Osiągnięcia i Perspektywy Partnerstwa Wschodniego
Transkrypt
Osiągnięcia i Perspektywy Partnerstwa Wschodniego
Wystąpienie Pana Ministra Radosława Sikorskiego pt. „Osiągnięcia i Perspektywy Partnerstwa Wschodniego” na konferencji Przewodniczących Parlamentów Państw Partnerstwa Regionalnego 5 listopada 2010 r. w Warszawie Szanowni Panowie Marszałkowie, Szanowni Przewodniczący Parlamentów, Szanowni Państwo, Trzy dni temu wspólnie z Ministrem Spraw Zagranicznych Niemiec Guido Westerwellem odwiedziliśmy Białoruś. W przededniu nadchodzących wyborów prezydenckich, obaj przekazaliśmy jasne przesłanie europejskie przywódcom Białorusi. Droga do współpracy z Unią Europejską pozostaje otwarta pod warunkiem, że w tym kraju poszanowane będą wartości demokratyczne. Podejmując tę misję daliśmy świadectwo naszej współodpowiedzialności za rozwój bezpiecznego, praworządnego i dostatniego sąsiedztwa. Wpisała się ona w nową dynamikę stosunków Unii Europejskiej z naszymi wschodnimi sąsiadami – Armenią, Azerbejdżanem, Białorusią, Gruzją, Mołdową i Ukrainą, dla której silnym impulsem było powołanie na szczycie w Pradze w maju ubiegłego roku Partnerstwa Wschodniego. Gdy Polska wchodziła do Unii Europejskiej, niektórzy przewidywali, iż zapoczątkuje to nasze odwracanie się plecami do Wschodu. Tak się nie stało. Polska konsekwentnie zabiegała o zacieśnianie stosunków Unii z państwami Europy Wschodniej oraz Kaukazu Południowego. Choć pozostają one - na razie - poza Unią Europejską, nigdy nie przestały należeć do wspólnej europejskiej rodziny. Nasze starania zostały uwieńczone sukcesem, kiedy polsko-szwedzki projekt Partnerstwa Wschodniego zyskał akceptację Rady Europejskiej. 1 Pozostali członkowie Unii zrozumieli, że nie godzi się tolerować przepaści rozwojowej dzielącej Unię Europejską od państw partnerskich. Że miarą wiarygodności międzynarodowej Unii jest umiejętność kształtowania jej własnego sąsiedztwa i przenoszenia tam wartości i standardów, który legły u podstaw integracji europejskiej. O skuteczności każdego projektu przesądza umiejętność skorelowania jasno wytyczonych celów z konkretnymi działaniami i środkami przeznaczonymi na ich realizację. Celem Partnerstwa jest wsparcie reform i modernizacji państw partnerskich oraz ich przybliżenie do Unii. Program ten ich współwłasnością. Musimy zerwać z nawykiem myślenia pobożnożyczeniowego, jałowym debatowaniem nad finalité naszej współpracy. To państwa partnerskie mają decydować, co chcą i w jakim tempie osiągnąć z pomocą Unii. Ponieważ każdy z partnerów znajduje się na różnym etapie rozwoju, ponadto jedne mają pro unijne aspiracje - inne nie, konieczne jest zróżnicowania celów i dopasowanie metod działania. Chciałbym uwypuklić kilka zasadniczych z polskiego punktu widzenia celów Partnerstwa. Po pierwsze, oczekujemy skutecznego przebiegu negocjacji Umów Stowarzyszeniowych i szybkiego rozpoczęcia negocjacji Porozumień o Strefach Wolnego Handlu z partnerami, którzy spełnili niezbędne warunki. Jak już wspomniał Pan Marszałek, rozpoczęliśmy w tym roku negocjacje Umów Stowarzyszeniowych z kolejnymi po Ukrainie czterema państwami partnerskimi - Armenią, Azerbejdżanem, Gruzją i Mołdową. Mamy nadzieję, że zostaną one w krótkim czasie zakończone. Po drugie - wiem, że jest to przedmiotem dyskusji - liczymy na postęp w procesie liberalizacji wizowej. Po podpisaniu umów o ułatwieniach wizowych z Ukrainą i Mołdową, w czerwcu tego roku Unia Europejska zawarła podobną umowę z Gruzją. Należy sprawnie wdrożyć w życie decyzję Rady 2 o przygotowaniu