Czy w dobie Facebooka ktoś jeszcze mądrości i sensu istnienia

Autor projektu:
mgr Michał Płóciennik
asystent w Zakładzie Filozofii Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie;
doktorant Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie Katedra Filozofii Religii;
student Międzywydziałowy Instytut Bioetyki UP JP II w Krakowie;
Członek Polskiego Towarzystwa Filozoficznego Oddział w Częstochowie;
wicedyrektor Centrum Dialogu Międzykulturowego w Częstochowie
e-mail: [email protected]
tel: 664-996-389
PROJEKT:
Czy w dobie Facebooka ktoś jeszcze mądrości i sensu istnienia szuka, czyli po co
współczesnemu człowiekowi filozofia?
„Celem uprawiania filozofii nie jest to, abyśmy wiedzieli, co myśleli
filozofowie, lecz jaka jest rzeczywistość”.
Tomasz z Akwinu
„Filozofowanie dokonuje się w tym stopniu, w jakim człowiek istnieje”.
Martin Heidegger
„[...] jedynym powodem, dla którego człowiek powinien filozofować, jest to,
że może osiągnąć szczęśliwość”.
Augustyn z Hippony
„Filozofia jest ludzkim produktem każdego filozofa, a każdy filozof jest
człowiekiem z krwi i kości, kierującym się do innych ludzi z krwi i kości, takich samych jak
on. I cokolwiek by czynił, filozofuje przy użyciu nie tylko samego rozumu, lecz również
woli, uczucia, a także krwi i kości, filozofuje całą duszą i całym ciałem. Filozofuje
konkretny człowiek”. „Jeśli filozof nie jest człowiekiem, jest wszystkim, tylko nie
filozofem; jest, przede wszystkim, pedantem, czyli imitacją człowieka”. „Primum vivere,
deinde philosophari, głosi stare łacińskie powiedzenie, a jako że filozof jest najpierw
człowiekiem, a potem dopiero filozofem, musi żyć, aby móc filozofować, lecz faktycznie
filozofuje po to, aby żyć”.
Miguel de Unamuno
„ Zarówno w dziejach Wschodu, jak i Zachodu można dostrzec, że człowiek w ciągu
stuleci przebył pewną drogę, która prowadziła go stopniowo do spotkania z prawdą i do
zmierzenia się z nią. Proces ten dokonała się- nie mogło bowiem być inaczej- w sferze
osobowego samopoznania: im bardziej człowiek poznaje rzeczywistość i świat, tym lepiej
zna siebie jako istotę jedyną w swoim rodzaju, a zarazem bardziej naglące staje się dla niego
pytanie o sens rzeczy i jego własnego istnienia. Wszystko co jawi się jako przedmiot
naszego poznania, staje się tym samym częścią naszego życia. Wezwanie «poznaj samego
siebie», wyryte na architrawie świątyni w Delfach, stanowi świadectwo fundamentalnej
prawdy, którą winien uznawać za najwyższą zasadę każdy człowiek, określając się pośród
całego stworzenia właśnie jako «człowiek», czyli ten, kto «zna samego siebie». Wystarczy
zresztą przyjrzeć się choćby pobieżnie dziejom starożytnym, aby dostrzec wyraźnie, jak
w różnych częściach świata, gdzie rozwijały się różne kultury, ludzie równocześnie
zaczynali sobie stawiać podstawowe pytania towarzyszące całej ludzkiej egzystencji: Kim
jestem? Skąd przychodzę i dokąd zmierzam? Dlaczego istnieje zło? Co czeka mnie po tym
życiu? Pytania te są obecne w świętych pismach Izraela, znajdujemy je w Wedach, jak
również w Awestach; spotykamy je w pismach Konfucjusza czy Lao-Tse, w przepowiadaniu
Tirthankhary i Buddy; są obecne w poematach Homera czy w tragediach Eurypidesa
i Sofoklesa, podobnie jak w pismach filozoficznych Platona i Arystotelesa. Wspólnym
źródłem tych pytań jest potrzeba sensu, którą człowiek od początku bardzo mocno odczuwa
w swoim sercu: od odpowiedzi na te pytania zależy bowiem, jaki kierunek winien nadać
własnemu życiu”.
