młodzieżą tańczyli również opiekunowie, którzy odpowiadali za to, abyśmy bawili się jak najlepiej. Dzień później bawili się uczniowie ze szkoły podstawowej. Humory dopisały wszystkim przybyłym, a było ich około stu dziewięćdziesięciu. Muzyka porywała do zabawy na parkiecie również tych nieśmiałych chłopców, którzy często podpierają ściany a przygotowane wcześniej przez uczniów z klas VA i VIA konkursy urozmaicały zabawę. Sądzimy, że wiele osób chciałoby to powtórzyć. Po udanej zabawie na uczestników dyskoteki czekał autokar. Kierujemy serdeczne podziękowania dla Dyrekcji, która wyraziła zgodę na zorganizowanie dyskoteki, opiekunom, którzy poświęcili czas, również uczniom, którzy przyczynili się do tego wpłacając pieniądze. Dziękujemy wszystkim za przybycie i kulturalne zachowanie. Sandra i Daria Na okładce: Aniołki i diablica z IVD Ga ze ta Ze spo łu Kształ ce nia Pod sta wo we go i Gim na zjal ne go w Kol bu dach. Re da gu ją uczniowie naszej szkoły; opie ka: I. Frączek, M. Szen kin - Chmie lew ska. zdjęcia: M. Gańska-Seelau, www.wikipedia.pl, www.google.com; Wy daw ca: ZKPiG 83-050 Kol bu dy, ul. Wy bic kie go 33, tel. (058) 682 72 24, e-ma il: [email protected], http://www.kolbudy.neosrtada.pl WYBORY W do SU kl.I-III poniedziałek 18 listopada przedstawiciele samorządów klasowych z klas 1-3 wybierali przewodniczącego lub przewodniczącą. Kandydatami byli : 1. Zuzanna Tracewicz kl. III a 2. Cezary Tralewski kl. III b 3. Natalia Kruk kl. III c 4. Jakub Gronke kl. III d Przed wyborami na naszym korytarzu pojawiły się plakaty wyborcze kandydatów. Bardzo pomysłowe. Obejrzyjcie sami. Zwycięzcą okazał się Cezary Tralewski z kl. III b i to on będzie przewodniczącym naszego samorządu. Jego zastępczynią została wybrana Roksana Rohde z kl. II d. Gratulujemy! Pani Beata Z Ł A P W I AT R W ŻA GLE 26 listopada br. w naszej szkole odbył się piknik naukowo-żeglarski. Impreza zorganizowana była dla uczniów klas 5 z naszej gminy którzy biorą udział w programie : „Złap wiatr w pomorskie żagle wiedzy”. Gościem specjalnym pikniku był Piotr Myszka żeglarz, reprezentant Polski w windsurfinu, mistrz świata w żeglarskiej klasie RS:X. Bardzo ciekawie opowiadał o swojej pasji żeglarskiej i drodze do sukcesu . Potrafił również odpowiedzieć na wszystkie pytania uczniów ;). Kolejnym punktem progra- Święto Niepodległości 11 listopada, jak co roku, w kościele prafialnym pw. św. Floriana o godzinie 11.00 odprawiono mszę św. za Ojczyznę. Uczestniczyli w niej przedstawiciele naszych szkół – poczty sztandarowe szkoły podstawowej i gimnazjum. W Urzędzie Gminy podczas oficjalnych obchodów państwowego święta Przewodnicząca Młodzieżowej Rady Gminy powiedziała między innymi: „Dziś dla nas młodych jest to dzień z jednej strony zadumy i refleksji nad wydarzeniami z przeszłości, z drugiej zaś dzień radości i poczucia ogromnej odpowiedzialności za przyszłość. Walczmy zatem każdego dnia o suwerenną Polskę, o Polskę kierującą się zasadami Ojców i przykazaniami Boga. O Polskę bogatą, uczciwą, sprawiedliwą. Walczmy ze swoimi przywarami narodowymi, abyśmy tej wolności nie zmarnowali.” Część artystyczną w GOK tym razem przygotowali uczniowie ze szkoły podstawowej w Bielkówku. Młodzi artyści swoim występem wywołali taką falę wzruszeń wśród publiczności, że ta nagrodziła ich brawami na stojąco. Następnie Wójt Gminy i Przewodnicząca Rady Gminy uhonorowali dzieci i młodzież za osiągnięcia sportowe i artystyczne. Wśród wyróżnionych osób było wielu naszych uczniów i absolwentów. 12 listopada we wtorek odbyła się w szkole uroczysta akademia z okazji 95. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. Ta chwila zawsze wzrusza. Jesteśmy Polakami, żyjemy w wolnej Polsce. Możemy głośno powiedzieć to, co myślimy. Nie zawsze tak było. O przeszłości naszego narodu i długiej, trudnej drodze do odzyskania niepodległości opowiadali uczniowie gimnazjum z klasy 2F, 2E i 2A. Ciekawie wypadła scenografia: młode damy wraz z kawa- Z życia szkoły mu było szkolenie z udzielania pierwszej pomocy. Była scenka rodzajowa i przykłady sytuacji w których należy reagować i rady jak, wtedy postępować. Ochotnicy, mogli również poćwiczyć na manekinie. Pan Michał Weselak, poprowadził krótkie szkolenie żeglarskie , łącznie z pływaniem po hali na "Optymiście" /oczywiście na "sucho"/. Był pokaz otaklowania, pokaz korzystania z pasów balastowych . Było również wspólne śpiewanie szant i mnóstwo dobrej zabawy, która mam nadzieję zaowocuje zwiększoną ilością przyszłych żeglarzy i miłośników aktywnego spędzania czasu wolnego na wodzie - ahoj. Fotorelacja na str. 8-9. Pani Ania lerami siedziały przy stole zasnutym białym obrusem udekorowanym czerwonymi serwetkami. Do białych filiżanek nalewano czerwony sok. Pośrodku stołu pysznił się kosz z biało-czerwonymi goździkami. Dziewczęta ubrane były w eleganckie suknie do ziemi i wachlowały się ozdobnymi wachlarzami. Uczniowie deklamowali wiersze, młodzieżowy zespół chórzystów okraszał to wszystko pieśniami, które kiedyś porywały Polaków pod zaborami do działania. Przyjemnie było popatrzeć na tę młodzież, która niewolę zna tylko z kart historii. Jedna z uczennic, Agata Kukawka, mówiła: „...Dzisiaj wielka jest rocznica Jedenasty Listopada Tym, co padli za Ojczyznę Hołd wdzięczności Polska składa...“ Piękne słowa. Dziękujemy wszystkim, którzy mądrze kochają ojczyznę, są z niej dumni, dobrze mówią o swoim kraju. Bądźmy szczęśliwymi Polakami. Pani Iza i Pani Beata 3 Nowi przyjaciele??? Z życia szkoły Dzisiaj spotykamy się tutaj, aby porozmawiać na temat niebezpieczeństw, które czyhają na nas w codziennym życiu. Wielu niedługo skończy szkołę gimnazjalną i wyruszy w świat, aby dalej się kształcić. Już dzisiaj należy się do tego przygotować. Nowa szkoła to nowi ludzie, a ci nie zawsze mają co do nas czyste intencje. W dzisiejszych czasach młodzież coraz mniej zastanawia się nad tym, co robi. Więc pamiętajcie, dbajcie o to, w jakim towarzystwie się obracacie, zanim będzie za późno. Niszczące skutki złego towarzystwa możecie zaobserwować już u swoich szkolnych koleżanek i kolegów. Często rozpoczyna się od palenia papierosów i picia alkoholu. Pierwszy raz namawiają do tego koledzy. W tym momencie musicie się zastanowić, czy warto? Ta decyzja ma wpływ na resztę waszego