Wykorzystanie bajki terapeutycznej w rozwijaniu aktywności

Wykorzystanie bajki terapeutycznej w rozwijaniu aktywności

JOLANTA MURAT
DORADCA METODYCZNY
PCDZN W PUŁAWACH
W dniu 21 kwietnia 2009r w Szkole Podstawowej w
Leokadiowie odbyła się konferencja metodyczna dla nauczycieli i
zaproszonych rodziców na temat:
„Wykorzystanie bajki terapeutycznej w
aktywności twórczej dzieci i rozwiązywaniu
wychowawczych”.
rozwijaniu
problemów
W ramach spotkania przeprowadzone zostały zajęcia otwarte w
klasie I przez panią – Katarzynę Musiatowicz.
Spotkanie miało na celu przypomnienia i przestawienia roli
bajki, ulubionej lektury dzieci, w procesie wychowawczym
i dydaktycznym. Bajki są przecież utworami bliskimi dzieciom.
Przedstawiają świat w sposób dla nich przystępny, zrozumiały.
Dostarczają wielu pozytywnych emocji i niespodziewanych zwrotów akcji.
Tworzą niesamowitą magię, która pozwala rozwiązać nawet bardzo trudne
sytuacje.
Bajki umożliwiają dziecku identyfikowanie się z bohaterami,
przeżywanie ich przygód i uczuć. Dostarczają wiele radości. Mają ogromny
wpływ na kształtowanie się osobowości i postaw moralnych. Pomagają
wychowywać- odróżniać dobro od zła, prawdę od fałszu, dają dobry
przykład. Nierealny świat bajek zaspakaja potrzeby poznawcze dziecka,
pomaga w zrozumieniu świata realnego i reguł nim rządzących. Daje
odpowiedź na pytanie, jak poradzić sobie z zagrożeniami. Umożliwia
dokonywanie wyborów moralnych, jednocześnie pokazując, kto jest
pokrzywdzony, komu i jak należy pomóc. Szczęśliwe zakończenie budzi
wiarę, że własne problemy również zostaną rozwiązane Tym bardziej, że
bajka trudną treść przekazuje w formie zrozumiałej i atrakcyjnej dla
dziecka. Pozwala bez obaw spojrzeć na swoje problemy i uczy, jak pomóc
sobie w stresujących sytuacjach.
Bajka ze względu na treść i formę jest utworem, który z
powodzeniem można wykorzystywać na zajęciach zintegrowanych w
klasach I - III . Nauczyciel posługując się takim utworem, może odnieść
się do zaistniałych problemów wychowawczych, trudnych sytuacji.
Odwołując się do zachowań bohaterów, łatwiej przenosić odpowiednie
wzorce na grunt klasy, budować pozytywne i pożądane relacje między
dziećmi.
Przedstawiony poniżej scenariusz zajęć z wykorzystaniem
autorskiej bajki Pani Katarzyny Musiatowicz pt.,,Pióro”, jest dobrym
przykładem na to, w jaki sposób można uatrakcyjnić proces dydaktycznowychowawczy, przekaz wiadomości szkolnych i istotnych wskazówek
dotyczących zachowania w klasie.
Treść
bajki
jest
krótka,
dostosowana
do
możliwości
percepcyjnych dzieci w młodszym wieku szkolnym. Chcąc urozmaicić
odbiór utworu, pobudzić wyobraźnię i zainteresowanie oraz koncentrację
uwagi wykorzystano sylwety bohaterów, odwołano się do efektów
dźwiękowych. Dzieci podczas zajęć poddawane były różnym bodźcom –
słuchowym, wzrokowym, kinestetyczno-ruchowym. Taki wielozmysłowy
odbiór jest pełny i bardziej efektywny niż tylko słuchanie, które po chwili
dla małych dzieci staje się monotonne i nieciekawe. Na bazie utworu dzieci
wykonywały wszystkie ćwiczenia z ogromnym zapałem. Chętnie
odpowiadały na pytania, malowały, śpiewały, układały wyrazy i zdania z
rozsypanek. Nawet dzieci z natury nieśmiałe dzieliły się swoimi
spostrzeżeniami, brały aktywny udział w lekcji, reagowały emocjonalnie,
spontanicznie. Zajęcia dostarczyły dzieciom wiele radości. Odpowiednio
dobrany zestaw zabaw i ćwiczeń odpowiadał potrzebie zmiany dynamiki i
tempa pracy, wpływał pozytywnie na stosunek do wykonywanych zadań,
wyzwalał twórczą inwencję i chęć pracy w zespole.
SCENARIUSZ ZAJĘĆ ZINTEGROWANYCH
Temat zajęć: Wspólna praca daje nam wiele radości.
Cele ogólne:
- doskonalenie percepcji wzrokowej, słuchowej, kinestetyczno – ruchowej
- rozwijanie zdolności manualnych i muzycznych.
