inicjatywy na rynku antykwarycznym jako nowe narzędzie

inicjatywy na rynku antykwarycznym jako nowe narzędzie

Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 7 2010: Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w XXI wieku
Paweł Podniesiński*
Firma PORTOLAN, Warszawa
INICJATYWY NA RYNKU ANTYKWARYCZNYM JAKO NOWE
NARZĘDZIE WSPOMAGAJĄCE BADANIA KSIĘGOZNAWCZE
[ANTIQUARIAN MARKET INITIATIVES AS A NEW TOOL
SUPPORTING BOOK STUDIES]
Abstrakt: Środowisko księgarskie zajmujące się handlem antykwarycznym od XIX w. inicjuje i opracowuje zestawienia bibliograficzne dotyczące rynku antykwarycznego. Od kilkunastu lat dane są opracowywane również
elektronicznie. Zawierający ponad 500 000 rekordów Jahrbuch der Auctionspreise für Bücher… oraz American
Book Prices Current, którego objętość osiągnęła 1 mln rekordów, publikowane są w Internecie oraz na nośniku
CD-ROM; serwis internetowy AmericanaExchange.com udostępnia ponad 2 mln rekordów. Zbiory te, poza swoimi podstawowymi zadaniami, umożliwiają prowadzenie oraz wspomaganie badań księgoznawczych dotyczących
handlu książką, jej obiegu, introligatorstwa oraz proweniencji – np. projekt Belgian Editions on the Market (BelEdiMar). Na przełomie 2010 i 2011 r. planowane jest uruchomienie antykwarycznego serwisu bibliograficznego
także w Polsce.
BIBLIOGRAFIA – BIBLIOLOGIA – KATALOGI KSIĘGARSKIE – KATALOGI ANTYKWARYCZNE – RYNEK
ANTYKWARYCZNY
th
Abstract: Since 19 century, librarians specialized in antiquarian book trade have initiated and carried out works
on bibliographic registration of antiquarian market. For nearly twenty years, those data have been processed also
in digital format. Two major bibliographies: Jahrbuch der Auctionspreise für Bücher…, containing over 500 000
records, and American Book Prices Current, having passed 1 million records, are available online and distributed
on CD-ROMs. Other significant dataset, AmericanaExchange.com, collects at least 2 millions bibliographic references. In addition to their primary functions, this kind of bibliographic sources enable and encourage studies
in bibliology addressing issues of book trade, its social circulation, bookbinding and provenience, as it occurs in
the framework of Belgian Editions on the Market (BelEdiMar). The end of 2010 is expected to witness the inauguration of the first Web-based bibliographic database on antiquarian market in Poland.
ANTIQUARIAN CATALOGUES – ANTIQUARIAN MARKET – BIBLIOGRAPHY – BIBLIOLOGY – LIBRARY CATALOGUES
*
*
*
*
Mgr PAWEŁ PODNIESIŃSKI, rzeczoznawca księgarski Stowarzyszenia Księgarzy Polskich w zakresie wydawnictw
antykwarycznych; właściciel firmy PORTOLAN; absolwent informacji naukowej i bibliotekoznawstwa (UW). Dwie
najważniejsze publikacje: (2004) The Polish Book Auction Records and the Rare Book Trade in Poland. [In:] F. Kells ed.
(2004). The Australian Book Auction Records. Series 2, Vol. 2. South Carlton, Victoria, p. XXXIII – XLIV; (2003) Katalog
notowań aukcyjnych książek i kartografii. Warszawa; Siedlce: nakł. autora, 523 s. E-mail: [email protected]
[PAWEŁ PODNIESIŃSKI, asset valuer for antiquarian publications, Association of Polish Librarians; manager of his
own company PORTOLAN. Two the most important publications: (2004) The Polish Book Auction Records and the Rare
Book Trade in Poland. [In:] F. Kells ed. (2004). The Australian Book Auction Records. Series 2, Vol. 2. South Carlton,
Victoria, p. XXXIII – XLIV; (2003) Katalog notowań aukcyjnych książek i kartografii [Record of Auction Prices of Books
and Cartographic Prints]. Warszawa; Siedlce, 523 s. E-mail: [email protected]]
433
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 7 2010: Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w XXI wieku
GENEZA CENNIKÓW ANTYKWARYCZNYCH
Katalogi księgarskie są źródłem w badaniach księgoznawczych odkąd zaczęto uprawiać tę dyscyplinę nauki.