życia. Jeśli się nie zgodzicie, nic nie stracicie. I tylko nie wmawiajcie sobie, że nikt inny was okół nas wiele ciekawych miejsc do zwiedzania. Tym razem powspominamy wyprawę do Labiryntu w Blizinach, która miała miejsce we wrześniu. Przepiękna pogoda, pachnąca łąka, fruwające motyle, pokręcone labirynty oraz strach przed tym, żeby nie zgubić się w kukurydzy gwarantowały, że ten sobotni dzień będzie pełen atrakcji. eraz, żeby poeksperymentować nie trzeba jechać do Warszawy. Od niedawna mamy w Gdyni nowy Experyment. Wiele ciekawych stanowisk z dziedziny fizyki, chemii, biologii.... to wyzwanie dla każdego, niezależnie od wieku. My też tam byliśmy i świetnie czas spędziliśmy. eżeli na dworze pada, a nie masz pomysłu co z sobą zrobić, zapraszamy do Oceanarium w Gdyni. Czeka tam wiele atrakcji: można popa- Gimnazjaliści klas trzecich mają za sobą próbny egzamin. Przed sobą całe dorosłe życie, poważne decyzje, ważne wybory szkoły, zawodu ale i przyjaciół. Poniżej zamieszczamy przemówienie jednego z uczniów naszej szkoły na temat wyboru ludzi, z którymi przyjdzie Wam żyć. Witam Was, drogie Koleżanki i drodzy Koledzy! WA R T O ZOBACZYĆ W nie lubi i nie przejmujcie się tym, że zostaniecie sami. Lepsze to, niż mieć takich „przyjaciół ''. Ludzie, którzy w takiej sytuacji powiedzą tak, najczęściej kończą na dnie. Później są narkotyki i inne okropne rzeczy. Uzależniają się i spadają coraz niżej. I tak jest przez całe ich życie, chyba, że się zorientują na czas i spróbują to naprawić. Ale jeśli nie, cierpią na różne choroby, np. AIDS, rak lub wylew albo zawał. I wtedy zaczynają rozumieć, i pytają siebie: „co ja zrobiłem”. Wtedy jest już za późno. Umierają w smutku i poczuciu winy. Pamiętajcie, zawsze uważnie dobierajcie sobie otoczenie. Wielu jest ludzi i wiele sekt oraz ugrupowań, które tylko czekają na wasz błąd. Michał 2D T J KONKURSY KLASY I-III SP KALIGRAFICZNY Piękne pismo jest nie lada sztuką. Jak z tym radzą sobie najmłodsi uczniowie? Konkurs z kaligrafii kl. II-III - 15 listopada 2013r.: • Klasy II Julia Kaszkiel kl.II b I m-ce Amelia Kos kl.II c II m-ce Amelia Rokicka kl. II b II m-ce Aleksandra Dziurzyńska kl.II c III m-ce Sandra Wołyniec kl.II b III m-ce Wyróżnienia: 4 Julia Kobiella kl.II d Piotr Szkodziński kl.II a • Klasy III Wiktoria Pieczykolan kl.III c I m-ce Kornelia Sosnowska kl.III b I m-ce Zofia Szlufik kl.III a I m-ce Dorota Gillmeister kl.III c - II m-ce Miriam Grot kl.III a - III m-ce Natalia Kruk kl.III c - III m-ce Wyróżnienie: Celina Burandt kl.III b Pani Mariola R E C Y TAT O R S K I Wyniki szkolnego konkursu recytatorskiego - 5 listopada 2013r.: trzeć na krewetki przez mikroskop, uczestniczyć w wykładach dotyczących Bałtyku, dotknąć jesiotra i oczywiście pooglądać przepiękne, mieniące się różnymi kolorami okazy z głębin morskich i oceanicznych. Pani Mariola • Klasy I Weronika Smolińska kl.I c Maja Barejko kl.I c Blanka Schwichtenberg kl.I b Goran Pangełow kl.I a • Klasy II Maciej Cesarz kl.II a Rozalia Dąbrowska kl.II b Aleksandra Wąsowicz kl.II b •Klasy III Cyprian Obrycki kl.III a Natalia Kruk kl.III c Natalia Metzgier kl.III a Julia Makurat kl. III c Zuzanna Tracewicz kl. III a • I m-ce II m-ce II m-ce III m-ce I m-ce II m-ce III m-ce I m-ce II m-ce II m-ce III m-ce III m-ce Wyniki gminnego konkursu recytatorskiego – 12 listopada 2013r.: Gran Prix Rozalia Dąbrowska kl.II b I m-ce Aleksandra Grzegorek kl.II c II m-ce Blanka Schwichtenberg kl.I b III m-ce Maciej Cesarz kl.II a III m-ce Natalia Kruk kl.III c • Wyniki powiatowego konkursu recytatorskiego – Trąbki Wielkie 29 listopada 2013r.: II m-ce Aleksandra Chocholewska 0c wyróżnienie Natalia Kruk kl.III c Zapamiętajmy te nazwiska, być może za kilka lat będą to czołowi polscy aktorzy! EKOLOGICZNY nad nim”. Uczniowie wykonali książeczki, w których dzielili się spostrzeżeniami w zakresie opieki nad swoimi pupilami. Wyniki konkursu: Anna Mędowicz kl.II c I m-ce Maja Bzoma kl.II c II m-ce Wiktoria Jasińska kl.II d II m-ce Amelia Kos kl.II c III m-ce Agnieszka Kuźmicka kl.III c III m-ce Magdalena Modrzyńska kl.II b III m-ce Sandra Wołyniec kl.II b III m-ce Wyróżnienia: Karolina Gronkowska kl.II d Aleksandra Grzegorek kl.II c Julia Makurat kl.III c Nikodem Piernicki kl.II c Agnieszka Rohde kl.III d Z życia szkoły KLASY IV-VI SP Alicja Urzędowska kl.II b Wiktoria Wiśniewska kl.II c Pani Mariola POLONISTYCZNY Wojewódzki konkurs języka polskiego dla szkoły podstawowej odbył się 28 listopada. Do pierwszego etapu przystąpiło dziesięcioro uczniów z klas VI. Katarzyna Cesarz (VIC) i Jakub Haliniarz (VIA) zakwalifikowali się do etapu rejonowego, który odbędzie się w styczniu w Kartuzach. Trzymamy kciuki. Pani Iza KRONIKA SPORTOWA „Mój czworonożny przyjaciel - opieka Z S Z A C H Y akończyły się tegoroczne rozgrywki szkół w szachach drużynowych. Nasza szkoła jak zawsze brała w nich udział. Eliminacje gminne odbyły się 25.09.13r. w GOK-u w Kolbudach. Rywalizowały ze sobą 4 szkoły podstawowe z naszej gminy i kolejno zajęły – I miejsce SP Kolbudy, II miejsce SP Bielkówko, III m-ce SP Kowale i IV m-ce SP Pręgowo. 8.10.13r. odbyły się Powiatowe Igrzyska w Szachach Drużynowych, w których drużyna z Kolbud pokonała SP nr 3 z Pruszcza – Gdańskiego i SP z Sobowidza. Równocześnie odbywała się Powiatowa Gimnazjada i uczniowie z naszego gimnazjum odnieśli 20 P Ł Y W A N I E listopada br. w Pruszczu Gdańskim odbyły się XLII Powiatowe Igrzyska Młodzieży Szkolnej i Gimnazjada w pływaniu indywidualnym. Ze szkoły podstawowej wystartowało jedenaścioro zawodników oraz ośmioro gimnazjalistów. Uczestnicy rywalizowali na dystansie 25m - klasy IV i młodsi oraz na dystansie 50m pozostali zawodnicy w trzech stylach: dowolnym, grzbietowym i klasycznym. Uczniowie z naszej szkoły nagrodzeni medalami to: Marta Tuńska kl. IVc – brązowy medal 25m stylem dowolnym Weronika Naderza kl. 1F – brązowy medal 50m stylem dowolnym i srebr- zwycięstwo nad zespołami z Rotmanki, Pszczółek i Trąbek Wielkich. Te turnieje jak i kolejny szczebel półfinały wojewódzkie miały miejsce również w Kolbudach. Nasi szachiści nie mieli wytchnienia bo już następnego dnia tj. 9.10.13r. miały miejsce półfinały. Przyjechały reprezentacje SP z Lipusza, SP ny medal 50m stylem klasycznym Julia Tysarczyk kl. 3B – złoty