Cele operacyjne :
Uczeń po zakończeniu zajęć:
- buduje poprawne więzi w grupie,
- wyraża się o uczuciach pozytywnych i negatywnych,
- wypowiada się na określony temat,
- z uwagą słucha czytanej bajki,
- klasyfikuje cechy i uczucia negatywne, pozytywne,
- układa z rozsypanki literowej wyrazy z “ó”.
Prowadzący: Katarzyna Musiatowicz
Czas trwania: 45 min.
Uczestnicy: uczniowie klasy I
Metody: problemowa, praca z tekstem, demonstracja, gra dramowa,
burza mózgów, rozwijająca twórcze myślenie.
Forma pracy: indywidualna, grupowa
Środki dydaktyczne: tekst bajek, ilustracje, napisy, nagrania CD,
etykiety, markery, farby, duże arkusze papieru.
Przebieg zajęć:
1. Powitanie uczniów i zaproszonych gości.
N – Witam was bardzo serdecznie, witam przybyłych gości. Dzisiejsze
zajęcia są bardzo nietypowe, inne niż zwykle. Proszę odwróćcie się
do gości, przywitajmy się wesoło i pomachajmy gościom.
2. Wprowadzenie w temat zajęć
N - A teraz mam do was takie pytania:
- Czy lubicie słuchać, czytać bajki?
- Jakie bajki znacie?
- Czy chcecie, abym opowiedziała wam bajkę, której jeszcze nie znacie?
3. Opowiadanie bajki poprzedzone pytaniami
ukierunkowującymi dotyczącymi jej treści
N - Posłuchajcie uważnie bajki, którą wam opowiem i zastanówcie się
- Jakie postacie w niej występują ?
- Gdzie rozgrywała się akcja bajki?
Nauczyciel opowiada treść bajki pt. “Pióro”, następnie uczniowie
odpowiadają na wcześniej postawione pytania.
U - Akcja bajki toczy się w piórniku.
U - W tej bajce występuje pióro, ołówek, gumka, zeszyt, kredki.
W tym czasie nauczyciel przyczepia do tablicy sylwety postaci bohaterów
bajki
4. Naśladowanie czynności wykonywanych przez przybory
szkolne w bajce - odwołanie się do wrażeń słuchowych
N – Czy możecie mi powiedzieć, co takiego te przybory szkolne robiły?
Nauczyciel czyta fragment teksu, opisującego czynności i zachowanie
bohaterów bajki, z którego wynika, że:
- gumka – szurała, zeszyt- szeleścił kartkami, kredki – stukały, itd.
Następnie proponuje dzieciom, aby naśladowały zachowanie przyborów:
- szuranie, szeleszczenie, stukanie
5. Układanie wyrazów z rozsypanki literowej
Dzieci układają z rozsypanki literowej nazwy bohaterów bajki: ołówek,
pióro, gumka i przyczepiają je do tablicy.
Nauczyciel zwraca uwagę na trudność ortograficzną występującą w
wyrazach ołówek, pióro.
6. Klasyfikowanie cech postaci na pozytywne i negatywne
(dobre i złe).
Nauczyciel prezentuje etykiety z nazwami cech, a dzieci przyczepiają je
do postaci i określają, czy są to cechy dobre, czy złe.
7. Zabawa ruchowa
Zabawa ruchowa przy piosence pt. “Kolorowe Kredki” - dzieci śpiewają i
gestem, ruchem odzwierciedlają treść piosenki.
8. Praca plastyczna
Dzieci pracują w grupach - przy pomocy farb i mazaków tworzą twórczą
pracę plastyczną, dorysowując do plamy (kleksa) postawionego przez
nauczyciela dowolne elementy. Na koniec dzieci prezentują swoje prace i
umieszczają na wystawie.
9. Podsumowanie
Dzieci z rozsypanek wyrazowych układają zdania (praca w grupach).
Pióro było bardzo zarozumiałe.
Jednak nie umiało samo poradzić sobie z kleksem.
W trudnej chwili z pomocą przybiegły inne przybory szkolne.
Wszyscy razem wykonali trudne zadanie.
10.
Ewaluacja:
N - Każdy z was wybierze sobie cechę, która uważa za dobrą, którą
należy posiadać, aby wspólnie, zgodnie współpracować w naszej klasie i
przystawi do niej znaczek ołówka.
Dzieci kolejno podchodzą do tablicy i przypinają znaczki do wybranych
cech.
11. Ocena pracy uczniów i podsumowanie zajęć.
PIÓRO
Opowiem Wam bajkę, którą wymyśliłam tyko dla Was. Wyobraźcie sobie
duży, ładny nowy tornister. Tornister był czerwony i miał małe kieszonki
przeznaczone na różne szkolne przedmioty. W jego wnętrzu szeleściły
książki. Postukiwały kredki w pudełku, szurały zeszyty. Przybory te
przytulały się do siebie, czując lęk przed nowym, nieznanym światem.