Informacje w nich zawarte nierzadko były ważnym materiałem przy przygotowaniu różnego rodzaju bibliografii,
prac związanych z historią drukarstwa, obiegu i recepcji książki.
Szczególne miejsce wśród katalogów księgarskich zajmują katalogi antykwaryczne – aukcyjne (przygotowywane na potrzeby licytacji) oraz ofertowe (sporządzane na potrzeby normalnej sprzedaży). Ich zawartość,
poza podstawowymi informacjami bibliograficznymi, zawiera także różnie wiadomości ciekawe z punktu widzenia bibliologa.
Aukcje książek, a co za tym idzie i wydawanie katalogów aukcyjnych, sięgają swoją genezą targów frankfurckich, gdzie w 1564 r. Georg Willer z Augsburga miał jakoby zorganizować pierwszą aukcję. Informacje dotyczące tego faktu są niekompletne i do dziś budzą pewne wątpliwości, np. sugestie, iż wydany przez Willera
katalog nie był katalogiem aukcyjnym, tylko katalogiem targowym [Encyklopedia wiedzy o książce 1971, szp.
2321: Targi księgarskie]. Od początku XVIII w. aukcyjna forma sprzedaży książek spopularyzowała się w Holandii, Anglii, Francji i Niemczech. Pruski Królewiec jest miejscem licytacji księgarskich już od 1663 r., a do
końca XVIII wieku, jak podaje Janusz Tondel, w Królewcu „było co najmniej 109, a w rzeczywistości przecież
znacznie więcej” aukcji książek [Tondel 2001, s. 133]. Pierwsza udokumentowana aukcja na terenie dzisiejszej
Polski odbyła się w 1672 r. w Gdańsku. Iwona Imańska precyzuje liczbę aukcji przeprowadzonych w XVIII w.
w Gdańsku do 290 licytacji, w Toruniu prawie 50, zaś w Elblągu niewiele ponad 20 aukcji [Imańska 1993,
s. 108]. W dalszych badaniach, tym razem dotyczących wyłącznie XVIII-wiecznych aukcji toruńskich, autorka
doliczyła się 75 licytacji, z których aż 66 było stricte książkowych [Imańska 2001, s. 22-27]. W Warszawie tę
formę sprzedaży książek wprowadził w 1762 r. Michał Gröll – „uprzywilejowany aukcjonator JKMci” [Zawadzki 1998, s. 7].
Obecnie wartość informacji bibliograficznej zawartej w katalogach antykwarycznych wydaje się mniejsza –
głównie ze względu na coraz doskonalsze i dokładniejsze katalogi biblioteczne i centralne. Oczywiście, nadal
można odnaleźć tam pozycje nieznane Estreicherowi lub też polonica nienotowane w żadnych polskich zbiorach
publicznych. Stała obecność największych polskich bibliotek biorących udział w licytacjach również daje dużo
do myślenia. Poza informacjami czysto bibliograficznymi, katalogi często obejmują również informacje szczególnie cenne dla historyka książki – np. informacje proweniencyjne. Niestety, nader często, czy to z powodu
niekompetencji w naukach pomocniczych, czy braku warsztatu metodologicznego, informacje proweniencyjne
są bagatelizowane, błędnie odczytywane lub całkowicie pomijane. Przykłady polskich ofert antykwarycznych
z 20 lat świadczą jednak o tym, że nastąpiły w tym zakresie znaczne i pozytywne zmiany.
