Czy funkcja powiadomień w e-społecznościach ma wpływ na
Transkrypt
Czy funkcja powiadomień w e-społecznościach ma wpływ na
Czy funkcja powiadomień w e-społecznościach ma wpływ na ludzkie interakcje? Anita Zbieg1 , Błażej Żak2 1 2 Uniwersytet Wrocławski, magister, [email protected] Politechnika Wrocławska,magister, [email protected] 1. Wirtualne światy społeczne Wirtualne wspólnoty, jak Facebook, MySpace, czy Nasza Klasa obecnie rozwijają się w szalonym tempie i tworzą olbrzymie skupiska ludzi1, otwierając jakościowo nową przestrzeń badań społecznych. Jakościowo zmienia się także charakter ludzkich interakcji, gdyż świat wirtualny cechują nowe społeczne kategorie: czasu, przestrzeni, odległości, kontekstu społecznego, przepływu zasobów i informacji; inne stają się społeczne koszty relacji i korzyści z nich płynące (Nowak i Krejtz 2006). Manuel Castells zauważył, że Sieć Internetu (i innych narzędzi komunikacyjnych) wpływa na rzeczywistość społeczną, w której zachodzą procesy usieciowienia, czyli tworzenia relacji i powiązań o charakterze sieciowym (Castells 2007). Z psychologicznego punktu widzenia, więzi człowieka wcześniej utrzymywane w grupie najbliższych znajomych i rodziny, ewoluowały w stronę rozległych sieci personalnych dalszych znajomości (Wellman, An Electronic Group is Virtually a Social Network 1997). Wirtualne wspólnoty stanowią dla człowieka narzędzie do potrzymywania dalszych relacji ze świata rzeczywistego niskim kosztem społecznym i nawiązywania nowych znajomości wokół wspólnych zainteresowań. Czy jedynie? Jak wskazuje Jonak (Jonak 2006), społeczności internetowe jeśli łączą ludzi, to są wspólnotami społecznymi; a wspólnota to 1 Facebook w marcu 2010 roku liczy ponad 400 milionów użytkowników (Facebook 2010) 1 samodefiniująca się, elektroniczna sieć interaktywnej komunikacji, zorganizowana wokół podzielanych zainteresowań lub celów. Obserwowani w badaniu użytkownicy tworzą taką wspólnotę – są osobami, które budują dom (podzielają zainteresowania i cele) i używają narzędzi internetowego serwisu społecznego do wzajemnej komunikacji. Przytoczone poniżej badanie polegało jej obserwacji w momencie wprowadzenia powiadomień, czyli skrótowych wiadomości o aktywności innych ludzi, wysyłanych i wyświetlaych automatycznie na profilu użytkownika. Przedmiotem obserwacji był wpływ jaki powiadomienia wywarły na interakcje między ludźmi, a wyniki badania mogą stanowić głos w dyskusji na temat tego, jak duża jest siła sprawcza medium (czyli oprogramowania serwisów społecznościowych) w kreowaniu interakcji społecznych. Oprogramowanie społeczne jest konstytutywną cechą wirtualnych społeczności. Aby jakikolwiek ruch użytkownika był możliwy do wykonania, najpierw musi zostać odpowiednio zaprojektowany i zaprogramowany. Oznacza to, że społeczne oprogramowanie wyznacza ramy zachowań ludzi, kierując ich na wytyczone ścieżki możliwych działań, a ponadto tworzy kontekst społeczny i wpływa na percepcję rzeczywistości społecznej jednostki. Zgodnie z oprogramowaniem obserwowanej społeczności, użytkownik może tu: prezentować się na profilu, komunikować się z innymi ludźmi poprzez wysyłanie wiadomości, umieszczanie komentarzy i wpisów na grupach, nawiązywać relacje i dodawać znajomych do kontaktów. Same projekty domów łączą użytkowników w sieci afiliacji ludzi bliskich sobie poprzez podobieństwo zainteresowań i gustów, a także wspólne doświadczenie. 2 2. Powiadomienia – konstrukt teoretyczny zmiennej niezależnej Powiadomienie jest informacją o zachowaniu (aktywności) innych ludzi ze społeczności, która pojawia się na profilu użytkownika i jest generowana automatycznie. Do nawiązywania relacji wystarczy kliknąć na profil osoby, wyświetlającej się w powiadomieniu. Osoba jest powiadamiana gdy ktoś wyśle jej wiadomość, odwiedzi jej profil, skomentuje jej profil lub zdjęcie albo doda ulubiony projekt domu do swoich ulubionych, np.: Ilustracja 1 - Przykłady powiadomień na społeczności ludzi budujących dom Sposób rozsyłania powiadomień zgodny jest z zasadą homofilii. Mówi ona o tym, że „ludzie mają tendencję do stowarzyszania się (nawiązywania relacji) z osobami podobnymi do siebie pod jakimś względem” (Jonak 2006, 118). Na bazie tego mechanizmu powiadomienia rozsyłane są do osób budujących ten sam dom, lubiących ten sam projekt domu, przynależących do tej samej grupy, lub będących znajomymi. 