medal 50m stylem klasycznym Paweł Frączek 3A – złoty medal 50m stylem dowolnym i złoty medal 50m stylem grzbietowym Wyróżnieni zawodnicy zakwalifikowali się do finału wojewódzkiego, który odbędzie się 30.11.2013r. w Kościerzynie. • listopada w Kościerzynie odbył się Finał Wojewódzki Igrzysk Młodzieży i Gimnazjady w Pływaniu Indywidualnym. Z naszej szkoły wystartowało pięcioro zawodników: Marta Tuńska z kl IV c - 30 ze Starogardu – Gdańskiego i SP z Brus natomiast wśród Gimnazjów walczyły zespoły z Lipusza, Skarszew, Brus i Kolbud. Zwycięstwo obu drużyn z naszej szkoły dało awans do Finałów Wojewódzkich, na które zawodnicy 18.10.13r. pojechali aż do Kwidzynia. Reprezentacja SP zajęła VI m-ce w województwie, a gimnazjum wysokie bo III m-ce. We wszystkich wymienionych etapach skład drużyn był następujący: SP - Oliwer Wirkus 4b, Wiktor Murglin 5c, Cyprian Obrycki IIIa, Zuzanna Wawryk 6b GIMNAZJUM – Łukasz Zaleski 1B, Jakub Aftanasiuk 3A, Dominik Richert 2B, Zuzanna Grota 2A Gratuluję kolbudzkim szachistom dobrych wyników! Pani Dorota 25 m stylem dowolnym, Weronika Naderza z l; 1F - 50 m stylem dowolnym i klasycznym, Julia Tysarczyk z kl 3B - 50 m stylem dowolnym i klasycznym, Paweł Frączek z kl 3A - 50 m stylem grzbietowym i dowolnym oraz Bartosz Głowacki z kl 3C - 50 m stylem grzbietowym. Pierwsze w historii medale dla Kolbud wywalczył Paweł Frączek - srebro w stylu dowolnym i brąz w stylu grzbietowym. Bardzo dobrze zaprezentowała się także Julia Tysarczyk, która zajęła 8 miejsce w stylu klasycznym. Pani Małgosia 5 Wer u m ler n en wir Fr emd s pr a ch en ? Strona obcojęzyczna I “Wer fremde Sprachen nicht kennt, weiß nichts von seiner eigenen.” (Johann Wolfgang von Goethe) ch finde es schon wichtig, dass man auch noch andere Sprachen kann außer Polnisch. Es ist eben einfacher sich zu unterhalten und eins ist sicher, in manchen Ländern wird man auch um einiges freundlicher behandelt, wenn man die Sprache spricht, oder sich zumindest die Mühe macht es verstehen zu wollen...manchmal reicht da schon ein freundliches Guten Morgen und es wird einfacher...mal ganz zu schweigen, dass Fremdsprachen heute in (fast) jedem Job sehr gefragt sind. Die Fremdsprachen sind sehr wichtig und werden immer wichtiger, weil Grenzen fallen und die Welt zusammenwächst. Es gibt keine Nachteile, wenn du andere Sprachen kannst. Vorteile: 1) Problemlos reisen 2) Wenn du in Urlaub fährst und mit Einheimischen sprichst, erfährst du viel mehr über das Land. Die Leute sind offener. Man freut sich, weil sich andere für Land und Sprache interessieren. 3) Kulturen kennen lernen und verstehen 4) Bücher im Original lesen. Übersetzungen sind schön und gut, aber oft auch seeeehr enttäuschend. Du musst auch keinem Übersetzer mehr vertrauen, sondern kennst dich selbst aus. Sprachen sind Unanbhängikeit. 5) Filme im Original anschauen. Da kommt wieder das Übersetzerproblem und auch die Stimmen!!! Zum Beispiel Til Schweiger, er klingt auf englisch einfach grauenhaft, finde ich, hat im Original einen viel angenehmeren Tonfall 6) Die Welt wird gröβer. Stell dir vor, du hast ein Problem, dann kannst du auf sämtlichen Seiten im Internet surfen und nicht nur auf polnisch. 7) Du kannst auswandern, wenn es in deinem Land keine Arbeit mehr gibt und woanders dein Glück suchen. 8) Du kannst dich verlieben in wen du willst :) Und kannst den Satz: Augen sagen mehr als Worte aus deinem Leben werfen, weil du eben sprechen kannst, also: Los geht´s mit dem Lernen ;) BRItISh cAStleS AnD leGenDS Queen Boudicca In 60AD, Queen Boudicca was ruling the east of England when the Romans decided to attack her people, the Iceni. Legend says that the queen was incredibly brave and she attacked the Romans in London. The Romans discovered her plan, so she didn't conquer the city. But they were afraid of Boudicca - she was an extremely dangerous enemy. In fact, the Romans were planning to abandon England when suddenly they won a battle and had control of the province again. Legend says Boudicca killed herself. Merlin the Wizard After the Romans left Britain, there was chaos. There were different kings and they were rivals, and people from other 6 herr Marcin countries were invading. Britain needed one true and loyal king and Merlin found Arthur. He took Arthur to see a sword, Excalibur. Legend says only the true king could pull Excalibur out of the stone. Arthur pulled the sword out of the stone and he became King Arthur. But did Merlin really exist? Experts say this is possible, but nobody is sure. Robin Hood There are many stories about Robin Hood. He was a popular hero and he lived wirh his friends, the Merry Men, in Sherwood Forest near Nottingham. At that time, King Richard of England wasn't ruling the country because he was fighting in the Crusades. His cruel, lazy brother John was ruling England. Robin and his Merry Men were kind to poor people. They robbed the rich aristocrats and gave the money to the poor. But is RObin Hood fact or fiction? Nobody knows. Tintagel Castle It is connected with the legend of King Arthur and the wizard, Merlin. The legends says that Merlin's Cave is nearby and the wizard carried baby Arthur to safety in this cave. The castle was built in 1233 on a cliff high above the Atlantic Ocean. This means that if you want to visit the castle you must climb more than 100 steps. Glossary: dangerous - niebezpieczny sword - miecz pull out - wyciągnąć rule - rządzić stone - skała. kamień conquer – podbić, zdobyć fight - walczyć cave - jaskinia Ms. Magda Kaszubski kącik W - Norcëk kaszëbscze itam tuż przed Świętami Bożego Narodzenia. Mam nadzieję, że pierniczki już polukrowane i prezenty u Mikołaja zamówione.:-) Teraz trzeba tylko czekać na ...Gwiazdora (tak mówi się na Kaszubach). Pod koniec listopada w Ratuszu Staromiejskim w Gdańsku wręczono Medal Stolema. Otrzymał go Jerzy Nacel, z wykształcenia farmaceuta, z zamiłowania społecznik i regionalista. Pan Jerzy dostał to wyróżnienie za napisanie podręcznika do ...chemii(!) po kaszubsku pt. „Chemio oglowo i organicz- 27 października tego roku w wieku siedemdziesięciu jeden lat odszedł od nas znany artysta – Lou Reed - amerykański gitarzysta rockowy, wokalista i kompozytor oraz autor tekstów. Zmarł w wyniku powikłań po zabiegu przeszczepu wątroby. Pomimo walki z chorobą i sędziwego wieku wciąż otoczony był rozmaitymi wizjami artystycznymi, a także nadzieją od strony wielbicieli na kolejne albumy. Jego śmierć okazała się wielkim zawodem i przykrym zaskoczeniem dla wielbicieli muzyki, a dla fanów bolesnym ciosem. Lou (właśc. Lewis Allen Reed) urodził się 2 marca 1942 roku w Nowym Jorku na Brooklynie. Muzycznie udzielał się będąc jeszcze nastolatkiem – w wielu szkolnych zespołach. Najważniejszym z nich był The Jades, z którym w roku 1957 wydał swój pierwszy singiel zatytułowany "So Blue". Nie zdobył on jednak popularności. Ważnym punktem w karierze Reeda było poznanie Johna Cale’a, z którym założył zespół - The Warlocks. Później grupa zmieniła nazwę na The Falling Spikes, a ostatecznie – The Velvet Underground (1965 r.) i pod właśnie tą ostatnią nazwą odniosła największy suk- no”. Nagrodę tę przyznaje Klub Studencki „Pomora- nia”. 