Wraz z rozwojem przetargowej formy sprzedaży książek oraz kolekcjonerstwa, powstające bibliografie coraz częściej informowały o cenach poszczególnych pozycji bibliograficznych, osiąganych na rynku antykwarycznym. Tak było w przypadku bibliografii Jacquesa Chalersa Bruneta Manuel du libraire et de l’amateur de
livres (pierwsze wydanie Paryż, 1810), Williama Thomasa Lowndesa The Bibliographer’s Manual of English
Literature (pierwsze wydanie Londyn, 1834; adnotacje cenowe pojawiają się głównie w późniejszych edycjach),
Johanna Georga Grässe Trésor de livres rares et précieux (pierwsze wydanie Drezno, 1859) czy Henry’ego Cohena Guide de l’amatur de livres à vignettes du XVIIIe siècle (pierwsze wydanie Paryż, 1870). Sytuacja ta uległa
zmianie pod koniec XIX w., kiedy to zaczęły pojawiać się nowe tytuły przygotowane li tylko na podstawie ofert
434
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 7 2010: Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w XXI wieku
firm antykwarycznych. Zjawisko to anonsuje nową formę bibliografii – c e n n i k k s i ą ż e k a n t y k w a r y c z nych.
Główną cechą wyróżniającą cenniki książek antykwarycznych spośród innych bibliografii jest cel, jaki
przyświecał autorom w momencie opracowywania materiału, jak również źródła użyte do opracowania spisu.
Celem tym jest podanie, możliwie najdokładniej, wartości rynkowej opisywanych przedmiotów (druków, rękopisów itp.). Skoro więc mowa o wartości rynkowej, trzeba zaznaczyć, iż jednoznaczne określenie wartości
w postaci ekwiwalentu pieniężnego jest możliwe wyłącznie podczas sprzedaży konkretnego przedmiotu. Jednoznaczne określenie wartości na podstawie sprzedaży podobnego przedmiotu (np. tego samego wydania książki)
jest niemożliwe – wartość finansowa zależy tylko od tego, ile za daną rzecz potencjalny nabywca jest gotów
zapłacić w określonym miejscu i czasie. W przeciwnym razie można więc mówić jedynie o przybliżonej wartości, ewentualnie o wartości szacunkowej. Drugą cechą wyróżniającą cenniki spośród bibliografii jest materiał
źródłowy, na podstawie którego przygotowuje się cenniki – są to w przeważającej mierze katalogi ofertowe oraz
katalogi aukcyjne firm antykwarycznych. Innego typu źródła są wykorzystywane do weryfikacji podawanych w
katalogach danych.
Pierwszymi bibliografiami-cennikami były m.in. Book Prices Current. A Record of the Prices at Which
Books Have Been Sold (tom pierwszy: Londyn, 1888), American Book-Prices Current. A Record of Literary
Properties Sold at Auction in England, the United States, and in Canada (tom pierwszy: Nowy Jork, 1895),
Book Auction Records (tom pierwszy: Londyn, 1903), a także niemiecki Jahrbuch der Bücherpreise (tom
pierwszy: Lipsk, 1907) oraz francuski Annuaire de ventes de livres (tom pierwszy: Paryż, 1920). Wydawnictwa
te, poza odmiennym podejściem do opracowywanego materiału, ukazywały się w formie ciągłej – przeważnie
w formie roczników. Warto również zwrócić uwagę, iż były opracowywane i wydawane najczęściej przez bibliofilów i antykwariuszy, a nie – jak to miało miejsce w przypadku bibliografii z początku XIX w. – głównie
przez bibliotekarzy i literaturoznawców.
Lata powojenne przyniosły prawdziwy rozkwit tego segmentu wydawnictw. Na całym świecie, do końca
XX w. można naliczyć ponad 150 tytułów wydawnictw przygotowanych na podstawie ofert antykwarycznych,
które ukazały się w przeszło 1600 rocznikach tomach, co potwierdzają prowadzone przeze mnie badania.
Wraz z rozwojem technik informatycznych, opracowano narzędzia ułatwiające przygotowywanie drukowanych edycji cenników. Zaczęły powstawać elektroniczne bazy danych zawierające skumulowane treści całych
roczników poszczególnych cenników np. Taschenbuch der Auktionspreise Alter Bücher (wydanie elektroniczne
od 1991 r.), American Book Prices Current (wydanie elektroniczne od 1994 r.), Jahrbuch der Auktionspreise für
Bücher und Autographen (wydanie elektroniczne od 1996 r.).