specjalnych Planów Działań w sprawie liberalizacji wizowej dla Ukrainy i Mołdowy. Nie możemy pozwolić, by nasze oraz państw partnerskich społeczeństwa dzieliła anachroniczna kurtyna w postaci reżimu wizowego. Po trzecie, oczekujemy rozpoczęcia efektywnego wdrażania Kompleksowych Programów Rozwoju Instytucjonalnego. Polska wynosząc bogate doświadczenie z okresu transformacji systemowej oraz dostosowywania się do wymogów Unii w okresie przedakcesyjnym, zamierza włączyć się w realizację tych programów. Dobrze rokuje podpisanie pierwszych porozumień w tej sprawie z Mołdową, Gruzją i Ukrainą, jak i realizacja licznych seminarów i szkoleń eksperckich w tak ważnych dla dobrego rządzenia dziedzinach, jak na przykład, walka z korupcją. Po czwarte, zachęcamy do przyspieszenia implementacji Inicjatyw Flagowych przez Komisję Europejską. Chodzi zwłaszcza o projekty zintegrowanego systemu kontroli granic, czy wspierania małych i średnich przedsiębiorstw. Zwracamy uwagę na potrzebę skrócenia długotrwałych procedur w Komisji zmieniających zatwierdzone decyzje w konkretne programy wdrożeniowe. Należy przyznać rację Komisarzowi Januszowi Lewandowskiemu, który przed kilkoma dniami zwrócił uwagę, że „polityka bez pieniędzy staje się sloganem”. Z tego względu niezbędne jest zapewnienie w nowym budżecie Unii zwiększonych środków na Europejską Politykę Sąsiedztwa, a zwłaszcza na Partnerstwo Wschodnie. Przeciwni jesteśmy zarazem utrzymywaniu sztucznego podziału środków Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa w proporcjach 1/3 do 2/3 na korzyść sąsiadów południowych. I nie chodzi tu o konkurencję. Uważamy, że alokacja środków powinna być oparta na obiektywnych kryteriach podziału, obejmujących poziom absorpcji środków, czy postęp dokonany w realizacji reform. W naszej opinii 3 powinien zostać utworzony mechanizm premiujący państwa podejmujące trud harmonizacji oraz budowy Stref Wolnego Handlu zwłaszcza, że jest to korzystne tak dla państw partnerskich, jak także dla samej Unii. Zabiegać będziemy o rozwój bliskiej współpracy z międzynarodowymi instytucjami finansowymi, o których już wspomniał Pan Marszałek. Już odnotowaliśmy obiecujące przykłady współpracy. Europejski Bank Inwestycyjny i Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju dofinansują w wysokości 400 milionów euro projekt wspierania „małych i średnich przedsiębiorstw.” Europejski Bank Inwestycyjny dodatkowo zaangażuje się w projekty infrastrukturalne, w tym dotyczące transmisji energii, oraz udostępni nowy instrument finansowy z budżetem 1,5 mld euro, na pobudzenie i ułatwienie inwestycji w państwach Partnerstwa. Szanowni Państwo, Przyszły rok będzie kluczowy dla wdrażania Partnerstwa Wschodniego – z trzech względów. Po pierwsze, rozpocznie funkcjonowanie Europejska Służba Działań Zewnętrznych. Mamy nadzieję, że nowa instytucja wespół z Komisją Europejską, przyczyni się do skuteczniejszej implementacji projektów Partnerstwa. Może ona także zwiększyć oddziaływanie Unii na przemiany w państwach partnerskich. Cieszymy się, że w centrali nowej służby będzie Departament Partnerstwa Wschodniego. Po drugie, podczas Prezydencji węgierskiej, w maju 2011 roku, odbędzie się II Szczyt Partnerstwa Wschodniego. Będzie okazją do zweryfikowania intencji i efektywności polityki Unii Europejskiej wobec państw partnerskich. Polska zamierza ściśle współpracować przy organizacji szczytu z Prezydencją węgierską. Liczymy także na zaangażowanie pozostałych 4 państw członkowskich. Drugi Szczyt powinien zająć się zarysowaniem