3 3. Metodologia badania i konstrukt teoretyczny zmiennych zależnych Metodologią badania jest Analiza Sieci Społecznych, a wyniki obserwacji zostaną zaprezentowane na grafach. Graf jest matematycznym odwzorowaniem sieci. Obserwowane zachowania stanowią połączenia między węzłami. Zachowanie społeczne rozumiane jest jako podjęcie działania/odbiór działania w postaci jednej z możliwych aktywności, gdy Aktor: − odwiedzi profil innej osoby − wyśle wiadomość − doda inną osobę do kontaktów Użytkownik staje się aktorem w momencie podjęcia jednego z poniższych zachowań i jest obrazowany na grafie w postaci węzła. 4. Po wprowadzeniu powiadomień – wyniki obserwacji Nowa funkcjonalność pojawiła się na społeczności 6 listopada 2008 roku. Porównawcza obserwacja społeczności została dokonana w dwóch przedziałach czasowych: − 4 tygodnie przed wprowadzeniem powiadomień (9/10/2008 – 6/11/2008) − 4 tygodnie po wprowadzeniu powiadomień (6/11/2008 – 4/12/2008) Poniższa tabela prezentuje najbardziej ogólne wyniki eksperymentu i pokazuje zmiany liczebności w różnych aktywnościach po wprowadzeniu powiadomień. Globalne spojrzenie na zmiany daje tło do późniejszych bardziej szczegółowych analiz. 4 Odwiedziny Odwiedziny odwzajemnione Wiadomości Wiadomości odwzajemnione Kontakty (zawsze odwzajemnione) Aktywność przed wprowadzeniem powiadomień Aktywność po wprowadzeniu powiadomień Wzrost 9117 aktywności 25597 aktywności 180% 1896 aktorów 3678 aktorów 94% 510 aktywności 5470 aktywności 970% 1896 aktorów 3678 aktorów 94% 386 aktywności 662 aktywności 72% 197 aktorów 355 aktorów 80% 81 aktywności 191 aktywności 136% 197 aktorów 355 aktorów 80% 62 aktywności 136 aktywności 119% 31 aktorów 68 aktorów 119% Tabela 1 - Aktywności aktorów przed oraz po wprowadzeniu powiadomień Po wprowadzeniu powiadomień każda z obserwowanych aktywności wzrosła o około 150%. Jest to pochodną działania powiadomień, ale również wzrostu liczebności społeczności. Jedyną liczbą, która znacząco wyróżnia się na tle pozostałych, jest prawie 10 krotne zwiększenie odwiedzin odwzajemnionych. Można zauważyć, że ludzie najczęściej odwiedzają swoje profile, rzadziej wysyłają wiadomości, a najmniej licznie wchodzą w stałe relacje w postaci dodania osoby do kontaktów. 5. Odwiedziny profilu innego aktora Przed wprowadzeniem powiadomień aktywność odwiedzenia profilu podjęło 1896 osób (12% populacji). Średnio co ósma osoba odwiedziła profil innej osoby lub też została odwiedzona. Jeśli już brała udział w aktywności odwiedzin to średnio 5 razy. Cztery tygodnie później liczba odwiedzających/odwiedzanych wzrosła do 3678 osób, co daje 18% wśród wszystkich zarejestrowanych. Średnio co piąty użytkownik 5 odwiedzał/lub był odwiedzany. Wzrosła też liczba odwiedzin ze średnio 5 do 7 razy w przeciągu miesiąca. Wykres 1 - Odwiedziny odwzajemnione - rozkład aktywności w populacji przed wprowadzeniem powiadomień i po ich wprowadzeniu Zobrazowane powyżej wzajemne odwiedziny okazały się aktywnością, na którą wprowadzenie powiadomień miało największy wpływ, gdyż tu nastąpił prawie 10 krotny wzrost aktywności (z liczby 510 do 5470). Oznacza to, że 21% odwiedzin zostało odwzajemnionych. Przed wprowadzeniem powiadomień jedynie 510 odwiedzin było odwzajemnionych, co daje tylko 6% aktywności wzajemnej wśród 6 9117 zarejestrowanych odwiedzin. Ponadto dynamika wzrostu w tej aktywności wynosi 970% w porównaniu ze 180% wzrostu wśród wszystkich odwiedzin. Warta zauważenia jest nierównomierność zwiększenia aktywności w populacji, co również obrazują wykresy. Po wprowadzeniu powiadomień to najaktywniejsi aktorzy