30 listopada odbył się też XIX Zjazd Delegatów Zrzeszenia Kaszubsko- Pomorskiego, który podsumował trzyletnią działalność dotychczasowych władz organizacji. Podczas tego zjazdu dokonano wyboru nowego prezesa. Do tej pory funkcję tę pełnił Łukasz Grzędzicki. To tyle informacji z kaszubskich działań. Teraz poczytajcie i pośpiewajcie kaszubską kolędę! Wesoła nowina Wesołą nowinę wszëscë spiéwają, bracô Kaszëbi do żłóbka gnają. Wesołô nowina, spieszta sę lëdze do źłóbka, na sanie pokłón mu dejta. W noc cemną, w noc mrozną wszëscë zdążają, przed Panę, przed Panę, przed nim pôdają. Jak piękne, jak piękne, jak to wspaniale, że przed nim, że przed nim naszi sę kłóniają. tam w żłóbku je Dzecę môłé i Józef, i Marijô, i bëdło całé. Jak miłe, jak miłe, jak to wspaniale, Przed Panę, przed Panę wszëscë klëkają. Wesołô nowina, anielë grają, z dôlekich lasów i z pustk zdążają; żebë sę ceszëc i żebë weselëc, z nawiedzonégo Jezuska môłégo. LOUREED ces, grając awangardowy, eksperymentalny rock, uznawany także za protopunk (punk „prototypowy”; prekursor późniejszego punk rocka). Zespół nagrał cztery albumy. Najbardziej popularnym z nich jest debiutowy – "The Velvet Underground & Nico". Podczas nagrywania go do składu dołączyła (na prośbę Andy’ego Warhola, który współpracował z grupą i był także formalnym producentem pierwszej płyty) wokalistka i aktorka – Nico. Album "The Velvet Underground & Nico" nie odniósł jednak wielkiego sukcesu komercyjnego ze względu na słabą promocję i kontrowersyjne treści. Swój renesans album zyskał jednak wiele lat później i można powiedzieć, iż trwa on do dziś, gdyż jest uznawany za jedną z największych klasycznych płyt tamtych lat. Aktualności Do uzdrzenio! Pani Beata Swoją teraźniejszą popularność zawdzięcza też kultowej okładce, zaprojektowanej przed Andy’ego Wargola, przedstawiającej żółto-czarny owoc – banana na białym tle. The Velvet Underground rozpadł się w roku 1973 po nagraniu czterech albumów ("The Velvet Underground & Nico", "White Light/White Heat", "The Velvet Underground" i "Loaded"), aby powrócić jeszcze na kilka lata po roku 1990. Po zaprzestaniu działania grupy Lou Reed rozpoczął karierę solową. Najbardziej popularnym albumem Reeda jest "Transformer" z 1972 roku wyprodukowany przez Davida Bowie i Micka Ronsona. Album ten zawiera utwory takie jak: "Satellite of Love", "Perfect Day" i – uznawany za najbardziej znany w karierze muzyka – "Walk on the Wild Side". Reed nagrał solowo łącznie dwadzieścia dwa albumy i czynnie udzielał się w środowisku muzyczno-artystycznym aż do ostatnich dni swojego życia. W Polsce grał dwukrotnie. W warszawskiej Sali Kongresowej w 2008 roku w ramach promocji albumu "Berlin", a także wcześniej w 2000 roku, tym razem promując płytę "Ecstasy". Gabriela 3D 7 Wydarzenie P I K N I K 8 Ż E G L A R S K I P I K N I K Wydarzenie Ż E G L A R S K I 9 Wydarzenie PRÓBNY TEST GIMNAZJALISTÓW 10 MI KOŁA JKI • Wydarzenie I KJA ŁOKI M 11 Aktualności WSPÓŁCZESNE NIEWOLNICTWO nosicie dżinsy? Pewnie. A wiecie kto i w jakich warunkach je szyje? Ile otrzymuje za to wynagrodzenia? Oto współczesne niewolnictwo. iewolnictwo głównie kojarzy się z dawnymi czasami. Jednak istnieje ono do dzisiaj, z tą różnicą, że współcześnie jest oficjalnie zabronione na całym świecie. Próbuje się więc je zataić, by czerpać wielkie zyski z taniej, głodowej siły roboczej. Kiedyś było normalną częścią codziennego życia. Często słyszy się o wyzyskiwaniu dorosłych jak również małych, bezbronnych dzieci. Jesteśmy tego nieświadomi lub wolimy pozostać nieświadomi, ale niejednokrotnie to właśnie my przyczyniamy się do rozkwitu niewolnictwa, chociażby kupując przedmioty wykonane przez niewolników. Do wyzysku człowieka dochodzi najczęściej w biednych krajach Azji i Afryki. W Indiach jest to głównie spowodowane systemem kastowym. Około 14 milionów ludzi pracuje tam w fabrykach lub w rolnictwie, nie otrzymując żadnego wynagrodzenia. Co gorsza, to zjawisko przechodzi z pokolenia na pokolenie, dziedziczy się je po rodzicach. W Pakistanie najbardziej poszkodowane są dzieci w wieku od 5 do 14 lat zmuszane do wyczerpującej pracy w cegielniach. Wyjątkowo szokująca jest sytuacja w Mauretanii, najbardziej zniewolonym kraju na świecie. Panuje tam zasada, że gdy kobieta wykonująca niewolniczą pracę, wychodzi za mąż za innego niewolnika, posag staje się własnością ich pana. Niewolnicy nie mają oczywiście żadnego dostępu do edukacji, tym samym nie mają pojęcia jak się bronić. Prawo islamskie zakazuje niewolnictwa w stosunku do współwyznawców, ale najbardziej zainteresowani nie mają o tym w ogóle pojęcia. Oprócz tego dopuszcza się na nich przemocy fizycznej i psychicznej. Jeśli chodzi o kraje europejskie, najgorzej pod tym względem wypadają obywatele Mołdawii. Z powodu trudnej sytuacji materialnej wyjeżdżają za granicę i stają się ofiarami wyzysku w takich krajach jak Ukraina czy Rosja. Pomimo to Europa jest kontynentem o najmniejszym wskaźniku niewolnictwa. Prawie nie istnieje ono w takich krajach jak Wielka Brytania lub Islandia. Przykładami współczesnego wyzysku są historie osób pracujących w fabrykach światowych koncernów od świtu do nocy za marne wynagrodzenie, które nie wystarcza im na podstawowe potrzeby. Mieszkają oni daleko od swoich rodzin w kilkuosobowych ciasnych pokojach i robią wszystko, żeby je