docAnaliza ekonomiczno-finansowa modelu dla wyceny częstotliwości
download 
Reklamacja Transkrypt
Analiza ekonomiczno-finansowa modelu dla wyceny częstotliwości
Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji 23.03.2012 Analiza ekonomiczno-finansowa modelu dla wyceny częstotliwości w paśmie 800 MHz (790-862 MHz). Raport końcowy. Spis treści STRESZCZENIE 4 WYCENA BEZPOŚREDNIA 6 Metodyka wyceny bezpośredniej Schemat budowy modelu Założenia dotyczące wymiarowania sieci Założenia dotyczące rozwoju sieci LTE Założenia dotyczące wolumenu ruchu przenoszonego przez sieć w GNR Założenia dotyczące nakładów inwestycyjnych i kosztów operacyjnych Założenia dotyczące optymalizacji kosztów poprzez współdzielenie lokalizacji Założenia dotyczące optymalizacji kosztów utrzymania i zarządzania sieci Założenia dotyczące kalkulacji stopy dyskontowej 6 7 7 9 9 15 16 16 16 Wyniki kalkulacji Wyniki kalkulacji w scenariuszu 1 Wyniki kalkulacji w scenariuszu 2 17 18 20 WYCENA PORÓWNAWCZA 23 Metodyka wyceny 23 Wycena porównawcza pasma 800 MHz w Polsce Wycena według modelu Ernst & Young Alternatywne modele wyceny 23 23 25 ZAŁĄCZNIK 1: PROGNOZA WOLUMENU RUCHU HIPOTETYCZNEGO OPERATORA 27 ZAŁĄCZNIK 2: AUKCJE 800 MHZ – GRUPA PORÓWNAWCZA 33 Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 2 of 37 Definicje i skróty BTS (Base Transceiver Station) - stacja bazowa systemu GSM 900 MHz i 1800 MHz CAGR (Compound Annual Growth Rate) – skumulowany roczny wskaźnik wzrostu CAPEX (Capital expenditures) – nakłady inwestycyjne EDGE (Enhanced Data rates for GSM Evolution) - technologia transmisji danych zwiększająca przepustowość sieci GSM eNodeB (enhanced Node B) Stacja bazowa systemu LTE FDD (Frequency Division Duplexing) – dupleks czestotliwościowy GNR Godzina Największego Ruchu GPRS (General Packet Radio Service) - technologia dostępu do internetu w sieci ruchomej, umożliwiająca przesył danych z przepływnością do 53 kbit/s GSM (Global System of Mobile Communication) – Globalny System Łączności Ruchomej HSDPA (High Speed Downlink Packet Access) - szybka transmisja pakietowa do klienta HSS (Home Subscriber Server) - centralna baza danych o lokalizacji i uwierzytelnianiu abonentów w sieci LTE HSUPA (High Speed Uplink Packet Access) – szybka transmisja pakietowa od klienta LTE (Long Term Evolution) - standard telefonii komórkowej czwartej generacji MME (Mobility Management Entity) - główny element sterujący w sieci LTE NodeB stacja bazowa systemu UMTS NPV (Net Present Value) – zdyskontowana wartość bieżąca netto OPEX (Operational expenditures) – koszty operacyjne PGW Packet Data Network Gateway – bramka będąca elementem pośredniczącym w wymianie danych między siecią LTE a sieciami zewnętrznymi SGW Serving Gateway – element sieci LTE odpowiedzialny za routing i przesyłanie danych TDD (Time Division Duplexing) - dupleks czasowy TRX (TRX Transceiver) - urządzenie nadawczo-odbiorcze, będące częścią BTS, odpowiedzialne za wysyłanie i odbieranie sygnału w telefonii GSM UMTS (Universal Mobile Telecommunications System) – Globalny System Telefonii Ruchomej WACC (Weighted Average Costs of Capital) – średni ważony koszt kapitału WIFI WiFi (Wireless Fidelity) - nazwa zestawu standardów IEEE 802.11 stworzonych do budowy bezprzewodowych sieci komputerowych Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 3 of 37 Streszczenie Niniejszy dokument został sporządzony na podstawie umowy z dnia 6 lutego 2012 na opracowanie analizy wartości częstotliwości w paśmie 790 MHz – 862 MHz w Polsce. Ekspertyza ta została sporządzona na zlecenie Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji i jej celem nie było umożliwienie, na jej podstawie, podjęcia jakiejkolwiek decyzji przez stronę trzecią. Treści zawarte w ekspertyzie należy traktować tylko i wyłącznie w celach informacyjnych. Wykonawca nie będzie ponosił odpowiedzialności wobec jakiegokolwiek podmiotu lub osoby fizycznej lub prawnej, która podjęła decyzję na podstawie ekspertyzy. Posłużenie się niniejszą ekspertyzą przez stronę trzecią jest wyłączną jej decyzją i to ona ponosi wszystkie ryzyka związane z jej wykorzystaniem. Wyniki i treść analizy stanowią całość i w tej formie powinny być odczytywane. Przedstawione w niniejszym dokumencie szacunki wartości częstotliwości zostały wyznaczone w oparciu o metodologię zaprezentowaną w dalszej części dokumentu i w związku tym mogą być one inne w przypadku przyjęcia innej metodologii, szacunków lub założeń. W ramach przeprowadzonej analizy dokonano oszacowania wartości pasma częstotliwości w zakresie 790 MHz – 862 MHz metodą bezpośrednią tj. zdyskontowanych dodatkowych przepływów finansowych jakie musieliby ponieść hipotetyczni, działający w realiach polskich operatorzy sieci komórkowych, gdyby nie posiadali dostępu do powyższego pasma częstotliwości, a mieliby zaoferować infrastrukturę telekomunikacyjną o podobnej przepustowości do tej, którą mogliby zbudować gdyby taki dostęp uzyskali. W zależności od przyjętych założeń m.in. co do wzrostu wolumenu ruchu i jego struktury, kosztów budowy i utrzymania infrastruktury telekomunikacyjnej czy działań podejmowanych przez operatorów zmierzających do optymalizacji kosztów działania sieci, wartość pasma częstotliwości w zakresie 790 – 862 MHz oszacowano w przedziale od 1 821 milionów złotych do 3 570 milionów złotych. Różnica pomiędzy obiema wartościami wynika przede wszystkim z przyjęcia skrajnych scenariuszy wzrostu wolumenu mobilnego ruchu transmisji danych. Na obecnym etapie rozwoju technologii LTE czy popytu na usługi mobilnej transmisji danych, nie sposób uzyskać jednoznacznej prognozy tej, istotnej dla wymiarowania sieci, wielkości. O trudnościach związanych z wyznaczeniem adekwatnych prognoz w tym zakresie może świadczyć zarówno zakres w jakim sprawdziły się one w ciągu ostatnich lat1 jak i rozbieżności między różnymi prognozami przygotowanymi przez wyspecjalizowane jednostki badawcze. Obserwowana szczególnie gwałtowna zmiana sposobu wykorzystania mobilnych urządzeń dostępowych, połączona z równie szybkim wzrostem liczby ich użytkowników może skutkować większą niepewnością prognozy. Należy mieć na uwadze ponadto, iż wraz z wydłużaniem horyzontu prognozy prawdopodobieństwo jej trafności maleje. Dość wspomnieć, że szacunki wolumenu mobilnego ruchu transmisji danych na 2025 rok zakładają kilkudziesięciokrotny wzrost tej wartości w stosunku do 2011 roku. Uwzględniając dodatkowo różne wartości rezerwacji pasm częstotliwości przez operatora dla skrajnych scenariuszy rozpiętość między wycenami wartości pasma częstotliwości zwiększa się do ponad 60% różnicy. Dodatkowo, uwzględniając różne wskaźniki współdzielenia lokalizacji przez operatorów rozpiętość między wycenami wartości pasma częstotliwości zwiększa się o dalsze 30% do ponad 90% różnicy. Ostatnim czynnikiem, odpowiadającym za około 8% różnicy wartości rezerwacji pasm częstotliwości, jest przyjęcie dwóch scenariuszy wykorzystania technik odciążenia sieci. Z kolei porównując wysokości opłat uzyskanych za to samo pasmo w innych krajach Unii Europejskiej do wartości tamtejszych rynków usług mobilnych, czy produktu krajowego brutto można założyć, że wycena tych częstotliwości w Polsce powinna zamknąć się w przedziale od 2 350 milionów złotych do 3 840 milionów złotych. Warto jednak zauważyć, że zarówno rynek 1 Przykładem może być prognoza firmy Cisco, zgodnie z którą przewidywany w 2011 roku wzrost globalnego wolumenu mobilnego transferu danych powinien osiągnąć 130%, podczas gdy faktyczne tempo wzrostu wyniosło 230%. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 4 of 37 usług mobilnych, czy produkt krajowy brutto w przeliczeniu na mieszkańca w krajach, które mogła objąć niniejsza ekspertyza (tj. Niemcy, Francja, Włochy, Hiszpania oraz Szwecja), są istotnie większe niż analogiczne wielkości w Polsce. Może się zatem okazać, że wartości uzyskane w naszym kraju, będą odbiegały od wyżej wymienionych wielkości. Zarówno wielkości uzyskane metodą bezpośrednią jak i porównawczą brały pod uwagę jedynie aspekt komercyjny. Niniejsza ekspertyza nie miała na celu ustalenia dodatkowych korzyści jakie może przynieść państwu alokacja częstotliwości w postaci pośrednich efektów gospodarczych, czy społecznych. Bez względu na przyjętą w niniejszej ekspertyzie metodologię i założenia modelowe, rzeczywista wartość częstotliwości w paśmie 800MHz wyznaczą faktycznie zawarte transakcje rynkowe, które mogą odbiegać od przedstawionych w niniejszym raporcie wielkości. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 5 of 37 Wycena bezpośrednia Metodyka wyceny bezpośredniej Atrakcyjność pozyskania dodatkowego pasma częstotliwości dla operatora sieci komórkowej wynika przede wszystkim z możliwości ponoszenia niższych nakładów inwestycyjnych związanych ze zwiększeniem przepustowości sieci niż w wariancie rozbudowy sieci przy dotychczasowym dostępie do zasobów radiowych. Ponadto z perspektywy rozwoju rynku oraz zmian potrzeb użytkowników istotnym wyzwaniem dla operatorów komórkowych wydaje się być dziś budowa sieci (np. w oparciu o technologię LTE), której przepustowość pozwalałaby na przesył zwiększonego wolumenu ruchu i w której użytkownicy mogliby uzyskiwać prędkości transferu danych rzędu kilkudziesięciu Mbps. Należy jeszcze pamiętać, że częstotliwość w paśmie 800MHz mają dodatkowo lepsze właściwości propagacyjne niż większość obecnie dostępnych dla operatorów komórkowych zasobów radiowych (tj. 900MHz, 1800MHz, 2100MHz), co dodatkowo zmniejsza koszty ewentualnej rozbudowy sieci. Zatem atrakcyjność dostępu do pasma w częstotliwości 800MHz należy rozpatrywać przede wszystkim w kategorii korzyści jakie operator mógłby uzyskać przy rozbudowie pojemności dotychczasowej infrastruktury telekomunikacyjnej i/lub budowie sieci nowej generacji LTE, posiadając dostęp do nowych częstotliwości lub ich nie posiadając. Zakładając że operator komórkowy uzyskałby rezerwację częstotliwości z pasma 800MHz, mógłby wtedy zbudować na udostępnionym paśmie sieć w technologii LTE oraz przenieść do niej nadwyżki ruchu z sieci GSM/UMTS. W sytuacji braku dodatkowej częstotliwości, operator musiałby w celu budowy sieci LTE zwolnić najpierw część kanałów w paśmie 900MHz oraz przenieść część ruchu wewnątrz sieci GSM do pasma 1800MHz lub do sieci UMTS. Wtedy w uwolnionych częstotliwościach w paśmie 900MHz możliwe byłoby zbudowanie sieci LTE. Jednak ze względu na zmniejszenie dostępnej częstotliwości dla sieci GSM konieczne byłoby zwiększenie liczby stacji bazowych w celu utrzymania wymaganego poziomu przepustowości. Ponadto uzyskane spektrum dla sieci w technologii LTE byłoby węższe niż potencjalnie zarezerwowana częstotliwość w paśmie 800MHz. W celu rozszerzenia zakresu częstotliwości przypisanej do sieci LTE byłoby wtedy konieczne uwalnianie w kolejnych latach następnych kanałów radiowych w paśmie 1800MHz z sieci GSM i rozbudowanie na nich sieci LTE. Tym samym osiągnięcie podobnych parametrów technicznych bez dostępu do dodatkowych częstotliwości byłoby w praktyce znacznie droższym i trudniejszym zadaniem. Stąd w celu oszacowania maksymalnej wartości pasma w częstotliwości 800MHz przyjęto, że jest ona równa zdyskontowanym dodatkowym przepływom finansowym jakie musieliby ponieść hipotetyczni, działający w realiach polskich operatorzy sieci komórkowych, gdyby nie posiadali dostępu do powyższej częstotliwości, a mieliby zaoferować infrastrukturę telekomunikacyjną o podobnej przepustowości do tej, którą mogliby zbudować gdyby taki dostęp uzyskali. Innymi słowy, wartość dodatkowego pasma w częstotliwości 800MHz może stanowić różnica między: ► nakładami inwestycyjnymi i kosztami operacyjnymi związanymi z rozbudową i utrzymaniem istniejącej sieci GSM pracującej na częstotliwościach w pasmach 900MHz/1800MHz i sieci UMTS działającej na częstotliwości w paśmie 2100MHz oraz budową i utrzymaniem sieci LTE, działającej na częstotliwości w paśmie 800MHz („Wariant 1” lub tzw. „Wariant z pasmem 800MHz”); oraz ► nakładami inwestycyjnymi i kosztami operacyjnymi związanymi z rozbudową i utrzymaniem sieci opartej na już dostępnym spektrum częstotliwości, w ramach której zostanie zwolniona część kanałów w sieci GSM w paśmie 900MHz, a także w późniejszym okresie w paśmie 1800MHz, umożliwiając budowę sieci LTE w uwolnionych pasmach częstotliwości („Wariant 2” lub „Wariant bez pasma 800MHz”). Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 6 of 37 Porównanie opisanych Wariantów przedstawiono na rysunku 1. Rysunek 1: Wykorzystanie częstotliwości w Wariancie 1 oraz Wariancie 2 Źródło: Opracowanie własne. Jak wspomniano wcześniej, Wariant 2 będzie wymagał poniesienia większych nakładów inwestycyjnych niż Wariant 1. Wynika to ze zmniejszenia przypisanego spektrum częstotliwości do obsługi ruchu w technologii GSM oraz przypisania mniejszego niż w wariancie pierwszym zakresu częstotliwości dla sieci LTE. Wiąże się z tym potrzeba zagęszczenia stacji bazowych w sieci GSM oraz budowy znacznie większej niż w wariancie pierwszym liczby stacji bazowych w sieci LTE. Schemat budowy modelu Jak już wspomniano, w celu oszacowania maksymalnego kosztu rezerwacji częstotliwości z pasma 800MHz, przyjęto, że jej cena wynika z różnicy między zdyskontowanymi kosztami operacyjnymi i nakładami inwestycyjnymi w Wariancie 1 oraz Wariancie 2 dla hipotetycznego operatora, Podstawę do wyznaczenia kosztów rozbudowy i utrzymania infrastruktury stanowi wielkość sieci, niezbędna do obsłużenia założonego wolumenu ruchu, jaki musi zostać przeniesiony w GNR, zapewniając jednocześnie pokrycie całego obszaru kraju. Na podstawie wielkości sieci (tj. liczba lokalizacji, stacji bazowych, TRX, itp.) wyznacza się wartość nakładów inwestycyjnych (CAPEX) oraz kosztów operacyjnych (OPEX). Ostatni etap stanowi wyznaczenie sum zdyskontowanych przepływów pieniężnych (nakładów inwestycyjnych oraz kosztów operacyjnych) dla obu wariantów zwymiarowanych sieci oraz obliczenie ich różnicy, którą można uznać zarazem za maksymalny koszt jaki operator byłby gotowy ponieść za rezerwację pasma w częstotliwości 800MHz. Założenia dotyczące wymiarowania sieci Wymiarowanie sieci opiera się przede wszystkim na: ► liczbie dostępnych kanałów GSM oraz dostępnych pasmach UMTS i LTE; ► prognozie wolumenu ruchu oraz jego podziale między sieci GSM, UMTS i LTE. W analizie przyjęto dwa scenariusze dotyczące zakresu częstotliwości dostępnych dla hipotetycznego operatora. W scenariuszu pierwszym założono, że operator uzyskał rezerwację: ► 8,2MHz częstotliwości w paśmie 900MHz, odpowiadającym 41 kanałom radiowym w technologii GSM; Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 7 of 37 ► 9,6MHz częstotliwości w paśmie 1800MHz, odpowiadającym 48 kanałom radiowym w technologii GSM, ► 15 MHZ częstotliwości w paśmie 2100MHz. W drugim scenariuszu założono rozszerzenie dostępnej częstotliwości w paśmie 1800MHz, co mogłoby wynikać z uzyskania rezerwacji nie wykorzystanego na dziś pasma w tej częstotliwości. Zatem w drugim scenariuszu założono rezerwację częstotliwości przez hipotetycznego operatora w zakresie: ► 8,2MHz częstotliwości w paśmie 900MHz, odpowiadającym 41 kanałom radiowym w technologii GSM; ► 19,6MHz częstotliwości w paśmie 1800MHz, odpowiadającym 98 kanałom radiowym w technologii GSM, ► 15MHz częstotliwości w paśmie 2100MHz. W obu scenariuszach założono, że hipotetyczny operator w ramach rezerwacji częstotliwości z pasma 800MHz w Wariancie 1 (tj. „Wariancie z pasmem 800MHz)) uzyskałby dostęp do częstotliwości o zakresie 10MHz. Rzecz jasna w Wariancie 2 (tj. „Wariancie bez pasma 800MHz”) takiego dostępu by nie miał. Dla porównania w Tabeli 1 przedstawiono rezerwacje pasm częstotliwości czterech największych polskich operatorów telefonii komórkowej. Tabela 1: Porównanie rezerwacji częstotliwości przez czterech największych operatorów komórkowych 2100MHz 1800MHz 900MHz Polska Telefonia Cyfrowa FDD: 15MHz TDD: 5MHz 9,6MHz 9,0MHz Polkomtel PTK Centertel P4 FDD: 15MHz TDD: 5MHz 9,6MHz 9,0MHz FDD: 15MHz TDD: 5MHz 9,6MHz 6,8MHz FDD: 15MHz TDD: 5MHz 0MHz 5,0MHz Źródło: Urząd Komunikacji Elektronicznej: Informacja o przydziałach częstotliwości dla operatorów sieci telefonii ruchomej, stan na 18-11-2011. Należy mieć ponadto na uwadze, że 9 listopada 2011 roku spółka Spartan Capital Holdings dokonała zakupu 100% akcji spółki Polkomtel. Spartan Capital Holdings sp. z o.o. to podmiot kontrolowany przez Zygmunta Solorza-Żaka, właściciela spółek działających m.in. na rynku telekomunikacyjnym i w obszarze nowych technologii (Cyfrowy Polsat, Aero2, Mobyland, CenterNet), a także firm z sektora finansowego (Invest Bank, PTE Polsat)2. Skutkuje to koncentracją znacznej części dostępnych częstotliwości w podmiotach kontrolowanych przez jedną osobę, i potencjalnie zmniejszeniem zainteresowania rezerwacją dodatkowych częstotliwości przez spółkę Polkomtel. Z drugiej strony można oczekiwać, iż każdy operator w takiej sytuacji będzie chciał zachować utrzymywaną przez siebie przewagę konkurencyjną i z tego powodu przystąpiłby do kolejnych przetargów na rezerwację częstotliwości przy takich samych założeniach co pozostali operatorzy. W Wariancie 1 przyjęto, że wraz ze spadkiem ruchu obsługiwanego przez sieć GSM, część kanałów radiowych w paśmie 1800MHz może zostać uwolniona i wykorzystana przez system LTE. Liczba kanałów, które mogą zostać uwolnione, wyznaczana jest optymalnie w zależności od obciążenia sieci. W Wariancie 2 przyjęto, że dwa kanały radiowe w obrębie każdego sektora GSM 900 MHz muszą zostać zarezerwowane w celu zapewnienia pokrycia usługami głosowymi. Zakładając, że 2 Komunikat prasowy Polkomtel: „Spartan Capital Holdings nowym właścicielem sieci Plus, Zygmunt Solorz-Żak nowym Prezesem Polkomtel S.A.”, http://www.biuroprasowe.plus.pl/note.php?id=808. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 8 of 37 współczynnik ponownego wykorzystania częstotliwości w paśmie 900 MHz wyniósłby 133, sumaryczna liczba kanałów niezbędnych do zapewnienia pokrycia usługami głosowymi wynosiłaby 26, co w konsekwencji, daje pasmo o szerokości 5,2MHz. Pozostała część pasma, tj. pasmo o szerokości 3MHz mogłaby zostać wykorzystana przez system LTE 900. Wraz ze wzrostem wolumenu ruchu obsługiwanego przez system LTE, w kolejnych latach konieczne byłoby rozszerzenie pasma LTE o kolejne zakresy częstotliwości z pasma GSM 1800 MHz. Przyjęto, że na początkowym etapie jeden lub dwa kanały radiowe w obrębie każdego sektora GSM 1800 MHz, muszą zostać zarezerwowane w celu świadczenia usług głosowych. Liczba kanałów zarezerwowanych w celu świadczenia usług głosowych, dobierana jest optymalnie w zależności od obciążenia sieci. Zakładając, że współczynnik ponownego wykorzystania częstotliwości w paśmie 1800 MHz wyniósłby 18, sumaryczna liczba kanałów niezbędnych do świadczenia usług głosowych wynosi 18 lub 36, co w konsekwencji daje pasmo o szerokości 3,6 MHz lub 7,2 MHz. Pozostała część pasma o szerokości 6 MHz lub 2,4 Mhz mogłaby zostać wykorzystana przez system LTE 1800. Pozwala to na zastosowanie systemu LTE pracującego w paśmie o szerokości 5 MHz lub 1,5 MHz. W późniejszym okresie wraz ze spadkiem ruchu obsługiwanego przez sieć GSM, całe spektrum GSM 1800 może zostać uwolnione i wykorzystane przez system LTE. Pozwala to na zastosowanie systemu LTE pracującego w paśmie o szerokości 9 MHz. W obu wariantach i scenariuszach dokonano optymalizacji podziału ruchu głosowego w sieci (między GSM oraz UMTS) pod kątem nakładów na jej rozbudowę, w zakresie ograniczonym strukturą technologii obsługiwanych przez urządzenia dostępowe. Założenia dotyczące rozwoju sieci LTE W analizie założono, że pokrycie powierzchni kraju siecią LTE będzie następowało w tempie analogicznym do tempa rozwoju sieci UMTS w Polsce, tj. pełne pokrycie kraju nastąpi w 2019 roku, czyli po siedmiu latach od momentu rozpoczęcia budowy sieci LTE. Przepustowość sieci w kolejnych latach jej funkcjonowania będzie stosowna do zakładanych prognoz wzrostu wolumenu ruchu LTE. Gdyby przyjąć szybsze tempo rozwoju sieci LTE, na przykład zakładając, że już w 2013 roku zostanie zapewnione pełne pokrycie powierzchni kraju siecią LTE, zwiększyłoby to wartość wyceny częstotliwości o 1,2 %. Wariant ten jest jednak naszym zdaniem mało prawdopodobny. Założenia dotyczące wolumenu ruchu przenoszonego przez sieć w GNR W modelu przyjęto, że na wolumen ruchu przenoszonego w sieci w GNR wpływają założenia co do: ► całkowitego wolumenu ruchu komórkowego; ► udziału hipotetycznego operatora w rynku komórkowym; ► technik odciążenia sieci („traffic offload”); ► wewnętrznej struktury ruchu (tj. dobowej struktury ruchu, geograficznego rozpływu ruchu, średnich dróg kierowania). 3 Wartość przyjęta w analogicznym opracowaniu przez Ofcom: Cost of Clearing and Releasing Spectrum, 2009, s. 19, http://stakeholders.ofcom.org.uk/ binaries/consultations/spectrumlib/ annexes/annex16.pdf Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 9 of 37 Całkowity prognozowany wolumen ruchu komórkowego Całkowity prognozowany wolumen ruchu komórkowego składa się z: ► wolumenu ruchu połączeń głosowych; ► wolumenu wysłanych wiadomości SMS oraz MMS; ► wolumenu transferu danych. Wolumen ruchu połączeń głosowych oraz liczby abonentów usług dostępu do Internetu w latach 2009-2016 oparto na danych OVUM DataMonitor. Prognozę na kolejne lata wyznaczono na podstawie trendu dynamiki wzrostu z tego okresu. Wolumen ruchu połączeń głosowych oraz wiadomości SMS/MMS Założono w analizie jeden scenariusz wolumenu ruchu połączeń głosowych oraz wiadomości SMS/MMS. Podejście to wynika z faktu, iż rynek ten jest relatywnie rozwinięty, o znacznie mniejszym tempie wzrostu niż rynek usług związanych z transferem danych. Stąd prognozy jego wzrostu obarczone będą względnie mniejszym błędem niż prognozy wzrostu wolumenu transferu danych. Liczbę wysłanych wiadomości SMS i MMS oparto na danych z raportu UKE: w 2010 roku jeden abonent wysyłał średnio 1261 wiadomości SMS oraz 7 wiadomości MMS w ciągu roku. Założono, że ta zależność jest stała w czasie. Parametry a i b modelu dynamiki wzrostu liczby połączeń głosowych oraz modelu dynamiki wzrostu liczby wiadomości SMS/MMS: = , = przyjęto tak, aby uzyskane na podstawie modeli wartości tempa wzrostu w 2016 roku były zgodne z założonymi prognozami OVUM DataMonitor. W powyższym wzorze przyjęto oznaczenia: – wskaźnik wzrostu liczby minut połączeń głosowych lub liczby wiadomości SMS/MMS w roku t względem roku poprzedniego, – wskaźnik wzrostu liczby minut połączeń głosowych lub liczby wiadomości SMS/MMS względem poprzedniego roku dla pierwszego roku prognozy, b – parametr definiujący zależność między wskaźnikiem wzrostu w wybranym roku i wskaźnikiem wzrostu w roku poprzednim. W Tabeli 2 przedstawiono prognozy wolumenu połączeń głosowych oraz wiadomości SMS i MMS. Tabela 2: Wolumen połączeń głosowych i wiadomości SMS/MMS [w mln] 2012 2013 2014 2015 liczba minut połączeń głosowych 95 159 101 629 107 057 liczba wiadomości SMS 69 359 72 273 74 664 liczba wiadomości MMS 385 401 414 111 554 76 611 425 2027 CAGR 129 138 83 958 466 2,1% 1,3% 1,3% Źródło: Opracowanie własne na podstawie OVUM DataMonitor oraz raportu UKE: „Raport o stanie rynku telekomunikacyjnego w Polsce w 2010 roku”. Wolumen transferu danych W przypadku prognozy wolumenu transferu danych, ze względu na wciąż silnie rozwijający się rynek oraz zmieniające się preferencje użytkowników, powodujące że prognozy mogą być Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 10 of 37 obarczone relatywnie większym błędem niż w przypadku prognozy wolumenu połączeń głosowych, przyjęto w analizie dwa scenariusze wzrostu (maksymalny oraz minimalny). W obu scenariuszach założono, że wolumen transferu danych stanowi sumę transferu danych generowanego przez abonentów posiadających wykupione pakiety transferu danych przez telefony komórkowe oraz abonentów korzystających z dostępu do sieci przez tablety lub notebooki za pomocą modemów bezprzewodowych. Przyjęto ponadto dla obu scenariuszy, że w zależności od typu urządzenia dostępowego oraz dostępnej technologii połączenia (2G/3G/4G), średni miesięczny transfer danych, generowany przez użytkownika będzie różny. Prognozy wielkości średniego miesięcznego transferu przedstawiono w Tabeli 7, natomiast prognozy struktury urządzeń dostępowych zawarto w Tabeli 8. Wolumen rocznego transferu danych można zapisać za pomocą wzoru: = 12 ∙ ∙( gdzie: , ∙ ∙ , , ∙ + , , + ∙ , , ∙ + , , + ∙ , , ) ∙ , + 12 ∙ , oznaczają odpowiednio liczbę abonentów usług dostępu do Internetu przez telefony komórkowe oraz przez tablety/notebooki z wbudowanymi modemami lub przez urządzenia z podłączonym zewnętrznym modemem; , , oznaczają odpowiednio udział telefonów komórkowych w -tej technologii (2G/3G/4G) we wszystkich telefonach komórkowych oraz udział tabletów/notebooków z wbudowanymi modemami i zewnętrznych modemów w -tej technologii (2G/3G/4G) we wszystkich urządzeniach dostępowych. , , , oznaczają odpowiednio średni miesięczny transfer danych przy , wykorzystaniu technologii -tego typu (2G/3G/4G) przez telefony komórkowe oraz przez tablety/notebooki z wbudowanymi modemami i przez urządzenia z podłączonym zewnętrznym modemem; W Tabelach 3 oraz 4 przedstawiono całkowity prognozowany wolumen transferu danych w scenariuszu minimalnym i maksymalnym: Tabela 3 Wolumen transferu danych w scenariuszu minimalnym [w mln GB] Telefony komórkowe Modemy i tablety Razem 2012 0,45 2013 0,61 2014 0,79 2015 1,1 2027 20,03 CAGR 9,40% 11,45 19,80 30,99 52,22 487,84 28,42% 11,9 20,40 31,78 53,34 507,86 28,12% Źródło: Opracowanie własne Tabela 4 Wolumen transferu danych w scenariuszu maksymalnym [w mln GB] 2012 2013 2014 2015 2027 CAGR 0,52 0,77 1,09 1,63 38,24 11,70% Modemy i tablety 14,13 27,77 47 83,07 835,56 31,26% Razem 14,64 28,54 48,09 84,7 873,8 30,97% Telefony komórkowe Źródło: Opracowanie własne Przyjęte dwa scenariusze wzrostu wolumenu transferu danych wynikają z uwzględnienia w analizie dwóch scenariuszy wzrostu liczby abonentów. W scenariuszu maksymalnym wzrostu liczby abonentów wyznaczono trend dynamiki wzrostu na lata 2017-2027 na podstawie danych OVUM DataMonitor na lata 2009-2016. W scenariuszu minimalnym przyjęto podejście konserwatywne i założono w całym okresie prognozy o połowę mniejsze tempo wzrostu liczby abonentów niż w scenariuszu maksymalnym. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 11 of 37 Dokonano równocześnie analizy jeszcze bardziej konserwatywnego założenia dotyczącego tempa wzrostu liczby abonentów polegające na ograniczeniu docelowej liczby abonentów korzystających z dostępu do sieci przez tablety lub notebooki za pomocą modemów bezprzewodowych w 2027 roku do wartości prognozowanej przez OVUM DataMonitor już na 2012 rok tj. 8 mln abonentów. Liczba ta może korespondować do obecnej liczby gospodarstw domowych w których znajduje się komputer tj. 9 mln według GUS oraz nieznacznie przewyższa istniejącą liczbę dostępów do sieci przez tablety lub notebooki za pomocą modemów bezprzewodowych szacowaną na 5 mln abonentów (dane OVUM DataMonitor na rok 2011). Wpływ powyższego konserwatywnego założenia spowodowałoby wzrost różnicy zdyskontowanych przepływów pieniężnych o 29 % względem scenariusza uwzględniającego minimalny wzrost liczby abonentów. Wynika to z faktu, że w najbardziej konserwatywnym scenariuszu nakłady inwestycyjne związane są w znacznej mierze z potrzebą zapewnienia pokrycia obszaru kraju dostępem do sieci LTE, a nie wymogiem przeniesienia znacznego wolumenu danych. W związku z tym Operator nie posiadający rezerwacji na pasmo 800 MHz, mógłby zapewnić wymaganą pojemność sieci LTE zwalając jedynie 3MHz z pasma GSM 900 MHz w celu zapewnienia pokrycia kraju. Spowodowałoby to, że nie musiałby on znacznie rozbudowywać swojej sieci GSM/UMTS w porównaniu do sieci operatora posiadającego rezerwację na pasmo 800 MHz. Natomiast w scenariuszu minimalnym nakłady inwestycyjne związane są w znacznej mierze z wymogiem przeniesienia znacznego wolumenu danych, co za tym idzie operator nie posiadający rezerwacji na pasmo 800 MHz, musiałby zapewnić wymaganą pojemność sieci LTE zwalniając sukcesywnie kanały z obydwu zakresów GSM: 900 MHz oraz 1800 MHz, lub wybudować większą liczbę stacji bazowych LTE. W pierwszym przypadku musiałby ponieść znacznie większe nakłady na rozbudowę swojej sieci GSM/UMTS w porównaniu do operatora posiadającego rezerwację na pasmo 800 MHz. W drugim przypadku musiałby ponieść znacznie większe nakłady na budowę swojej sieci LTE w porównaniu do operatora posiadającego rezerwację na pasmo 800 MHz. Modele dynamiki wzrostu liczby abonentów, zarówno usług transferu danych przez telefony komórkowe oraz tablety/notebooki z modemami wbudowanymi i przez modemy zewnętrzne, przyjmują postać: = , = Parametry a i b modeli wyznaczono tak, by różnice między wartościami teoretycznymi, oszacowanymi na podstawie modeli a prognozami OVUM DataMonitor były jak najmniejsze. W powyższym wzorze przyjęto oznaczenia: - wskaźnik wzrostu liczby minut połączeń głosowych lub liczby wiadomości SMS/MMS w roku t względem roku poprzedniego, - wskaźnik wzrostu liczby minut połączeń głosowych lub liczby wiadomości SMS/MMS względem poprzedniego roku dla pierwszego roku prognozy, b – parametr definiujący zależność między wskaźnikiem wzrostu w wybranym roku i wskaźnikiem wzrostu w roku poprzednim. Liczbę abonentów w podziale na typ urządzenia w dwóch scenariuszach, minimalnym oraz maksymalnym, przedstawiono w Tabelach 5 oraz 6: Tabela 5: Liczba abonentów mobilnego dostępu do Internetu w scenariuszu minimalnym [w mln]. Telefony komórkowe Modemy i tablety 2012 13,3 2013 15,0 2014 16,6 2015 17,9 2027 24,1 CAGR 4,0% 6,8 8,0 8,8 9,4 10,3 2,8% Źródło: Opracowanie własne na podstawie OVUM DataMonitor. Tabela 6: Liczba abonentów mobilnego dostępu do Internetu w scenariuszu maksymalnym [w mln]. Telefony komórkowe 2012 15,2 2013 19,0 2014 22,8 2015 26,4 2027 46,0 CAGR 7,7% Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 12 of 37 2012 8,4 Modemy i tablety 2013 11,2 2014 13,4 2015 14,9 2027 17,7 CAGR 5,1% Źródło: Opracowanie własne na podstawie OVUM DataMonitor.. Na podstawie raportu UMTS Forum 2011, przyjęto, że średni miesięczny transfer danych poprzez urządzenia dostępowe w technologii 4G jest 2,5 razy większy niż w technologii 3G, który jest natomiast 3,33 razy wyższy niż transfer w technologii 2G. Ponadto założono, zgodnie z raportem, iż do roku 2015 transfer wzrośnie średnio dwukrotnie. Prognoza średniego miesięcznego transferu danych dla każdego typu urządzeń opiera się na wzorze: = ( ( ) ) . Parametr b został tak dobrany, aby uzyskać prognozę w 2015 roku zgodną z prognozą przyjętą w raporcie UMTS Forum. W Tabeli 7 przedstawiono wyniki prognozy średniego miesięcznego transferu danych: Tabela 7: Średni miesięczny transfer danych [w MB] 2012 2013 2014 Średni miesięczny transfer danych przez tablety i modemy: 2G 210 251 284 3G 702 839 949 4G 1 755 2 097 2 371 2015 2027 CAGR 311 1 040 2 600 483 1 615 4 037 5,7% 5,7% 5,7% 7 28 71 5,0% 5,8% 5,8% Średni miesięczny transfer danych przez telefony komórkowe: 2G 3 4 4 3G 12 15 17 4G 31 37 42 5 18 46 Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportu UMTS Forum 2011. W Tabeli 8 przedstawiono prognozę struktury urządzeń dostępowych ze względu na obsługiwane technologie (2G, 3G, 4G). Tabela 8: Struktura technologii obsługiwanych przez tablety, modemy oraz telefony komórkowe Udział tabletów i modemów w technologii: 3G 4G Udział telefonów komórkowych w technologii: 2G 3G 4G 2012 2013 2014 2015 2027 100% 0% 98% 2% 95% 5% 89% 11% 1% 99% 55% 45% 0% 44% 56% 1% 33% 65% 1% 24% 72% 4% 1% 1% 99% Źródło: Opracowanie własne na podstawie OVUM DataMonitor. Szczegółowe prognozy wolumenu ruchu przedstawiono w Załączniku 1: „Prognoza wolumenu ruchu hipotetycznego operatora”. Udział operatora w rynku W analizie przyjęto udział hipotetycznego operatora w rynku na poziomie 30%. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 13 of 37 Wzrost wolumenu ruchu głosowego w technologii LTE Założono w analizie, że udział połączeń głosowych obsługiwanych przez sieć w technologii LTE jest proporcjonalny do udziału telefonów LTE w wolumenie wszystkich telefonów komórkowych. Techniki odciążenia sieci („traffic offload”) Kolejnym czynnikiem determinującym wolumen ruchu w sieci operatora są przyjęte techniki odciążenia sieci tzw. „traffic offload”, np. przenoszenie ruchu przez femtokomórki. Założono w analizie dwa scenariusze: ► brak technik odciążenia sieci; ► stopniowe przejmowanie części ruchu przez femtokomórki, aż do poziomu 30% ruchu w ostatnim roku analizy. Założenie stopniowego przejmowania ruchu przez femtokomórki oparto na raporcie OVUM4 w którym oszacowano, że aż 30-40% połączeń wykonywanych jest z domu. Stąd przy pewnym skrajnym założeniu rozwoju sieci można by przyjąć, że ruch ten w długiej perspektywie może być obsłużony poprzez femtokomórki lub sieci Wi-Fi. Zastosowanie technik odciążenia sieci spowoduje redukcję liczby wymaganych elementów sieci, co przyczyni się do spadku nakładów inwestycyjnych oraz kosztów operacyjnych, zarówno w Wariancie 1 oraz Wariancie 2, powodując w konsekwencji zmniejszenie różnicy między zdyskontowanymi przepływami pieniężnymi w obu analizowanych wariantach. Zakładając brak zastosowania technik odciążenia sieci, uzyskana różnica zdyskontowanych przepływów pieniężnych między Wariantem 1 oraz Wariantem 2 będzie o 7% większa niż w scenariuszu zakładającym stopniowe wdrażanie technik odciążania sieci (przejmowanie części ruchu przez femtokomórki). Założenia dotyczące wewnętrznej struktury ruchu Ostatnim czynnikiem wpływającym na wolumen ruchu w sieci operatora są założenia dotyczące wewnętrznej struktury ruchu. Sieci telekomunikacyjne są projektowane aby obsłużyć szczytowe natężenie ruchu występujące w sieci. Wyznaczenie szczytowego natężenia ruchu dla danego elementu sieci polega na obliczeniu wolumenu ruchu obsługiwanego przez dany element sieci w Godzinie Największego Ruchu – GNR. Wolumen ruchu w GNR dla każdego elementu sieci jest obliczany zgodnie ze wzorem: TES = ån Tn ´ f RF ´ f BH ´ i 1 1 ´ 365 24 , gdzie TES - wolumen ruchu w GNR dla danego elementu sieci; n - usługa; i - liczba usług angażujących dany element sieci; Tn – roczny wolumen ruchu dla danej usługi; f RF – średnia droga kierowania ruchu dla danej usługi i danego elementu sieci; 4 za: Gazeta Prawna, Play zainteresowany domowymi komórkami http://biznes.gazetaprawna.pl/ artykuly/9874,play_zainteresowany_domowymi_komorkami.html Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 14 of 37 f BH – stosunek średniego natężenia ruchu w GNR do średniego natężenia ruchu w roku. Założono iż stosunek średniego natężenia ruchu w GNR do średniego natężenia ruchu w roku wynosi 2,88. Jest to średnia wartość obliczona na podstawie statystyk ruchu wybranych operatorów komórkowych z regionu CSE. Średnia droga kierowania jest to parametr, który określa średnie zaangażowanie danego elementu sieci w świadczenie określonej usługi. Tabela 9 przedstawia średnie wykorzystanie elementów radiowej sieci dostępowej poprzez poszczególne usługi głosowe oraz usługi transmisji danych. Tabela 9: Średnia droga kierowania BTS / NodeB / eNodeB Usługa Usługi głosowe Połączenia wewnątrz sieci Połączenia przychodzące z innych sieci Połączenia wychodzących do innych sieci Usługi SMS SMS wewnątrz sieci SMS przychodzące z innych sieci SMS wychodzących do innych sieci Usługi MMS MMS wewnątrz sieci MMS przychodzące z innych sieci MMS wychodzących do innych sieci Usługi transmisji danych Średnia droga kierowania 2 1 1 2 1 1 2 1 1 1 Źródło: Opracowanie własne Przykładowo dla połączeń realizowanych wewnątrz sieci operatora (tj. połączeń pomiędzy dwoma abonentami tego samego operatora), elementy radiowej sieci dostępowej (BTS/NodeB/eNodeB) wykorzystywane są średnio dwa razy. Połączenie inicjowane jest przez abonenta obsługiwanego przez pierwszy element radiowej sieci dostępowej. Następnie transmitowane jest przez sieć szkieletową do drugiego elementu radiowej sieci dostępowej, który obsługuje abonenta odbierającego połączenie. Dla połączeń wychodzących do innych sieci, element radiowej sieci dostępowej wykorzystywany jest średnio jeden raz. Połączenie inicjowane jest przez abonenta obsługiwanego przez pierwszy element radiowej sieci dostępowej (BTS/NodeB/eNodeB). Następnie transmitowane jest przez sieć szkieletową do punktu styku z siecią innego operatora. W modelu przyjęto ponadto podział obszaru kraju na trzy geotypy: ► tereny zurbanizowane/miejskie, stanowiące 1,8% powierzchni kraju; ► tereny podmiejskie, stanowiące 4,7% powierzchni kraju; ► tereny wiejskie, stanowiące 93,5% powierzchni kraju. Podziału dokonano na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. Założenia dotyczące nakładów inwestycyjnych i kosztów operacyjnych W analizie uwzględniono dwa scenariusze zmian cen jednostkowych elementów infrastruktury i usług. W pierwszym scenariuszu założono występowanie stałych cen jednostkowych z roku 2011. W drugim scenariuszu przyjęto spadek o 3% w skali roku cen jednostkowych elementów Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 15 of 37 infrastruktury oraz 3% wzrost cen usług (kosztów operacyjnych). Ze względu na większy udział kosztów operacyjnych niż nakładów inwestycyjnych w przepływach pieniężnych, scenariusz 2 charakteryzuje się wyższą niż scenariusz 1 o 1,3% różnicą zdyskontowanych przepływów pieniężnych między analizowanymi wariantami. Założenia dotyczące optymalizacji kosztów poprzez współdzielenie lokalizacji Przyjęto w analizie dwa scenariusze dotyczące współdzielenia lokalizacji stacji nadawczych przez operatorów komórkowych. Działanie takie ma na celu ograniczenie zarówno nakładów inwestycyjnych jak i kosztów operacyjnych. W Scenariuszu 1 przyjęto, że współdzielenie lokalizacji w początkowej fazie pozwoli na redukcję liczby własnych lokalizacji o 1/6 i wykorzystanie w tej samej liczbie lokalizacji operatorów trzecich. Wraz z rozwojem sieci współczynnik ten nie uległby zmianie dla nowych lokalizacji. W Scenariuszu 2 założono natomiast, iż współdzielenie lokalizacji w początkowej fazie pozwoli na redukcję liczby własnych lokalizacji o 1/6 i wykorzystanie w tej samej liczbie lokalizacji operatorów trzecich. Wraz z rozwojem sieci współczynnik ten wzrósłby do 1/2 dla nowych lokalizacji. Jak wspomniano wcześniej, współdzielenie lokalizacji pozwoli na ograniczenie kosztów, co przekłada się na ich niższy poziom zarówno w Wariancie 1 jak i Wariancie 2, i w konsekwencji na relatywnie niższą różnicę zdyskontowanych przepływów pieniężnych między analizowanymi Wariantami. Brak optymalizacji kosztów poprzez współdzielenie lokalizacji skutkowałby wzrostem wartości wyceny częstotliwości o 8,6 % względem Scenariusza 1. Założenia dotyczące optymalizacji kosztów utrzymania i zarządzania sieci W analizie uwzględniono przekazanie firmie zewnętrznej obsługi sieci w zakresie jej utrzymania i zarządzania, poprzez co będzie możliwe ograniczenie w tym zakresie kosztów operacyjnych o 30%. Założono, że redukcja kosztów utrzymania i zarządzania sieci poprzez ich outsourcing do wyspecjalizowanej firmy zewnętrznej spowoduje zmniejszenie kosztów operacyjnych zarówno w Wariancie 1 jak i w Wariancie 2, co w rezultacie wywoła zmniejszenie różnicy między zdyskontowanymi przepływami pieniężnymi w obu wariantach. Brak optymalizacji kosztów poprzez outsourcing utrzymania i zarządzania sieci spowoduje wzrost wartości wyceny częstotliwości o 2,2% względem scenariusza uwzględniającego outsourcing utrzymania i zarządzania siecią. Założenia dotyczące kalkulacji stopy dyskontowej Ważony koszt kapitału wyznaczono na podstawie bilansu zysków i strat średniego operatora. Przyjęto, że ważony koszt kapitału (WACC) wynosi 11,31%, na który składa się: ► Koszt kapitału własnego: 12,37% z wagą wynikającą z udziału kapitału własnego w sumie bilansowej – 63%; ► Koszt kapitału obcego: 9,5% z wagą 37%. Na koszt kapitału własnego wpływają: zlewarowany współczynnik beta (1,36), stanowiący wagę przypisaną do stopy wolnej od ryzyka (5,8%) oraz stopa procentowa (4,5%). Koszt kapitału obcego jest sumą stopy procentowej (4,5%) oraz premii za ryzyko (5%). Założono ponadto, że stopa dyskontowa jest stała w całym okresie analizy. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 16 of 37 Wyniki kalkulacji W niniejszym raporcie przedstawiono wyniki kalkulacji dla dwóch skrajnych scenariuszy. W scenariuszu 1 założono: ► budowę sieci przez hipotetycznego operatora, który uzyskałby rezerwację 41 kanałów radiowych GSM w paśmie 900MHz, 48 kanałów radiowych GSM w paśmie 1800MHz oraz 15MHz częstotliwości w paśmie 1800MHz; ► stopniowe zwiększanie pokrycia powierzchni kraju siecią LTE od 2013 do 2019 roku; ► wzrost wolumenu transferu danych średniorocznie o 30,1%, zgodnie ze scenariuszem maksymalnym; ► brak zastosowania technik odciążenia sieci; ► występowanie stałych cen jednostkowych elementów infrastruktury i usług; ► współdzielenie 1/6 istniejących oraz 1/6 nowych lokalizacji stacji bazowych z innymi operatorami komórkowymi; ► outsourcing utrzymania i zarządzania siecią do wyspecjalizowanego przedsiębiorstwa. W scenariuszu 2 założono natomiast: ► budowę sieci przez hipotetycznego operatora, który uzyskałby rezerwację 41 kanałów radiowych GSM w paśmie 900MHz, 98 kanałów radiowych GSM w paśmie 1800MHz oraz 15MHz częstotliwości w paśmie 1800MHz; ► stopniowe zwiększanie pokrycia powierzchni kraju siecią LTE od 2013 do 2019 roku; ► wzrost wolumenu transferu danych średniorocznie o 28,1 %, zgodnie ze scenariuszem minimalnym; ► stopniowe przejmowanie części ruchu przez femtokomórki, aż do poziomu 30% ruchu w ostatnim roku analizy; ► występowanie stałych cen jednostkowych elementów infrastruktury i usług; ► współdzielenie 1/6 istniejących oraz 1/2 nowych lokalizacji stacji bazowych z innymi operatorami komórkowymi; ► outsourcing utrzymania i zarządzania siecią do wyspecjalizowanego przedsiębiorstwa. W scenariuszu pierwszym oszacowano różnicę między zdyskontowanymi przepływami pieniężnymi w Wariancie 2 (brak dostępu do częstotliwości 2x10MHz pasma 800MHz) oraz Wariancie 1 (dostęp do częstotliwości 2x10MHz pasma 800MHz) na poziomie 1 190 mln PLN, natomiast w scenariuszu 2 wynosi ona 607 mln PLN. Zatem cały zakres 60MHz częstotliwości 800MHz byłby wart odpowiednio 3 570 mln PLN w scenariuszu 1 oraz 1 821 mln PLN w scenariuszu 2. W następnych podrozdziałach przedstawiono szczegółowe wyniki przeprowadzonych kalkulacji dla obu scenariuszy. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 17 of 37 Wyniki kalkulacji w Scenariuszu 1 Wymiarowanie sieci W Tabeli 10 zamieszczono zestawienie liczby elementów sieci, jaka jest niezbędna do zapewnienia pokrycia kraju na poziomie dziś obserwowanym, o minimalnej przepustowości, wystarczającej do przeniesienia obecnego wolumenu ruchu w GNR. Tabela 10: Wymiarowanie sieci w roku 2012 Liczba elementów Lokalizacje GSM/UMTS LTE 5 779 0 Stacje bazowe eNodeB nodeB BTS TRX 0 2 468 5 779 65 018 Sieć szkieletowa Radiolinie MME/SGW/PGW HSS 0 0 0 Źródło: Opracowanie własne Niezależnie od rozpatrywanego wariantu inwestycyjnego oraz scenariusza, wymiarowania sieci na 2012 rok, przedstawione w Tabeli 10, stanowią stan względem którego będą analizowane nakłady inwestycyjne i koszty operacyjne, wymagane do poniesienia w celu rozbudowy i utrzymania sieci w kolejnych latach prognozy. W Tabeli 11 przedstawiono liczbę dodatkowych elementów sieci jaka byłaby niezbędna do rozbudowy sieci zgodnie z założeniami przyjętymi w scenariuszu 1. W drugiej oraz trzeciej kolumnie przedstawiono liczbę dodatkowych elementów sieci odpowiednio Wariantu 1 (z dostępem do częstotliwości 800MHz) oraz Wariantu 2 (bez dostępu do częstotliwości 800MHz) niezbędnych do wybudowania w roku 2013; natomiast kolumna czwarta zawiera różnice między liczbą niezbędnych elementów w Wariancie 2 oraz w Wariancie 1. W kolejnych kolumnach zamieszczono analogiczne zestawienia dla liczby elementów sieci niezbędnych do rozbudowy w kolejnych latach prognozy (2014-2027). Tabela 11: Porównanie wymaganej dodatkowej liczby elementów sieci w wariantach inwestycyjnych w roku 2013 oraz w kolejnych latach analizy w scenariuszu 1 2013 Wariant 1 Wariant 2 Lokalizacje GSM/UMTS LTE Stacje bazowe eNodeB nodeB BTS TRX Sieć szkieletowa Radiolinie W2 - W1 2014 - 2027 Wariant 1 Wariant 2 W2 - W1 0 0 1 007 0 1 007 0 7 0 111 