Jan Paweł II
WITAM SERDECZNIE!
Chciałbym Państwu przedłożyć ofertę zorganizowania spotkania filozoficznego w Państwa
szkole w ramach realizowanego przeze mnie projektu: Czy w dobie Facebooka ktoś jeszcze
mądrości i sensu istnienia szuka, czyli po co współczesnemu człowiekowi filozofia?. W tym celu
przedstawiam listę 25 przykładowych tematów, przemyślanych i skonsultowanych w środowisku
nie tylko akademickim, ale także wśród młodzieży licealnych i takiej, która niedawno ukończyła
edukację na poziomie szkoły średniej. Nie chciałbym wprost sugerować ani tym bardziej narzucać
jakiegoś konkretnego tematu, stąd lista jest możliwie szeroka i otwarta także na modyfikacje
i ewentualne propozycje z Państwa bądź uczniów strony - wybór tematu czy też zagadnienia
pozostawiam zatem w Państwa gestii, choć oczywiście prosiłbym o uwzględnienie w tek kwestii
głosu uczniów, którzy mieliby wziąć udział w spotkaniu. Oferta moja wyrasta z jednej strony
z filozoficzno-pedagogiczno-dydaktycznej pasji (mam już za sobą dydaktyczną pracę w szkole,
zarówno gimnazjalnej, jak i licealnej jako nauczyciela filozofii, obecnie pracuję na uczelni wyższej)
i chęci dzielenia się nią z młodymi ludźmi, a także z troski o jak najbardziej kompleksowe
i pogłębione kształcenie i wychowywanie młodego pokolenia nie tylko jako pełniących
poszczególne role społeczne, ale jako ludzi podejmujących świadomie i odpowiedzialnie wyzwanie
i przeżywanie własnego człowieczeństwa relacji do siebie samych, drugiego człowieka i otaczającej
ich rzeczywistości (co jest równoznaczne z tym, że za takie spotkanie nie oczekuję żadnej
gratyfikacji finansowej). Będę wdzięczny za zainteresowanie moją inicjatywą, którą zamierzam
w formie projektu realizować wstępnie w szkołach średnich, a następnie w palcówkach możliwie
wszystkich etapów kształcenia. W ramach wstępnej fazy tegoż projektu odbyłem już kilka tego typu
spotkań z młodzieżą w Częstochowie i w Koszalinie.
Celem spotkania z uczniami jest pokazanie im czym tak naprawdę jest/była źródłowo filozofia,
a tym samym dekonstrukcja pewnych związanych z tym tabu, wypaczeń, stereotypów, co w gruncie
rzeczy ma prowadzić do uświadomienia im nieodzowności i niezbędności, nie tyle refleksji-
namysłu filozoficznego w ich życiu, ile filozoficznego sposobu życia, będącego niczym innym jak
ludzkim sposobem życia (prze-żywaniem przez człowieka samego siebie w swym „byciu-wświecie”), wszak przed filozofią w ostateczności nie ma ucieczki, jak nie ma ucieczki przed sobą
samym i własną egzystencją. Pośrednio celem jest także pewna forma przygotowania: uczniów
(zwłaszcza tych, którzy zbliżają się do ukończenia liceum) na spotkanie z filozofią i zagadnieniami
filozoficznymi w ramach studiów, zaś środowiska szkolnego na wejście wraz z reformą filozofii do
szkół średnich i wskazanie możliwości egzystencjalno-intelektualnych, które ona oferuje.