dalszych kroków, które będą podejmowane na rzecz pogłębienia współpracy. Liczymy, iż do czasu przeprowadzenia tego spotkania zdołamy wyciągnąć wnioski z dyskusji nad przyszłością całej Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, które będą inspiracją dla decyzji szczytu. W naszej opinii, chcąc uczynić politykę Unii na Wschodzie bardziej zrozumiałą dla partnerów, należy traktować Partnerstwo Wschodnie jako kompleksowy, wschodni wymiar Europejskiej Polityki Sąsiedztwa, obejmujący wszystkie obszary relacji Unii z partnerami. Po trzecie, rozwój Partnerstwa będzie jednym z priorytetów przypadającej w drugiej połowie przyszłego roku polskiej Prezydencji. Z tego względu decyzje II Szczytu będą miały dla nas istotne znaczenie, bowiem to my rozpoczniemy ich przełożenie na praktykę. Chcemy, by w 2011 roku wszystkie dotychczasowe inicjatywy flagowe były już na etapie praktycznej realizacji. Planujemy także włączyć naszych partnerów w niektóre programy szkoleniowe w ramach Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Duże nadzieje wiążemy z zacieśnieniem współpracy z państwami spoza Unii w ramach nieformalnej Grupy Przyjaciół Partnerstwa Wschodniego. Liczymy, że pomni znaczenia promocji demokracji, praw człowieka i rządów prawa nasi partnerzy, tacy jak Stany Zjednoczone, Kanada, Japonia, Norwegia, docenią wartość dodaną w koordynacji programów pomocowych. Ważną rolę w umacnianiu społeczeństw obywatelskich i krzewieniu norm europejskich odgrywają kontakty międzyludzkie. Polska postawiła na rozwój komponentu społecznego Partnerstwa. Gościć będziemy kolejne spotkanie Forum Społeczeństwa Obywatelskiego Partnertwa Wschodniego, w którym udział weźmie kilkuset przedstawicieli organizacji pozarządowych z obu stron unijnej granicy. 5 Szanowni Państwo, Partnerstwo Wschodnie ma potencjał przyspieszania procesów europeizacyjnych nie tylko w państwach partnerskich, ale i w szerszym regionie. Mam na myśli również Rosję. Nikt w Moskwie nie powinien postrzegać tej inicjatywy jako kroku skierowanego przeciwko niej. Nikt poważny nie powinien bowiem przyjmować za dobrą monetę aksjomatów wyrażonych sto lat temu np. przez brytyjskiego imperialistę Sir Halforda Mackindera o tym, że „Kto włada Wschodnią Europą rządzi Sercem Eurazji; Kto włada Sercem Eurazji rządzi Wyspą Świata; a Kto włada Wyspą Świata rządzi światem.” Nie te czasy, nie ta mentalność, nie ten kontekst strategiczny. Unia Europejska nie jest projektem geopolitycznym, lecz normatywnym. To od uodpornienia państw wschodnioeuropejskich na wstrząsy ekonomiczne, wzmocnienia słabej tkanki państwowości, nakierowania ich na tory modernizacyjne oraz promocji europejskiego wektora rozwojowego zależy ich i Europy przyszłość. Dlatego sądzę, że odkurzanie archaicznych geopolitycznych sentencji jest niecelowe. Wspomniane przeze mnie dotychczasowe osiągnięcia i perspektywy rozwoju Partnerstwa Wschodniego przeczą tym obawom. Warto jednak pamiętać, że dla podtrzymania impetu jego wdrażania ważne jest nie tylko zaangażowanie naszych wschodnich partnerów. Równie istotne jest wsparcie państw członkowskich Unii, do czego przyczynić się może również Państwa, jako szefów parlamentów narodowych, działalność. Mam nadzieję, że wspólnie uda nam się wyposażyć Partnerstwo we wzmocnione instrumenty, które pozwolą na rozwój stosunków Unii Europejskiej z państwami Partnerstwa. Mniej barier, więcej solidarności, którą z oczywistych względów tak bardzo cenimy w naszym kraju. Stawką jest nasze wspólne dobro. Dziękuję za uwagę i życzę udanych obrad. 6