Pobierz - Dr Beta

Transkrypt

Pobierz - Dr Beta

Nr 2 (68), t.18
Wiosna ‘2012
Aromaterapia
Kwartalnik Polskiego
Towarzystwa
Aromaterapeutycznego
Olejki miętowe
Historie ziołowe – Arnika górska
Wiosenne inspiracje w perfumerii
Aloes - „fabryka” naturalnych surowców kosmetycznych
Konferencja IFEAT 2011 Barcelona
ISSN 2082-9205
2 (68) t. 18, Wiosna’2012 Aromaterapia
1
www.literatura.aromaterapia.pl
Szanowni Państwo!
Ponieważ już nareszcie długo oczekiwana wiosna zawitała za oknami, nasz kolejny
numer wniesie również trochę miłej dla oczu zieleni poprzez „zieloną” tematykę. Miętowo i
aloesowo w tym numerze, a więc zielono. Zielone pola mięty występującej w wielu
gatunkach na świecie pokrywają ogromne przestrzenie naszej planety, gdyż mięta łatwo się
rozrasta i chętnie rośnie, nie wymagając szczególnych warunków glebowych. Wszędzie w
klimacie umiarkowanym można spotkać różne odmiany tej rośliny, od Azji poprzez Europę i
Północną Afrykę aż do Ameryki Północnej. Ziele to wykorzystywane jest głównie w
przemyśle farmaceutycznym i spożywczym, a olejki miętowe coraz częściej występują w
recepturach kosmetycznych.
O olejkach eterycznych miętowych, z mięty pieprzowej i polnej przeczytacie Państwo
w numerze wiosennym Aromaterapii. O innej zielonej roślinie i możliwościach jej
wykorzystania w kosmetyce, mianowicie o aloesie, również piszemy w tym numerze. Aloes
w przeciwieństwie do mięty jest bardzo wymagający i potrzebuje dużo ciepła i słońca, stąd
występuje głównie na południu Europy, w Afryce i Ameryce Południowej. Żel aloesowy
pozyskiwany z mięsistych liści tej ozdobnej rośliny zawiera niezwykłe bogactwo soli
mineralnych, aminokwasów, enzymów i witamin. Aloes czczony w kulturach ludów
pierwotnych, jak również u Majów, jako roślina magiczna przynosząca dobrostan i zdrowie
nie wytwarza niestety olejku eterycznego, stąd też rzadko o nim piszemy, chociaż może być
cennym składnikiem aktywnym naturalnych kosmetyków aromaterapeutycznych.
Natomiast ziele arniki, o szerokim zastosowaniu w lecznictwie i kosmetyce,
opisywane w numerze wiosennym kwartalnika wytwarza olejek eteryczny o zapachu
cynamonowym, chociaż nie jest on głównym produktem pozyskiwanym z tej rośliny. Na
rynku spotkać można różnorodne produkty z arniki stosowane tak w zielarstwie, jak i w
świecie aromatycznych przypraw.
Również zielono i wiosennie zapowiadają się nowości w perfumerii, szczególnie
damskie modne zapachy obfitują w nuty zielone i kwiatowe, wśród których wiodącym jest
zapach róż. Zielone nuty klasyfikuje się w perfumerii jako zapachy oddające woń liści i
zielonych traw oraz mokrej ziemi rodzącej świeżą roślinność na wiosnę. Z tymi zielonymi
akcentami wejdźmy więc w świat wiosennych nastrojów.
Iwona Konopacka-Brud
Redaktor Naczelna
2
W NUMERZE
Najcenniejsze olejki
dr inż. Anna Lis,
Olejeki miętowe
- opis botaniczny mięty pieprzowej (Mentha piperita L. Huds.), jej
występowanie, warunki uprawy i sposób otrzymywania olejku z ziela, cechy
organoleptyczne, parametry fizykochemiczne i skład chemiczny olejku mięty
pieprzowej i mięty polnej. główne składniki olejku – mentol i menton,
wykorzystanie olejku w medycynie i aromaterapii.
