LEKCJE CISZY I MILCZENIA

LEKCJE CISZY I MILCZENIA
„Nie ma niczego w umyśle, czego najpierw nie było by w zmysłach”.
Maria Montessori
Lekcje ciszy i milczenia należą do grupy ćwiczeń praktycznego dnia, są
charakterystycznym elementem metody Montessori.
Montessori twierdziła, że wyciszenie wewnętrzne, które jest przeciwieństwem
hałasu, pomaga w budowaniu osobowości.
Doświadczanie i ćwiczenie ciszy ma również istotne znaczenie w kształceniu
ruchowym dzieci.
Zasady, jakie obowiązują w lekcjach ciszy:
ćwiczenia można przeprowadzać z jednym dzieckiem lub z całą grupą
można je zaproponować dzieciom w każdym wieku
ćwiczenia są tylko propozycją: „Czy lubicie ciszę w ciągu dnia?”, „Czy
chcecie ją teraz zachować?”, podstawowym warunkiem jest zgoda dziecka
zajęcia nie mogą być traktowane rozumiane jako kara, np.
przeprowadzenie ćwiczenia, bo jest za głośno, nie są przymusowym
ograniczeniem swobody
nauczyciel musi być przygotowany do przeprowadzenia lekcji, nie może
być rozdrażniony, niespokojny, ćwiczenia te wymagają wiele cierpliwości,
spokoju, dobrej kondycji psychicznej
odradza się przeprowadzania ćwiczeń osobom, które nie są życzliwie
nastawieni do tego pomysłu, muszą chcieć przeprowadzić ćwiczenie jak
najlepiej. Montessori mówiła, że „Możesz myśleć o sobie, że jesteś
dobrym nauczycielem, jeśli choć raz w miesiącu uda Ci się przeprowadzić
lekcję ciszy, z której jesteś zadowolony”.
dobrze jest zaintrygować lekcję ciszy głosem, miną, postawą, w sobie
zapowiedź niespodzianki
przed przystąpieniem do ćwiczenia należy poczekać, aż wszystkie dzieci
usiądą na dywanie lub na krzesłach i w sali będzie cicho
większość ćwiczeń odbywa się w kręgu, który tworzą dzieci i nauczycielstawiamy w kręgu jakiś przedmiot, na którym dzieci skupiają uwagę
dla ułatwienia na podłodze może być wyklejony krąg, elipsa
dzieci same decydują, czy chcą mieć zamknięte oczy, czy też nie
ćwiczenia powinny być ciekawe, atrakcyjne
Cele:
pobudzenie dzieci do dziwienia się nowym przeżyciem (ciszą)
odnalezienie spokoju, uważne słuchanie, patrzenie
ćwiczenie skupienia, koncentracji uwagi, ćwiczenie koordynacji ruchu
ćwiczenie samodyscypliny
ćwiczenia te pomagają uporządkować emocje, wyzwalają przyjazne
uczucia wobec siebie i innych
 skoncentrowanie się na tu i teraz
wspólne siedzenie w kręgu- odczucie więzi w grupie
Montessori proponowała zastosowanie m.in. takich ćwiczeń, jak: ciche
podchodzenie dziecka do nauczyciela, które zostało szeptem wywołane,
chodzenie po elipsie.
Dzisiaj stosuje się wiele odmian tych ćwiczeń podstawowych. Kojarzy się je z
doświadczeniami zmysłowymi, aby wyczulić doświadczenia wewnętrzne dziecka.
Cytaty do lekcji ciszy:
„Cisza przynosi nam często wiedzę, której jeszcze całkiem nie pojęliśmy, że
mianowicie posiadamy życie wewnętrzne. Poprzez ciszę dziecko być może po
raz pierwszy spostrzega własne życie wewnętrzne (…) Cisza przygotowuje duszę
na określone wewnętrzne doświadczenia (…) Po doświadczeniu ciszy nie jest się
tym, kim było się wcześniej”.
„…Może zrobimy ciszę…? Ku wielkiemu zaskoczeniu dzieci z radością
odpowiedziały .
„Tak, tak!”. Na początek powiedziała więc: „Aby osiągnąć ciszę nikt z nas nie
może się ruszać. Nawet ruszająca się stopa robi hałas. Głośny oddech również”.
Wszyscy starali się więc zachować ciszę, a Montessori wraz z nimi…”.
Maria Montessori odkryła rolę ciszy w następującej sytuacji: „Pewnego dnia
weszłam do klasy, niosąc na rękach czteromiesięczną dziewczynkę, którą na
podwórzy wzięłam z ramion matki. Wedle ludowego zwyczaju dziecko było całe
owinięte w pieluszki, buzię miało nalaną i różową i nie płakało. Cichość tej
istoty zrobiła na mnie duże wrażenie i próbowałam to odczucie przekazać
również dzieciom w klasie „Nie robi najmniejszego hałasu” powiedziałam i
dodałam w żartach: „Żadne z was nie umiałoby tak cicho oddychać”. Dzieci,
zdumione stanęły w bezruchu i wstrzymały oddech. Zapanowała uderzająca
cisza. Dało się słyszeć tykanie zegara, nigdy dotąd nie słyszane. Zdawało się,
jakby niemowlę wniosło do klasy atmosferę ciszy, jaka w codziennym życiu
nigdy się nie zdarza. Nikt nie zrobił nawet najcichszego ruchu. A kiedy później
zachęcałam dzieci do powtórzenia ciszy, robiły to natychmiast. Nie chcę
powiedzieć, że z zapałem, ponieważ zapał ma w sobie coś impulsywnego, co się
objawia na zewnątrz- tu zaś do głosu doszła zgoda wewnętrzna, zrodzona z
głębokiej duchowej potrzeby. (…) W ten sposób powstało nasze ćwiczenie
ciszy”.
Opracowanie: Anna Nowicka