utrzymać. Skutkiem tego są niedożywieni i skrajne wyczerpani. Do niszczenia stanu zdrowia niewolników przyczyniają się również szkodliwe warunki pracy np. brak dostępu do wody pitnej i specjalistycznej odzieży ochronnej oraz wdychanie szkodliwych oparów. Na szczęście istnieją organizacje ochrony praw człowieka, które mają na celu pomoc takim ludziom. Są to na przykład: Amnesty International, La Strada. Ta druga to zarejestrowana w Polsce fundacja, powstała w 1996r., dążąca do wyeliminowania handlu ludźmi i likwidacji niewolnictwa. Mam nadzieję, że kiedyś na świecie wszyscy ludzie będą wolni i nikt już nie będzie pamiętał, co to jest niewolnictwo. Ta przerażająca rzecz przez wieki zabierała niektórym szansę na normalne życie. Powinniśmy więc rozważnie kupować produkty tak, aby być pewnym, że przy jego wyrobie nikt nie ucierpiał. bocznym aspektem funkcjonowania człowieka jest powstawanie odpadów. Niestety Polska należy do krajów w Europie o największej ilości wytwarzanych odpadów, co nie przynosi nam chluby. Nasz nieekonomiczny sposób korzystania z zasobów naturalnych ma ogromny wpływ na środowisko. Codziennie na nasze potrzeby wydobywa się i przetwarza tysiące ton surowców, z których produkujemy góry odpadów. Tylko niewielki procent z tego podlega procesowi recyklingu. Większość z nich trafia na konwencjonalne wysypiska, a część jest wyrzucana do lasów tworząc „dzikie wysypiska”, przez co szpeci piękne okolice i jest źródłem chorobotwórczych bakterii wywołujących efekty uboczne w prawidłowym funkcjonowaniu organizmów żywych. Wszyscy wytwarzamy odpady, dlatego ich selekcja i zbiórka stały się naszym wspólnym problemem, którego rozwiązanie wymaga zaangażowania całego społeczeństwa. Korzyści, jakie płyną z segregacji śmieci, są niemałe: ograniczenie ilości odpadów, czystsze miejsca, w których żyjemy, ograniczona eksploatacja zasobów naturalnych poprzez wykorzystanie w produkcji surowców wtórnych, oszczędności finansowe. W przyrodzie rozkład odpadów jest bardzo długotrwały. Papierowa chusteczka rozkłada się przez 3 miesiące, zapałka 6 miesięcy, guma do żucia 5 lat, puszka 200 lat, plastikowa butelka od 100 do 1000 lat. Nie trzeba tego wyrzucać, można wykorzystać ponownie. Po przetworzeniu 27 plastikowych butelek możemy uzyskać 1 bluzę z polaru, 670 puszek po napojach gazowanych – rower, a 19 000 puszek po konserwach – samochód. Selektywna zbiórka makulatury ogranicza zużycie energii, wody i zanieczyszczenia powietrza, a tym samym chroni lasy. 1 tona odzyskanej makulatury pozwoli zaoszczędzić 1200 litrów wody w papierni oraz 2,5m3 przestrzeni na składowisku, wyprodukowanie 1 tony papieru powoduje ścięcie 17 drzew, ze 100 ton makulatury wyprodukować można 90 ton papieru. Szkło nie ulega rozkładowi, może być wykorzystywane nieograniczoną ilość razy. Powtórne wykorzystanie ok. 1 tony szkła pozwala zaoszczędzić 580 kg piasku, 180 kg sody kalcynowanej, 180 kg wapienia, 60 kg skalenia. Powtórne wykorzystanie szkła z jednej butelki pozwoli zaoszczędzić energię 100W żarówki świecącej przez 4 godz. Odzyskując aluminium ze złomu, oszczędzamy 95% energii potrzebnej do wyprodukowania aluminium z rudy boksytu, a recykling aluminium to 95% mniej zanieczyszczeń w powietrzu i 97% w wodzie. Poddając tworzywa sztuczne powtórnemu przerobowi, oszczędzamy węgiel i ropę naftową. Aby selektywna zbiórka przyniosła wymierne efekty na globalną skalę, konieczne jest zaangażowanie mieszkańców we wszystkich najmniejszych zakątkach, czyli w domach, miejscach pracy i nauki, gminach, województwach, krajach. Jeśli jeszcze nie segregujesz odpadów, zacznij już od dziś. Oliwia N Dlaczego powinniśmy segregować odpady? U 12 Ola 3B GIMNASTYKA języka, czyli... O statnio coraz więcej dzieci potrzebuje pomocy logopedów. Najczęstszymi wadami wymowy są właśnie seplenienie, jąkanie i reranie. Co to znaczy? Jak sobie z tym radzić? Seplenienie to nieprawidłowa wymowa głosek s, z, c, dz, sz, ż, cz, dż, ś, ź, ć, dź. Rotacyzm (reranie) to nieprawidłowa wymowa głoski r. Z kolei jąkanie to osobna grupa zaburzeń. Wynika z mimowolnych skurczów narządów mowy. Jest to przypadłość, którą trudno naprawić, ale nie jest to niemożliwe. Większość rodziców decyduje się na wizytę B ze swoim dzieckiem u specjalisty już bardzo wcześnie. Prawdą jest, że im szybciej zaczniemy ćwiczyć, tym lepiej, ale nie przesądzajmy - młodzież także ma szansę. Dzisiejsza logopedia polega w coraz większym stopniu na programach komputerowych, jednak nic nie zastąpi bez- Aktualności pośredniego kontaktu z nauczycielem. Jeżeli rodzic zauważy jakąś nieprawidłowość w wymowie dziecka, może udać się na konsultację do logopedy szkolnego, który zgodnie z wadą, dobierze odpowiednie ćwiczenia aparatu artykulacyjnego i zaleci ich kontynuowanie w domu. Tu liczy się systematyczność, wystarczy kilka minut, ale codziennie. Dzieci chętnie w takich zajęciach uczestniczą, stroją miny przed lustrem i legalnie pokazują język. Terapię specjaliści dzielą na trzy etapy. W pierwszym etapie dziecko uzyskuje pomoc na zajęciach logopedycznych. Drugi etap polega na stosowaniu zaleceń nauczyciela w życiu codziennym. W trzecim etapie uczeń w dalszym ciągu pracuje nad swoją mową, ale już sam i nawet jeśli wada zniknęła, to jeszcze przez długi czas przestrzega zaleceń logopedy. BURSZtYn ursztyn inaczej jantar jest swoistego rodzaju zastygłą żywicą, która stwardniała pod wpływem czasu i wody morskiej. Pochodzi z drzewa najprawdopodobniej iglastego, zwanego sosną bursztynodajną (Pinussuccinifera). Świadczą o tym liczne odciski kory drzewnej. Żywica służyła drzewom jako opatrunek na uszkodzenia pnia, umożliwiała regenerację oraz chroniła przed zanieczyszczeniami oraz bakteriami. Obecnie jest wydobywany na wielu plażach naszego Morza Bałtyckiego, a pochodzi sprzed 45 mln lat. Charakteryzuje się dużą ilością odmian, od nieprzezroczystych po zupełnie klarowne oraz od białych przez słoneczno żółte do zupełnie ciemnych – koniakowych. Może być: przezroczysty (posiada budowę warstwową; nie ma w nim pęcherzyków gazu lub występują pojedyncze, ale dość duże; barwa od jasnożółtej do ciemnożółtej), przeświecający (w którym fragmenty zawierające duże skupienia pęcherzyków gazu, powodują zmętnienia), nieprzezroczysty żółty (posiada litą strukturę, barwa