W końcu XX w. zmiany zachodzące na rynku antykwarycznym, głównie za sprawą Internetu, spowodowały
zaprzestanie opracowywania i wydawania większości cenników. Klienci zwrócili się w stronę firm oferujących
bazy danych z dostępem do dużych zbiorów informacji, które, choćby z racji umożliwienia wyszukiwania
w jednym miejscu, a nie w wielotomowym wydawnictwie, oraz możliwości budowania skomplikowanych kwerend, stały się bardziej atrakcyjne dla użytkowników.
Obecnie działa kilka serwisów notowań aukcyjnych, z których część obejmuje, poza książkami, dokumentami i innymi materiałami bibliotecznymi, również obiekty sztuki, takie jak malarstwo, rzeźba, grafika artystyczna itp. W mojej krótkiej analizie nie będę zajmować się tego typu serwisami. Postaram się natomiast omó-
435
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 7 2010: Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w XXI wieku
wić dwa najważniejsze serwisy internetowe związane stricte z księgarskim rynkiem antykwarycznym: American
Book Prices Current oraz Americana Exchange.
AMERICAN BOOK PRICES CURRENT ONLINE
Prowadzony przez firmę Bancroft-Parkman, Inc. serwis internetowy American Book Prices Current (ABPC
Online), dostępny pod adresem http://www.bookpricescurrent.com, jest kontynuacją wspomnianego już wydawnictwa o tym samym tytule. W formie drukowanej ukazywało się ono w latach 1895–2005 (110 roczników oraz
przeszło 15 tomów indeksów). Elektroniczny byt tego cennika rozpoczął się w 1994 r., kiedy to równolegle do
drukowanej edycji ukazał się CD-ROM z bazą danych. Obecnie dane te są udostępniane na platformie online
oraz sprzedawane na specjalnym nośniku typu pendrive. Na koniec 2009 r. baza obejmowała ponad 950 000
rekordów pochodzących z 32 sezonów aukcyjnych [American Book Prices Current 2010, dok. elektr.], obejmujących książki, rękopisy, dokumenty, mapy, fotografie oraz inne przedmioty pojawiające się na aukcjach księgarskich.
System jest stosunkowo prosty w obsłudze i, niestety, podaje tylko podstawowe informacje o sprzedawanych obiektach. Baza jest podzielona na dwie części – pierwsza obejmuje książki, druga rękopisy, dokumenty
oraz pozostałe obiekty. W ramach budowania zapytania, możliwe jest stosowanie podstawowych operatorów
logicznych Boole’a.
Możliwości wyszukiwawcze są dosyć skromne. W przypadku książek, można przeszukiwać bazę według
kryteriów: autorskiego, tytułowego oraz we wszystkich polach opisu. Wyniki kwerendy można szeregować według hasła głównego, ceny sprzedaży, tytułu, roku sprzedaży oraz roku wydania. Dla rękopisów i dokumentów
istnieje dodatkowa opcja pozwalająca ograniczyć kwerendę do obiektów utworzonych w pewnym przedziale
chronologicznym, a także zawęzić kategorię do m.in.: dokumentów archiwalnych, manuskryptów, korespondencji, dokumentów, czeków bankowych, fotografii etc. W obu wyszukiwarkach można określić stopień szczegółowości podstawowej listy wyników zapytania.
Niestety, wyniki kwerendy pozostawiają wiele do życzenia. Opisy poszczególnych pozycji są ubogie w informacje bibliograficzne oraz proweniencyjne, które nierzadko znajdowały się w oryginalnych opisach katalogowych. Niewątpliwie jest to związane z zasadami przyjętymi przy wydawaniu cennika w formie tradycyjnej,
drukowanej, kiedy objętości opisów bibliograficznych były ograniczane ze względu na ilość miejsca i wysokie
koszty druku.
