KOMISJA EUROPEJSKA WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII

KOMISJA EUROPEJSKA WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII

KOMISJA
EUROPEJSKA
WYSOKI PRZEDSTAWICIEL UNII
EUROPEJSKIEJ DO SPRAW
ZAGRANICZNYCH I POLITYKI
BEZPIECZEŃSTWA
Bruksela, dnia 16.5.2014 r.
JOIN(2014) 19 final
WSPÓLNE SPRAWOZDANIE DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
Specjalny Region Administracyjny Makau: sprawozdanie roczne za 2013 r.
PL
PL
STRESZCZENIE
Od czasu przekazania Makau Chińskiej Republice Ludowej, które miało miejsce w 1999 r.,
Unia Europejska i jej państwa członkowskie uważnie obserwują zmiany polityczne i
gospodarcze zachodzące w Specjalnym Regionie Administracyjnym (SRA) Makau w ramach
zasady „jeden kraj, dwa systemy”. Zgodnie z zobowiązaniem podjętym w 1999 r. wobec
Parlamentu Europejskiego co roku sporządzane jest sprawozdanie na temat zachodzących w
Makau zmian. Niniejsze sprawozdanie jest dwunastym z kolei i dotyczy zmian, które
wystąpiły w 2013 r.
UE jest przekonana, że zasada „jeden kraj, dwa systemy” zatwierdzona w ustawie zasadniczej
Makau nadal dobrze funkcjonowała w 2013 r. Prawa i podstawowe wolności ludności Makau
były przestrzegane. Polityka gospodarcza była nadal zgodna z zasadami rynkowymi,
podporządkowanymi zasadzie rządów prawa. Poczyniono dalsze postępy w dziedzinie
promowania przejrzystości i dobrych rządów.
System sprawowania rządów w Makau stał się bardziej demokratyczny dzięki zwiększeniu
liczby mandatów przyznawanych w drodze wyborów bezpośrednich w wyborach do
Zgromadzenia Ustawodawczego przeprowadzonych w 2013 r. UE ma nadzieję, że osiągnięte
zostaną w tym względzie dalsze postępy prowadzące ostatecznie do przeprowadzania
wyborów powszechnych w celu wyboru zarówno szefa rządu, jak i Zgromadzenia
Ustawodawczego. UE jest gotowa współpracować z Makau w celu wzmocnienia sądownictwa
oraz poprawy regulacyjnych i instytucjonalnych ram prowadzenia działalności gospodarczej.
Stosunki dwustronne pomiędzy UE a Makau nadal się zacieśniały. W 2013 r. UE i Makau
obchodziły dwudziestą rocznicę wejścia w życie umowy o handlu i współpracy. Znaczenie tej
rocznicy podkreśliła wizyta przewodniczącego Komisji Europejskiej, José Manuela Barroso,
w Makau w listopadzie 2013 r. Stosunki handlowe i inwestycyjne uległy znacznemu
rozszerzeniu i przebiegały w przeważającej mierze bez problemów. UE i SRA Makau
podpisały horyzontalną umowę o przewozach lotniczych, stwarzając tym samym ramy prawne
dla całej UE w celu rozwijania stosunków z Makau w dziedzinie lotnictwa cywilnego.
ZMIANY POLITYCZNE
Rok 2013 był czwartym rokiem sprawowania urzędu przez Chui Sai Ona, szefa rządu SRA
Makau. Strategicznymi priorytetami rządu w dalszym ciągu były dywersyfikacja gospodarki,
rozwijanie współpracy regionalnej w delcie Rzeki Perłowej, dotarcie do krajów
portugalskojęzycznych i podjęcie kwestii standardów życia.
W swoim dorocznym przemówieniu dotyczącym strategii politycznej, wygłoszonym w
Zgromadzeniu Ustawodawczym w dniu 15 listopada 2013 r., szef rządu stwierdził, że dzięki
silnemu wparciu ze strony rządu centralnego i wspólnym wysiłkom rządu i ludności Makau,
region ten pokonał wewnętrzne i zewnętrzne trudności na drodze do stabilnego rozwoju
społecznego, politycznego, gospodarczego i kulturowego.
