docUchodźcy w Polsce - prezentacja autorstwa dr Witolda Klausa
download 
Reklamacja Transkrypt
Uchodźcy w Polsce - prezentacja autorstwa dr Witolda Klausa
Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego UCHODŹCY W POLSCE Witold Klaus Stowarzyszenie Interwencji Prawnej Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Formy ochrony: • status uchodźcy • ochrona uzupełniająca • zezwolenie na pobyt tolerowany • ochrona czasowa • azyl 1 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Uchodźca jest osoba, która „na skutek uzasadnionej obawy przed prześladowaniem z powodu swojej rasy, religii, narodowości, przynależności do określonej grupy społecznej lub z powodu przekonań politycznych przebywa poza granicami państwa, którego jest obywatelem, i nie może lub nie chce z powodu tych obaw korzystać z ochrony tego państwa (...)”. Status uchodźcy uzasadniona obawa przed prześladowaniem z powodu rasy, narodowości, religii, poglądów politycznych, przynależności do określonej grupy społecznej Ochrona uzupełniająca rzeczywiste ryzyko doznania poważnej krzywdy przez: - orzeczenie kary śmierci lub wykonanie egzekucji, - tortury, nieludzkie lub poniżające traktowanie albo karanie, - poważne i zindywidualizowane zagrożenie dla życia lub zdrowia wynikające z powszechnego stosowania przemocy wobec ludności cywilnej w sytuacji międzynarodowego lub wewnętrznego konfliktu zbrojnego Pobyt tolerowany Zagrożone: prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa osobistego, mógłby zostać poddany torturom, być zmuszony do pracy lub pozbawiony prawa do rzetelnego procesu sądowego; naruszenie prawa do życia rodzinnego lub praw dziecka; jest niewykonalne z przyczyn niezależnych od organu wykonującego decyzję o wydaleniu lub od cudzoziemca. wydalenie mogłoby nastąpić do kraju, do którego wydanie cudzoziemca jest niedopuszczalne na podstawie orzeczenia sądu lub innego organu. 2 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Wnioskodawcy 12000 10000 8000 wnioski status 6000 ochrona pobyt tol 4000 2000 0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Pozytywne decyzje 3500 3000 2500 2000 status ochrona 1500 pobyt tol 1000 500 0 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 3 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Narodowości XX w. AFGANISTAN 5% POZOSTAŁE 19% BOŚNIAHERCEGOWINA 37% SRI LANKA 6% SOMALIA 17% ROSJA 4% LIBAN 2% IRAK 4% ETIOPIA 6% Narodowości 2009-12 ERYTREA; 12 AFGANISTAN; 9 IRAK; 23 BIAŁORUŚ; 82 ROSJA; 274 4 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Narodowości wnioski ARMENIA; 883 BIAŁORUŚ; 233 UKRAINA; 220 GRUZJA; 10 265 ROSJA; 20 910 Stadia procedury Złożenie wniosku o nadanie statusu uchodźcy Złożenie wniosku w ośrodku w Dębaku o przyznanie świadczeń socjalnych (miejsca w ośrodku i świadczeń pieniężnych) Sprawdzenie odpowiedzialności państwa – Dublin II Procedura przed I instancją – przed UdsC Wywiad statusowy pierwsza decyzja odwołanie procedura w II instancji – przed Radą ds. Uchodźców druga decyzja skarga do sądu administracyjnego 5 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Uprawnienia w procedurze • prawo do mieszkania i wyżywienia (w ośrodku lub poza – 12,50 do 25 zł dziennie) • prawo do pomocy medycznej • prawo do nauki języka polskiego • prawo do pomocy finansowej (kieszonkowe 70 zł + jednorazowa pomoc 140 zł) • prawo do przyjmowania gości (za zezwoleniem szefa UdsC) • prawo do edukacji dzieci • prawo do podejmowania pracy (po 6 miesiącach, z zaświadczeniem) Mapa ośrodków otwartych 6 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Idea detencji • Nowa polityka państw Północy – ochrona granic, obawa przed migracją • Budowa fizycznych przeszkód oraz ośrodków detencyjnych • Penalizacja faktu nieudokumentowanego pobytu • Nazywana: instytucjonalnym rasizmem lub rządową ksenofobią Ośrodki detencyjne • Prowadzone przez Straż Graniczną • 6 placówek: Biała Podlaska, Białystok, Kętrzyn, Krosno Odrzańskie, Lesznowola, Przemyśl • Cel pobytu: kontrola na terytorium RP, zapobieżenie wyjazdowi na Zachód i ułatwienie deportacji • W połowie listopada