zarządzanie sieciami dostaw jako zachowanie przedsiębiorcze
Transkrypt
zarządzanie sieciami dostaw jako zachowanie przedsiębiorcze
PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, FORESIGHT ____________ Aspekty ekonomiczne, społeczne i ekologiczne____________ ZARZĄDZANIE SIECIAMI DOSTAW JAKO ZACHOWANIE PRZEDSIĘBIORCZE Monika ODLANICKA-POCZOBUTT, Arkadiusz SZMAL Politechnika Śląska 1. WSTĘP Intensywne zm iany jakościow e aktualnej rzeczywistości gospodarczej, obejmujące takie zjawiska jak: transform acje systemów politycznych, powstawanie wirtualnych ponadnarodowych sieci wpływów, rosnącą konkurencyjność rynkową - prow adzącą do połączeń firm, nowe jakościow e oczekiwania konsumentów, szybszy proces rozwoju i schodzenia z rynku produktów, burzliwy rozwój sektora usług powodują daleko idące konsekwencje w całej rzeczywistości społeczno - gospodarczej. W tych warunkach logistyka i zarządzanie sieciami dostaw jest sferą bardzo dynamiczną i stale podlegającą zmianom poprzez sw ą usługową rolę wobec większości sektorów gospodarki. Tworzenie nowej wartości jest wynikiem integracji i koordynacji różnych obszarów funkcjonowania przedsiębiorstw uczestniczących w łańcuchach dostaw, gdzie współdziałanie opiera się ju ż nie tylko na wspólnej organizacji procesów i czynności logistycznych i marketingowych, ale w których współpraca dotyczy wspólnych prac badawczo - rozwojowych, wspólnego zarządzania produkcją i wspólnego planowania. Wszystkie te przedsięwzięcia m ają na celu synchronizację strumieni produktów, informacji i środków finansowych w celu powiększenia wartości dostarczanych produktów w fazach zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji, aż do ostatecznego klienta, czego efektywne osiągnięcie je st możliwe jedynie w ramach współpracy w łańcuchu dostaw. Koncepcja łańcuchów dostaw, obejmujących oprócz aspektów logistycznych także zagadnienia marketingowe, organizacyjne czy finansowe uzupełniona została o elementy informacyjne i przestrzenne, co nadało jej charakter sieciowy. Narastająca złożoność życia społeczno-gospodarczego na wszystkich poziomach, począwszy od przedsiębiorstwa aż po gospodarkę globalną wymusiła pow stanie nowych form organizacji działających podm iotów .1 W konsekwencji zmian zachodzących w otoczeniu, w wielu gałęziach gospodarki przyjęto koncepcję sieci. Term iny takie jak organizacja sieciowa, fo rm a sieciowa organizacji, sieci organizacji zwykle używane są zamiennie w odniesieniu do koordynacji organizacji, która jest charakteryzowana przez organiczne lub nieform alne systemy społeczne zamiast biurokratycznych struktur firm 1 J. Rokita, Zarządzanie strategiczne. Tworzenie i utrzym yw anie przew agi konkurencyjnej, PW E W arszawa 2 005, s. 300-302; R. Dom ański i A. M arciniak, Sieciow e koncepcje gospodarki m iast i regionów , Polska A kadem ia N auk, K om itet Przestrzennego Z agospodarow ania Kraju, T om CXII, W arszaw a 2003, s .l 1. 169 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, FORESIGHT ____________ Aspekty ekonomiczne, społeczne i ekologiczne_____ i kontraktowych relacji między nim i.2 Poszukując przyczyn wyłaniania się więzi międzyorganizacyjnych będących podstaw ą dla kształtowania się sieci można wskazać na następujące grupy przesłanek: efektywność, koszty transakcyjne, zasoby, uczenie się oraz niepewność.3 2. EWOLUCJA ŁAŃCUCHÓW DOSTAW W SIECI DOSTAW Łańcuchy dostaw (rys. 1.) przekształcają się pod wpływem występujących relacji gospodarczych w złożone sieci dostaw, które lepiej ukazują występujące pomiędzy przedsiębiorstwami przepływy. U podstaw rozwoju sieci