2
Dochowując wierności zasadzie kształtowania polityki „Najpierw ludzie”, rząd Makau podjął
wysiłki na rzecz poprawy polityki, która wpływa na dobrostan ludności, i promowania
dywersyfikacji gospodarczej. Szef rządu podkreślił potrzebę usprawnienia administracji
publicznej, odpowiedzialności, przejrzystości i ochrony wolności prasy oraz wzmocnienia
rządów prawa.
W związku z wyborami do Zgromadzenia Ustawodawczego w dniu 15 września 2013 r.
poczyniono stopniowe postępy w kwestii reformy politycznej. Zwiększono liczbę członków
Zgromadzenia Ustawodawczego z 29 do 33, tworząc dwa nowe mandaty w geograficznych
okręgach wyborczych i dwa nowe mandaty w okręgach funkcjonalnych przyznawane w
drodze wyborów bezpośrednich, które reprezentują przedsiębiorstwa, pracowników,
przedstawicieli wolnych zawodów oraz grupy interesów w zakresie dobrobytu, kształcenia,
kultury i sportu. Wyborcy z Makau wybrali przedstawicieli w ramach 14 z 33 mandatów w
Zgromadzeniu. Był to niewielki, lecz pozytywny krok w kierunku wzmocnienia podstaw
demokracji rządu SRA Makau.
Ponieważ prawo w Makau nie przewiduje, aby partie polityczne wystawiały indywidualnych
kandydatów, kandydaci występowali jako część listy. Na 20 listach pojawiło się łącznie 145
kandydatów rywalizujących o głosy 277 153 zarejestrowanych wyborców. Kampania
wyborcza trwała dwa tygodnie i podlegała ścisłym regułom, których przestrzeganie
nadzorowała komisja do spraw wyborów. Przedstawiono zarzuty, że komisja nie była w pełni
bezstronna. Prokuratura zasugerowała zweryfikowanie roli komisji i przedłużenie okresu
kampanii wyborczej z dwóch do czterech tygodni.
Spośród wszystkich zarejestrowanych wyborców Makau swój głos oddało 55 % (151 881
osób), czyli o 5 % mniej niż w wyborach w 2009 r., co stanowiło najniższą frekwencję od
2001 r. Kandydaci popierający panujący system społeczny zdobyli 23 mandaty (12 w
geograficznych okręgach wyborczych i 11 w okręgach funkcjonalnych), stanowiąc znaczną
większość. Mając na uwadze, że siedem innych mandatów jest obsadzanych w drodze
bezpośredniego mianowania przez szefa rządu, rząd może liczyć na poparcie prawie
wszystkich członków Zgromadzenia.
W marcu 2013 r. Komitet Praw Człowieka (KPC) ONZ dokonał przeglądu ratyfikacji przez
Makau MPPOiP. W swoich wnioskach wezwał rząd SRA Makau do przedstawienia w
terminie jednego roku planu, który pozwalałby na „ustalenie ram czasowych przejścia do
systemu wyborczego opartego na powszechnych i równych wyborach, które zapewnią
korzystanie przez wszystkich obywateli z czynnego i biernego prawa wyborczego”. UE
wspiera ten cel.
W 2013 r. wolność słowa była w Makau zasadniczo przestrzegana. Osoby fizyczne nadal bez
utrudnień korzystały z wolności słowa, a prasa i media elektroniczne odzwierciedlały szerokie
spektrum opinii. W okresie wyborczym media Makau rozpowszechniały informacje wyborcze
i informacje o platformach politycznych różnych list wyborczych, a także przyczyniały się do
zwiększenia świadomości istotnych zagadnień wśród głosującego społeczeństwa. W dalszym
ciągu występowały obawy dotyczące stopnia wolności prasy i polityki rządu dotyczącej
3
dostępu dziennikarzy do informacji rządowych. Dwukrotnie odmówiono wjazdu do Makau
dziennikarzom z Hong Kongu, którzy byli przedstawicielami mediów opozycyjnych, takich
jak Apple Daily. Media społecznościowe działały natomiast swobodnie i prężnie się rozwijały.
