JAKOŚĆ OPAKOWAŃ I ICH FUNKCJE

JAKOŚĆ OPAKOWAŃ I ICH FUNKCJE
Opakowanie to szczególny łącznik ogniw obrotu: od producenta przez
handlowca po konsumenta. Spełnia tę rolę, o ile jest akceptowane przez
wytwórcę towaru, hurtownika, detalistę i konsumenta. Już w fazie projektowania
opakowania należy zatem uwzględniać opinię uczestników rynku. Nie mniej
ważna jest znajomość specyfiki poszczególnych towarów. Szczególne znaczenie
ma to w przypadku świeżych produktów ogrodniczych, bardzo delikatnych, łatwo
ulegających uszkodzeniom. Dodatkowo w warunkach wolnego rynku, a więc
konkurencji, opakowanie jest głównym źródłem informacji na temat produktu.
Przy dużej produkcji owoców i warzyw, skomplikowanych procesach
dystrybucji, zwiększonych wymaganiach hurtowników i detalistów coraz większą
uwagę zwraca się także na jakość opakowania. Termin ten kryje w sobie: rodzaj
użytego surowca, walory logistyczne, funkcjonalność, łatwość ekspozycji
produktu. Pojęcie jakości odnosi się tu do przewozu towarów od producenta do
odbiorcy, czynnościach załadunkowych i rozładunkowych, a także dystrybucji
produktów i ich identyfikacji w różnych ogniwach handlu.
Pożądane jest więc opakowanie atrakcyjne dla nabywców, poręczne,
zajmujące małą powierzchnię w trakcie składowania. Hurtownicy przywiązują
2
także wagę do właściwego oznaczenia opakowania umożliwiającego szybką,
łatwą identyfikację. Detaliści natomiast są zainteresowani przystosowaniem
opakowania do czynności manipulacyjnych.
W sprzedaży świeżych owoców i warzyw występują opakowania
jednostkowe oraz transportowe. Największe znaczenie ma wytrzymałość
opakowań, szczególnie ważna w przypadku opakowań transportowych. Warunki
gospodarki rynkowej, a także wzrastająca konkurencja powodują często wzrost
obowiązujących wymagań w stosunku do opakowań. Na uwadze należy mieć
również restrykcyjne przepisy w zakresie norm higieniczno-sanitarnych czy
gospodarki zużytymi opakowaniami, stwarzające konieczność stosowania
nowoczesnych modeli pakowania. Efektem są stopniowa rezygnacja ze
stosowania opakowań drewnianych oraz tych z tworzyw sztucznych oraz
zastępowanie ich wyprodukowanymi z tektury falistej, cechującej się istotnymi
walorami marketingowymi.
Zaprojektowanie dobrego opakowania wymaga prześledzenia całej przyszłej drogi produktu.
3
Właściwe dobranie opakowania transportowego do określonego towaru nie
jest łatwe, wymaga dużej wiedzy i doświadczenia. Przy tworzeniu założeń, a także
w czasie projektowania należy uwzględnić wiele czynników. Wśród nich pod
uwagę wziąć trzeba: masę pakowanego towaru, wymiary i kształt produktu,
właściwości towaru, strukturę i oddziaływanie na opakowania, właściwości oraz
wrażliwość towaru za uszkodzenia mechaniczne, a także przewidywany sposób
transportu wypełnionych opakowań. Przed przystąpieniem do projektowania
należy prześledzić całą drogę produktu, od producenta aż do miejsca sprzedaży.
Zły dobór opakowania może doprowadzić do uszkodzenia produktu czy jego strat,
a także utrudnień podczas przemieszczania.
Wytrzymałość – podstawowy element jakości opakowania, jest sumą
dwóch czynników: jakości stosowanych surowców oraz konstrukcji samego
opakowania. Przy
zastosowaniu
opakowań
tekturowych
należy dobrać
odpowiednio mocną tekturę. Najważniejszym parametrem, który służy do
określenia wytrzymałości opakowania, jest BCT (Box Compression Test), a więc
wytrzymałość opakowania na zgniatanie kolumnowe.
Opakowanie pełni kilka niezwykle istotnych funkcji:
FUNKCJA OCHRONNA
Jest to podstawowa, a zarazem najstarsza znana funkcja towaroznawcza.