Opis rozpoczyna uproszone hasło rzeczowe lub formalne, następnie podany jest tytuł publikacji, miejsce
i rok wydania, właściwe miejsce i rok wydania, format, typ oprawy, uwagi o stanie zachowania egzemplarza,
uwagi proweniencyjne, miejsce i czas aukcji, numer katalogowy, cena końcowa z przeliczeniem na USD oraz
adnotacja odsyłająca do innych źródeł bibliograficznych dotyczących opisywanej pozycji.
Niestety, system informatyczny obsługujący bazę ABPC nie pozwala na ograniczanie kwerend np. tylko do
pola dotyczącego proweniencji, grupowania danych z konkretnych aukcji itp. Dodatkowym mankamentem jest
wysoka cena dostępu do bazy. W dalszej części artykułu ukazany zostanie opis katalogowy w innym, konkurencyjnym systemie.
436
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 7 2010: Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w XXI wieku
AMERICANA EXCHANGE
W 2002 r. w Stanach Zjednoczonych Ameryki powstała spółka Americana Exchange Inc., prowadząca pod
swoją firmą serwis internetowy dostępny pod adresem http://www.americanaexchange.com. Początkowo serwis
obejmował informacje dotyczące bieżących aukcji księgarskich, jednak dość szybko zaczęto gromadzić i opracowywać dane retrospektywnie. Aktualnie obejmuje ponad 2 300 000 rekordów bibliograficznych, sięgając,
w niektórych przypadkach, aukcji zorganizowanych nawet w latach 90. XIX w. [Americana Exchange 2010,
dok. elektr.].
Opisy bibliograficzne książek, rękopisów i innych materiałów bibliotecznych są zgromadzone w jednej bazie, którą można przeszukiwać za pomocą dwóch narzędzi wyszukiwawczych – wyszukiwarki prostej i zaawansowanej.
Wersja zaawansowana narzędzia wyszukiwawczego, udostępniona w serwisie Americana Exchange,
w znaczny sposób różni się od wyszukiwarki systemu ABPC Online. Za pomocą tego narzędzia można konstruować szczegółowe zapytania dotyczące opisów katalogowych obiektów, precyzyjnie określając m.in. datę publikacji lub zakres chronologiczny, miejsce wydania, wydawcę, źródło pochodzenia opisów, proweniencje oraz
inne szczegółowe parametry. Całość wspomagana jest przez operatory logiczne, niestety nie ma możliwości ich
zastosowania (np. negacji) w ramach jednego pola. Kolejnym mankamentem jest to, że wyników kwerendy nie
można uszeregować według własnych potrzeb. Podobnie jak ABPC Online, dostęp do bazy danych Americana
Exchange wiąże się z wniesieniem opłaty za użytkowanie.
Opisy w serwisie są przejmowane w całości z katalogów antykwarycznych. Przykładowy opis zawiera
następujące pola: Source, Source Record Number, Subject, Subject Category, Name of Author, Title, Description, Place Printed, Printed by, Publisher, Year Printed, Size and Binding, Collation, Bibliographical Type, Estimated Price, Price, Howe’s Rating, Bibliography Reference, Location of Copies, Commets, Edition Comments,
Provenance, ISBN Number, Year_Of_Record, AE Comments, Book Image, Individual Copy Description.
Opis jest zatem znacznie bardziej szczegółowy niż ten w serwisie ABPC Online. Od razu rzuca się w oczy
niekonsekwencja stosowania odpowiednich pól w bazie Americana Exchange, tj. włączenie do pola „Opis” (Description) informacji o formacie i typie oprawy, podczas gdy na te informacje przeznaczone jest pole „Rozmiar
i Oprawa” (Size and Binding). Pomimo dość szczegółowego opisu, widoczne są liczne mankamenty, wynikających z typowych dla antykwariuszy uproszczeń, oraz znaczne braki w stosunku do zasad katalogowania, które
stosuje się powszechnie w bibliotekach. Prócz tego w przytoczonym przykładzie brakuje odniesienia do Bibliografii Polskiej Karola Estreichera.