Jak pokazało kilka spraw dotyczących korupcji na wysokim szczeblu, szczególnej uwagi
wymagała promocja przejrzystości i dobre rządy. W 2013 r. Komisja ds. Zwalczania Korupcji
podała, że spośród 1 279 spraw, które rozpatrzyła w 2012 r., 852 stanowiło nowe skargi, co
oznacza wzrost o 8 % w porównaniu z rokiem poprzednim. Prokuratura wszczęła 183
dochodzenia, czyli 71 spraw więcej niż w 2011 r., w dalszym ciągu utrzymując tendencję
wzrostową, która zaczęła się w 2010 r. Prawie 60 % spraw zarejestrowanych w 2012 r. zostało
wniesionych przez skarżących, którzy podali swoje dane osobowe. Sytuacja ta pokazuje, że
obywatele byli bardziej skłonni do zawiadamiania o przestępstwach i bardziej świadomi
swoich praw.
ZMIANY GOSPODARCZE
W 2013 r. gospodarka Makau osiągnęła wysoki poziom wzrostu PKB wynoszący 11,9 %,
czyli wyższy niż 9,1 % w 2012 r. Wzrost ten był spowodowany głównie wysokim eksportem
usług w sektorach gier hazardowych i turystyki. Wydatki na inwestycje także
charakteryzowały się wysokim wzrostem z powodu budowy nowych hoteli i osiedli mieszkań
socjalnych. Inflacja utrzymała się na stosunkowo wysokim poziomie wynoszącym 5,5 %1.
Było to spowodowane presją inflacyjną wywołaną większymi cenami importowymi towarów i
ożywioną działalnością gospodarczą.
Turystyka poradziła sobie dobrze w 2013 r., liczba odwiedzających sięgnęła 29,3 mln, co
stanowiło wzrost o 4,6 % w porównaniu z rokiem ubiegłym. Turyści z Chin kontynentalnych
stanowili 63,5 % wszystkich turystów, stanowiąc główny bodziec dla dużego wzrostu
gospodarczego w Makau. Wpływy z sektora gier hazardowych wykazały duży wzrost
wynoszący 18,6 %, sięgając kwoty 360 mld MOP w 2013 r.2. Makau utrzymało swoją pozycję
największego na świecie rynku kasyn, którą zajmuje nieprzerwanie od 2006 r.
Wykorzystując turystykę związaną z grami hazardowymi, Makau nadal rozwijało sektor
konferencji i wystaw oraz dziedzinę twórczości i kultury. Zorganizowano tam szereg targów,
konferencji i imprez dotyczących nowych dziedzin, takich jak pojazdy samochodowe, jachty,
statki powietrzne, środowisko i badania medyczne. Podmioty prowadzące kasyna
wybudowały ekskluzywne centra handlowe i urozmaiciły je pokazami rozrywkowymi, aby
przyciągnąć turystów. Wiele innych miast azjatyckich nadal uważa Makau za przykład
sukcesu.
1
Wszystkie wskaźniki gospodarcze dotyczące gospodarki Makau pochodzą z oficjalnych statystyk Urzędu Statystycznego
rządu SRA Makau.
2
Źródło: biuro rządu SRA Makau ds. inspekcji i koordynacji gier.
4
W nadchodzących latach sektory gier hazardowych i turystyki w Makau będą się nadal
rozwijać. W 2013 r. budowano 10 nowych hoteli, w których znajduje się około 4 300 pokoi.
Do rządu złożono kolejne 18 wniosków o pozwolenie na budowę hoteli, w których znajdzie
się 18 500 pokoi. Te nowe miejsca zwiększą pulę 26 000 pokoi hotelowych już istniejących w
Makau, co oznacza, że do 2018 r. pojemność tamtejszych hoteli zwiększy się niemal
dwukrotnie, osiągając 49 000 pokoi.