obejmuje całą gamę odcieni żółci i beżu), nieprzezroczysty biały (liczba pęcherzyków gazu dochodzi do 900 000 w1 mm2, struktura wewnętrzna ma charakter porowaty , piany stałej; barwa jest biała, czasem niebieskawa). Bursztyn bałtycki od najdawniejszych czasów był używany jako kamień ozdobny i leczniczy. Ozdoby i amulety wyrabiano z niego już w paleolicie. Niezwykłym powodzeniem cieszył się w Cesarstwie Rzymskim. Wyprawy po niego były organizowane od V w. p.n.e. i wiodły szlakiem bursztynowym od Adriatyku do wybrzeży M. Bałtyckiego. Ciągle należy do wysoko cenionych kamieni ozdobnych. Wykonuje się z niego przedmioty użytkowe i ozdobne oraz biżuterię, często o dużej wartości artystycznej. (np. bursztynowe szachy). Najbardziej znanym dziełem wykonanym z bursztynu jest Bursztynowa Komnata, która zaginęła bez wieści podczas II wojny światowej. Kompletny bursztynowy wystrój komnaty zamówił Fryderyk I u gdańskich mistrzów. Przez kilkadziesiąt lat, jakie upłynęły od jej zaginięcia bądź zniszczenia, stała się symbolem utraconego skarbu. Wiara w leczniczą moc bursztynu przetrwała do dziś. Bursztyn stosuje się m.in. w leczeniu dolegliwości reumatycznych i tarczycowych, bólu gardła, poprawy krążenia krwi oraz w kosmetyce. Odkryto, że kwas bursztynowy Oliwka 1B działa jak biostymulator - pobudza system nerwowy, reguluje pracę nerek i jelit, jest środkiem przeciwzapalnym i antytoksycznym. Na bazie tego składnika wyrabia się maści i kremy na dolegliwości reumatyczne, astmatyczne, owrzodzenia i podrażnienia skóry oraz na schorzenia oskrzeli, gardła i tarczycy. Szukanie bursztynu wymaga cierpliwości, ale budzi emocje podobne do tych, które towarzyszą poszukiwaniu złota! W czasie jesiennych i zimowych sztormów nad Bałtykiem szanse na znalezienie ładnej grudki bursztynu rosną. Najlepiej szukać bursztynu tuż po sztormie, w wodorostach często zaplątują się w nie małe bryłki. Największe szanse na znalezienie mamy na Wyspie Sobieszewskiej, w Ustce, Mikoszewie i Stegnie.Największa znana bryła ważąca 9,75 kg została znaleziona w 1860 r. w okolicach Kamienia Pomorskiego. Obecnie okaz ten znajduje się w Muzeum Przyrodniczym Uniwersytetu im. Humboldta w Berlinie. W Gdańsku, nazywanym polską stolicą bursztynu, znajdziemy również ciekawostkę w postaci Bursztynowego Ołtarza w Bazylice św. Brygidy, zaś przy ulicy Mariackiej znajduje się wiele galerii i warsztatów wytwarzających piękne dzieła z bursztynu. Miasto Gdańsk co roku wyznacza Ambasadora Bursztynu - w 2013 r. jest nim piosenkarka Kayah. Weronika 13 Aktualności Piegi. Co z nimi robił pan Kleks, pamiętacie? Wykorzystywał jako środek do nagradzania uczniów. Każdy, kto przeczytał książkę Brzechwy, chciał mieć swoje własne, a przynajmniej ci, którzy rzeczywiście je posiadali, przestali się wstydzić. K arnacja czyli barwa naszej skóry uzależniona jest od melaniny – naturalnego barwnika. U człowieka występują dwa główne typy melaniny: czarna eumelanina i czerwona feomelanina. Proporcje ich wytwarzania zależą od osobniczych genów. Czarna eumelanina jest obfita u osób ciemnoskórych i daje dużą odporność skóry na promieniowanie słoneczne, zaś czerwona feomelanina – dominuje u osób o jasnej karnacji. Osoby o jasnej skórze mają znacznie gorsze zabezpieczenie skóry przed słońcem, a co się z tym wiąże, opalają się słabiej - głównie na czerwono, z tendencją do poparzeń słonecznych i powstawania piegów, czyli brązowych kropeczek na skórze. Długie opalanie bardzo często pozostawia u tych osób właśnie takie ślady. Ich posiadanie lub PIEGI nie jest uwarunkowane genetycznie. Jak już wspomniano wcześniej, piegi posiadają zazwyczaj osoby z jasną lub bardzo jasną karnacją, Ciekawe jest to, że choć są dziedziczone po rodzicach i mają związek z zawartością melaniny w skórze, nie pojawiają się u dzieci w wieku niemowlęcym. Możemy je zauważyć u starszych dzieci, a wraz z wiekiem ich ilość może się zwiększać. Wrażliwość skóry na działanie promieni słonecznych i ich natychmiastowe wnikanie w komórki skóry powoduje, że piegi u osób ze skłonnością do ich występowania, pojawiają się bardzo szybko. Jednak jest kilka sztuczek, dzięki którym można trochę „oszukać słońce“. SZCZEPIONKI Ostatnio coraz częściej słyszy się o obawach rodziców przed szczepieniami. Chcą, aby ich dziecko było odporne na niektóre choroby, ale z drugiej strony boją się skutków ubocznych. Oczywiście większość z nas ma już to dawno za sobą. Ale czy naprawdę wszyscy wiemy, co to jest szczepionka i jaki ma na nas wpływ? S zczepionka to preparat pochodzenia biologicznego, który zawiera antygen, czyli substancję powodującą powstawanie przeciwciał. Po wprowadzeniu do naszego organizmu stymuluje on układ odpornościowy do identyfikowania go jako obcy antygen i zwalczania go. Jeśli zdarzy się, że nasz organizm będzie miał ponownie styczność z danym drobnoustrojem chorobotwórczym, nie będzie on już stanowił dla nas zagrożenia, ponieważ substancja podana w szczepionce wytworzyła przeciwko niemu odpor- 14 ność. Występują różne rodzaje szczepionek. Można zaszczepić się przeciwko jednej chorobie lub wielu naraz. Najczęściej są one podawane w postaci zastrzyków, ale istnieją także doustne szczepionki. W 1796r. Edward Jenner postanowił przeciwdziałać epidemiom ospy. W tym celu przeprowadził niebezpieczny eksperyment. Na nacięte ramię ośmioletniego chłopca nałożył materiał zakaźny ospą krowianki, czyli odmiany ospy występującej u bydła, którą mogą się zarazić również ludzie. Dzięki temu dziecko było również odporne na ospę prawdziwą, która jest dla człowieka znacznie groźniejsza. To pożyteczne odkrycie szybko rozprzestrzeniło się w całej Europie. W 1811r. w Polsce Napoleon Bonaparte wprowadził w życie rozporządzenie o obowiązkowym szczepieniu w szkołach, a cztery lata później także w wojsku. Natomiast w 1919r. wszyscy Polacy musieli poddać się szczepieniu. W kolejnych latach odkrywano szczepionki przeciwko wściekliźnie, tężcowi, dżumie. Co więcej, nadal trwają liczne prace nad doskonaleniem szczepionek przeciwko coraz to nowszym chorobom. Wiele osób zadaje sobie to pytanie, czy Skuteczną metodą jest odpowiedni ubiór. W godzinach, w których jesteśmy narażeni na największe działanie promieni słonecznych, można próbować zakrywać obszary na ciele, na których