Rozwój kompetencji diagnostycznych młodych psychologów

Rozwój kompetencji diagnostycznych młodych psychologów

ROZWÓJ
KOMPETENCJI DIAGNOSTYCZNYCH
MŁODYCH PSYCHOLOGÓW
mgr Agnieszka Baran, mgr Joanna Biegańska
Kraków, 2013
Zakład Psychologii Lekarskiej, CM UJ
Kompetencje
diagnostyczne psychologa


Diagnoza - „rozpoznanie istoty i uwarunkowań złożonego
stanu rzeczy na podstawie obserwacji jego cech (objawów)
oraz znajomości ogólnych prawidłowości panujących w danej
dziedzinie” (Paluchowski, 2007, s. 12).
Kompetencje – „(...) predyspozycje w zakresie wiedzy,
umiejętności i postaw, zapewniające realizację zadań
zawodowych na poziomie skutecznym i (lub) wyróżniającym,
stosownie do standardów określonych przez organizację dla
danego stanowiska” (Król, 2006, s. 82).
Kompetencje
diagnostyczne psychologa

Kompetencja diagnostyczna – „umiejętność posługiwania
się odpowiednimi metodami w celu określenia istotnych - ze
względu na świadczoną usługę - właściwości badanej osoby,
grupy, organizacji lub sytuacji”.
(Stemplewska-Żakowicz, 2009, s. 23)
Diagnoza psychologiczna
jako przedmiot kształcenia





Standardy kształcenia – treści kierunkowe: Diagnoza
psychologiczna, Psychometria
Uniwersytet Warszawski: Diagnoza psychologiczna (30 w),
Standardowe techniki diagnostyczne (30 ćw), Swobodne
metody diagnostyczne (30 ćw)
Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej: Diagnoza
psychologiczna (30-45 godz.)
Uniwersytet Jagielloński: Diagnoza psychologiczna (30 w,
135 ćw)
Katolicki Uniwersytet Lubelski: Diagnoza psychologiczna (30
w, 30 ćw)
Możliwe obszary doskonalenia kompetencji
diagnostycznych psychologów
Edukacja akademicka
Doskonalenie zawodowe:
szkolenia, kursy, warsztaty,
konferencje
Kompetencje
diagnostyczne
psychologa
Samokształcenie
Praktyka zawodowa
Cel badań
Poszukiwanie odpowiedzi na pytania:





Jak młodzi psycholodzy oceniają swoje kompetencje
diagnostyczne?
Gdzie je zdobywają i doskonalą?
Z jakimi głównymi trudnościami z zakresu diagnozy
psychologicznej spotykają się w swojej pracy
zawodowej?
Jak rodzaj placówki, w której pracują i jej
uwarunkowania wpływają na realizację zadań
diagnostycznych?
Które formy doskonalenia kompetencji psychologicznych
oceniają jako najbardziej przydatne?
Młodzi psycholodzy


90 psychologów w wieku 24-53 lat
(średnia wieku: 29 lat)
92% kobiet, 8% mężczyzn
45,0%

Lata pracy
w zawodzie:
43,3%
34,4%
40,0%
35,0%
21,1%
30,0%
25,0%
20,0%
15,0%
51% - pierwsza
praca w zawodzie
10,0%
5,0%
0,0%
Do 1 roku
od 1 do 4 lat
od 5 do 10 lat
Ukończone studia
Ukończona uczelnia
Uniwersytet
Gdański 7%
36% - inny kierunek
Szkoła Wyższa
Psychologi
Społecznej 9%
Rok ukończenia studiów psychologicznych
Inne
uczelnie
10%
24,4%
Uniwersytet
Jagiellonski 61%
18,9%
13,3%
Uniwersytet Śląski
9%
Katolicki
Uniwerystet
Lubelski 7%
3,3%
1,1%
1,1%
1996
2001
2003
4,4%
4,4%
2004
2005
5,6%
5,6%
2006
2007
6,7%
6,7%
4,4%
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Ścieżki ukończone w ramach studiów
Społeczna 4,55%
Zdrowia 4,4%
Brak ścieżki
25,6%
Kliniczna
i kliniczna
dziecka 51,1%
Inna ścieżka
12,2%
Sądowa 16,7%
Transportu 3,3%
Rozwojowa
3,3%
Organizacji 6,7%
28% - więcej niż 1
Obszary aktualnego zatrudnienia
Biznes
i zarządzanie
7,8%
Sądownictwo
10,0%
Inne 25,0%
47,8% sektor
państwowy
Terapia 52,2%
Służba
zdrowia
43,3%
Interwencja
kryzysowa
13,3%
37,8% sektor
prywatny
6,7%
państwowy i
prywatny
7,7% NGO
Szkolnictwo
35,6%
64% - praca w kilku obszarach
Zadania diagnostyczne
w miejscu pracy

76 % badanych zajmuje się diagnostyką w pracy

Główne metody diagnostyczne:
84% - obserwacja i wywiad
61% - metody kwestionariuszowe/testowe
26% - metody projekcyjne
Gdzie psychologowie nauczyli się
jak stosować narzędzia diagnostyczne
Od bardziej
doświadczonych
kolegów/koleżan
ek 50,0%
Nie nauczyli się
dotąd 3,3%
Podczas
praktyk/staży
67,8%
Na studiach
54,5%
Na dodatkowych
szkoleniach,
kursach 22,2%
Samodzielnie
podczas pracy
zawodowej
62,2%
Ocena przygotowania na studiach