Zależy mi przede wszystkim na spotkaniu z uczniami, a nie na suchej prelekcji czy
wykładzie, gdyż „prawda rodzi/ujawnia się w dialogu”, który angażuje obie strony. Stąd swoje
wystąpienie zamierzam zawrzeć mniej więcej w granicach 50 minut do 1 godziny, a resztę czasu
chciałbym przeznaczyć na pytania, dyskusję, wątpliwości, dopowiedzenia itd., gdyż uważam, że
jest to dużo bardziej twórcze i owocne zarówno dla mnie jak i uczniów. Całość przewiduję na 1,5 h,
a więc na dwie godziny lekcyjne.
PROPONOWANA TEMATYKA NA SPOTKANIA FILOZOFICZNE DO
SZKÓŁ ŚREDNICH:
1) Dlaczego lepiej być mądrym niż głupim?, a więc o tym, że mimo wszystko od filozofii nie
ma ucieczki
2) Nie jest ważne co mówią i myślą inni, ale jaka jest prawda, a więc krótka instrukcja obsługi
(własnego) rozumu
3) Czy „ja” to naprawdę „ja”?, a więc na czym polega tożsamość człowieka?
4) O tym, że tylko Bóg wie, czy istnieje i co ma z tym człowiek począć
5) „Miej wątpliwości” i myśl- dwie rady jak odnaleźć się w świecie „bomby informacyjnej”
6) Czy można kochać bez serca?- dlaczego o miłości nie tylko można, ale trzeba myśleć?
7) Skazani na wolność, a więc za sterami własnych(?) wyborów
8) „Dlaczego istnieje raczej coś niż nic”, a więc metafizyczny odlot o sensie istnienia bez
używek
9) „Jestem ciałem” czy „mam ciało”? I co to właściwie zmienia?
10) Czy jeśli jestem jedyny i niepowtarzalny, to nie jestem tragicznie samotny? Między
kulturowym „lansem” a poszukiwaniem własnej tożsamości
11) Czy może istnieć religia bez Boga i Bóg bez religii?
12) Czy istnienie może być aż tak bezsensowne, że nawet samobójstwo jest bez sensu?
13) Czy złoczyńcy są dobrodziejami ludzkości, a więc czy aby poznać dobro musi istnieć zło?
14) Po co to wszystko, skoro i tak wszyscy musimy umrzeć?, a więc o życiu od końca
15) „Jeśli Boga nie ma, to wszystko wolno”, a więc o tym, po co jest moralność i czy warto się
nią przejmować?
16) Liczy się meta czy droga?, a więc jak (nie-)oceniać siebie i innych i dlaczego każdy dopóki
żyje ma szansę?
17) O tym, w co wierzy, ten co w nic nie wierzy i czy prawdą jest, że wszyscy kłamią?
18) Jakim prawem człowiek ma prawa człowieka i czy nie jest to bezprawne?
19) Dlaczego bez wiedzy o szczęściu nie można być szczęśliwym, a i z nią wcale nie jest
łatwiej?
20) Ja czy moje życie?, a więc o tym, czy życie ludzkie jest rzeczywiście największą wartością?
21) Kto może być dobrym człowiekiem, a więc czemu religia nie jest antyetyką, a etyka
antyreligią?
22) Dlaczego istnieje zło?, a więc o myśleniu i życiu w świecie po Auschwitz
23) Między prawem a moralnością- czy każde złamanie prawa jest bezprawne?
24) Czy zwierzęta mają duszę a kamienie żyją, a więc małe wprowadzenie do filozofii ekologii.
25) Kultura czy kultury?, a więc jak nie godząc się na wszystko, nie pozabijać się
w pluralistycznej rzeczywistości
Bardzo liczę na Państwa przychylność i na spotkanie z Państwem i młodzieżą.
Jeśli będą Państwo zainteresowani moją propozycją, bardzo proszę o kontakt w celu
ustalenia szczegółów, zwłaszcza związanych z ewentualnym terminem spotkania i jego
przebiegiem.
Z poważaniem
Michał Płóciennik