dostaw leżą: zarządzanie wiedzą, rozwój techniki cyfrowej, pojawienie się rzeczywistości wirtualnej, molekularyzacja organizacji, integracja pracy, eliminacja pośredników i funkcji pośrednich, konwergencja różnych obszarów gospodarki, wzrost innowacyjności, włączenie konsumenta w proces produkcyjny, prace w czasie rzeczywistym, globalizacja gospodarki, wzrost niepewności i zagrożenia oraz inne czynniki. Obserwacja sieci dostaw dostarcza informacji nie tylko na temat zależności m iędzy konkretnym dostaw cą a odbiorcą, którzy łączą się w ogniwa łańcucha, dostarcza również informacji na tem at tego ja k kształtują się zależności danego podmiotu z tymi firmami, które m ogą być składowymi innych łańcuchów dostaw. Rys. 1. Łańcuch dostaw IIHI« BANKI $ł USŁUGODAW CY J®“ INSTYTUCJE - 4 ........................... .................................... PVAT#3RWIA ELEKTRONICZNA ‘odBBifiBb....... OPERATORZY LOGISTYCZNI Źródło: www.czasopismologistvka.pl/archiw/m tO 102/f rvs 4.gjf&imgrefurl W spółpraca przedsiębiorstw zorganizowanych w sieć powoduje, że złożoność ' C. Joncs, W . H cstcry i S.P. Borgatti, A gen era l theory o f netw ork governance: Exchange conditions and social m echanism s, “ Academ y o f M anagem ent Review ” 1997, no 22. 3 W. Czakon, D ynam ika wiçzi m içdzyorganizacyjnych przedsiçbiorstw a, AE K atow ice 2007, s.l 15. 170 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, FORESIGHT ____________ Aspekty ekonomiczne, społeczne i ekologiczne____________ realizowanych zadań wzrasta, dlatego tez pojawia się konieczność ich koordynowania. Z relacji pom iędzy elementami sieci i wobec poszczególnych partnerów wyłania się zazwyczaj jedno lub grupa przedsiębiorstw pełniących rolę dominującą. Sieci dostaw (rys.2.) są rodzajem sieci gospodarczych, w których grupa niezależnych firm konkuruje i kooperuje ze sobą w celu popraw y sprawności i efektywności przepływu produktów i informacji zgodnie z oczekiwaniami klientów. Nazwa sieć dostaw często jest zamiennie używana z określeniem zintegrowany łańcuch dostaw. Tworzenie sieci dostaw to projektowanie, dobieranie i integrowanie poszczególnych ogniw w sieci, ja k również koordynowanie i synchronizowanie ich działania. To budowanie więzi i zależności między przedsiębiorstwami, które stają się uczestnikami sieci dostaw. Tworzeniem sieci dostaw zainteresowane będą głównie firmy flagowe (czyli przedsiębiorstwa ju ż zarządzające siecią, które chcą wzmocnić sw oją pozycję) oraz firmy, które dążą do uzyskania pozycji lidera w tworzonej sieci. Głównym czynnikiem determinującym tworzenie sieci dostaw jest obniżenie kosztów produkcji wyrobów i utrzymywania zapasów przy jednoczesnym utrzymaniu szybkiej reakcji na zmieniające się potrzeby użytkowników. Rys. 2. Sieć dostaw Źródło: www .czasopism ologistvka.p1/archiw /m t0102/f rvs 4.gif&imgrefurl To od skutków pracy wszystkich ogniw budujących sieć zależy jej sprawność i efektywność, dlatego też należy wykreować lidera sieci, który dobierze partnerów do współpracy i opracuje system komunikacji zapewniający szybki przepływ informacji i materiałów w sieci. 