W tornistrze była jeszcze jedna – niebieska kieszeń, z której słychać było
odgłos piórnika. Piórnik szeptał cichutko do wszystkich o tym, jak mu
bardzo niewygodnie i ciasno w tej kieszeni.
Kolorowy piórnik był bardzo duży i gruby. Leżały w nim różnokolorowe
flamastry, nieduża gumka „myszka”, wysoki ołówek, plastikowa
temperówka i złote pióro. Wszyscy milczeli przysłuchiwali się szuraniu,
stukaniu i szeleszczeniu z tornistra. Mieszkańcy czuli się nieswojo i
nieśmiało. Lekko dygocąc z emocji wąchali zapach nowych książek.
Tylko złote pióro widziało wszystko inaczej. Drwiło i śmiało się ze
współlokatorów.
- „Ja to jestem najpiękniejsze z Was wszystkich. Beze mnie nic nigdy nie
może się udać w szkole. Jestem smukłe i powabne – mówiło o sobie.
- Samo sobie radzę w najtrudniejszych zadaniach.”
- „Wszyscy są mi tutaj w ogóle nie potrzebni” – i śmiało się z grubego
piórnika, wystraszonej gumki „myszki” i wysokiego ołówka, który ze
smutkiem patrzył na swojego kolegę.
Raz połamane kredki popłakując cichutko w kieszeni skarżyły się do
strugaczki.
- „Widzisz jakie to pióro, jak śmieje się z naszych zmazanych i
połamanych rysików. Myśli, że jest najmądrzejsze i najpiękniejsze”
- „Nie martw się- mówiła strugaczka. Złote pióro kłóciło się dzisiaj nawet z
zeszytem w kratkę. Kiedy ten cieszył się z rysunku, który zrobił ołówek.
Powiedziało, że to wstrętne bazgroły, a nie rysunek. Zeszyt się zmartwił,
że aż schował się na dno tornistra i nie chce nikomu się pokazywać.”
Złote pióro usłyszało rozmowę i pomyślało – „Dobrze mu tak.”
„Ja tutaj robię wszystko najlepiej, a nie żaden chudy i ostry ołówek.”
I żeby to udowodnić zdjęło piękną dużą skuwkę i zabrało się do pisania.
Stawiało równe i kształtne literki, które tworzyły wyrazy, a potem łączyły
się w mądre zdania. Ze zdań powstawało coraz to bardziej ciekawe
opowiadanie. Pióro nie robiło najmniejszego błędu ortograficznego. Pisało
czysto i estetycznie. Zeszyt z radością zacierał ręce jak pomyślał o nowej
piątce. Wszyscy z podziwem patrzyli na złote pióro nie odrywając oczu od
interesującego opowiadania. Nagle pióro chcąc kolejny raz rozpocząć nowe
zdanie, dumne i wyniosłe tak się nadęło i napuszyło, że niechcący puściło
ogromnego kleksa, który rozlał się po linijkach. Zeszyt uderzył w
rozpaczliwy krzyk. Pióro w panice biegało bezradnie po kartce, zupełnie
nie wiedząc co zrobić. Do zeszytu trzeba jeszcze przepisać opis wiewiórki i
napisać wyrazy z „rz” po spółgłoskach.
A tu krach! Złote pióro krzycząc w histerii postanowiło zawołać na pomoc
ołówek. Ten natychmiast rozpoczął zaległe pisanie równie pięknie jak
pióro.
Gumka „myszka” wyciągnęła z zeszytu bibułę, która wypiła atrament z
całego kleksa, a zeszyt w kratkę nie wiadomo skąd przyprowadził korektor
i wspólnie sprytnie zamalowali całą plamę, że śladu nie pozostało ani
trochę. Zeszyt przestał płakać. Pióro odetchnęło z ulgą i dokończyło
wspaniale swoje dzieło. Znów wszyscy patrzyli na nie z podziwem. Kiedy
zakończyło pracę nałożyło swoją skuwkę i powróciło do domu z gumką
„myszką”, wysokim ołówkiem i zeszytami. Strudzeni, zmęczeni opowiadali
sobie po drodze wrażenia z przeżytej przygody. Pióro chwaliło wysoki
ołówek, który pięknie przepisał zdania i sprytną gumkę „myszkę”, która w
porę nadciągnęła z pomocą.
Gruby i duży piórnik był w swojej niebieskiej kieszeni, a w nim kolorowe
flamastry, złote piórko, gumka „myszka” i wysoki ołówek. Cichutko
chichotali ze swojej przygody i przysłuchiwali się opowieściom piórnika. W
tym czasie pióro z ołówkiem rozciągały się wygodnie na swoich
łóżeczkach, a gumka „myszka” rozcierała swoje stare i zmęczone boki.