najbardziej zwiększyli swą aktywność. O ile przed powiadomieniami wzajemnie odwiedzali lub byli odwiedzani około 15 krotnie, po powiadomieniach liczba ta wzrasta nawet do 90 odwzajemnionych odwiedzin. Poniższy graf odwzajemnionych odwiedzin obrazuje sposób powstawania sieci powiązań. Graf składa się z jednego dużego komponentu zawierającego ponad 96% aktorów i kilknastu mniejszych skupiających pozostałe 4%. Większość z nowo powstałych relacji została przyłączona do największego komponentu. Graf 1 - Sieć odwzajemnionych odwiedzin po wprowadzeniu powiadomień (wygenerowany przy pomocy programu Pajek) 6. Wysyłanie wiadomości 7 Przed wprowadzeniem powiadomień 197 osób wysłało wiadomość, co stanowi tylko 1,3% populacji. Co 78 osoba wysłała lub otrzymała wiadomość, a średnia liczba listów na osobę wynosi 2 (386 liczba wiadomości na 197 aktorów). Pomimo tak małej liczby wiadomości, wskaźnik odwzajemnionych listów wynosi 20% i jest dużo większy niż odwiedzin. Po wprowadzeniu powiadomień liczba wiadomości wśród użytkowników wzrosła do 662 listów w miesiącu. Po powiadomieniach liczba odwzajemnionych wiadomości wzrosła ponad dwukrotnie (z 81 na 191). Przed wprowadzeniem powiadomień najaktywniejsi Aktorzy (1%) wysyłali 10-11 wiadomości w miesiącu. Po ich wprowadzeniu najaktywniejsi wysyłali już po 20, 30 wiadomości. Podobnie jak w przypadku odwiedzin, aktywność wysłanych wiadomości została zobrazowana na grafie. Graf 3 - Sieć odwzajemnionych wiadomości po wprowadzeniu powiadomień (wygenerowany przy pomocy programu Pajek) Grafy sieci odwzajemnionych wiadomości prezentują się inaczej, niż wcześniejsze grafy odwiedzin. Powstają oddzielne podsieci ludzi (komponenty grafu) piszących wiadomości i odpowiadających na nie, a nie (jak w przypadku odwiedzin) jedna duża grupa osób. 8 7. Zaproszenie aktora do grona swoich znajomych (dodanie do kontaktów) W trakcie miesiąca przed powiadomieniami jedynie 62 osoby zaprosiło kogoś do grona swoich kontaktów (i uzyskało zgodę) innego Aktora. Obrazuje to, jak trudno o zawiązanie się relacji społecznej w wirtualnym świecie. Po wprowadzeniu powiadomień ogólna liczba aktorów, którzy dodają innych do swoich kontaktów wzrosła z 62 do 136, jednak jest to bardzo mały wzrost, biorąc pod uwagę rozmiary całej sieci. 8. Mechanizmy społeczne wywołane przez powiadomienia - interpretacja wyników Dla każdego rodzaju interakcji nastąpił wzrost liczby osób podejmujących aktywność, jak też liczby aktywności. Niestety w obserwacji naturalnej, która miała miejsce w badaniu, trudno jednoznacznie zinterpretować te wyniki i stwierdzić czy powiadomienia odegrały decydującą rolę w zwiększeniu liczby wszystkich zachowań, a nie na przykład powiększenie rozmiarów społeczności. Obserwacj pozwoliła jednak na wyłonienie kilku mechanizmów działania powiadomień. Z psychologicznego punktu widzenia o powiadomieniach można powiedzieć, że: • • • • • skracają dystans dzielący dwie osoby w sieci, eksponują działanie innej osoby, zwiększają częstość kontaktów, łączą ludzi podobnych do siebie, wzmagają poczucie bliskości poprzez wyświetlanie innych osób na profilu, zwiększają dostępność, Mechanizmy powiadomień zaobserwowane na całej społeczności to: • • • • zwiększenie zaangażowania ludzi na społeczności, wizualizacja użytkownikom czynności innych ludzi, ułatwienie kontaktu z innymi osobami - skracanie go do jednego kliknięcia, automatyczne budowanie na profilu każdego aktywnego użytkownika przestrzeni społecznej, w której są inni, podobni do niego ludzie. 