171 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, FORESIGHT Aspekty ekonomiczne, społeczne i ekologiczne 3. ZJAWISKA ZACHODZĄCE W SIECIACH DOSTAW Postępujące w latach 90-tych procesy globalizacji, tendencja do outsourcingu funkcji logistycznych oraz tryum f koncepcji zintegrowanego łańcucha dostaw spowodowały zmiany w strukturze systemów logistycznych. Procesy integracyjne w ykraczają poza proste struktury łańcuchowe. Pow stają nowe układy kooperacyjne, będące także nowymi wyzwaniami dla logistyki w zakresie zarządzania przepływami. Coraz częściej można zidentyfikować relacje międzyorganizacyjne typu co-manufacturing (wspólne wytwarzanie), co-packing (wspólne przygotowanie produktów do dystrybucji), a ostatnio mówi się nawet o co-opetition, a więc o współpracy dwóch przedsiębiorstw, będących wobec siebie konkurentami (jest to złożenie dwóch słów: cooperation - współpraca i competition - konkurencja).4 Zależności w sieciach logistycznych m ogą mieć charakter operacyjny lub strategiczny, a sama sieć może mieć różny zasięg terytorialny. Sieci logistyczne m ieszczą się w konwencji znanych od lat sieci kooperacyjnych. N ie ulega jednak wątpliwości, iż o w ydzieleniu z sieci powiązań kooperacyjnych sieci logistycznej decyduje pogłębiony charakter partnerstwa logistycznego. Do najczęściej spotykanych w praktyce należą sieci lokalne i wirtualne. Sieci lokalne charakteryzuje jednoczesne występowanie konkurencji i w spółdziałania między właścicielami małych wysoko wyspecjalizowanych firm tego samego sektora w zależności od panującej sytuacji na rynku. Podstawowymi cechami wyróżniającymi logistykę lokalnych sieci przedsiębiorstw są: • nieform alne kontakty personalne jako dominujący rodzaj więzi stymulujących rozwój w spółdziałania i sposób przekazywania informacji, • współpraca oparta na zaufaniu i podziale ryzyka, • zmienność zakresu i intensywności w spółpracy lub konkurencji, • ograniczenie roli firm logistycznych przeważnie do usług przewozowospedycyjnych, • motywy podejm ow ania współpracy jako kombinacja motywów racjonalnych, wynikających z korzyści bliskiej lokalizacji i efektów ekonomicznej skali oraz m otywów psychologiczno-społecznych związanych z chęcią działania na rzecz popraw y jakości życia społeczności lokalnej.5 4. ZARZĄDZANIE SIECIAMI DOSTAW Istotą zarządzania siecią jest generowanie synergii. Jest to proces skomplikowany, gdyż związki między organizacjam i są złożone.6 Kluczową rolę odgrywa w tym procesie menedżer sieci, który jest aktorem (grupą aktorów) koordynującym interakcje i decyzje podejm owane przez aktorów tworzących sieć. Zarządzanie siecią postrzega się w tym wypadku jako funkcję lub zbiór działań podejmowanych przez m enedżera.7 Koncepcja sieci jest wykorzystywana zarówno do wyjaśniania złożonych decyzji podejmowanych w obszarze realizowanej polityki jak 4 w w w .logistvkafirm .com : ABC logistyki 5 D. K isperska - M oroń (red.), Struktury organizacyjne dla potrzeb logistyki. W ydaw nictw o A E, K atowice, 2000 6 Z. O lesiński, Zarządzanie w regionie. Polska-Europa-Świat, D ifm , W arszaw a 2005. 7 E.H. Klijn, N etw orks an d Inter-organizational M anagem ent: Challenging, Steering, E valuation an d the R ole o f Public A ctors in Public M anagem ent. W: E. Ferlie, L.E.Lynn i C. Pollitt (Red.) The O xford H andbook o f Public M anagem ent, Oxford, UK: O xford U niversity Press 2005, s.267-268. 172 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, FORESIGHT ____________ Aspekty ekonomiczne, społeczne i ekologiczne i służy jako podstawa wprowadzania innowacji i nowych sposobów zarządzania skomplikowanymi interakcjami, jakie zachodzą w procesie tworzenia i dostarczania usług.8 Budowanie relacji sieciowych między organizacjami może przyczynić się do zwiększenia sprawności zarządzania interakcjami pojawiającymi się w sferze podmiotów uczestniczących w działaniach na rzecz zaspokajania potrzeb społecznych.9 Te działania powiązane są z zachowaniami, które są charakterystyczne dla zarządzania siecią: 1. aktywacja - identyfikacja uczestników sieci i interesariuszy, a także wykorzystanie umiejętności, wiedzy i zasobów tych jednostek. 