Co zrobić z majątkiem spółki

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 10.07.2015
Co zrobić z majątkiem spółki
W razie ujawnienia po wykreśleniu spółki akcyjnej z rejestru przedsiębiorców majątku nieobjętego likwidacją,
stosuje się w drodze analogii przepisy Kodeksu spółek handlowych dotyczące likwidacji spółki akcyjnej w
organizacji.
Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 3 grudnia 2014 r. (III CZP 90/14).
Upadłość Banku Komercyjnego SA została ogłoszona 11 stycznia 1995 r. Na podstawie postanowienia sądu okręgowego
z 23 lutego 2009 r. stwierdzającego ukończenie postępowania upadłościowego spółka została wykreślona z rejestru
przedsiębiorców KRS. Po wykreśleniu okazało się jednak, że na prowadzonym przez NBP rachunku banku znajdują się
środki pieniężne nieobjęte postępowaniem upadłościowym. Byli akcjonariusze banku zwrócili się do sądu okręgowego z
wnioskiem o wypłacenie im tych środków.
Oddalając ich wniosek, sąd I instancji, powołując się na art. 221 § 1 i 2 w zw. z art. 233 rozporządzenia prezydenta RP z
24 października 1934 r. – Prawo upadłościowe, wskazał, że z dniem prawomocnego zakończenia postępowania
upadłościowego upadły odzyskuje prawo rozporządzania swoim majątkiem, a syndyk jest mu obowiązany wydać oprócz
majątku także księgi, korespondencję oraz dokumenty. Wnioskodawcy nie są upadłym bankiem, lecz mają jedynie status
akcjonariuszy upadłego, stąd ich wniosek o wypłatę przypadających upadłemu bankowi środków pieniężnych podlegał
oddaleniu jako pozbawiony podstaw.
Akcjonariusze wnieśli zażalenie, wskazując na naruszenie przepisów prawa upadłościowego przez ich zastosowanie w
sytuacji ukończenia postępowania upadłościowego spółki w 2009 r. oraz naruszenie art. 474 § 2 kodeksu spółek
handlowych poprzez jego niezastosowanie i niedokonanie podziału pozostałego po upadłym banku majątku między
akcjonariuszy.
Rozpoznając zażalenie, sąd apelacyjny powziął wątpliwości prawne dotyczące uprawnień akcjonariuszy banku, który
został wykreślony z rejestru, do majątku ujawnionego już po jego wykreśleniu oraz trybu, w którym te uprawnienia mogą
być przez byłych akcjonariuszy realizowane. Sąd powziął nadto wątpliwość, czy w razie uznania, że takie uprawnienia
akcjonariuszom nie przysługują, konieczne jest podjęcie czynności zmierzających do przywrócenia wpisu spółki akcyjnej
w rejestrze w celu dokończenia likwidacji poza postępowaniem upadłościowym, które zostało już prawomocnie
zakończone.
Sąd Najwyższy uznał, że w razie ujawnienia po wykreśleniu spółki z rejestru przedsiębiorców majątku spółki nieobjętego
likwidacją stosuje się w drodze analogii przepisy k.s.h. dotyczące likwidacji spółki akcyjnej w organizacji.
—Jarosław Kamiński
Komentarz eksperta
Jarosław Kamiński, adwokat Warszawa, Rödl & Partner
Przepisy k.s.h. nie regulują kwestii, komu przysługuje prawo do majątku ujawnionego po wykreśleniu spółki z rejestru
przedsiębiorców oraz w jakim trybie powinno nastąpić rozporządzenie tym majątkiem.