9 Największą dynamikę obserwowano dla aktywności o najmniejszych kosztach społecznych, czyli dla odwiedzin; mniejszą dla wysłanych wiadomości i dodania do grona znajomych. Odwiedziny innego aktora to najprostsza aktywność. Polega na obejrzeniu profilu innej osoby na stronie: opisu, zdjęć, komentarzy, grup do który należy. W świecie rzeczywistym odpowiada „spojrzeniu” na drugiego człowieka, które wyraża zainteresowanie jego osobą i z socjologicznego punktu widzenia stanowi pierwszy etap nawiązania znajomości czyli styczność przestrzenną i społeczną (Szczepański J 1970). Jak pokazały wyniki badania, ludzie zaczęli odwzajemniać swoje odwiedziny i ta właśnie aktywność wydaje się być spowodowana głównie mechanizmem powiadomień. Zaglądam na profil drugiej osoby, a ona, zaciekawiona mną, odpowiada również odwiedzinami. Tak pojawiają się pierwsze interakcje, wcześniej dużo mniej prawdopodobne. Kolejne obserwowane aktywności to wysyłanie wiadomości i dodanie osoby do grona swoich znajomych, gdzie powiadomienia miały mniej wyraźny wpływ. Najprawdopodobniej automatyczny mechanizm powiadomień to za mało do powstawania głębszych relacji między ludźmi, a zaobserwowany wzrost aktywności może być efektem wprowadzenia powiadomień, lub pośrednio zwiększenia liczby odwiedzin pomiędzy aktorami. Aby jednak na ten temat szerzej móc się wypowiadać, potrzebna byłaby dłuższa perspektywa badań. Ciekawym wynikiem badania jest wzrostem aktywności wśród najaktywniej działających aktorów zaobserwowanych dla wszystkich zachowań. Jest to zjawisko zgodne ze społecznymi mechanizmami świata rzeczywistego, gdzie najwięcej znajomych mają osoby, które aktywnie uczestniczą w relacjach, oraz dbają o nie. Na społeczności ludzi budujących dom powiadomienia wzmacniają ten mechanizm, przenosząc informację o ich działaniach. Im więcej profili odwiedza Aktor, tym 10 więcej otrzymuje powiadomień o tym, że inni w rewanżu (lub z ciekawości) również odwiedzili jego profil, co stymuluje go do dalszej aktywności W wynikach badania pojawiły się grafy odwzajemnionych interakcji o różnej charakterystyce – inne dla wzajemnych odwiedzin i wiadomości. Okazuje się, że odwiedziny mają charakter globalny i grupują się w jednym dużym komponencie, natomiast wiadomości wysyłane są dużo bardziej lokalnie. Powodem tego może być różnica w zachowaniach aktorów. Duża liczba aktorów odwiedzaja popularne osoby, ale bardziej personalne wiadomości pojawiają się lokalnie - w grupach bliższych sobie ludzi. Wyniki te wymagają jednak kolejnych badań. W kontekście rozmów na temat oprogramowania serwisów społecznych możemy powiedzieć, że ich funkcjonalność wpływa na interakcje między ludźmi, jednak nie doprowadza do jakościowo nowych zmian. Jako podsumowanie niniejszych badań warto wspomnieć, że powiadomienia nie są funkcjonalnością specyficzną jedynie dla społeczności ludzi budujących dom. Podobną funkcjonalność można znaleźć w społeczności Facebook w postaci „ściany”, oraz na społeczności Nasza Klasa, zatem wnioski z niniejszych badań rzucają światło na działanie tej funkcjonalności również w innych serwisach społecznościowych. 9. Bibliografia M. Castells. (2007). Społeczeństwo sieci. Warszawa. PWN. Ł. Jonak. 2007. Analiza sieci społecznych i dynamika sieciowa. w: K. Winkowska - Nowak, A. Nowak, A. Rychwalska (red.) Modelowanie matematyczne i symulacje komputerowe w naukach społecznych. Warszawa. Academica. 11 Ł Jonak. 2006. Na ile sieciowe są serwisy networkingu społecznego? ”Małe światy” i „Luki strukturalne” w serwisach Grono.net i LinkedIn.com. w: D. Batorski, M. Marody, A. Nowak (red.) Społeczna przestrzeń internetu. Warszawa. Academica. A. Nowak , K. Krejtz. 2006. Internet z perspektywy nauk społecznych. w: D. Batorski, M. Marody, A. Nowak (red.) Społeczna przestrzeń internetu. Warszawa. Academica. J. Szczepański. (1970). Elementarne pojęcia socjologii. Warszawa. PWN. J. H. Turner, A. Maryanski. 2004. Analiza sieciowa. w: J. H. Turner (red.). Struktura teorii socjologicznej. Warszawa: PWN. J. M. Zając. 2007. Sieci w sieci. w: K. Winkowska - Nowak, A. Nowak, A. Rychwalska (red.). Modelowanie matematyczne i symulacje komputerowe w naukach społecznych. Warszawa. Academica. B. Wellman. 1997. An Electronic Group is Virtually a Social Network. w: Sara Kiesler (red.) Culture of the Internet. 179-205. Psychology Press. Źródła internetowe : Facebook. Facebook statistics. http://www.facebook.com/press/info.php?statistics. 1.01.2010 12