2. w yznaczanie granic - ustalanie zasad działania, wpływanie na wartości i norm y oraz zmiana percepcji uczestników sieci. Kontekst sieci może być kształtowany przez wprowadzanie do sieci nowych pomysłów co powoduje powstanie wspólnego celu czy też wizji. 3. m obilizowanie - wymaga spojrzenia na całość i zdolności to rozwoju i osiągania zbioru wspólnych celów wynikających z działania tej całości. 4. syntetyzowanie sieci - tworzenie środowiska i stwarzanie właściwych warunków dla wystąpienia korzystnych interakcji między członkami sieci. Oznacza to łączenie działań różnych uczestników sieci, którzy m ają różne cele i różne wartości, aby osiągnąć strategiczne cele sieci.10 Zarządzanie sieciami dostaw w praktyce pom imo zastosowania rozbudowanych systemów informatycznych i infrastruktury technicznej, zawsze będzie opierało się na ludziach i relacjach międzyludzkich w samej firmie oraz relacjach z otoczeniem, czyli z klientami i dostawcami. To właśnie od ich zaangażowania będzie zależało na ile architektura informatyczna będzie wykorzystywana i rozwijana w kierunku integracji sieci, aby cała sieć m ogła jednocześnie reagować na zm iany popytowe. 5. PRZEPŁYW INFORMACJI W SIECIACH DOSTAW W łaściwe zorganizowanie przepływu informacji w sieci dostaw jest jednym z kluczowych elementów osiągnięcia przez przedsiębiorstwo przewagi konkurencyjnej. Przepływ informacji do dostawców przez proces sprzedaży, produkcji i zakupów to zapytania ofertowe i zamówienia, a w ramach sprzężenia zwrotnego oferty i potwierdzenia terminów realizacji. To na ile głęboko informacje źródłowe od klienta będą penetrow ały cały łańcuch dostaw będzie zależeć głównie od wielkości i specyfiki zlecenia. Jeżeli informacje będą zniekształcone, to konsekwencją będzie nieskoordynowany przepływ m ateriałów i nieterminowa realizacja zlecenia.11 Jeżeli nie zostanie wypracowany odpowiedni system przepływu i przetwarzania informacji w całej sieci dostaw, to efektywność operacyjna będzie bardzo niska. Dla upozorowania skuteczności działania, przedsiębiorstwa utizym ują wysoki poziom zapasów we własnych magazynach lub u dostawców. W ysoki koszt takich działań wynika 8 A. Frączkiew icz-W ronka, K oncepcja sieci w zarządzaniu system em ochrony zdrow ia w regionie - raport z badań, Z. Kędzior, G. M usiał, i H. B randenburg (red.) Ekonomia. Kierunki badań, W ydaw nictw o AE, Katowice 2006, s. 56-70. 9 M. Castells, The R ise o f the N etw ork Society: E conom y, Society a n d Culture, Blackwell. C am bridge 2000, s. 198,4 6 9 . 10 R. AgranofTi M. M cG uire, B ig Q uestions in Public N etw ork M anagem ent Research, “Journal o fP u b lic A dm inistration R esearch and Theory” 2001, no. 11, s.295-326. 11 M. Ciesielski, L ogistyka..., op. cit., s. 184. 173 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, FORESIGHT _______ Aspekty ekonomiczne, społeczne i ekologiczne____________ nie tylko z zamrożenia kapitału, ale również z konieczności złomowania zbędnych zapasów. Częstym zjawiskiem w przedsiębiorstwach jest sprzedaż zbędnych zapasów po cenie złomu, ukrywanie ich w projektach lub wpisywanie do zużycia w raz z innymi zleceniami produkcyjnymi. Koszt utrzym ywania zapasów szacowany na 25% wartości ogólnej, wydaje się bardzo wysoki, ale niestety jest realny - w czasie przepływu materiałów aż 85% to czas składowania.12 Zapobieganie takim sytuacjom jest m ożliwe jedynie wtedy, gdy firma potrafi zadbać 0 przepływ właściwych informacji między procesami sprzedaży, projektowania, produkcji 1 zakupów, ja k również zintegrować przepływ informacji z klientami i dostawcami. Sprawność systemu przesyłu informacji nie powinna być mierzona w dniach, ale w minutach lub sekundach. N ie można mówić o wysokiej efektywności, jeśli po otrzymaniu zapytania ofertowego lub zam ówienia od klienta rozpoczyna się dopiero proces zdobywania informacji dotyczących możliwych terminów dostaw, gdyż dostawcy pow tarzają wówczas całą operację, a w układzie dynamicznie zachodzących procesów gospodarczych informacje, które przekażą, będą już obarczone znacznym błędem. Oczywiście najprostszym i jednocześnie bardzo kosztownym rozwiązaniem jest utrzymywanie bardzo wysokich zapasów magazynowych lub wdrożenie systemu potwierdzania dłuższego terminu realizacji zamówienia klienta. W pierwszym przypadku ma to wpływ na rentowność sprzedaży, a w drugim na możliwość utraty klienta, który nie będzie mógł, albo nie będzie chciał tak długo czekać. N ie m a zatem innego sposobu niż integracja z dostawcami, która odsłoni w czasie rzeczywistym zapasy w całej sieci dostaw, a przez wielkości zapasów we wszystkich ogniwach, na każdym etapie i w pow iązaniu z cyklami produkcyjnymi uwzględniającymi zdolności produkcyjne będzie pokazywać na osi czasu realny wolumen i terminy dostaw .13 6. STRUMIENIE PRZEPŁYWU INFORMACJI MIĘDZY PROCESAMI W PRZEDSIĘBIORSTWIE Przepływ informacji w przedsiębiorstwie jest procesem skomplikowanym, odznaczającym się znaczną różnorodnością strumieni. Można jednakże wyróżnić trzy zasadnicze strumienie informacji przepływające przez firmę. Są one związane z: I. procesem realizacji zamówień od klientów na opracowane już wyroby (czyli reagowaniem firmy na popyt = zmiana popytowa); II. sytuacją, gdy zachodzi konieczność dokonywania zmian w wyrobie, ze względu na wymagania klientów albo z inicjatywy wewnętrznych wydziałów organizacji; III. w drażaniem nowych wyrobów do produkcji.14 Każdy z tych strumieni jest pierw otny wnbec przepływów rzeczowych. Praktyka gospodarcza pokazuje, że ulegają one wielu zniekształceniom i są bardzo czasochłonne. Przepływ informacji od ostatecznego klienta wzdłuż całego łańcucha dostaw trwa wiele dni, tygodni lub nawet miesięcy, zanim nastąpi przepływ rzeczowy. W przypadku I-go strumienia zaangażowane są procesy sprzedaży, produkcji i zakupów. Ze względu na rozbieżne oczekiwania poszczególnych działów w firmie rodzą się poważne konflikty. Zamiast zarządzać całą siecią w ramach istniejącego systemu informatycznego, organizacja sama generuje błędne informacje w sieci, potwierdzając 1 F. Kern. Zaopatrzenie —ja k profesjonalnie kupom ić, Centrum Kreowania Liderów, W arszaw a 1995, s. 59. 15 M. Ciesielski. Logistyka..., op. cit., s. 1SS u Ibidem , s. 1S5. 174 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, FORESIGHT ____________ Aspekty ekonomiczne, społeczne i ekologiczne_________ nierealny termin dostawy klientowi i żądając nierealnego terminu dostaw materiałowych. Istotnym jest, aby zm iana popytowa m iała natychmiastowe odniesienie do dostawców, gdzie są znane i ustalone terminy dostaw. Jeżeli zamówienie zostanie wprowadzone do systemu z opóźnieniem, kolejne powstanie w dziale produkcji w wyniku konieczności uwzględnienia zm ian w planie produkcyjnym, następne w dziale zaopatrzenia, który będzie potrzebował kilku dni na rozesłanie zamówień - to cała sieć będzie reagowała z dużą bezwładnością. Dochodzi także do takich sytuacji, że organizacja chcąc nadrobić stracony czas, płaci dodatkowo za szybszą realizację dostawy, transport, czy też nadgodziny, nie zdając sobie sprawy, iż w początkowej fazie utraciła co najmniej kilka dni na przekazywanie i