Historie ziołowe
dr inż. Ewelina Pióro – Jabrucka
Arnika górska (Arnica montana L.) – Panacea lapsorum
- opis rośliny, występowanie, historia, skład chemiczny i właściwości
lecznicze, zastosowanie
5
16
Przygoda z perfumami
mgr Monika Kaleta
Wiosenne inspiracje w perfumerii
29
Kosmetyki naturalne
Aloes – „fabryka” naturalnych surowców kosmetycznych
34
Konferencja IFEAT 2011 Barcelona
42
Informacje
Polskie Towarzystwo Aromaterapeutyczne
- Z życia PTA
- Kursy Aromaterapii pod patronatem PTA
- Gdzie kupować olejki eteryczne najwyższej jakości
- Gdzie korzystać z usług dyplomowanych aromaterapeutów
54
57
58
63
Kalendarium, Index Copernicus
65
Kursy i szkolenia we Francji
66
CONTENTS
Most valuable essentials oils
dr Anna Lis
Peppermint oil, cornmint oil
A review. Essential oils from the herb of Mentha piperita (peppermint oil) and
Mentha arvensis (cornmint oil) are described. Production, physicochemical data,
chemical composition and application of these oils in medicine and aromatherapy are
presented.
Herbal stories
dr Ewelina Pióro – Jabrucka
Mountain arnica (Arnica montana L.) – Panacea lapsorum
Mountain arnica – Arnica montana L. (Asteraceae family) is called mountain
tobacco. XIX-century medicine gave her the honorable title Panacea lapsorum. The
mainly active compounds of raw material (Arnicae anthodium or Arnicae flos) are:
essential oil, sesquiterpene lactones, flavonoids and phenolic acids. It has been used
for agnes as a anti-inflammatory, analgesic and antiseptic agent.
Adventure of perfume
mgr Monika Kaleta
Spring inspirations in perfumery
The nature has announced the end of winter. Snow and frost have gone away and the
air has become pleasantly warm. Birds are singing their serenade-like songs. The
nature is getting an overwhelming variety of new colours and smells. What novelties
have sprung up on the market and what trends dominate in the world of smells? In
this article you will find answers to these and other questions.
5
16
29
Natural cosmetics
Aloe – "factory" natural cosmetic raw materials
34
IFEAT Conference 2011 Barcelona
42
News and information
- Polish Aromatherapy Association
- Aromatherapy courses
- Where to bye quality essentials oils
- Where to find aromatherapeutistis –useful addresses
54
57
58
63
Calendar, Index Copernicus
65
Courses and training in France
66
Najcenniejsze olejki eteryczne
OLEJKI MIĘTOWE
„Kto by mógł wyliczyć w pełni wszystkie moce i nazwy miąt,
równie dobrze mógłby powiedzieć, ile ryb pływa w Morzu
Czerwonym, ile iskier wyrzuca Etna”
W artykule przedstawiono opis botaniczny mięty pieprzowej (Mentha piperita L. Huds.), jej
występowanie, warunki uprawy i sposób otrzymywania olejku z ziela. Podano cechy
organoleptyczne, parametry fizykochemiczne i skład chemiczny olejku mięty pieprzowej i
mięty polnej. Scharakteryzowano główne składniki olejku – mentol i menton. Opisano
wykorzystanie olejku w medycynie i aromaterapii.
Niniejszy artykuł dotyczy olejków bogatych w mentol, otrzymywanych
z ziela lub liści mięty pieprzowej (M. piperita L. Huds.) i mięty polnej
(M. arvensis var. piperascens Malinv.)
Rodzaj Mentha zaliczany do rodziny jasnotowatych (Lamiaceae) obejmuje
kilkanaście gatunków. Jego systematyka jest złożona i nie do końca
opracowana. Ma na to wpływ ogromna zamienność gatunkowa i duża łatwość
wielokrotnego krzyżowania się gatunków. Już w IX wieku Walafridus Strabus –
opat klasztoru Reichenau nad Jeziorem Bodeńskim pisał: „Kto by mógł wyliczyć
w pełni wszystkie moce i nazwy miąt, równie dobrze mógłby powiedzieć, ile ryb
pływa w Morzu Czerwonym, ile iskier wyrzuca Etna”. Aktualnie mówi się o 25
gatunkach i około 900 taksonach rosnących w warunkach naturalnych
i w uprawie. [1-3]
Skład chemiczny olejków miętowych jest również bardzo zróżnicowany. Ze
względu na zawartość głównych składników wyróżnia się rasy chemiczne
(chemotypy) bogate w następujące związki:
• mentol i menton;
• karwon;
• pulegon;
5
• geraniol;
• linalol;
• piperyton.
O
O
OH
l-mentol
OH
izomentol
neomentol
neoizomentol
O
l-menton
O
octan mentylu
mentofuran
Składniki olejku miętowego
Olejek mięty pieprzowej (ang. peppermint oil łac. Menthae piperitae
aetheroleum) należy do najważniejszych olejków leczniczych. Jest wpisany do
wielu farmakopei, m.in. amerykańskiej, europejskiej, brytyjskiej, francuskiej
i polskiej.