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
W orzeczeniu z 26 maja 1936 r. (II C 331/36), wydanym na gruncie nieobowiązującego kodeksu handlowego, Sąd
Najwyższy wskazał, że majątek spółki z o.o. ujawniony po zakończeniu postępowania likwidacyjnego i po jej
wykreśleniu z rejestru handlowego, a nieobjęty likwidacją, należy ex lege do wspólników. Brak w k.h. przepisu
dotyczącego przynależności majątku spółki ujawnionego po jej wykreśleniu z rejestru nie pozwala na przyjęcie, że
majątek ten nie należy do nikogo. Skoro w sytuacji prawidłowo przeprowadzonej likwidacji spółki majątek
przypadłby wspólnikom, to wykreślenia spółki z rejestru nie można traktować jako zdarzenia powodującego
wygaśnięcie przysługującego wspólnikom prawa do majątku spółki. SN nie wypowiedział się jednak, w jaki sposób
ujawniony majątek ma być rozdzielony.
Odmienne stanowisko Sąd Najwyższy zaprezentował w uchwale z 29 stycznia 2007 r. (III CZP 143/06), wskazując, że
jeżeli po wykreśleniu spółki z o.o. z rejestru okaże się, że pozostała jeszcze część majątku nieobjęta likwidacją,
dopuszczalne jest ustanowienie likwidatora w celu dokończenia likwidacji. SN zauważył, że w razie ujawnienia
majątku spółki po jej wykreśleniu z rejestru przedsiębiorców należy stosować w drodze analogii przepisy k.s.h.
dotyczące likwidacji spółki z o.o. w organizacji.
Z kolei w doktrynie prezentowane są różne stanowiska. Zgodnie z poglądami części doktryny wykreślenie z rejestru
wpisu o wykreśleniu spółki handlowej powinno nastąpić na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o Krajowym Rejestrze
Sądowym, według którego jeżeli w rejestrze są zamieszczone dane niedopuszczalne ze względu na obowiązujące
przepisy prawa, sąd rejestrowy, po wysłuchaniu zainteresowanych osób na posiedzeniu lub po wezwaniu do złożenia
oświadczenia pisemnego, wykreśla je z urzędu. Zgodnie z tą koncepcją wpisem niedopuszczalnym ze względu na
obowiązujące przepisy prawa jest wpis o wykreśleniu spółki, jeśli następnie ujawni się majątek nieobjęty likwidacją.
Zgodnie z innymi poglądami ujawnienie majątku nieobjętego likwidacją może być podstawą wznowienia
postępowania w sprawie wykreślenia spółki z rejestru na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Te
koncepcje zakładają, iż w pierwszej kolejności powinno dojść do przywrócenia stanu prawnego sprzed wykreślenia
spółki z rejestru, co pozwoliłoby na ponowne przeprowadzenie likwidacji zgodnie z przepisami k.s.h. oraz
rozdysponowanie tą drogą ujawnionego majątku. Jak jednak wskazał Sąd Najwyższy, takie poglądy podważają
konstytutywny charakter wpisu wykreślenia spółki z rejestru oraz prowadzą do niekorzystnego zjawiska
,,reaktywowania" spółki. Komentowana uchwała Sądu Najwyższego nie rozstrzyga jednak, jak należy traktować
spółkę, która została wykreślona z rejestru i nie posiada już osobowości prawnej oraz czy samo powołanie likwidatora
spółki powoduje, że odzyskuje ona osobowość prawną. Brak stanowiska w tym zakresie powinien być przedmiotem
dalszych rozstrzygnięć SN.
Pomimo wątpliwości doktrynalnych wydaje się, że stanowisko SN idzie w dobrym kierunku, odwołując się do
przepisów k.s.h. dotyczących likwidacji spółki akcyjnej w organizacji w związku z ujawnieniem majątku po
wykreśleniu spółki z KRS. Takie stanowisko Sądu Najwyższego ma na celu ochronę wierzycieli wykreślonej z
rejestru spółki, nakazując likwidatorowi ponowne ogłoszenie o otwarciu likwidacji i wezwanie wierzycieli do
zgłaszania swoich wierzytelności. Dodatkowo uwzględnia także interes akcjonariuszy. W sytuacji, gdy po
zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli pozostanie jeszcze majątek, likwidator ma obowiązek go podzielić
między akcjonariuszy spółki.
Źródło: http://www.rp.pl/Firma/307109967-Co-zrobic-z-majatkiem-spolki-po-jej-wykresleniu-zKRS.html?template=restricted
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]