przetwarzanie inform acji.15 Strumienie Il-gi i III-ci wyraźnie w skazują na proces projektowania jako kluczowy w procesie przepływu informacji. Proces projektowania łączy się z każdym procesem w firmie - z procesem sprzedaży jako źródłem informacji o wymaganiach technicznych klientów, z procesem produkcji w obszarze technicznych możliwości wytworzenia, z procesem zakupów w obszarze wykorzystania zewnętrznych możliwości wytworzenia lub dostaw m ateriałów o określonych param etrach.16 7. POMIAR EFEKTYWNOŚCI ZARZĄDZANIA SIECIĄ Jedną z ważnych kwestii zarządzania siecią jest pomiar sprawności jej działania. Nie ma jednak zgodności, w jaki sposób oceniać układy sieciowe, szczególnie ze względu na wielość interesariuszy, którzy m ogą w odm ienny sposób określać cele sieci i oceniać jej wyniki. Dlatego też proponuje się, żeby spojrzeć na skuteczność sieci z trzech perspektyw: poszczególnych członków, sieci oraz społeczeństwa. Z punktu widzenia społeczeństwa istotna jest przydatność dla społeczności, której sieć ma służyć, co może być rozum iane przede wszystkim jako zwiększenie jakości dostępności świadczonych usług. N a poziomie sieci, skuteczność może być mierzona fluktuacją jej członków. Z kolei poziom organizacji oznacza koncentrację na wynikach osiąganych przez poszczególnych członków sieci.17 Takie spojrzenie na ocenę wyników oznacza więc identyfikację celów poszczególnych interesariuszy. Nie pozostaje ono wolne od krytyki ze względu na fakt stawiania celów ważnych aktorów na mniej uprzywilejowanej pozycji oraz wiąże się z wypracowaniem ogólnego interesu w trakcie konfrontacji rozwiązań problemów zam iast na samym początku.18 Dokonywanie oceny efektywności zarządzania sieciami dostaw w ujęciu logistycznym powinno się odbywać w dwóch obszarach. Jeden - stricte logistyczny - wiąże się z przepływem informacji w sieci od klienta, przez system organizacji, do dostawcy i w odwrotnym kierunku z przepływem rzeczowym. Drugi obszar dotyczy optymalizacji kosztów produkowanego wyrobu. O ptym alizacja powinna obejmować nie tylko koszty samego przedsiębiorstwa, lecz także kalkulację kosztow ą kupowanych m ateriałów od dostawców, aż do surowców bazowych. Dopiero wówczas przedsiębiorstwo będzie mogło 15 Ibidem , s. 185. 16 Ibidem, s. 186. 17 K.G. Provan, II.B .M ilw ard, D o netw orks really work? A fra m e w o rk f o r evaluating pu b lic sector organizational networks, “ Public A dm inistration R eview " 2001, no. 61. 11 E.H. Klijn, N etw orks a n d Inter-organizational M anagem ent: Challenging, Steering, Evaluation an d the R ole o f Public A ctors in Public M anagem ent. W: E. Ferlie, L.E.Lynn i C. Pollitt (Red.) T he O xford Handbook o f Public M anagem ent, O xford, UK: O xford University Press 2005, s. 276-277. 175 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, FORESIGHT ____________ Aspekty ekonomiczne, społeczne i ekologiczne____________ w pełni kontrolować koszty.19 Efektywność zarządzania siecią będzie w znacznej mierze uzależniona od umiejętności pozyskania informacji strategicznych i zintegrowania przepływu w całej sieci. Pozyskanie informacji to cala widza związana z rynkiem dostawców i odbiorców. Z kolei zbudowanie architektury informatycznej, integrującej całą sieć dostaw i dostarczającej informacje on-line o sytuacji rynkowej, pozwala na natychm iastową reakcję po stronie skoordynowania produkcji u dostawców iw firmie z popytem, jak również wpływa na ograniczenia zapasów w całej sieci. Dla dokonania analizy tych obszarów w celu zbadania efektywności zarządzania siecią posłużyć m ogą następujące pytania, zawarte