Uprawiana obecnie mięta pieprzowa jest mieszańcem hodowlanym
powstałym przez samorzutne skrzyżowanie mięty nawodnej (M. aquatica L.)
z miętą zieloną (M. spicata L., syn. M. viridis L.). Z kolei M. spicata jest
mieszańcem M. longifolia (L.) Huds. i M. rotundifolia (L.) Huds. Farmakopea
Polska zaleca otrzymywanie liści i olejku miętowego z gatunku M. piperita (L.)
Huds. var. officinalis Sole, f. rubescens Camus. Do tego taksonu należą
hodowlane odmiany mięty pieprzowej, tzw. angielskiej Mitcham. Są to byliny
wysokości 30-90 cm z licznymi podziemnymi i nadziemnymi rozłogami,
purpurową
łodygą,
ciemnozielonymi,
jajowato-podługowatymi
liśćmi
i fioletowymi kwiatami zebranymi w główkowate kwiatostany. Charakteryzują
się wysoką zawartością olejku i mentolu.
Pierwsze dane dotyczące mięty pieprzowej pochodzą z końca XVII w.
Znaleziono ją w uprawach mięty zielonej w Anglii i wtedy nazwano po raz
pierwszy „peppermint”. Od tej rośliny, rozmnażanej przez sadzonki, pochodzą
odmiany hodowlane uprawiane na plantacjach w wielu krajach Europy,
Ameryki, Afryki i w Australii.
6
Mięta wymaga głębokiej, żyznej, przepuszczalnej gleby. Rozmnaża się
z sadzonek korzeniowych. Wysadza się je na plantacje wczesną wiosną
w rzędach odległych od siebie o 40-60 cm. Zbiór ziela prowadzi się dwukrotnie
w sezonie, pierwszy w początkowej fazie kwitnienia pod koniec lipca lub na
początku sierpnia i drugi jesienią. Plantację użytkuje się 3 lata. Z 1 hektara
uprawy zbiera się rocznie 10 ton świeżego ziela. Surowiec do celów olejkowych
pozostawia się na 2 dni do podsuszenia, po czym poddaje go destylacji z parą
wodną. Proces trwa 1-2 godziny. Wydajność olejku wynosi 0,3-0,4%. Z 200300 kg ziela uzyskuje się 1 kg olejku, z 1 hektara uprawy 60-100 kg. [4, 5]
Olejek
mięty
pieprzowej
jest
jasnożółtą
lub
zielonkawą
cieczą
o intensywnym, miętowo-kamforowym zapachu. Na skalę przemysłową zaczęto
go produkować w XIX wieku w USA. Obecnie światowa produkcja wynosi
4 tys. ton rocznie. Głównym producentem są Stany Zjednoczone (ponad 3 tys.
ton), ale jest on produkowany również w wielu krajach Europy (Anglia, Francja,
Włochy, Bułgaria, Węgry, Rosja), Ameryki (Kanada, Argentyna), Afryki (Pd.
Afryka) i w Australii. [6] Mięta pieprzowa do celów zielarskich i olejkowych
była i jest z powodzeniem uprawiana w środkowej Polsce. [7-9]
Natomiast w Indiach, Chinach, Japonii i Brazylii surowcem do
otrzymywania olejku miętowego, nazywanego cornmint oil (łac. Menthae
arvensis aetheroleum), jest mięta polna (M. arvensis L. var. piperascens
Malinv.) i różne jej formy hodowlane. Jest to gatunek bogaty w olejek.
Z 1 hektara uprawy otrzymuje się 120-160 kg olejku rocznie. W obrocie
handlowym ma on coraz większe znaczenie. Obecnie produkuje się go 22 tys.