35,3 % badanych uważa, iż studia raczej
nie przygotowały ich do wykonywania
zadań w zakresie diagnozy
psychologicznej, 11,8%, - nie, a 10,6% zdecydowanie nie
29,4% respondentów czuje się raczej dobrze
przygotowanych przez uczelnię do tego typu zadań,
9,4% dobrze, a 3,5% zdecydowanie potwierdza, ze
uczelnia dobrze ich przygotowała w tym zakresie
Doskonalenie kompetencji
diagnostycznych po studiach
Literatura fachowa – 68%
Rozmowy z innymi psychologami – 53%
Warsztaty, szkolenia, seminaria – 50%
Rozmowy z innymi psychologami – 41%
Zajęcia w studiów podyplomowych – 36%
Konferencje – 34%
Zajęcia w ramach szkolenia na psychoterapeutę –
28%
Najbardziej przydatne formy
doskonalenia zawodowego
Praktyki, staże – 68 %
Literatura fachowa – 43%
Rozmowy z innymi psychologami – 41%
Zajęcia w ramach specjalizacji – 31 %
Zajęcia w ramach szkolenia psychoterapeutycznego
– 31%
Konferencje – 20,5%
KOMPETENCJE DIAGNOSTYCZNE
Warsztaty, szkolenia – 75 %
Kompetentny diagnosta
w oczach badanych
Wiedza: „znajomość metod i narzędzi
diagnostycznych, kryteriów diagnostycznych,
psychometrii”
 Umiejętności: „interpretacji, analizy, syntezy,
korzystania z narzędzi, słuchania, dedukcji,
wyciągania wniosków, tworzenia przyjaznej atmosfery”
 Cechy osobowe: „cierpliwość, dokładność, otwartość”
 Postawy: „chęć dokształcania się”

Praktyka i doświadczenie
Ocena wiedzy i umiejętności
diagnostycznych
WIEDZA
UMIEJĘTNOŚCI
2,3 % wysoka
3,5 % wysokie
71,6% wystarczająca
69% wystarczające
10,2% niska
12,5% niskie
12,5% nie wystarczająca
11 % nie wystarczające
Główne trudności diagnostyczne



Koszty zakupu narzędzi – 48%
Brak dostępności narzędzi
diagnostycznych w miejscu pracy – 45%
Zbyt mało czasu na diagnozę – 36%

Brak odpowiednich narzędzi diagnostycznych na
polskim rynku – 26%

18% - brak trudności
Podsumowanie



Młodzi psychologowie raczej dobrze oceniają swoje kompetencje
diagnostyczne.
Choć ponad połowa z nich czuje, iż studia nie do końca
przygotowują do wykonywania zadań diagnostycznych wydaje się,
iż dzięki różnym formom doskonalenia zawodowego oraz w toku
praktyki zawodowej udaje im się osiągnąć zadowalający poziom
kompetencji w tym zakresie.
Otwartym pozostaje jednak pytanie o poziom posiadanych
kompetencji diagnostycznych, w szczególności gdy weźmiemy pod
uwagę, iż ponad 60% badanych twierdzi, że doskonali je bez
wsparcia innych – bardziej doświadczonych koleżanek/kolegów.
Podsumowanie



Warto więc zastanowić się jak najefektywniej wesprzeć młodych
psychologów w podejmowanych przez nich działaniach
samokształceniowych.
Z pośród różnych form doskonalenia zawodowego w zakresie
kompetencji diagnostycznych najbardziej cenią sobie udział w
warsztatach i możliwość praktykowania pod okiem bardziej
doświadczonych kolegów i koleżanek.
Głównych trudności diagnostycznych młodzi psychologowie
dopatrują się raczej w warunkach zewnętrznych (brak narzędzi,
czasu na badania) niż we własnych brakach w wiedzy czy
umiejętnościach.
Podsumowanie

-
-
-
Pojawiające się pytania:
Jaki jest związek między samooceną kompetencji
diagnostycznych a faktyczną efektywnością diagnozy (trafnością
diagnostyczną)?
Czy istnieją różnice w samoocenie kompetencji diagnostycznych
między młodymi a bardziej doświadczonymi psychologami,
a jeśli tak to w jakim zakresie?
Które kompetencje diagnostyczne (wiedza/umiejętności/wartości)
są doskonalone najbardziej efektywnie z wykorzystaniem
różnych form doskonalenia zawodowego?
Kontynuacja badania:

http://www.ankietka.pl/ankieta/123240/
praktyki-diagnostyczne-psychologow.html
Kontakt: [email protected]
[email protected]
Bibliografia:




Roe R. A. (2002). What Makes a Competent Psychologist?
European Psychologist, Vol. 7, No. 3, pp. 192–202.
Słysz A. (2011). Rozwój zawodowy psychologów w zakresie
kompetencji diagnostycznych. Psychologia rozwojowa. 16 (4),
s. 47-65.
Stemplewska- Żakowicz K. (2009) Diagnoza psychologiczna.
Diagnozowanie jako kompetencja profesjonalna. Gdańsk:
GWP.
Standardy kształcenia dla kierunku: Psychologia.
http://www.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2013_05/1ce38c28
8f0711cbd7fde4439592214e.pdf
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!