223 104 223 743 541 0 0 771 982 1 067 0 29 441 1 067 0 6 031 199 7 0 9 674 327 108 76 3 643 128 101 76 743 771 29 3 641 6 091 2 450 Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 18 of 37 MME/SGW/PGW HSS 2013 Wariant 1 Wariant 2 1 1 2 2 W2 - W1 0 0 2014 - 2027 Wariant 1 Wariant 2 W2 - W1 21 21 0 189 189 0 Źródło: Opracowanie własne Przepływy pieniężne Na podstawie zwymiarowanych sieci w obu wariantach oszacowano koszty operacyjne oraz nakłady inwestycyjne, jakie operator musiałby ponieść aby rozbudować sieć do poziomu zapewniającego pełne pokrycie obszaru kraju oraz zapewniającą minimalną przepustowość, przy założonym wolumenie ruchu. W Tabeli 12 przedstawiono szacunkowe wartości zdyskontowanych na rok 2012 nakładów inwestycyjnych oraz kosztów operacyjnych niezbędnych do poniesienia w obu wariantach oraz ich różnice. Tabela 12: Porównanie zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych i kosztów operacyjnych w rozpatrywanych wariantach inwestycyjnych w scenariuszu 1 [w mln PLN] Nakłady inwestycyjne Lokalizacje Stacje bazowe BTS TRX NodeB eNodeB Sieć szkieletowa Radiolinki MME/SGH/PGW HSS Pozostałe nakłady inwestycyjne Koszty operacyjne Wynajem lokalizacji Wynagrodzenia i usługi obce Dzierżawa linii Prąd Opłata za częstotliwość radiolinków Pozostałe koszty operacyjne SUMA Źródło: Opracowanie własne Wariant 1 Wariant 2 W2 - W1 659,3 10,6 482,9 0,4 0 65,3 417,2 152,9 111 12,9 29 12,9 2607,8 686,1 678,6 26,4 123,7 598 495 3267,1 1279,6 239,2 812,6 84,5 0,5 116,1 611,5 202,7 160,8 12,9 29 25,1 3177,5 781,2 794,1 26,4 147,9 836,3 591,6 4457,1 620,3 228,6 329,7 84,1 0,5 50,8 194,3 49,8 49,8 0 0 12,2 569,7 95,1 115,5 0 24,2 238,3 96,6 1190 Na Wykresie 1 przedstawiono przepływy pieniężne w kolejnych latach prognozy dla rozpatrywanych wariantów rozbudowy sieci. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 19 of 37 Wykres 1: Przepływy pieniężne w kolejnych latach prognozy dla rozpatrywanych wariantów rozbudowy sieci w scenariuszu 1 1,0 0,9 mld PLN 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 Wariant 1 Wariant 2 Źródło: Opracowanie własne Wyniki kalkulacji w Scenariuszu 2 Wymiarowanie sieci W Tabeli 13 przedstawiono liczbę dodatkowych elementów sieci jaka byłaby niezbędna do zapewnienia pokrycia całej powierzchni kraju, o minimalnej przepustowości, wystarczającej do przeniesienia zakładanego wolumenu ruchu w kolejnych latach prognozy. W kolumnie drugiej oraz trzeciej przedstawiono liczbę dodatkowych elementów sieci zwymiarowanej zgodnie z założeniami odpowiednio Wariantu 1 oraz Wariantu 2 niezbędnych do uzupełnienia w roku 2013, natomiast kolumna czwarta zawiera różnice między liczbą niezbędnych elementów w wariancie 2 oraz w wariancie 1. W kolumnach piątej, szóstej oraz siódmej zamieszczono analogiczne zestawienia dla liczby elementów sieci niezbędnych do rozbudowy w kolejnych latach prognozy (2014-2027). Tabela 13: Porównanie wymaganej rozbudowy sieci w wariantach inwestycyjnych w roku 2013 oraz w kolejnych latach analizy w scenariuszu 2 2013 Wariant 1 Wariant 2 Lokalizacje GSM/UMTS LTE Stacje bazowe eNodeB nodeB BTS TRX Sieć szkieletowa Radiolinie MME/SGW/PGW HSS W2 - W1 2014 - 2027 Wariant 1 Wariant 2 W2 - W1 0 0 598 0 598 0 1 0 166 0 165 0 738 90 0 2 363 748 391 575 3 554 11 301 575 1 191 3 732 63 1 1 334 5 668 70 189 3 212 1 936 7 188 1 878 738 1 1 748 1 1 11 0 0 2 805 8 72 3 525 8 72 721 0 0 Źródło: Opracowanie własne Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 20 of 37 Przepływy pieniężne Na podstawie zwymiarowanych sieci w obu wariantach oszacowano koszty operacyjne oraz nakłady inwestycyjne, jakie operator musiałby ponieść aby rozbudować sieć do poziomu zapewniającego pełne pokrycie obszaru kraju oraz spełniającego wymaganą przepustowość, przy założonym prognozowanym wolumenie ruchu. W Tabeli 14 przedstawiono szacunkowe wartości zdyskontowanych na rok 2012 nakładów inwestycyjnych oraz kosztów operacyjnych niezbędnych do poniesienia w obu wariantach oraz ich różnice. Tabela 14: Porównanie zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych i kosztów operacyjnych w rozpatrywanych wariantach inwestycyjnych w scenariuszu 2 [w mln PLN] Nakłady inwestycyjne Lokalizacje Stacje bazowe BTS TRX NodeB eNodeB Sieć szkieletowa Radiolinki MME/SGH/PGW HSS Pozostałe nakłady inwestycyjne Koszty operacyjne Wynajem lokalizacji Wynagrodzenia i usługi obce Dzierżawa linii Prąd Opłata za częstotliwość radiolinków Pozostałe koszty operacyjne SUMA Źródło: Opracowanie własne Wariant 1 470,8 Wariant 2 796,2 W2 - W1 325,4 0,1 59,8 59,7 349,6 593,5 243,9 0 51,7 51,7 32,6 58,5 25,9 13,4 41,5 28,1 303,6 441,8 138,2 111,9 127,3 15,4 93,2 108,6 15,4 6 6 0 12,7 12,7 0 9,2 15,6 6,4 2417,8 2699,4 281,6 682,4 727 44,6 647,2 726,9 79,7 11,7 11,7 0 113,6 129,8 16,2 508,6 584,7 76,1 454,3 519,2 64,9 2888,6 3495,6 607 Na Wykresie 2 przedstawiono przepływy pieniężne w kolejnych latach prognozy dla rozpatrywanych wariantów rozbudowy sieci. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 21 of 37 mld PLN Wykres 2: Przepływy pieniężne w kolejnych latach prognozy dla rozpatrywanych wariantów rozbudowy sieci w scenariuszu 2 0,8 0,8 0,7 0,7 0,6 0,6 0,5 0,5 0,4 0,4 0,3 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 Wariant 1 Wariant 2 Źródło: Opracowanie własne Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 22 of 37 Wycena porównawcza Metodyka wyceny Wycena wartości z zastosowaniem metody porównawczej opiera się na założeniu, że miarodajnym weryfikatorem wartości wycenianego aktywa jest rynek transakcyjny. W ramach wyceny metodą porównawczą dokonywana jest analiza porównawcza do zrealizowanych transakcji kupna/sprzedaży porównywalnych aktywów dokonywanych na rynku w określonym czasie. W celu umożliwienia porównywalności analizowanych transakcji, a tym samym prawidłowego oszacowania wartości danego aktywa, wiąże się odpowiednie kategorie ekonomiczne oraz kategorię charakterystyczne dla danych rynków z wyceną dokonywaną przez nabywców Schemat przeprowadzenia wyceny metodą porównawczą obejmuje: ► Określenie grupy transakcji dla porównywalnych aktywów, które w określonym czasie były przedmiotem transakcji kupna/sprzedaży lub które znajdowały się w publicznym obrocie i dla których możliwe jest uzyskanie odpowiednich informacji ► Określenie kluczowych wskaźników dla wyselekcjonowanej grupy aktywów/rynku lub branży oraz określenie ich wartości ► Oszacowanie wartości wycenianego aktywa według wartości uzyskanych wskaźników i odniesieniu ich do powiązanych kategorii ekonomicznych/branżowych danego aktywa. W zależności od cech charakterystycznych wycenianego aktywa (np. różnice w fazie rozwoju rynku) mogą one zostać dodatkowo odpowiednio adjustowane w celu jak najdokładniejszego oszacowania wartości wycenianego aktywa. Wycena porównawcza pasma 800 MHz w Polsce Wycena według modelu Ernst & Young W celu przeprowadzenia wyceny porównawczej wartości pasma 800 MHz (790 – 862) w Polsce, zostały zidentyfikowane i przeanalizowane rezerwacje częstotliwości w paśmie 800 MHz w Europie w celu wyznaczenia grupy porównawczej do wyceny. Wszystkie przeprowadzone rezerwacje w ramach zdefiniowanej grupy porównawczej zostały przeprowadzone w 2011 roku: Francja, Włochy, Hiszpania, Szwecja oraz w 2010 roku – Niemcy. We wszystkich przypadkach zostały zarezerwowane częstotliwości obejmujące całe pasmo (790 – 862 MHz) – 60 MHz (opis poszczególnych przypadków stanowi Załącznik nr 2 do niniejszego raportu). W kolejnym kroku określono dedykowane wskaźniki porównawcze dla wyceny: ► Wartość pasma / Wartość mobilnego rynku telekomunikacyjnego ► Wartość pasma / Wartość PKB Wartości poszczególnych wskaźników porównawczych uzyskano poprzez odniesienie wartości każdej z transakcji do wartości rynku mobilnego oraz PKB danego kraju. W kolejnym kroku poszczególne uzyskane wskaźniki zostały odniesione do wartości Polskiego mobilnego rynku oraz PKB w celu uzyskania szacunkowych wartości pasma 800 MHz w Polsce (Tabela 15). W celu dodatkowego zwiększenia porównywalności analizowanych transakcji dokonano prognozy rozwoju telekomunikacyjnego rynku mobilnego oraz PKB dla analizowanych krajów Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 23 of 37 oraz Polski w perspektywie 15 letniej5. Dzięki przeprowadzonej analizie wartość rynku oraz PKB została wyrażona przez zdyskontowaną sumę wartości tych parametrów z okresu prognozy (2011-2027). Projekcja dla analizowanych mobilnych rynków telekomunikacyjnych została przeprowadzona w oparciu o prognozę na lata 2012 – 2016 przygotowaną przez OVUM DataMonitor6. Prognoza kształtowania się PKB gospodarek analizowanych krajów została przeprowadzona w oparciu o estymację dynamiki wzrostu PKB na lata 2012 - 2016 opracowaną przez MFW7. Zarówno w przypadku przygotowanej prognozy wielkości rynku oraz PKB, wartości na kolejne lata zostały oparte na ekstrapolacji wyznaczonych