piegi zazwyczaj się pojawiają. Okrywanie ramion chustą, noszenie bluzek z zakrytymi ramionami, noszenie kapelusza lub czapki z daszkiem to najlepsze sposoby. Nie pozwolą one jednak uniknąć piegów całkowicie. Należy bowiem pamiętać, że promienie słoneczne przenikają także przez ubranie i działają nie tylko w pełnym słońcu, ale też w cieniu. Stąd bardzo ważne jest stosowanie kremów z wysokim filtrem. Zwłaszcza, że osoby „piegowate” są znacznie bardziej narażone na poparzenia słoneczne i różnego rodzaju nowotwory skóry. Niestety, ku niezadowoleniu z ich posiadania wielu osób, pozostają one na skórze do końca życia. W naszych warunkach klimatycznych jest to zazwyczaj sezonowy problemem. Zwykle piegi pojawiają się na wiosnę i latem, jesienią i zimą bledną lub zanikają. Szymon szczepionki są bezpieczne. Szczególnie dotyczy to rodziców małych dzieci. Czasami po szczepieniu występuje tzw. NOP, czyli Niepożądany Odczyn Poszczepienny. Zazwyczaj przebiega on łagodnie, pojawia się gorączka, obrzęk w miejscu wstrzyknięcia oraz gorsze samopoczucie. Zdarza się, choć bardzo rzadko, że prowadzi to do trwałego uszkodzenia zdrowia, a nawet w ekstremalnych przypadkach utraty życia. Może to być spowodowane brakiem sterylności samej szczepionki bądź w czasie wstrzykiwania danej substancji. Gdyby po wykonaniu szczepienia działo się coś niepokojącego, natychmiast należy zgłosić się do lekarza. Jednak powinno się pamiętać, że osoba, która nie poddała się szczepieniu i zachoruje, stanie się zagrożeniem dla innych np. bardzo małych dzieci i dorosłych ze słabą odpornością. Pomimo pewnego ryzyka nie należy umniejszać roli szczepionki w dziejach ludzkości. Zapobiegała ona wielu epidemiom. Uratowała być może nawet miliony żyć. Biorąc te wszystkie czynniki pod uwagę, powinniśmy być wdzięczni temu wynalazkowi. To my musimy podjąć decyzję, czy chcemy z tego skorzystać czy nie. Ola 3B WSZY Wszawica jest powszechnie uważana za zjawisko wstydliwe, bo jest kojarzona z brudem i biedą. Myślenie takie jest błędne, ponieważ choroba ta występuje również w dobrych warunkach higienicznych. Przenosi się w autobusach i tramwajach, w szkołach i przedszkolach. Wszędzie tam, gdzie znajdują duże skupiska ludzi. W szawicę czyli chorobę pasożytniczą w y w o ł u j e podrząd owadów wtórnie bezskrzydłych, obejmujący gatunki pasożytujące na ssakach, w tym na ludziach. Dorosłe osobniki mają 2-3,5 mm długości, żyją do 30 dni, w ciągu których mogą złożyć do 300 jaj. Te z kolei przytwierdzają się do włosów (najczęściej za uszami i nad karkiem), by po 9 – 12 dniach wykluły się nowe. Wszy żywią się ludzką krwią, wgryzają w skórę głowy, co z kolei wywołuje swędzenie, w konsekwencji drapanie i ewentualne zakażenie. Kał i ślina wszy mogą wywołać reakcje alergiczne. Wszy nie skaczą i nie latają, szybko chodzą (w ciągu minuty pokonują S tawy to inaczej ruchome połączenie w obrębie szkieletu. Mają je kręgowce czyli my także. W stawach największym problemem jest tarcie i dlatego powierzchnie stawowe muszą być zawsze pokryte bardzo odporną na ścieranie chrząstką szklistą. Dawniej na bóle stawów narzekały głównie osoby w podeszłym wieku. Dziś niestety często dotykają ludzi młodych. Zmiana stylu życia wpłynęła na rozwój chorób, skutecznie uprzykrzając nam życie. Ich przyczyn może być wiele, tak jak wiele może być efektów rozwoju choroby, prowadzących nawet do trwałego kalectwa. O stawach myślimy najczęściej wtedy, kiedy zaczynają nam one dokuczać. Zazwyczaj kiedy już pojawią się problemy, jedyne, co możemy zrobić, to powstrzymać rozwój choroby. Warto zatem zastanowić się wcześniej nad tym, co zrobić, żeby zmniejszyć ryzyko pojawienia się problemów ze stawami. Są one przecież najważniejszym elementem układu ruchu człowieka. Ich skomplikowana budowa i wyczerpująca 20 cm), wykorzystują każdą sytuację, aby po włosie przemieścić się na drugą głowę. Udałem się na rozmowę z naszą szkolną panią pielęgniarką i poprosiłem o kilka praktycznych rad. Zapytałem, czy wszawica może być groźna, jak jej przeciw- działać, co może zrobić szkoła, gdy stwierdzi istnienie tego niepokojącego zjawiska. Na powyższe pytania Pani pielęgniarka odpowiedziała: Może dojść do zakażenie, jak każda choroba zakaźna niesie za sobą ryzyko. Nieleczona może doprowadzić do infekcji skóry. Wszawicą można się zarazić w dużych skupiskach przez bezpośredni kontakt z osobą chorą. Osoby, które dbają o czystość, mogą zarazić się poprzez wspólne, częste przebywanie ze sobą, używanie tych samych przyborów higienicznych, np. grzebień, szczotka. W szkole dziecko może zarazić się jedno od dru- STAWY funkcja powodują, że są narażone na uszkodzenia, wywołujące silny ból a także mogą powodować inne dolegliwo- Aktualności giego siedząc w jednej ławce. Sposobem przeciwdziałania wszawicy jest dbanie o czystość, niekorzystanie z cudzych grzebieni. W szkole dziewczyny powinny mieć związane włosy, a rodzice powinni profilaktycznie często sprawdzać czystość głowy. Zauważone przez rodziców zakażenie wszawicą szybko likwidować stosując specjalne środki zakupione w aptece, niedrogie, łatwe w użyciu oraz poinformować wychowawcę o zauważonej wszawicy. Szkoła może przeprowadzać systematyczny przegląd głów przez pielęgniarkę po wcześniejszym uzyskaniu zgody od rodziców oraz zalecić przeprowadzenie kuracji. Na wieść, że dziecko ma lub może mieć wszawicę, rodzice reagują bardzo różnie. W większości przyjmują spokojnie i stosują się do zaleceń, zdarzają się jednak rodzice, którzy reagują bardzo nerwowo i zrzucają winę z zaistniałej sytuacji na szkołę. Średnio co 10-15 lat wzrasta liczba zachorowań na wszawicę wśród dzieci w wieku 3-12 lat, czyli w wieku przedszkolnym i szkolnym. Przez ostatnie lata odstąpiono od przeprowadzania kontroli czystości w placówkach oświatowych, w niektórych nie ma pielęgniarek i to też przyczynia się do niedostatecznej świadomości o chorobie, trudności w rozpoznawaniu jej, a tym samym leczeniu. Paweł 3D ści, jak zmiany zwyrodnieniowe, zapalenia lub zmiany chorobowe ścięgien i więzadeł. Najczęstszą dolegliwość powoduje zużycie i zwyrodnienie chrząstek stawowych z występującym zniekształceniem końców kości tworzących staw. Każdy, kto coś takiego zaobserwuje u siebie, powinien zgłosić się jak najszybciej do ortopedy, który z