ton, z czego 18 tys. ton w Indiach. Ekspansję rynku obrazuje tabela 1. [10-12]
Fot. 1 Mięta pieprzowa (Arch. własne)
7
Tabela 1. Produkcja olejku mięty polnej i mentolu [12]
Rok
1996
1998
2000
2002
2004
2006
Produkcja (tys. ton)
olejek olejek olejek mentol
Indie Chiny ogółem
6
3
8
4
10
4,4
14
7,5
11
3
14
7,3
14
2,8
16,8
8,7
13
2,9
15,9
8,3
18
3,5
21,5
11,7
Skład chemiczny olejku miętowego
Piśmiennictwo dotyczące składu chemicznego olejku miętowego jest bardzo
bogate. Zidentyfikowano w nim około 300 składników. Głównymi składnikami
olejku mięty pieprzowej są mentol (20-60%), menton (10-35%), octan mentylu
(1-20%) i mentofuran (0,1-15%). Mentol jest cyklicznym, nasyconym,
monoterpenowym alkoholem. Ze względu na obecność w cząsteczce 3 centrów
chiralnych może występować w formie 8 stereoizomerów. Olejek mięty
pieprzowej zawiera głównie lewoskrętny (-)-(1R,3R,4S)-mentol (20-60%),
nazywany tradycyjnie l-mentolem. Jest to substancja stała o temperaturze
topnienia 43-44°C. Charakteryzuje się intensywnym, świeżym, orzeźwiającym,
miętowym zapachem i jako jedyny z izomerów chłodząco-znieczulającym
działaniem na skórę i błony śluzowe. Inne izomery mentolu występują w olejku
w mniejszej ilości: (+)-(1R,3S,4R)-izomentol (0,3-0,4%), (+)-(1R,3S,4S)neomentol (0,1-6,5%), (+)-(1R,3R,4R)-neoizomentol (0,2-1,5%). Menton jest
cyklicznym, nasyconym, monoterpenowym ketonem. Może występować
w formie 4 stereoizomerów. Olejek zawiera głównie lewoskrętny (-)-(1R,4S)menton (10-35%), nazywany l-mentonem. Jest to ciecz o świeżym, miętowym
zapachu ze słodką, ziołowo-przyprawową nutą. W mniejszej ilości występuje
(+)-(1R,4R)-izomenton (1-10%). [13-16] Skład chemiczny handlowych olejków
mięty pieprzowej z wybranych krajów jest podany w tabeli 2. [17] Tabela 3.
8
zawiera
charakterystykę
fizykochemiczną
olejków
według
norm
obowiązujących w wymienionych krajach. [18]
Tabela 2. Skład chemiczny handlowego olejku mięty pieprzowej [17]
Składnik
α-Pinen
β-Pinen
Sabinen
Mircen
α-Terpinen
Limonen
1,8-Cyneol
(E)-β-Ocymen
γ-Terpinen
p-Cymen
Terpinolen
Oktan-3-ol
Okt-1-en-3-ol
Menton
trans-Hydrat
sabinenu
Mentofuran
Izomenton
β-Burbonen
Linalol
Octan mentylu
Octan
neoizomentylu
Neomentol
Terpinen-4-ol
Neoizomentol
Pulegon
Mentol
α-Terpineol
Germakren D
Piperyton
Wiridiflorol
Zawartość (%)
Anglia
Francja
0,9-1,0
0,7-1,0
1,1-1,2
1,0-1,5
0,5-0,8
0,6-0,9
0,2-0,3
0,3-2,5
0,4-0,6
0,1-0,3
1,6-3,4
1,8-4,5
0,8-8,0
5,1-5,7
0-0,5
0,1-1,0
0-0,8
0,2-0,5
0-0,3
śl-0,2
0,2-0,8
0,2
0,1-1,6
0-0,3
śl
0-0,1
19,3-20,7