w tabeli 1. Tabela 1. Pomiar efektywności zarządzania siecią P o m ia r e fe k ty w n o ś c i z a r z ą d z a n ia s ie c ią • Czy firma m a dostęp o n -lin o do stanów zapasów m agazynowych swoich dystrybutorów (ewentualnie strategicznych Klientów)? • Czy firma m a w drożony system klasy ERP i czy odzw ierciedla cm zdarzenia gospodarcze w czasie rzeczywistym ? • Czy firma m a dostęp o n -łin e do stanu zapasów m agazynowych swoich dostaw ców strategicznych? • Czy firma m a podpisane um owy z dostawcami strategicznym i, które regulują zakres obsługi logistycznej (czas dostawy, zapasy, tryb reklamacji, ocena wiarygodności, audyty, itp.)? • Czy firm a m a w iedzę w zakresie technicznego kosztu wytworzenia kupowanych pozycji m ateriałow ych Czy dostawcy strategiczni m ają dostęp o n -lin o do zapasów, planowanych zleceó zakupu (produkcyjnych) w firmie? Czy przy projektow aniu nowych w yrobów s ą pow oływ ane w firmie zespoły składające się z przedstaw idełi procesów projekt cwani a. sprzedaży, produkcji i zakupów? C zy firma je s t uzależniona od swoich dostaw ców lub klientów strategicznych (czy utrata danego dostaw cy lub klienta oznaczałaby brak m ożliwości dalszej produkcji danej grupy wyrobów)? Czy uzgodnione z dostawcami strategicznym i ceny kupowanych m a te n a łó w s ą regulowane w op a rd u o ceny surowców, czasy technologiczne i określone stawki rcboczogodziny (lub inne ustalone zasady kalkulacji cen robodzny)? (uwzględniając operacje technologiczne i ich czas. wykaz surowców i ich koszt) od dostaw ców strategicznych? Źródło: Ciesielski M., Logistyka..., op. cit., s. 194. Im więcej odpowiedzi pozytywnych, tym wyższa efektywność zarządzania siecią i tym większe szanse rynkowe, nie mniej jednak nie każde przedsiębiorstwo będzie miało realne szanse wypełnienia tych postulatów ze względu na skalę prowadzonej działalności lub jej charakter. 8. PODSUMOWANIE Przyszłość należeć będzie do nowych "odchudzonych" organizacji, opartych na pracy zespołów, ściśle związanych z klientami i dostawcami, o płaskiej strukturze, elastycznych, zorientowanych na jakość oraz prowadzących globalną działalność.20 Generalnie, aktualny sukces rynkowy firm jest w dużej m ierze uzależniony od usprawnienia ich funkcjonowania w elastycznych, łaiwo adaptujących się łańcuchach i sieciach dostaw oraz od właściwego wykorzystania ich zasobów na drodze osiągnięcia tego celu. W ymaga to osiągania doskonałości w realizacji zadań poszczególnych firm, a w szczególności: 14 M. Ciesielski, Logistyka.... op. cit., s. 1S3 ■° D. Kispcrska-M oroń, O gólnogospodarcze uw arunkowania konieczności zm ian w edukacji m enedżerów logistyki, "L ogistyka” 2006, nr 4. 176 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, FORESIGHT Aspekty ekonomiczne, społeczne i ekologiczne rozszerzania zakresu i intensywności współpracy, optymalizacji działań i wykorzystania zasobów, bieżącej wielostronnej łączności, stałej poprawy realizacji procesów logistycznych oraz pom iaru ich skuteczności i sprawności, zwiększania szybkości reakcji na zmiany, zw iększania przejrzystości informacji i natychmiastowego skutecznego rozwiązywania pojawiających się trudności i problemów. Należy spodziewać się, że sieci dostaw rozw iną się w znacznym stopniu wraz z rozwojem technologii informatycznej. Dzięki Internetowi, sieciom satelitarnym, technologii światłowodowej, sieciom radiowym i innym, informacje będą przekazywane jeszcze szybciej i sprawniej, co zaowocuje niezakłóconym przepływem wyrobów do finalnego nabywcy. Również należy spodziewać się, iż więzi pomiędzy poszczególnymi firmami w