SYTUACJA W POLSCE
Na przełomie 2010 i 2011 r. planowane jest uruchomienie polskiego serwisu internetowego notowań antykwarycznych. W ofertach aukcyjnych polskich antykwariatów w 2008 r. było wystawionych do sprzedaży
14 979 obiektów [Podniesiński 2009, s. 90]. W roku 2010 liczba oferowanych pozycji wzrosła do 16 522 [Podniesiński 2010, s. 71]. Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż standardy opisu katalogowego, stosowanego przez
polskich antykwariuszy, znacznie odbiegają od przytoczonych opisów firm zagranicznych. Z obserwacji wynika,
iż opisy w dużej części są bogato adnotowane – opatrywane streszczeniami prac, historią wydań lub informacjami biograficzne o autorach i wydawcach. W mniejszym jednak stopniu stosowane są odesłania do innych
437
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 7 2010: Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w XXI wieku
bibliografii. Niestety, tylko nieliczne antykwariaty informują o innych niż Bibliografia polska Karola Estreichera
bibliografiach notujących opisywane pozycje. Nie licząc jednostkowych opisów, brakuje w nich również informacji o zidentyfikowanych egzemplarzach przechowywanych w największych bibliotekach – czego zagraniczni
antykwariusze nie omieszkują szczegółowo opisywać, np. przy rzadkich drukach występujących w tylko kilku
egzemplarzach. W przypadku informacji proweniencyjnych antykwariusze działający w Polsce nie podają
wszystkich informacji, które można znaleźć na opisywanych książkach. Wynika to zapewne z pracochłonności
takich badań, braku odpowiedniego warsztatu lub słabych umiejętności paleograficznych itp. Można się również
doszukiwać tutaj pewnej niechęci do podawania wszystkich informacji – być może związane jest to z niepewnymi losami niektórych księgozbiorów. Można tylko przypuszczać, że właśnie to było powodem dość lakonicznego określenia proweniencji np. w druku Machina coelestis Jana Heweliusza (wyd. Gadańsk, 1673). Katalog
aukcyjny przekazał tylko następującą informację proweniencyjną „ślady przetarcia na karcie tytułowej (poz. 1)
po pieczęciach nieistniejącej biblioteki elbląskiej” [Lamus 2008, s. 20]. Tak skąpe informacje nie przeszkodziły
jednak pracownikom Biblioteki Elbląskiej w identyfikacji tego egzemplarza jako należącego przed wojną do
Elbingen Stadtbibliothek, co skutkowało wszczęciem procedury zablokowania licytacji tej pozycji, a następnie
uruchomieniem procedury zwrotu. Jedno jest pewne – żaden fachowy antykwariusz nie pominie obok wpisów
własnościowych znanych osobistości, pieczęci bibliotecznych wielkich instytucji czy też superekslibrisów
umieszczonych na oprawach ksiąg. Są to bowiem cechy, które wpływają dodatnio na cenę sprzedaży oferowanych egzemplarzy.
BELEDIMAR JAKO PRZYKŁAD ZASTOSOWANIA
KATALOGÓW ANTYKWARYCZNYCH
Wszystkie te mankamenty, szczególnie dotyczące obu opisywanych systemów, nie zmieniają jednak faktu,
iż zebrane w nich dane pozwalają na wszechstronne badanie ofert antykwarycznych oraz wzbogacają różnorodne
projekty bibliologiczne. Jednym z projektów bazujących na notowaniach antykwarycznych jest projekt Johana
Hanselaera BelEdiMar – Belgian Editions, printed before 1801, on the Market [Hanselaer 2010, dok. elektr.].
Założeniem tego projektu jest agregowanie informacji o wydawnictwach opublikowanych na terenie dzisiejszej
Belgii przed rokiem 1801. W projekcie nie ma, niestety, wyszukiwarki, lecz znajdują się w nim dość szczegółowo opracowane indeksy – osobowy, topograficzny (miejsc wydania oraz przedmiotowy) oraz słów kluczowych,
odzwierciedlający prosty podział rzeczowy.