4,6-20,6
Włochy
0,8-1,1
1,2-1,4
0,7-1,0
0,3-2,4
0,2-0,4
1,8-4,5
5,5-6,0
0,3-1,0
0,5-0,7
śl-0,4
0,2-0,3
0,1-0,3
śl-0,2
4,6-20,4
USA
0,6-0,8
0,8-1,0
0,4-0,7
0,1-0,3
0,4-0,5
1,3-2,0
4,5-6,2
0,2-0,5
0,5-0,8
śl-0,2
0,2-0,3
0,2-0,3
0,1-0,2
11,2-29,9
Kanada
0,7
0,9
0,6
0,3
0,5
1,9
6,2
0,5
1,0
0,2
0,3
0,3
29,0
Australia
0,6
0,8-0,9
0,5-0,6
0,2-0,3
0,4-0,5
1,8-1,9
4,9-5,0
0,6
0,5-0,7
śl-0,1
0,2-0,3
0,2
0,1
18,4-21,9
0,6-1,4
-
1,2-1,4
śl
0,6-1,7
0,7
1,1-6,7
2,0-4,3
0,3-0,7
0,2-0,5
2,8-8,4
2,3
3,3
0,3
0,4
2,3
1,2-2,3
2,5-2,8
0,7
0,3
2,9-3,7
0,6-2,2
3,0-9,1
0,3-0,4
0,1-0,2
0,5-4,2
2,9-13,8
0,8-3,7
0,3-0,6
0,4-0,5
3,3-16,4
3,9-13,5
1,0-3,2
0,4-0,8
0,4-0,5
3,5-16,6
1,5-2,6
0,2
0,2-1,9
0,2-1,7
0,3-3,2
0,2-2,7
2,8-4,5
0,9-1,5
0,5-1,1
0,4-4,0
33,2-47,4
0,1-0,3
0,7-2,9
0,5-0,7
0,2-0,5
2,0
2,2
1,5
1,9
36,5
0,1
1,5
0,6
0,2
1,7-3,5
0,8-1,0
0,3-0,9
śl
44,9-46,8
0,1
2,0-2,3
0,6-1,2
0,4
0,1-6,5
0,1-1,1
0,2-0,7
0,2-0,9
38,4-41,8
0,3
0,6-1,8
0,2-0,7
śl-0,4
2,9-3,3
0,3-0,8
0,1-0,8
0,1-4,7
24,1-37,3
0,2
2,2-3,6
0,5-0,8
0,3-0,5
3,1-3,5
1,0-1,6
0,2-0,8
1,9-7,1
23,5-39,0
0,2
2,2-3,2
0,5-0,6
0,4-0,5
(-) – nie oznaczano, nie wykryto
śl – składniki śladowe, zawartość < 0,05%
9
Polska
0,5
0,7
0,3-0,4
0,2-0,3
śl
0,6
2,8-2,9
0,4-0,5
śl
śl
śl
0,3
śl
31,8-32,1
śl
Rosja
0,3-0,9
0,4-1,2
0,3-0,6
0,2-0,5
śl
1,6-2,2
0,4-0,6
0,1
śl-0,1
śl-0,1
0,1
0,5-1,6
śl-0,1
11,6-27,0
śl
0,6
6,2-6,3
0,2-0,5
0,1
15,6-15,8
0,7
0,1-0,2
6,3-10,8
0,3
0,2-0,6
1,1-4,7
1,2-1,3
1,4
3,1-3,2
0,8-0,9
śl
28,1-28,4
śl
1,3-1,4
0,6
0,1-0,9
1,8-4,4
0,1-0,7
0,4-0,8
0,1-2,6
43,1-59,4
0,1-0,4
0,7
1,3-2,4
śl-0,1
Tabela 3. Charakterystyka fizykochemiczna olejku miętowego [18]
Parametr
Gęstość d 20 (g/cm3)
Wsp. refrakcji n20 D
Skręcalność α20 D
Zaw. alkoholi (jako mentol, %)
Zaw. estrów (jako octan
mentylu, %)
Zaw. ketonów (jako menton, %)
0,901-0,916
1,460-1,467
-10º do -29º
47,6-70,6
Farmakopea
Polska VIII
0,900-0,916
1,457,467
-10 do -30
30,0-55,0
Farmakopea
Europejska
0,900-0,916
1,457-1,467
-10º do -30º
32,8-65,0
0,900-0,913
1,460-1,465
-20º do -30º
58,2-79,8
4,9-6,7
4,9-6,7
2,8-10,0
2,8-10,0
3,8-9,9
18,7-31,6
14,8-29,6
14,0-32,0
15,5-47,0
14,8-31,6
USA
Francja
0,903-0,912
1,460-1,464
-17º do -28º
55,4-68,1
ISO-856
Farmakopea Polska VIII określa w olejku mięty pieprzowej zawartości
następujących składników: limonen (1,0-5,0%), cyneol (3,5-14,0%), menton
(14,0-32,0%), mentofuran (1,0-9,0%), izomenton (1,5-10,0%), octan mentylu
(2,8-10,0%), izopulegol (poniżej 0,2%), mentol (33,0-55,0%), pulegon (poniżej
4,0%), karwon (poniżej 1,0%).