W ramach zarządzania wzrostem sektora gier hazardowych rząd ograniczył liczbę stołów do
gry. Pułap 5 500 stołów do gry osiągnięto na koniec 2012 r. W 2013 r. rząd zdecydował o
przyznaniu 250 nowych stołów do gry dwóm podmiotom prowadzącym kasyna do ich
niedawno ukończonych kasyn. Rząd utrzymał politykę, zgodnie z którą nowe stoły do gry
przyznaje się proporcjonalnie do rozmiarów niehazadrowej działalności gospodarczej (takiej
jak sklepy, konferencje, pokazy rozrywkowe itd.) prowadzonej przez nowe kasyno. Z powodu
szybkiego rozwoju sektora gier hazardowych, Makau podjęło znaczne wysiłki, aby objąć ten
sektor właściwymi ramami i dokonać postępów w kierunku spełnienia norm Grupy Specjalnej
ds. Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF). UE zachęca władze Makau do kontynuowania
wysiłków niezbędnych do podjęcia działań przeciwko czynnikom ryzyka właściwym dla
sektora gier hazardowych i jest gotowa zaangażować się w wymianę doświadczeń w tym
zakresie.
Mimo wysiłków rządu struktura gospodarcza Makau nie uległa znacznej dywersyfikacji w
ostatnich latach. Udział gier hazardowych w PKB był coraz większy, od 32,3 % w 2009 r. do
45,9 % w 2012 r.3. Jedną czwartą całkowitej ludności aktywnej zawodowo zatrudniały
przedsiębiorstwa związane z grami hazardowymi i rozrywką. We wpływach z podatków rząd
opiera się głównie na podatku od gier hazardowych. Podmioty prowadzące kasyna płacą
podatek od gier hazardowych w wysokości 35 % dochodu brutto z gier hazardowych, co w
2013 r. stanowiło 81 % dochodów budżetowych4.
Biorąc pod uwagę szybki rozwój sektora gier hazardowych w 2013 r., problem dla Makau
stanowił niedobór zasobów ludzkich. Przez większą część roku stopa bezrobocia była
niezwykle niska, wynosząc 1,8 %. Z tego względu, w celu zaspokojenia potrzeb rozwijającej
się gospodarki Makau w znacznej mierze opierało się na zagranicznych pracownikach i
przedstawicielach wolnych zawodów. Liczba pracowników zagranicznych – w tym
pracowników niepochodzących z Makau, lecz będących jego rezydentami na podstawie
wizy/pozwolenia na pracę, jak i pracowników, którzy przekraczają granicę udając się do pracy
– wzrosła i osiągnęła rekordowy w historii poziom 137 838 osób na koniec 2013 r., co stanowi
37 % całkowitej siły roboczej. Podczas gdy sektor przedsiębiorstw domagał się bardziej
elastycznego systemu importu siły roboczej w celu zaradzenia jej niedoborom, związki
zawodowe naciskały na utrzymanie środków ochronnych na korzyść miejscowych
3
Źródło: urząd statystyczny rządu SRA Makau.
4
Źródło: biuro SRA Makau ds. usług finansowych.
5
pracowników i zarezerwowanie niektórych kluczowych stanowisk, takich jak stanowiska
krupierów w kasynach, dla miejscowej ludności. W swoim przemówieniu dotyczącym
strategii politycznej na 2014 r. szef rządu potwierdził, że rząd utrzyma obecną politykę
pierwszeństwa rezydentów w dostępie do pracy i zagwarantował, że nierezydenci nie będą
mogli pracować jako krupierzy.
W październiku 2013 r. rząd Makau przeprowadził pierwsze konsultacje społeczne na temat
minimalnego wynagrodzenia za pracę dla określonych zawodów. W wyniku konsultacji
zaproponowano minimalne wynagrodzenie za pracę dla dwóch zawodów – pracowników
ochrony i dozorców zatrudnianych przez spółki zajmujące się zarządzaniem
nieruchomościami. Makau jest jedyną jurysdykcją w Chińskiej Republice Ludowej, która nie
posiada przepisów prawa odnośnie do ustawowej płacy minimalnej.
Priorytetem politycznym rządu jest integracja regionalna, biorąc pod uwagę możliwości, jakie
stwarza ona dla dywersyfikacji gospodarczej. Kluczowym narzędziem pozostała umowa o
bliższej współpracy gospodarczej SRA Makau z Chinami kontynentalnymi, zgodnie z którą do
końca 2015 r. nastąpi pełna liberalizacja handlu. W dniu 30 sierpnia 2013 r. obie strony
podpisały suplement X. Na jego mocy przedsiębiorstwom Makau zapewniony zostanie
zwiększony dostęp do 28 sektorów i podsektorów usługowych w Chinach kontynentalnych.
