Informacje Prasowe

Info: 11.10.2009
Z GDYNI NA ANTARKTYDĘ
Interdyscyplinarny zespół dziewięciu naukowców z Instytutu Oceanografii Uniwersytetu
Gdańskiego weźmie udział w badawczej ekspedycji antarktycznej na r/v Akademik Ioffe.
Ekspedycja odbywa się w ramach współpracy z Instytutem Oceanologii Rosyjskiej
Akademii Nauk im. P.P. Szyrszowa (IO RAN) na rosyjskim statku naukowo-badawczym
r/v Akademik Ioffe.
Rejon badań to Basen Agulhas oraz Cieśnina Drake’a (strefy mieszania się wód pd.
Atlantyku z wodami Oceanów: Spokojnego i Indyjskiego). Przewidywany okres trwania
ekspedycji grudzień 2009 – styczeń 2010. Cel: interdyscyplinarne badania (meteorologiczne,
geofizyczne, chemiczne, geologiczne i biologiczno–toksykologiczne) roli zmian lokalizacji
i siły stref frontalnych w różnicowaniu warunków ekologicznych w rejonie oddziaływania
wód szelfowych i pelagicznych w atlantyckim sektorze Oceanu Południowego. Uczestnicy,
pracownicy IOUG: prof. Maciej Wołowicz, dr Luiza Bielecka, dr Katarzyna Bradtke,
dr Dorota Burska i dr Katarzyna Smolarz oraz doktoranci: mgr Anna Barańska, mgr Jana
Kobelyanskaya, mgr Aleksandra Mazur i mgr Anna Panasiuk-Chodnicka.
1
Badania prowadzone na r/v Akademik Ioffe są elementem stałego monitoringu IO
RAN (program zaakceptowany w 2003 r. przez komitet CLIVAR) finansowanego przez
Rosyjską Fundację Badań. W celu sfinansowania analiz zebranego materiału badawczego,
które zostaną przeprowadzone w laboratoriach IO UG, złożony został (do MNiSW) projekt
badawczy, którego kierownikiem jest dr hab. Maria Szymelfenig.
Udział polskich naukowców w ważnej i ciekawej z punktu widzenia możliwości
badawczych ekspedycji jest znakomitą okazją do promocji polskiej nauki i Uniwersytetu
Gdańskiego. W ekspedycji bierze udział międzynarodowy zespół, w tym pracownicy naukowi
i studenci z Rosji, RPA (Uniwersytet w Kapsztadzie) oraz Francji (IFREMER).
Rejs rozpocznie się w Kapsztadzie (RPA) 1 grudnia br. (do Kapsztadu przelot
samolotem). Jeśli pozwolą warunki pogodowe, przewidziana jest wizyta w Stacji
Antarktycznej PAN im. Henryka Arctowskiego. Zakończenie rejsu planowane jest w połowie
stycznia 2010 w Ushuaia (południowa Argentyna).
Trasa antarktycznej ekspedycji IOUG na r/v Akademik Ioffe
Program badawczy
Program jest kontynuacją badań rejonów polarnych, prowadzonych w ramach
4. Międzynarodowego Roku Polarnego (2007-2009), a rozpoczętych ekspedycją na
Spitsbergen w roku 2008. Podczas rejsu przeprowadzone zostaną pomiary właściwości
chemicznych i fizycznych wód badanego regionu (w tym zasolenia, temperatury, prędkości
prądów, stężenia rozpuszczonego tlenu oraz soli biogenicznych) z wykorzystaniem m.in.
sondy CTD i miernika ADCP oraz zebrany zostanie materiał do dalszych analiz
laboratoryjnych (zawiesina, osady powierzchniowe) oraz próby biologiczne (zooplankton,
meio- i makrofauna denna).
Zakres planowanych badań
Badania podsatelitarne. Celem tych badań będzie zgromadzenie danych referencyjnych,
które pozwolą na wyznaczenie empirycznej relacji pomiędzy rejestrowanymi zdalnie
właściwościami optycznymi wody morskiej a koncentracją węgla organicznego, a następnie
ocenę jej zróżnicowania przestrzennego w wodach powierzchniowych południowego
Atlantyku na podstawie danych satelitarnych. Wykonane zostaną badania składu
chemicznego zawiesiny oraz właściwości fizycznych zawieszonych w wodzie cząstek.
