W przedszkolu realizowany jest interdyscyplinarny program
Transkrypt
W przedszkolu realizowany jest interdyscyplinarny program
W przedszkolu realizowany jest interdyscyplinarny program profilaktyki i redukcji agresji, u dzieci w wieku przedszkolnym „ Okiełznać ogień póki mały,” autorstwa psycholog Bogusławy Badowskiej-Worowskiej . Fragment programu: W ostatnim czasie coraz częściej poruszany jest „problem” agresji wśród najmłodszych dzieci, a więc wśród dzieci w wieku przedszkolnym. Agresja jest wpisana w zachowania również małych dzieci i należy do codzienności przedszkolnej. Często spotykanymi jej przejawami są zachowania typu: przezywanie, popychanie, zabieranie zabawek, poszturchiwania, szczypanie, gryzienie, bicie itp. Zachowania te są prostą,„instynktowną” i rozwojowo prawidłową formą „ustalenia” swojej pozycji w grupie, realizacji potrzeb i celów jak i obrony własnych granic. „Problem” agresji występuje wówczas gdy ma ona charakter nasilony, wyraźnie utrudnia bądź uniemożliwia dziecku adaptację do sytuacji przedszkolnej, w tym przede wszystkim, funkcjonowanie i integrację z grupą rówieśników, a także zagraża bezpieczeństwu innych dzieci. W takim rozumieniu agresja ma formę patologiczną (zaburzenia zachowania, niedostosowanie społeczne)i jest przejawem nieprawidłowości rozwoju psychoemocjonalnego i społecznego dziecka.. W ostatnim czasie patologiczne zachowania agresywne pojawiają się coraz częściej u coraz młodszych dzieci. Nasilenie zjawiska u nawet nielicznych dzieci w danym przedszkolu pozwala mówić o agresji jako o „problemie” co z kolei pociąga za sobą konieczność wczesnej profilaktyki i interwencji. Od wielu lat, w praktyce, zajmuję się problematyką związaną z rozwojem i wychowaniem dziecka w rodzinie ( ze szczególnym „naciskiem” na współpracę z rodzicami ), prowadzę również zebrania dla rodziców ( metodami aktywizującymi ) dotyczące m.in.: problemów wychowawczych. Posiadane doświadczenia, obserwacje jak i teoretyczna wiedza specjalistyczna, pozwalają, jako główne przyczyny agresji także u najmłodszych dzieci, wymienić brak poczucia bezpieczeństwa i osłabienie autorytetu dorosłych związane z kryzysem rodziny w szerokim tego słowa znaczeniu. Agresja i zachowania autoagresywne występują również u dzieci autystycznych i dzieci z zespołem Aspergera, maja tu jednak charakter wtórny do specyfiki rozwojowej, typowej dla danych zaburzeń. Najczęstsze przyczyny agresji u dzieci: • brak czasu rodziców na spędzanie z dzieckiem czasu, na rozmowę, wspólną zabawę z nim, na przytulanie, czytanie bajek przed snem na wspólny rodzinny posiłek i inne rytuały wzmacniające poczucie bezpieczeństwa, na budowanie bliskiej więzi i kontaktu, na okazywanie rodzicielskiego zainteresowania i uwagi nad dzieckiem co jest przecież przejawem miłości (…) • przejęcie obowiązków związanych z wychowaniem dziecka przez dziadków, wujków, ciocie, opiekunki w więc osoby, które nie są dla dziecka tak emocjonalnie ważne jak rodzice • brak stanowczości, konsekwencji, chaos wychowawczy (w tym niezgodność wychowawcza między osobami zajmującymi/opiekującymi się dzieckiem) • nieudolność wychowawcza rodziców i związane z tym ich narastające poczucie frustracji i bezradności( co tym samym pogłębia brak poczucia bezpieczeństwa u dziecka i nasilanie „objawów”- tu agresji – mechanizm błędnego koła…) • brak konstruktywnych metod wychowawczych i pójście w tej kwestii na „łatwiznę”- systematyczna patologizacja zachowania dziecka poprzez z jednej strony nadmierną pobłażliwość i niekonsekwencję a z drugiej…- kary cielesne, będące tak naprawdę wyrazem bezsilności rodziców i związanej z tym ich własnej agresji skierowanej na