Od czasu jego wdrożenia w 2004 r. do końca lipca 2013 r. wydano łącznie 435 świadectw dla
usługodawców z Makau. Obecnie w ramach umowy o bliższej współpracy gospodarczej
(CEPA) istnieją 383 środki liberalizacji handlu w sektorze usług.
Rozwój specjalnej strefy ekonomicznej na wyspie Hengqin w Zhuhai, sąsiedniej gminie
Makau na kontynencie, stanowi pozytywny wynik współpracy z Guangdong opartej na
umowie ramowej dotyczącej współpracy Makau i Guangdong. Park przemysłowy na wyspie
Hengqin, należący do Makau i Guangdong, spotkał się z dużym zainteresowaniem
biznesowym wśród przedsiębiorstw i spółek zagranicznych z kontynentu. Otrzymano łącznie
89 wniosków o rozpoczęcie działalności gospodarczej w parku przemysłowym, głównie w
sektorze turystyki, nowoczesnej technologii, kultury, sprzętu medycznego i usług
finansowych. W dniu 20 lipca 2013 r. ukończono także budowę nowego kampusu
Uniwersytetu Makau w Hengqin. Chociaż ten nowy kampus Uniwersytetu Makau znajduje się
na kontynentalnej części terytorium, będzie on podlegał jurysdykcji władz SRA Makau.
Makau nadal korzystało ze swej roli centrum współpracy i handlu pomiędzy Chinami a
krajami portugalskojęzycznymi. W 2013 r. odbyło się kilka ważnych wydarzeń w tej
dziedzinie. Najważniejszym z nich była czwarta konferencja ministerialna Forum Współpracy
Gospodarczej pomiędzy Chinami i krajami portugalskojęzycznymi, która trwała w dniach 5–6
listopada.
WSPÓŁPRACA MIĘDZY UE A MAKAU
W 2013 r. UE i Makau obchodziły 20. rocznicę wejścia w życie Umowy w sprawie handlu i
współpracy między UE a SRA Makau. Najważniejszym wydarzeniem podczas obchodów
rocznicy była wizyta przewodniczącego Komisji Europejskiej José Manuela Barroso w dniu
6
23 listopada. Przewodniczący Barroso spotkał się z szefem rządu Makau Chui Sai Onem i
innymi członkami rządu SRA. Wystąpił on wraz z szefem rządu podczas uroczystej publicznej
konferencji i otworzył wystawę zdjęć przedstawiających stolice UE. Poczta Makau wydała
dwa specjalne znaczki pocztowe upamiętniające tę rocznicę.
Wspólny Komitet ustanowiony umową dwustronną pomiędzy UE i Makau odbył posiedzenie
w dniu 15 listopada 2013 r. Podsumował on ogólnie pozytywny rozwój stosunków
dwustronnych od czasu wejścia w życie umowy. Rozkwitowi handlu towarzyszył rozwój
szerokiego zakresu działań w ramach współpracy w różnych dziedzinach, począwszy od
spraw prawnych po kształcenie, badania i szkolenia dla tłumaczy ustnych. Komitet omówił też
współpracę w sprawach podatkowych, uwzględniając uzgodnienia międzynarodowe w
dziedzinie automatycznej wymiany informacji między organami administracji podatkowej.
Podjęto również kwestie związane z ochroną praw własności intelektualnej i zamówieniami
publicznymi, w tym z porozumieniem w sprawie zamówień publicznych Światowej
Organizacji Handlu, oraz integracją regionalną. Wyrażono wzajemne zainteresowanie
współpracą w nowych obszarach, takich jak kultura, przemysł twórczy i ochrona środowiska.
Rząd Makau zgłosił propozycje dalszych działań w obszarach współpracy prawnej, ochrony
środowiska, walki z handlem ludźmi oraz przemysłu twórczego i kultury.
Podczas ceremonii w dniu 23 listopada 2013 r. UE i SRA Makau podpisały horyzontalną
umowę w sprawie niektórych aspektów przewozów lotniczych. W ceremonii podpisania
udział wzięli szef rządu Makau Chui Sai On i przewodniczący Komisji Europejskiej José
Manuel Barroso. Umowa ta przywróci pewność prawną 15 istniejącym umowom
dwustronnym o przewozach lotniczych pomiędzy Makau a poszczególnymi państwami
członkowskimi UE i będzie stanowiła solidne podstawy dla rozwoju stosunków w dziedzinie
lotnictwa pomiędzy UE i Makau.