Opakowanie chroni produkt przed uszkodzeniem mechanicznym, wpływem
czynników zewnętrznych, zepsuciem, zniszczeniem i utratą świeżości. Funkcja
ochronna wobec produktu, jako podstawowa, musi być bezwzględnie spełniona
przez opakowanie. Dotyczy to m.in. pełnego bezpieczeństwa bezpośredniego
zetknięcia się produktu z opakowaniem, a więc interakcji: opakowanie – produkt,
które mogą być następstwem np. warunków klimatycznych. Należy wziąć tu pod
uwagę właściwości produktu. Opakowania powinny zabezpieczyć produkty przed
4
niszczącym działaniem narażeń mechanicznych i klimatycznych oddziałujących
podczas przewozów, składowania oraz przeładunku.
FUNKCJA LOGISTYCZNA
Nie mniej ważna niż poprzednia i ściśle z nią związana. Usprawnia
dystrybucję produktów, ich przygotowanie oraz związane z tym czynności
transportowo-magazynowe podczas składowania i sprzedaży. Celem procesów
logistycznych jest dostarczenie w przeznaczone miejsca w określonym czasie
żądanej ilości określonych produktów przy zachowaniu dobrej jakości oraz po
niskich kosztach. Opakowanie odgrywa bardzo ważną rolę w działaniach
dystrybucji, ponieważ niemal cała masa produktów jest przemieszczana, a także
składowania w opakowaniach. W czasie fizycznego przemieszczania towarów
istotna jest funkcja identyfikacji i informacji o produkcie. Cały wysiłek
organizatorów handlu towarami powinien być skierowany na spełnienie
wymagań hurtowników i detalistów w zakresie ciągłej poprawy bezpieczeństwa
towarów podczas transportu, zmniejszenia ryzyka uszkodzeń i zapewnienia
bezpieczeństwa obsługi podczas przemieszczania produktów, a także obniżenia
kosztów całego procesu. Pojedyncze opakowania (skrzynki, pudła) na ogół
ustawia się na palecie płaskiej ładunkowej, następnie nakłada się „narożniki” na
krawędzie ładunku i spina taśmami – zwykle z polipropylenu – co zapewnia
stabilność ładunku.
FUNKCJA EKOLOGICZNA
Uwzględnia
ona
stopień
zanieczyszczenia
środowiska
naturalnego
zużytymi opakowaniami oraz ich zagospodarowanie. Zwrócenie uwagi na ten
aspekt jest konieczne przy projektowaniu, a także wprowadzaniu na rynek
nowych opakowań. Materiał, z którego wykonano opakowanie, ma być przyjazny
otoczeniu i łatwo ulegać degradacji. Zagospodarowanie zużytych opakowań
5
stanowi duży problem, dlatego w miarę możliwości pożądane jest wielokrotne ich
wykorzystanie lub powtórny przerób (recykling).
Przydatność użytych materiałów do recyklingu to ważny aspekt projektowania opakowań.
FUNKCJA MARKETINGOWA
Czyli
promocyjno-informacyjna,
to
kolejna
z
funkcji
opakowania
wpływająca na decyzję kupna. Istotna jest więc reklamowa jakość opakowania:
atrakcyjne opakowanie szybko „sprzeda” produkt. Ważne, aby na tle innych
postrzegano je jako wyjątkowe, zwracając uwagę na wygląd, formę, kolorystykę,
umiejscowienie etykiet czy opisów. Korzystne jest umieszczenie napisów czy
nadruków na ścianach opakowania lub dołączonej etykiecie z informacją, że jest
to np. produkt polski, jabłka smaczne, znanej i polecanej odmiany o wysokich
walorach odżywczych i klasy jakości ekstra lub pierwszej. Istnieje bowiem ścisły
związek między opakowaniami, a pakowaniem towaru, ponieważ konsumenci
postrzegają opakowanie i jego zawartość jako całość.
6
Wrażenie wyjątkowości opakowania tworzą: forma, kolorystyka czy umiejscowienie etykiet.
Biorąc pod uwagę wyszczególnione funkcje opakowań, często zauważyć
można sprzeczność interesów sprzedających i kupujących. Najlepszym
rozwiązaniem
jest
tu
zapewnienie
użytkownikowi
zrównoważonego
oddziaływania. Aktualnie najlepszymi opakowaniami polecanymi do pakowania
świeżych owoców i warzyw są te wykonane z tektury.
dr inż. Tadeusz Cąderek
© COBRO