sieci będą coraz silniejsze, co może pozytywnie wpłynąć na sprawność i zorganizowanie obsługi klientów. Zainteresowanie koncepcją sieci wynika przede wszystkim ze zmian zachodzących w społeczeństwie. Zm iany te m ogą być postrzegane jako rozwój w kierunku sieciowości w konsekwencji narastania poziomych związków między uczestnikami procesu, wzrostu znaczenia ICT, rosnącej specjalizacji oraz konieczności godzenia działań wspólnych z indywidualizacją.21 Dostrzeżono również potrzebę wzmacniania partnerstwa między podmiotami działającymi w różnych sektorach.22 Efektywność zarządzania siecią dostaw, łańcuchem dostaw to rezultat podjętych działań - realizowania podjętej strategii, gdzie efektem będą zyski i rozwój przedsiębiorstwa lub wzrost udziału w rynku, a nakładami inwestycje w rozwój nowych produktów, zakup nowych technologii, licencji, know-how, dywersyfikacji poziomej i pionowej. Przede wszystkim jednak będzie to wypracowanie strategii ukierunkowanej na zarządzanie siecią.23 BIBLIOGRAFIA: 1. A granoff R. i M cGuire M ., B ig Questions in Public Network Management Research, “Journal o f Public Administration Research and Theory” 2001, no. 11. 2. Castells M., The Rise o f the Network Society: Economy, Society and Culture, Blackwell. Cambridge 2000. 3. Ciesielski M., Logistyka w biznesie, PWE, W arszawa 2006, 4. Czakon W., Dynam ika wiązi miądzyorganizacyjnych przedsiębiorstwa, AE Katowice 2007. 5. Domański R. i M arciniak A., Sieciowe koncepcje gospodarki miast i regionów, Polska A kadem ia Nauk, Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, Tom CXII, W arszawa 2003. 6. Frączkiewicz-W ronka A., Koncepcja sieci w zarządzaniu systemem ochrony zdrowia w regionie - raport z badań, Z. Kędzior, G. Musiał, i H. Brandenburg (Red.) Ekonomia. Kierunki badań, W ydawnictwo Uczelniane, Akademia Ekonomiczna Katowice 2006. 7. Jones C., H estery W. i Borgatti S.P., A generał theory o f network governance: Exchange conditions and social mechanisms, “Academ y o f M anagement Review” 1997, no 22. 21 M. Castells, The R is e ..., op. cit., s.3. 22 A. Frączkicw icz-W ronka, Koncepcja sieci..., op. cit., s. 56-70. 23 M. Ciesielski, Logistyka w biznesie, PW E, W arszawa 2006, s. 182. 177 PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ, INNOWACYJNOŚĆ, FORESIGHT Aspekty ekonomiczne, społeczne i ekologiczne 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. Kem F., Zaopatrzenie —j a k profesjonalnie kupować, Centrum Kreowania Liderów, W arszawa 1995. Kisperska - Moroń D. (red.), Struktury organizacyjne dla potrzeb logistyki. W ydawnictwo AE, Katowice 2000. Kisperska-M oroń D., Ogólnogospodarcze uwarunkowania konieczności zmian w edukacji menedżerów logistyki, "Logistyka" 2006, nr 4. Klijn E.H., Networks and Inter-organizational Management: Challenging, Steering, Evaluation and the Role o f Public Actors in Public Management, [w]: E. Ferlie, L.E.Lynn i C. Pollitt (Red.) The Oxford Handbook o f Public M anagement, Oxford University Press, Oxford UK 2005. Olesiński Z., Zarządzanie w regionie. Polska-Europa-Swiat, Difin, W arszawa 2005, Provan K.G. i M ilward H.B., Do networks really work? A fram ew ork f o r evaluating public sector organizational networks, “Public Adm inistration Review” 2001. Rokita J., Zarządzanie strategiczne. Tworzenie i utrzymywanie przewagi konkurencyjnej, PW E W arszawa 2005. www.czasopismologistvka.pl/archiw/mtO 102/f rvs_4.gif&imgrefurl www. it-investm ent.pl: Stefan Senczyna, M odele systemu informacyjnego dla metody A T P planowania produkcji w przedsiębiorstwach. www.logistvkafirm .com: ABC logistyki. 178