kolei wyśle nas na badanie rentgenowskie lub tomografię komputerową i zaleci dalsze postępowanie. Jak wiadomo bóle mogą być również następstwem zwichnięć, skręceń stawu lub reumatyzmu, jednak najczęstszą ich przyczyną są właśnie zmiany zwyrodnieniowe, spowodowane powolnym zużywaniem się stawu. Bóle takie charakteryzują się tym, że narastają przy wysiłku a ustępują, kiedy damy odpocząć zbolałym stawom. Czy i jak w młodym wieku można zapobiec bólom? Można i to bardzo łatwo – dbając o aktywność fizyczną już dziś. Naturalnie należy słuchać własnego ciała, nie forsować go i rozsądnie korzystać. Julia 1D 15 KĄCIK HISTORYCZNY Z historii... O wieków chrześcijaństwa, kiedy nabożeństwa nocne należały do stałej praktyki Kościoła; żłóbka, którego pomysłodawcą współczesnej wersji z żywymi zwierzętami jest św. Franciszek z Asyżu (Najsłynniejsza szopka znajduje się we włoskiej miejscowości Greccio. W Polsce natomiast do najbardziej znanych należą szopki krakowskie, prawdziwe arcydzieła sztuki ludowej, których konstruowanie zapoczątkowali murarze i cieśle, nie mający zatrudnienia w zimie, zarabiający szopkami-teatrzykami na swe utrzymanie. Wzorem architektonicznym był dla nich przede wszystkim kościół Mariacki, ale wykonywano także miniatury Wawelu, Sukiennic i Barbakanu. Od 1937 r. z inicjatywy Jerzego Dobrzyckiego odbywa się konkurs na najpiękniejszą „Szopkę Krakowską”.); jasełek – znanych od średniowiecza przedstawień teatralnych przy żłóbkach; kolęd - pieśni, które opowiadają o Narodzeniu Pana. (Ich nazwa pochodzi z łaciny – calendae, - pierwszy dzień miesiąca, kiedy to Rzymianie śpiewali w ramach uroczystego uczczenia pierwszego stycznia, potem zwyczaj śpiewania pieśni przejęli chrześcijanie, aby czcić narodziny Jezusa. Najstarsza polska kolęda „Zdrów bądź królu anielski” pochodzi z ok. 1420 roku. Polska jest jednym z krajów, które mają najwięcej kolęd, nasza tradycja zna ich blisko 500); kolędowania od domu do domu, które zapoczątkowali w XVI w. Polsce żacy, przebrani za Heroda, trzech króli, śmierć, pasterzy, turonia. Tak więc widzimy, że Święta w Polsce bardzo bogate są w zwyczaje i przesądy, znajdujące swój rodowód w lokalnych, czasem przedchrześcijańskich wierzeniach oraz we współczesne skomercjalizowane „nowe tradycje”. Tak czy inaczej należy pamiętać, że gdyby nie Narodzenie Jezusa, dzisiaj żadnych świąt by nie było. Pani Żaneta Z historii zwyczajów świątecznych d wieków chrześcijanie na całym świecie obchodzą Boże Narodzenie. Korzenie tego święta sięgają odległych czasów, a zwyczaje związane z nimi wywodzą się jeszcze z rytuałów pogańskich, którym chrześcijaństwo nadało nowe znaczenie. W wielu kulturach przesilenie zimowe, przypadające obecnie na 21-22 grudnia, traktowano jako zwycięstwo dnia nad nocą i było okazją do świętowania „odradzania się Słońca”. W starożytnym Rzymie obchodzono Saturnalia, w Persji – narodziny Mitry a u Słowian – Święto Godowe. Na początku naszej ery według kalendarza juliańskiego przesilenie wypadało 25 grudnia, Dzień Bożego Narodzenia ustalono więc na 25 grudnia, kiedy to Rzymianie obchodzili święto Niezwyciężonego Słońca. W VI w. mnich Dionizjusz Exiguus obliczył, że narodziny Jezusa Chrystusa w Betlejem miały miejsce w 753 r. po założeniu Rzymu za panowania Cezara Augusta. Dziś wiadomo, że Dionizjusz pomylił się w obliczeniach ustalając datę o kilka lat za późno, albowiem panowanie Cezara Augusta przypada na czas od 30 p.n.e do 14 n. e. a Jezus narodził się na początku jego panowania. Uroczyste obchody Bożego Narodzenia wywodzą swój początek z Jerozolimy, kiedy to po uznaniu religii chrześcijańskiej przez Konstantyna Wielkiego w 314 r. patriarcha Jerozolimy udawał się w procesji do Betlejem, odległego ok. 8 km i tam w Grocie Narodzenia odprawiał w nocy Mszę św., później nazwaną pasterką w nawiązaniu do ewangelicznej opowieści o pasterzach, którzy jako pierwsi oddali pokłon nowonarodzonemu Chrystusowi. W VI w pojawiła się tradycja wieczornej kolacji. Wigilia (łac. czuwanie) – pierwotnie oznaczała straż nocną i oczekiwanie, obecnie nazywa się tak dzień poprzedzający większe święto. Współczesna wieczerza wigilijna jest niewątpliwie echem starochrześcijańskiej tradycji wspólnego spożywania posiłku, zwane- 16 go z grecka agape, będącego symbolem braterstwa i miłości między ludźmi. Gdy w drugiej połowie IV w. Synod w Laodycei zabronił biesiadowania w świątyniach, zwyczaj ten przeniósł się do domów wiernych. Wigilia w obecnej formie w Polsce pojawiła się dopiero od XVIII w. Nie może na niej zabraknąć opłatka - bardzo cienkiego, przaśnego (niekwaszonego ) chleba; sianka, tego, na którym Maryja ułożyła Dziecię, a w świecie godowym służącego wróżbom do określania przychylność losu na podstawie wyciągniętych słomek; dodatkowego miejsca przy stole najpierw dla duchów przodków, później przeznaczonego dla członków rodziny zesłanych na Sybir, dziś dla niezapowiedzianego gościa; bezmięsnych potraw przyrządzanych głównie z ziaren zbóż, maku, miodu, grzybów, a więc typowych dla styp pogrzebowych, później łączonych z wróżbą urodzaju i dobrobytu; choinki zapożyczonej od ludów germańskich, które wierzyły, że szpilki jodłowe chronią przed złymi duchami, piorunem i chorobami (Najstarsze pisemne świadectwo o ozdobionym na Boże Narodzenie drzewku pochodzi z 1419 r. Wtedy to niemieccy piekarze z Fryburga ustawili choinkę w szpitalu Świętego Ducha, przybierając ją owocami, opłatkami, piernikami, orzechami. Do Polski zwyczaj stawiania choinek przeniósł się z Niemiec w XVIII w. i zastąpił dekorowanie domów diduchem - pierwszym zżętym snopem żyta przyozdobionym suszonymi owocami oraz orzechami, zaś po święcie pieczołowicie przechowywanym aż do wiosny, by właśnie z jego nasion rozpocząć przyszłoroczny siew.); jemioły - symbolu zwycięstwa życia nad śmiercią; prezentów gwiazdkowych, odkąd Marcin Luter (1535 r.) zaproponował, aby rodzice zaniechali zwyczaju św. Mikołaja, a prezenty wręczali dzieciom jako dar samego Dzieciątka Jezus w dniu Bożego Narodzenia; pasterki jako pamiątki z pierwszych Adres redakcji: [email protected] J e s t e ś m y w i n t e r n e c i e : w w w. k o l b u d y. n e o s t r a d a . p l Aktualności 17 Aktualności Kolory - jaki mają na nas wpływ? FACEBOOK 18 Aktualności YOGA 19 םȃ̃Ԃ ̃ Ѓ̂ȃ ԅ̅ ڋ םDŽ