dziecko. Agresja zawsze rodzi agresję (większość dzieci agresywnych jest bita przez rodziców, choć ci rzadko otwarcie się do tego przyznają) • patologiczna sytuacja rodzinna, lęk i chroniczny brak poczucia bezpieczeństwa, wypaczone wzorce zachowań (alkoholizm rodziców, przemoc psychiczna, przemoc fizyczna, burdy, awantury) • telewizor i komputer jako zapełniacze czasu i „zajmowanie” dziecka w czasie wolnym od przedszkola, tym samym stałe modelowanie do zachowań agresywnych poprzez oglądanie, najczęściej bez kontroli, agresywnych obrazów i treści również w bajkach i filmach dla dziec, grach komputerowych. Telewizor i komputer „zabijają” inicjatywę dzieci do własnych pomysłów i zabaw i co bardzo ważne- do kontaktów społecznych – jak dziecko ma się uczyć funkcjonowania z ludźmi jeśli większość czasu wolnego obcuje z ekranem i monitorem..(?)…Bardzo szybko dochodzi w tym obszarze do uzależnienia zwłaszcza u małych dzieci • Przerzucanie przez rodziców odpowiedzialności wychowawczej na placówki, wychowawców i nauczycieli. - W spontanicznej ocenie rodzice, na prowadzonych przeze mnie zajęciach, przypisują przedszkolom i szkołom od 65%- do 95% odpowiedzialności za wychowanie SWOICH DZIECI.- Przy tej ocenie kierują się głównie proporcjami czasu jaki dzieci spędzają poza domem a jaki sami im poświęcają…Zapominają przy tym o swojej niezastąpionej emocjonalnej ważności dla dziecka, a tym samym własnym wpływie i wielkiej odpowiedzialności za wychowanie dzieci i przygotowanie ich do życia. - Badania potwierdzają, że wpływ placówek na wychowanie dzieci ( w tym trwała modyfikacja zachowania i redukcja zachowań niepożądanych )jest znikomy i wynosi jedynie od3 do 5% (…) *** W tym kontekście, należy tym bardziej podkreślić , jedynie „objawowy” charakter i doraźne /sytuacyjne działanie podejmowanych w placówkach (w tym w przedszkolach ) form redukcji zjawiska patologicznej agresji.-Zmiana zachowania dziecka, na tym poziomie głębokości zaburzeń, nie jest możliwa bez „przepracowania” faktycznych jego przyczyn a więc bez rzetelnej współpracy rodziców z kadrą i specjalistami przedszkola i autentycznej motywacji rodziców do zmiany. Zachowania agresywne są kwalifikowane jako najtrudniej poddające się modyfikacji, przekierunkowaniu i redukcji. *** większa „skłonność” do zachowań agresywnych występuje u dzieci żywych, pobudliwych z natury i impulsywnych. Tym większe znaczenie maja wówczas stanowczość i konsekwencja wychowawcze oraz stawianie dziecku jasnych i konkretnych „granic”, co sprzyja kształtowaniu się samokontroli zachowania i dojrzałości emocjonalno-społecznej. Program profilaktyki i redukcji agresji w przedszkolach musi mieć zakres wielopłaszczyznowy. W zakresie realizacji celu głównego konieczne są zatem jednocześnie podjęte działania, na następujących poziomach i równolegle realizowane cele etapowe: 1. 2. 3. 4. Poziom bezpośredniej pracy z dziećmi Poziom współpracy z rodzicami. Poziom działań podejmowanych przez nauczycieli. Poziom działań podejmowanych przez specjalistów przedszkola (psycholog) 5. Poziom i program obligatoryjnych działań podejmowanych w zaistniałych sytuacjach trudnych, związanych z agresją (ustalone procedury). Sytuacje agresji zdefiniowanej jw. wymagają podjęcia natychmiastowych działań interwencyjnych z uwagi na priorytetowe zadanie przedszkola jakim jest zapewnienie bezpieczeństwa dzieciom w nich przebywającym. Realizacja zadań programu na wszystkich poziomach jednocześnie daje możliwość zarówno wczesnej diagnozy, interwencji, profilaktyki i redukcji agresji w przedszkolu Bogusława Badowska-Worowska * Szczegółowy opis działań w poszczególnych poziomach zawiera pełna wersja programu.