Efektem tej części badań będzie określenie na podstawie danych satelitarnych wpływu stref
frontalnych na zróżnicowanie przestrzenne koncentracji zawiesiny, zawieszonego węgla
organicznego i chlorofilu w wodach powierzchniowych południowego Atlantyku
i atlantyckiej sekcji Oceanu Południowego.
2
Badania chemiczne. Konsekwencją zmiany układu mas wodnych w rejonie Antarktycznego
Prądu Okołobiegunowego może być przenoszenie materii organicznej i zanieczyszczeń
z obszarów kontynentalnych w kierunku Antarktyki. Podczas rejsu zebrane zostaną próbki
materii zawieszonej w wodzie i osadów, które później poddane zostaną analizom
laboratoryjnym w celu określenia ich składu chemicznego. Efektem badań będzie określenie
jakości materii przenoszonej w różnych masach wodnych i jej znaczenia dla transportu metali
oraz trwałych zanieczyszczeń organicznych z obszarów szelfowych w kierunku głębokiego
oceanu.
Badania geologiczne. W czasie ekspedycji zostaną przeprowadzone badania właściwości
geofizycznych osadów szelfowych Afryki Południowej, Antarktydy i Ameryki Południowej.
Tworzą one siedlisko naturalne dla organizmów bentosowych i ściśle zależą od warunków
hydrodynamicznych akwenów. Takie parametry jak uziarnienie, zawartość materii
organicznej czy skład mineralogiczny osadów znacząco wpływają na zawartość i migrację
zanieczyszczeń związkami organicznymi cyny, bardzo toksycznymi dla organizmów. W ten
sposób planujemy przeprowadzić ocenę „czystości ekologicznej” środowiska
sedymentacyjnego oraz zależności jego cech geochemicznych i geofizycznych od lokalizacji
i dynamiki stref frontalnych.
Badania biologiczne. Pobór materiałów planktonowych na transektach: Afryka Południowa–
Antarktyda–Ameryka Południowa w celu analizy przestrzennego rozmieszczenia
zooplanktonu w odniesieniu do zasięgów występowania subantarktycznych i antarktycznych
mas wodnych, analiza różnorodności zooplanktonu Antarktyki wsparta badaniami
genetycznymi pochodzenia i pokrewieństwa tzw. gatunków bipolarnych, oraz rozpoznanie
cykli życiowych wybranych gatunków jako wskaźników zmian klimatycznych. Ponadto
prowadzone badania biologiczne będą obejmowały m.in. określenie składu i kondycji meioi makrofauny dennej ze szczególnym uwzględnieniem gatunków wskaźnikowych oraz
fizjologicznych i morfologicznych biomarkerów zmian strefy szelfowej Oceanu
Południowego. Tak kompleksowe badania biologiczne mają na celu podjęcie próby określenia
kierunku długoterminowych zmian ekosystemów antarktycznych stref frontalnych w obrębie
antarktycznego zooplanktonu oraz fauny dennej.
Tło: „Rejony polarne kluczem do zrozumienia zmian globalnych środowiska”
Ze względu na znaczenie geopolityczne i ekonomiczne badania obszarów polarnych są
przedmiotem ogromnego zainteresowania na całym świecie. W związku z niewielką
antropopresją, Ocean Południowy należy do obszarów najmniej przekształconych przez
człowieka, a jednocześnie ekosystem Oceanu Południowego wykazuje dużą wrażliwość na
oddziaływanie czynników zewnętrznych, w tym zmiany klimatyczne. Trudne warunki badań
rejonów polarnych są związane z surowością klimatu, odległością od instytucji badawczych
oraz kosztami ekspedycji, co powoduje, że wciąż należą do unikatowych.
W dniu 14 października, w Gdyni przy nabrzeżu Francuskim, odbędzie się załadunek
sprzętu ekspedycji na statek, a na godz. 11:00 zaplanowano spotkanie z dziennikarzami.
Zapraszamy
Dodatkowe informacje: prof. dr hab. Maciej Wołowicz, tel. 725991061, [email protected],
Zakład Funkcjonowania Ekosystemów Morskich IOUG, Al. Piłsudskiego 46, 81-378 Gdynia.
lub: Krzysztof E. Skóra, Stacja Morska IOUG w Helu, tel. 601 88 99 40, [email protected] ,
a także na naszej stronie internetowej:
www.ocean.univ.gda.pl
3