przebywało w nich 391 cudzoziemców, w tym 34 dzieci 7 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Ośrodki strzeżone Największe problemy • Detencja dzieci i brak edukacji • Reżim wzorowany na więziennym (pobudka na gwizdek, sztywne godziny funkcjonowania, kontrole osobiste i pomieszczeń, sposób konwojowania, ograniczenia w poruszaniu się po ośrodku) • Ograniczenia w kontakcie ze światem zewnętrznym 8 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Największe problemy • Wszechogarniająca nuda • Brak dostępu do pomocy prawnej i psychologicznej • Brak odpowiedniej informacji o uprawnieniach • Stosunek funkcjonariuszy SG do osadzonych (i problemy w komunikacji) • Nieformalne kary Integracja - definicja • Dwustronny proces – pomiędzy migrantem a społeczeństwem przyjmującym; • Jego celem jest doprowadzenie do samodzielności migranta w sferze ekonomicznej, czyli do prowadzenia życia wysokiej jakości w nowym społeczeństwie; • Proces ten zachowuje kulturę i zwyczaje migranta i włącza je w zwyczaje społeczeństwa (choć istnieją tu pewne granice, związane z przestrzeganiem podstawowych zasad prawnych przez cudzoziemców) 9 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Formy działań integracyjnych • „Oprowadzanie po domu” – wstępne informacje o kraju przyjmującym • Preintegracja – wstępne działania integracyjne, skierowane szczególnie wobec osób ubiegających się o status uchodźcy • Programy integracyjne • Wsparcie po zakończeniu programów integracyjnych Formy działań integracyjnych • Prowadzenie aktywnej polityki antydyskryminacyjnej • Prowadzenie działań przeciwdziałających ksenofobii i promujących otwartość, skierowanych do społeczeństwa państwa przyjmującego 10 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Kluczowe sfery integracji • Język • Zatrudnienie • Edukacja • Mieszkalnictwo • Relacje społeczne • Sfera publiczna i polityczna Indywidualny Program Integracji (IPI) • Trwa 1 rok • Prowadzony przez Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie (władze lokalne) – ze środków centralnych, budżetowych • Pomoc świadczą pracownicy socjalni • Prowadzony w formie kontraktu zawartego pomiędzy cudzoziemcem a pracownikiem socjalnym 11 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Indywidualny Program Integracji (IPI) • Jego celem jest usamodzielnienie się uchodźcy • Zawiera wiele formalnych elementów, które uchodźca musi zrealizować (meldunek, rejestracja jako bezrobotny) Bariery ze strony uchodźców • Praca z klientem odmiennym kulturowo – wyzwanie • Bariera językowa • Nieznajomość własnych praw i obowiązków • Roszczenia osób objętych jedną z form ochrony międzynarodowej – oczekiwania „socjalu z Zachodu” • Brak motywacji wśród migrantów przymusowych; Polska krajem tranzytowym • Problemy z wywiązywaniem się ze zobowiązań (nauka języka, aktywne poszukiwanie pracy) 12 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Praktyczne problemy • Brak publicznych działań preintegracyjnych oraz informacyjnych dla cudzoziemców • Brak mieszkań i niechęć Polaków do ich wynajmowania • Brak systemu wyrównywania umiejętności edukacyjnych dla dorosłych (szkoły dla dorosłych cudzoziemców) i ułatwienie uznawania wykształcenia z kraju pochodzenia; • Wprowadzenie programów przystosowania zawodowego – nauka zawodów, przekwalifikowanie, staże Praktyczne problemy • Brak działań skierowanych do społeczeństwa (w tym niechęć pracodawców do zatrudniania cudzoziemców oraz nieznajomość przepisów odnośnie ich zatrudniania) • Brak realnego wsparcia po zakończeniu IPI 13 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Prawne problemy • Brak dobrego i funkcjonującego prawa antydyskryminacyjnego • Przepisy tworzone z myślą tylko o obywatelach polskich – brak elastyczności i uwzględnienia specyfiki innych dokumentów, języków, uwarunkowań związanych z warunkami pracy cudzoziemców etc. Przygotowanie urzędów • Generalnie polskie urzędy są nie do końca przygotowane do przyjmowania migrantów choć • niektóre (pracujące z migrantami częściej) podejmują starania, by się zmienić i lepiej wypełniać swoją pracę 14 