W 2013 r. zarejestrowano znaczny wzrost w handlu dwustronnym między UE i Makau.
Całkowita wartość dwustronnego handlu wzrosła o 28,3 %, osiągając poziom 656,5 mln
EUR5. Wartość wywozu UE do Makau wzrosła o 37 %, osiągając poziom 542 mln EUR, jako
że popyt na towary przywożone wzrastał w Makau wraz z umacnianiem się gospodarki.
Wywóz towarów z UE obejmował przede wszystkim statki powietrzne, wyroby skórzane i
napoje (głównie wino). Wartość przywozu UE z Makau pozostała stabilna, wynosząc 114,5
mln EUR. W 2013 r. UE odnotowała nadwyżkę w handlu z Makau w wysokości 428 mln
EUR. UE była drugim po Chinach dostawcą towarów do Makau (23 % przywozu w 2013 r.6).
W 2013 r. powołano Izbę Handlową Makau-UE. Przewodniczący Komisji Europejskiej José
Manuel Barroso wziął oficjalny udział w jej inauguracji w dniu 23 listopada. Przed
powołaniem Izby Makau-UE Europejska Izba Handlowa w Hong Kongu zorganizowała udział
UE w dwóch największych corocznych wydarzeniach w Makau, forum inwestycyjnym Makau
5
Źródło: Eurostat (baza danych Comext).
6
Źródło: urząd statystyczny rządu SRA Makau.
7
oraz międzynarodowym forum współpracy i wystawie międzynarodowej. Wspólny pawilon
UE podczas tych dwóch imprez zapewnił istotną możliwość promowania wizerunku unijnych
firm i dotarcia do partnerów. Te dwa wydarzenia były także doskonałą okazją dla gości z
Makau i Chin kontynentalnych do nawiązania kontaktów.
Zorganizowano pierwsze działania w ramach programu akademickiego UE–Makau po jego
uruchomieniu w grudniu 2012 r. W ramach tego programu, którym zarządza konsorcjum pod
przewodnictwem uniwersytetu w Makau, zorganizowano szereg seminariów na różne tematy,
dużą konferencję z okazji 20. rocznicy umowy dwustronnej pomiędzy UE i Makau i szereg
imprez podczas wizyty przewodniczącego Barroso oraz z powodzeniem przeprowadzono
symulację „Modelu UE” ilustrującą posiedzenie Rady Europejskiej.
UE i Makau kontynuowały szkolenia tłumaczy ustnych dwóch języków, chińskiego i
portugalskiego, na mocy protokołu ustaleń podpisanego w 2012 r. Tłumacze ustni przeszli
pięciomiesięczne szkolenia w Makau i w Brukseli.
W grudniu 2012 r. w siedzibie Komisji Europejskiej otwarto wystawę fotograficzną
poświęconą Makau, zatytułowaną „Bridging Time”. Czas trwania tej wystawy przedłużono do
czerwca 2013 r.
UE będzie nadal rozwijała swoje stosunki z SRA Makau, zacieśniała powiązania gospodarcze
i handlowe, usprawniała współpracę z przedsiębiorstwami i społeczeństwem obywatelskim
oraz promowała mobilność i wymianę z mieszkańcami Makau. Do najważniejszych
priorytetów na 2014 r. należy zaliczyć współpracę w kwestiach prawnych, ochronę
środowiska, walkę z handlem ludźmi, wymianę kulturalną i współpracę środowisk
akademickich. W ramach współpracy z Makau mającej na celu dywersyfikację jego
gospodarki, UE zaproponowała dialog na temat ram regulacyjnych dotyczących ułatwienia
handlu i inwestycji, w tym konkurencji, zamówień publicznych, procedur regulacyjnych i
prawa własności intelektualnej. UE jest też zainteresowana współpracą z Makau w zakresie
promowania interesów przedsiębiorstw UE w specjalnej strefie ekonomicznej Hengqin i
innych najważniejszych inicjatyw gospodarczych.
8