W ramach prac zbierane są opisy bibliograficzne zawierające: temat, autora, tytuł, miejsce i rok wydania,
wydawcę, opis fizyczny. Do opisów dodawane są odsyłacze osobowe do indeksów, informacje o ilustracjach
i ich autorach, informacje bibliograficzne, czyli występowanie lub niewystępowanie w ważnych bibliografiach
i katalogach wystaw, linki do opisu katalogowego w Short Title Catalogus Vlaanderen oraz informacje o cenie
rynkowej (miejsce i czas aukcji, ceny wywoławcze i szacunkowe, następnie ceny sprzedaży). Dodatkowo zbierane są informacje proweniencyjne i dotyczące warsztatów introligatorskich – o ile wzmianki te dotyczą osób
bądź firm belgijskich. Do końca marca 2010 r. opracowano informacje o 10 124 edycjach spełniających wspomniane kryteria.
438
Seria III: ePublikacje Instytutu INiB UJ. Red. Maria Kocójowa
Nr 7 2010: Biblioteki, informacja, książka: interdyscyplinarne badania i praktyka w XXI wieku
PODSUMOWANIE
Nowa, elektroniczna forma cenników może pozwolić na uzupełnienie informacji pochodzących z różnych
źródeł bibliograficznych. W przypadku najrzadszych pozycji to właśnie antykwariusze natrafiają na „druki nieznane Estreicherowi”, czy też druki, których – według Centralnego Katalogu Starych Druków, prowadzonego
w Bibliotece Narodowej – nie ma w żadnej polskiej książnicy. Ułatwia to też identyfikowanie konkretnych egzemplarzy unikatowych pozycji, takich jak Biblia Brzeska, zweryfikowanie informacji np. o liczbie zachowanych egzemplarzy, którą w piśmiennictwie określa się na około 40. Może tego typu nowoczesne narzędzia pozwolą na odnalezienie nieodnotowanego nigdzie pierwszego wydania mapy Polski Bernarda Wapowskiego?
Może uda się odnaleźć zaginione w czasie II wojny światowej unikaty z polskich kolekcji? Może „chociaż” drugi egzemplarz pierwodruku Trenów Jana z Czarnolasu? Czas pokaże czy te dywagacje znajdą odzwierciedlenie
w przyszłości.
WYKORZYSTANE ŹRÓDŁA I OPRACOWANIA
American Book Prices Current Online, dok. elektr. (2010). http://www.bookpricescurrent.com [odczyt: 29.03.2010].
Americana Exchange, dok. elektr. (2010). http://www.americanaexchange.com [odczyt: 20.03.2010].
Encyklopedia wiedzy o książce (1971). Red. nacz. A. Birkenmajer et al. Wrocław: Zakł. Nar. im. Ossolińskich, 2874 szp.
Hanselaer, J., dok. elektr. (2010). BioBibData – Belgian Editions, Printed before 1801, on the Market.
http://www.biobibdata.net/belhome_EN.html [odczyt: 20.03.2010].
Imańska, I. (1993). Obieg książki w Prusach Królewskich w XVIII wieku. Toruń: Wydaw. UMK, 156 s.
Imańska, I. (2001). Toruńskie aukcje książek w XVIII wieku. Toruń: Wydaw. UMK, 142 s.
Lamus. Dom Aukcyjny (2008). XXVII aukcja książek i grafiki: [katalog]: Warszawa, 13 grudnia 2008. Warszawa: DA Lamus, 332 s.
Podniesiński, P. (2009). Całe obroty za Kopernika? Wiadomości Księgarskie nr 2, 89–91.
Podniesiński, P. (2010). Aukcje 2009. Wiadomości Księgarskie nr 1, 69–74.
Tondel, J. (2001). Książka w dawnym Królewcu Pruskim, Toruń: Wydaw. UMK, 325 s.
Zawadzki, K. (1998). Warszawskie aukcje książek w XVIII w. [W:] J. Jęśko red. (1998). Warszawskie aukcje księgarskie.
Warszawa: Biblioteka Publiczna m. st. Warszawy, s. 7–20.
439