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Mentalność urzędników • ‘w Polsce mówimy po polsku’ • Brak wrażliwości kulturowej: to ‘oni’ się muszą do nas dostosować, skoro tu przyjechali • Cudzoziemcy zwracali uwagę na przypadki lekceważącego stosunku niektórych urzędników Był jeden taki dużo młodszy inspektor ode mnie… Powiedziałam, że nie będzie się do mnie tak odzywał i koniec. Nie przez pan/pani, tylko siadaj, chodź, idź! [kobieta z Ukrainy] Dostęp do informacji • Brak jasnej informacji o uprawnieniach i pomocy dla ‘petenta’ w urzędach • Brak informacji w językach obcych • Inni cudzoziemcy jako źródło informacji • Bardzo ważne źródło informacji • Szczególnie użyteczne są informacje praktyczne, np. jak powinny wyglądać wymagane załączniki, w jakiej kolejności załatwiać swoją sprawę, itp. 15 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Prawo do edukacji Prawo do bezpłatnej nauki mają wszystkie dzieci w wieku szkolnym przebywające w Polsce, niezależnie od formy ich pobytu, także gdy są w Polsce nielegalnie. Specjalna pomoc dla uczniów cudzoziemców • bezpłatne lekcje języka polskiego (min. 2 godziny w tygodniu) • dodatkowe zajęcia wyrównawcze • wsparcie ze strony „pomocy nauczyciela” – asystent dziecka • nauka języka i kultury kraju pochodzenia • dodatkowe zajęcia łącznie – max. 5 godzin w tygodniu • inne wsparcie – jak przy polskich dzieciach – stypendia socjalne i motywacyjne 16 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Problemy adaptacyjne • brak znajomości języka polskiego powoduje: • nierozumienie poleceń nauczycieli szybkie zniechęcenie do nauki, • nieodrabianie prac domowych, • rozkojarzenie na lekcjach; • znajomość pozwalająca na uczestnictwo w lekcjach – po ok. 7 miesiącach nauki; • pierwszy okres to osłuchanie i „niemówienie” – wstyd przed wypowiadaniem się w obcym języku; Problemy adaptacyjne • Brak znajomości polskiego systemu oświaty oraz reguł panujących w polskich szkołach; • nieprzyzwyczajenie do rygoru szkolnego – ciężko wysiedzieć na normalnych lekcjach, a są jeszcze dodatkowe (polski, zajęcia wyrównawcze); • opóźnienie w materiale szkolnym brak sukcesów zniechęcenie do szkoły i nauki; 17 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Problemy adaptacyjne • brak zrozumienia, że edukacja ma wpływ na późniejszą pracę i lepsze zarobki; • mała motywacja do nauki, gdy rodzice traktują Polskę jako kraj przejściowy; • konieczne poczucie bezpieczeństwa – inne osoby z tej samej narodowości w szkole, idealnie, gdy także w gronie pedagogicznym; Problemy kulturowe • problemy wynikające z odmiennej religii. • pozycja kobiety – dziewczynki: wycofana, usługująca mężczyznom, nie odzywa się przy chłopcach, izolacja od polskich kolegów; • kultury „honoru” – np. czeczeńska częste reakcje z użyciem agresji; • efekty traumy wojennej (PTDS) – wycofanie lub agresja; • lęk rodziców związany z wysłaniem dzieci do szkoły – bo może nie wrócą, ktoś je porwie, coś się z nimi stanie; 18 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Rola NGOs • Główne środowisko, z którego wywodzą się eksperci • Wyręczanie władzy w realizacji wielu zadań z zakresu integracji (poradnictwo, kursy, działanie informacyjne) • Inicjowanie nowych, innowacyjnych programów • Praca z różnymi grupami migrantów, nie tylko z uchodźcami 19 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Formy działań • Prawno-ochronne: o Udzielanie porad prawnych i reprezentacja o Działania informacyjne o Rzecznictwo i działania na rzecz zmiany prawa o Prowadzenie monitoringów Formy działań • Pomocowe: o Poradnictwo socjalne (mieszkanie, praca) o Pomoc rzeczowa/finansowa o Pomoc tłumaczeniowa o Szkolenia dla cudzoziemców o Pomoc medyczna i psychologiczna o Wspieranie organizacji migranckich 20 Projekt współfinansowany ze środków UE w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Formy działań • Działania edukacyjne w społeczeństwie i promocja wielokulturowości • Działania eksperckie i badawcze Dziękuję za uwagę Siedmiogrodzka 5 lok. 51 01-204 Warszawa tel./fax.: (+48 22) 621 51 65 [email protected] www.interwencjaprawna.pl 21