przez opracowania OVUM DataMonitor oraz MFW trendów. Tabela 15: Szacunkowe wartości pasma 800 MHz w Polsce – analiza porównawcza (mld PLN) Kraj Niemcy Francja Włochy Hiszpania Szwecja Wartość rynku 6,01 3,33 4,58 2,69 2,03 PKB 2,29 2,13 3,09 2,00 0,94 Źródło: Opracowanie własne Tabela 15 przedstawia zbiór szacunkowych wartości pasma 800 MHz w Polsce określonych na podstawie wskaźników porównawczych: wartość pasma/wartość mobilnego rynku telekomunikacyjnego oraz wartość pasma/wartość PKB dla poszczególnych krajów. Wielkości zaznaczone tłustym drukiem zostały zaklasyfikowane do dalszej analizy. Na podstawie szczegółowej analizy charakterystyki poszczególnych rynków, z grupy wyznaczającej zbiór szacunkowych wartości pasma, z dalszej analizy zostały wyłączone wyceny rynku niemieckiego i szwedzkiego ze względu na ich odmienną charakterystykę. Rynek niemiecki został wyłączony ze względu na znacząco odbiegającą od pozostałych wartości wyceny pasma. Znacząca, wysoka premia za rezerwację częstotliwości na rynku niemieckim obserwowana była także w przypadku aukcji częstotliwości 3G, co może stanowić cechę charakterystyczną dla tego rynku (Tabela 16). Tabela 16: Porównanie aukcji 3G oraz 800MHz Aukcje 3G - UMTS Aukcje 800 MHz Kraj Rok Niemcy 2000 Pasmo (MHz) 120 Wartość aukcji PLN/MHz/Pop PLN/MHz/Pop 157,9 14,31 3,14 Francja 2000/01 Włochy 2000 120 7,9 1,09 2,91 120 49,5 7,24 3,50 Hiszpania 2000 120 Szwecja Polska 2000 2000 120 120 1,6 0,35 2,03 0,18 8,3 0,00017 1,81 1,76 - Źródło: Opracowanie własne na podstawie OVUM DataMonitor Transakcja rezerwacji częstotliwości w paśmie 800 MHz w Szwecji nie została uwzględniona w analizie porównawczej ze względu na odmienną charakterystykę rynku w stosunku do Polski oraz pozostałych analizowanych krajów. Dla większości rynków pasmo 800 MHz jest szczególnie atrakcyjne ze względu na wysoką efektywność pokrycia zasięgiem w porównaniu do 5 Wartość PKB oraz wartość mobilnego rynku telekomunikacyjnego została określona jako suma prognozowanych wartości w okresie prognozy (15 lat) zdyskontowana na poziomie 10%. 6 Na podstawie raportu „Mobile Voice and Data Forecast” OVUM DataMonitor 7 Na podstawie raportu „World Economic Outlook 2011” publikowanego przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF) Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 24 of 37 pasm wyższych częstotliwości: 1,8, 2,0 oraz 2,6 GHz. Szwecja już na obecnym etapie rozwoju rynku charakteryzuję się wysoką gęstością stacji bazowych, stąd atrakcyjność dodatkowego pasma 800 MHz, pozwalającego na redukcję kosztu dostępu radiowego, jest mniejsza8. Szwecja charakteryzuje się także jednym z najwyższych współczynników pokrycia ludności technologią 3G (pokrycie na poziomie 99,9% ludności) oraz wysoką różnorodnością infrastruktury przesyłu danych i efektywnym rynkiem hurtowym w zakresie wzajemnego udostępniania sieci, wpływając na niższą wycenę pasma 800 MHz9. W kolejnym kroku na podstawie analizy ostatecznego zbioru wartości przyjętych do wyceny, został wyznaczony szacunkowy przedział wartości pasma 800 MHz w Polsce. Przyjęliśmy, że dolna granica wyceny powinna kształtować się na poziomie 2,35 mld PLN, tj. średniej arytmetycznej z wartości pasma wyznaczonej dla Hiszpanii (kraju o najniższej wycenie) przedstawionych w Tabeli 16. Natomiast górna granica na poziomie 3,84 mld PLN, tj. średniej arytmetycznej z wartości pasma wyznaczonej dla Włoch (kraju o najwyższej wycenie) przedstawionych w Tabeli 16. Alternatywne modele wyceny Dodatkowo, w ramach prowadzonych prac dokonano także wyceny pasma częstotliwości 800MHz w Polsce w oparciu o dwa alternatywne modele wyceny. Pierwszy model opiera się przedstawionej przez Comreg Telekomunikacyjny) metodologii szacowania wartości pasma10. (Irlandzki Regulator Drugi model opiera się na przedstawionej przez Spółkę Aero 2 wycenie rezerwacji częstotliwości w paśmie 900 MHz. Model Irlandzkiego Regulatora Telekomunikacyjnego Model udostępniony przez Comreg (Commission for Communications Regulation) wykorzystuje wzór powstały na podstawie analizy regresji 44 aukcji częstotliwości przeprowadzonych w Europie w latach 2000 – 2010 (Wzór 1). Słabością prezentowanego modelu jest szeroki horyzont czasowy zgromadzonej próby. Obejmuje on swoim zakresem aukcje przeprowadzone w okresie boomu inwestycyjnego w sektorze telekomunikacyjnym (pierwsze lata przedziału) oraz okres przed kryzysem finansowym w 2008 roku. Dodatkowo, zgromadzona próba obejmuje aukcje wielu zakresów częstotliwości, charakteryzujących się zróżnicowaną wyceną (800, 900, 1800, 2500, 2600, 2100 MHz). Wzór 1 gdzie: / = ∙ + ∙ + + ∙ + ∙ 1 + ∙ 23 + ∙ + ∙ 45 + ∙ + ∙ 67 + ∙ + ∙ ∙ 10 + cena za MHz w przeliczeniu na jednego mieszkańca (zmienna zależna); wyraz wolny; produkt krajowy brutto na jednego mieszkańca; obszar w przeliczeniu na jednego mieszkańca; 8 Na podstawie opracowania branżowego Tolaga Research 9 Na podstawie raportu „Sweden (Regulator Market Overview)” OVUM DataMonitor Na podstawie dokumentu „Award of 800 MHz and 900 MHz spectrum” DotEcon Ltd udostępnionego przez Comreg; www.comreg.ie 10 Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 25 of 37 stosunek wygranych do wszystkich konkurencji w trakcie aukcji); uczestników aukcji (miara poziomu zmienna określająca odwrotną wartość liczby operatorów mobilnych na danym rynku (miara poziomu konkurencji rynku telekomunikacyjnego); zmienna określająca czy dana aukcja jest aukcją krajową - wartość (1) jeżeli nie wartość (0); zmienna określająca czy aukcja dotyczy zakresu 2500 – 2690 MHz - wartość (1), jeżeli nie wartość (0); zmienna określająca czy dana aukcja została przeprowadzona przed aukcją 3G we Włoszech - ostatnia aukcja przeprowadzona przed pęknięciem bańki internetowej w 2000 roku wartość (1), jeżeli nie – wartość (0); 1 zmienna określająca czy dana aukcja została przeprowadzona w 2001 roku wartość (1), jeżeli nie wartość (0); 45 zmienna określająca czy dana aukcja została przeprowadzona w latach: 2004, 2005 - wartość (1), jeżeli nie wartość (0); 23 zmienna określająca czy dana aukcja została przeprowadzona w latach: 2002, 2003 - wartość (1), jeżeli nie wartość (0); 67 zmienna określająca dana aukcja została przeprowadzona w latach: 2006, 2007 wartość (1), jeżeli nie wartość (0); 10 zmienna określająca dana aukcja została przeprowadzona w latach: 2008, 2009, 2010 wartość (1), jeżeli nie wartość (0); Dla szacunkowej wyceny wartości pasma 800 MHz w Polsce przy użyciu przedstawionego modelu regresji wykorzystano dwa warianty zmiennej (miara konkurencji w trakcie aukcji) poprzez przyjęcie dwóch wariantów liczby uczestników aukcji. Liczba wygranych założono na stałym poziomie 3. W pierwszym wariancie założono, że o rezerwację częstotliwości będzie ubiegać się pięć podmiotów. Przy tym założeniu, szacunkowa wycena według przedstawionego modelu regresji kształtowałaby się na poziomie 5,7 mld PLN. W drugim wariancie założono, że o rezerwację częstotliwości będą ubiegać się trzy podmioty. Przy tym założeniu, szacunkowa wycena według przedstawionego modelu regresji kształtowałaby się na poziomie 3,3 mld PLN. Alternatywny model wyceny na podstawie waluacji Aero 2 Dodatkowo, w ramach analizy rynku zidentyfikowano także trzeci niezależny model wyceny wartości pasma 800 MHz oparty o wycenę posiadanej rezerwacji w paśmie 900 MHz przez Spółkę Aero 2. W związku z transakcją akwizycji Spółki Aero 2 przez NFI Midas została dokonana wycena posiadanych przez Spółkę rezerwacji częstotliwości. W jej ramach wartość rezerwacji w paśmie 900 MHz (2*5 MHz) została oszacowana na poziomie 533 mln PLN11. Na tej podstawie - oraz dzięki porównywalności pasm 800MHz i 900MHz - mogła zostać przeprowadzona szacunkowa wycena wartości pasma 800 MHz poprzez odniesienie implikowanej wartości rezerwacji Aero 2 (10 MHz) do spektrum pasma 800 MHz (60 MHz). Szacunkowa wycena pasma 800 MHz przeprowadzona na podstawie przedstawionych przez Aero 2 danych kształtowałaby się na poziomie 3,2 mld PLN. 11 www.nfi.midas.pl Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 26 of 37 Załącznik 1: Prognoza wolumenu ruchu hipotetycznego operatora Na podstawie danych archiwalnych oraz prognoz OVUM DataMoniotor, dokonano ekstrapolacji prognozy na lata 2017 – 2027 dla hipotetycznego operatora. Na następnych stronach zamieszczono szereg wykresów, przedstawiające wolumen ruchu oraz czynniki wpływające na niego: ► liczbę abonentów szerokopasmowego dostępu do Internetu w podziale na typ urządzenia dostępowego: telefon komórkowy oraz modem/tablet; ► liczbę minut połączeń głosowych oraz wysłanych wiadomości SMS i MMS w skali roku; ► wolumen danych w podziale na technologie dostępu: GSM, UMTS, LTE; ► strukturę urządzeń dostępowych ze względu na obsługiwane technologie: GSM, UMTS oraz LTE. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 27 of 37 Roczny transfer danych w sieci [mln GB] - scenariusz maksymalny Roczny transfer danych w sieci [mln GB] - scenariusz minimalny 900 900 800 800 700 700 600 600 500 500 400 400 300 300 200 200 100 100 0 0 4G 3G 2G 4G Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 28 of 37 3G 2G Liczba abonentów szerokopasmowego dostępu do Internetu [mln] - scenariusz maksymalny Liczba abonentów szerokopasmowego dostępu do Internetu [mln] - scenariusz minimalny 16 16 14 14 12 12 10 10 8 8 6 6 4 4 2 2 0 0 Modemy i tablety Modemy i tablety Telefony komórkowe - mobilny dostęp do internetu Telefony komórkowe - mobilny dostęp do internetu Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 29 of 37 Średni miesięczny transfer danych [GB]: tablety i modemy Średni miesięczny transfer danych [GB]: telefony komórkowe 4,5 0,08 4 0,07 3,5 0,06 3 0,05 2,5 0,04 2 0,03 1,5 0,02 1 0,5 0,01 0 0 4G 3G 4G 2G 3G 2G Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 30 of 37 100% Struktura telefonów ze względu na obsługiwane technologie 100% 90% 90% 80% 80% 70% 70% 60% 60% 50% 50% 40% 40% 30% 30% 20% 20% 10% 10% 0% 0% 2G 3G Struktura modemów i tabletów ze względu na obsługiwane technologie 4G 3G 4G Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 31 of 37 Liczba minut połączeń głosowych oraz wysłanych wiadomości SMS i MMS [mld] 40 38 36 34 32 30 28 26 24 22 20 Połączenia głosowe [min] Liczba SMS i MMS Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 32 of 37 Załącznik 2: Aukcje 800 MHz – grupa porównawcza Niemcy W 2010 roku w Niemczech została przeprowadzona pierwsza w Europie aukcja częstotliwości w paśmie 800 MHz (791 – 821; 832 – 862). Aukcja została przeprowadzona w okresie 12 kwiecień - 20 maja 2010. Aukcja obejmowała także pasma innych częstotliwości w zakresach: 0.8, 1.8, 2.0, 2.6, GHz. Łącznie dokonano rezerwacji na całe oferowane spektrum 358.8 MHz. Łączne przychody sięgnęły poziomy 4,384 mld Euro (358,8 MHz), z czego 81% - 3,576 mld Euro (60 MHz) stanowiły przychody z tytułu rezerwacji częstotliwości w paśmie 800 MHz. Aukcja została przeprowadzona w modelu SMRA (Simultaneous Multi-Round Ascending Auction). W ramach aukcji rezerwacje na wszystkie przedziały częstotliwości były oferowane jednocześnie, w ramach wielokrotnych rund aukcyjnych. Kupujący mogli starać się o każdy z oferowanych przedziałów albo ich kombinacje w każdej z rund. Na koniec każdej z nich, najwyższe oferty były prezentowane i wszyscy uczestnicy aukcji mogli licytować w kolejnych rundach do momentu, kiedy w kolejnej rundzie nie zostały zgłaszane kolejne oferty. W ramach aukcji w Niemczech przeprowadzono łącznie 224 rundy aukcyjne, zamknięte ostatecznie 20 maja 2010 roku. Tabela 17: Wyniki aukcji częstotliwości w paśmie 800 MHz w Niemczech Operator Spektrum (Euro) €/MHz/Pop Telefonica O2 2 *2*5MHz 1 212 355 000 0,74 Telekom Deutschland 2 *2*5MHz 1 153 798 000 0,71 Vodafone 2 *2*5MHz 1 210 322 000 0,74 n/a n/a n/a 3 576 475 000 0,73 E Plus Suma - Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Niemieckiego Regulatora Telekomunikacyjnego Rezerwacje częstotliwości w paśmie 800 MHz obowiązują do 2025 roku. W ramach warunków rezerwacji pasma 800 MHz nabywcy zostali zobowiązani do pokrycia zasięgiem co najmniej 50% populacji do 1. stycznia 2016 przy priorytetyzacji obszarów wiejskich oraz miast poniżej 5 000 mieszkańców. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2008 33 of 37 Włochy Aukcja częstotliwości w paśmie 800 MHz we Włoszech została przeprowadzona w dniach 07 – 29 września 2011 roku. Podobnie jak w Niemczech aukcja obejmowała również pasma częstotliwości w zakresach: 1.8, 2.0 i 2.6, GHz. Łącznie dokonano rezerwacji na spektrum 240 MHz. Łączne przychody sięgnęły poziomu 3,945 mld Euro, z czego 75% - 2,962 mld Euro stanowiły przychody z tytułu rezerwacji częstotliwości w paśmie 800 MHz. Aukcja została przeprowadzona w modelu SMRA (Simultaneous Multi-Round Ascending Auction). W ramach aukcji przeprowadzono łącznie 469 rund, zamkniętych 29 września 2011 roku. Tabela 18: Wyniki aukcji częstotliwości w paśmie 800MHz we Włoszech Operator Spektrum (Euro) €/MHz/Pop Wind 2*2*5 MHz 997 900 000 0,81 Vodafone 2*2*5 MHz 992 400 000 0,82 Telecom Italia 2*2*5 MHz 992 200 000 0,82 n/a n/a n/a 2 962 500 000 0,81 H3G Suma - Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Włoskiego Regulatora Komunikacyjnego Rezerwacje częstotliwości w paśmie 800 MHz zostaną przeznaczone do użytku 01.01.2013 od momentu, kiedy zwolnienia tego zakresu przez telewizję i utracą ważność 31.12.2029 roku. Operatorzy zostali zobligowani do pokrycia zasięgiem 30% miast przypisanych do każdej z częstotliwości w ciągu 3 lat oraz 75% w ciągu 5 lat. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 34 of 37 Hiszpania Aukcja częstotliwości paśmie 800 MHz w Hiszpanii została przeprowadzona na przełomie marca i kwietnia 2011 roku. Podobnie jak w pozostałych krajach aukcja obejmowała także pasma częstotliwości w zakresach: 0.9, 1.8,i 2.6, GHz. Łącznie dokonano rezerwacji na spektrum 180 MHz. Łączne przychody sięgnęły poziomu 2 mld Euro, z czego 65% - 1,3 mld Euro stanowiły przychody z tytułu rezerwacji częstotliwości w paśmie 800 MHz. Aukcja częstotliwości w paśmie 800 MHz została przeprowadzona także według modelu SMRA (Simultaneous Multi-Round Ascending Auction). Tabela 19: Wyniki aukcji częstotliwości w paśmie 800MHz w Hiszpanii Operator Spektrum (Euro) €/MHz/Pop France Telecom 2*2*5 MHz 391 941 000 0,42 Vodafone 2*2*5 MHz 456 322 000 0,49 Telefonica 2*2*5 MHz 457 066 000 0,50 n/a n/a n/a 1 305 329 000 0,47 Pozostali operatorzy (9) Suma Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Hiszpańskiego Regulatora Komunikacyjnego Rezerwacje częstotliwości w paśmie 800 MHz zostaną przeznaczone do użytku w 2014 roku z wyznaczonym okresem ważności do 2030 roku. Zwycięzcy aukcji zostali zobowiązani do objęcia zasięgiem 90% mieszkańców w miasteczkach i wsiach do 5000 mieszkańców siecią 30 mbps do dnia 01.01.2020 roku. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 35 of 37 Szwecja Aukcja częstotliwości w paśmie 800 MHz w Szwecji została przeprowadzona w dniach 28.02 – 04.03.2011 roku. W ramach przeprowadzanej aukcji dostępne były jedynie częstotliwości w paśmie 800 MHz. Łączne przychody sięgnęły poziomu 231 mln Euro. Aukcja częstotliwości w paśmie 800 MHz została przeprowadzona według modelu SMRA (Simultaneous Multi-Round Ascending Auction). Tabela 20: Wyniki aukcji częstotliwości w paśmie 800MHz w Szwecji Operator Spektrum (Euro) HI3G Access HB 2*2*5 MHz 48 626 746 0,26 Telia Sonera 2*2*5 MHz 96 306 657 0,51 Net 4 Mobility (Telenor + Tele2) 2 *2*5 MHz 86 725 587 (w tym 33 815 540 inwestycje) 0,50 231 658 990 0,41 Suma €/MHz/Pop Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Szwedzkiego Regulatora Komunikacyjnego Rezerwacje częstotliwości w paśmie 800 MHz zostaną przeznaczone do użytku w 2014 roku z wyznaczonym okresem ważności do 2030 roku. Zobowiązania do pokrycia dotyczyły tylko pasma FDD6 (816-821 + 857-862 MHz), na które rezerwacja została zakupiona przez Net 4 Mobility. Zakłada ono objęcie zasięgiem wszystkich stałych osad domowych oraz gospodarczych do końca 2012 na poziomie 25%, do końca 2013 na poziomie 75% oraz do końca 2014 roku na poziomie 100%. Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 36 of 37 Francja Aukcja częstotliwości w paśmie 800 MHz we Francji została przeprowadzona w grudniu 2011 roku. Łączne przychody sięgnęły poziomu 2,6 mld Euro. Aukcja została przeprowadzona według modelu „Sealed bid auction”. Każdy z oferentów składał w niejawny sposób swoją ofertę na którą składała się oferta cenowa oraz zobowiązania w zakresie udostępniania sieci dla operatów wirtualnych (MVNOs) oraz pokrycia zasięgiem obszarów niezurbanizowanych. Następnie złożone oferty były porównywane i oceniane według przyjętego wzoru. Tabela 21: Wyniki aukcji częstotliwości w paśmie 800MHz we Francji Operator Zakupione spektrum (Euro) €/MHz/Pop Bouygues Telecom 2*2*5 MHz 638 087 000 0,52 SFR 2*2*5 MHz 1 065 000 000 0,82 Orange France 2*2*5 MHz 891 000 005 0,68 2 639 087 005 0,68 Suma Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Francuskiego Regulatora Komunikacyjnego Rezerwacje częstotliwości w paśmie 800 MHz zostaną przeznaczone do użytku w 2014 roku z wyznaczonym okresem ważności do 2030 roku. Każdy z operatorów zobowiązał się do udostępnienia sieci operatorom wirtualnym oraz rozbudowy sieci w celu zwiększenia pokrycia (do poziomu, co najmniej 99,6% powierzchni Francji). W ramach tego punktu operatorzy podlegają zobowiązaniom regionalnym (zapewnienie pokrycia 95% każdego z regionów w ustalonym terminie oraz zobowiązanie do przyspieszonego harmonogramu roll-out w najbardziej zaludnionych częściach kraju). Analiza ekonomiczno – finansowa modelu dla wyceny częstotliwości pasma 800 MHz (790 – 862 MHz) w Polsce. Raport końcowy. Confidential - All Rights Reserved - Ernst & Young 2012 37 of 37