Skład ilościowy olejku zależy od genotypu rośliny, regionu i warunków
uprawy (temperatura, wilgotność, nasłonecznienie, nawożenie) i terminu zbioru
surowca. Olejek z młodych roślin, zebranych w czerwcu i lipcu, zawiera dużo
mentonu (40-55%), a mniej mentolu (20-30%). Na początku sierpnia w czasie
kwitnienia zawartość mentonu obniża się, a mentolu rośnie. Olejek
z przekwitniętych roślin zebranych w październiku i listopadzie zawiera
znacznie mniej mentonu (10-20%), a więcej mentolu (50-60%). [Tabela 4.] [19]
Fot. 2 Mięta pieprzowa
(Archiwum własne)
10
Tabela 4. Skład chemiczny olejku w ontogenezie M. piperita [17]
Składnik
czerwiec
lipiec
α-Pinen
β-Pinen
Sabinen
Mircen
Limonen
1,8-Cyneol
(Z)-Heks-3-enol
Menton
Mentofuran
Izomenton
Octan mentylu
β-Kariofilen
Neomentol
Pulegon
Mentol
0,2-0,9
0,1-0,5
0,2-0,3
0,3-0,4
0,6-1,3
2,4-2,8
0,1-0,3
48,8-54,5
0,1-0,3
2,9-3,2
1,0-2,3
1,5-2,1
2,9-4,1
0,3-0,7
20,5-23,8
0,1-0,5
0,1-0,7
0,1-0,4
0,2-0,5
0,4-0,8
2,0-3,3
0,2
43,8-51,9
0,2-0,3
2,7-3,1
0,8-1,8
2,3-3,0
2,9-4,4
0,6-0,7
22,2-31,5
Zawartość (%)
sierpień
wrzesień
0,3-0,5
0,5-0,6
0,3
0,3-0,4
0,7-0,9
2,7-3,0
0,3-0,4
31,2-42,1
3,7-5,0
2,5-2,9
0,5-1,7
1,2-1,5
2,2-4,5
6,0-9,7
22,4-34,9
0,4-0,5
0,5-0,8
0,3-0,4
0,1-0,5
0,4-0,9
3,2-3,8
0,4-0,5
10,7-24,0
3,4-4,2
1,5-2,5
3,1-6,1
1,2-1,5
4,8-5,4
1,1-3,0
43,5-56,9
październi
k
0,4-1,8
0,5-0,7
0,2-0,3
0,2-0,3
0,4-0,8
2,9-3,8
0,4
10,1-17,3
0,8-2,7
1,8-2,1
6,1-7,3
0,6-1,5
5,3-6,6
0,7-1,1
52,1-55,6
listopad
1,1-2,4
1,3-1,7
0,2-0,6
0,2-0,9
1,2-2,1
1,7-2,3
0,3
6,1-8,1
0,4-1,4
0,9-1,6
7,5-12,4
0,8-1,1
5,6-7,1
0,8-0,9
52,3-54,6
Dodatkowo, w czasie kwitnienia w roślinach zwiększa się ilość mentofuranu
i pulegonu – związków wpływających niekorzystnie na jakość olejku.
Mentofuran znajduje się głównie w kwiatach. Olejek z kwiatów zawiera go
15-20%, podczas gdy olejek z liści tylko 1-5%. [Tabela 5.] [14] Termin zbioru
surowca powinien być tak dobrany, aby w olejku było powyżej 50% mentolu,
mniej niż 4% mentofuranu i mniej niż 2% pulegonu. Zwykle jednak czynnikiem
decydującym o terminie zbioru jest wydajność olejku, a nie jego jakość.
W handlu spotyka się olejek bardzo dobrej jakości, otrzymany z przekwitniętej
mięty, ale ze względu na niską wydajność z surowca jest on bardzo drogi. [20]
Tabela 5. Porównanie składu chemicznego olejku z liści i kwiatów
M. piperita [14]
Składnik
α-Pinen
Mircen
β-Pinen
Kamfen
Limonen
1,8-Cyneol
p-Cymen
Zawartość (%)
liście
kwiaty
0,2
śl
0,5
0,1
0,3
śl
0,3
śl
0,8
0,6
5,6
1,3
0,5
śl
11
Oktan-3-ol
0,2
0,2
Menton
5,9
19,7
Mentofuran
1,1
17,7
Izomenton
1,7
2,3
β-Burbonen
0,3
0,1
Octan mentylu
6,2
1,5
β-Kariofilen
9,3
4,8
Izomentol
0,2
6,1
Mentol
58,3
36,7
Germakren D
4,0
1,7
Piperiton
0,7
0,3
Wiridiflorol
0,9
0,3
śl – składniki śladowe, zawartość < 0,05%
Olejek mięty polnej w porównaniu z olejkiem mięty pieprzowej jest
bogatszy w mentol (50-80%), a zawiera mniej mentonu (5-20%) i octanu
mentylu (1-5%). [Tabela 6.] [11]
W obrocie handlowym praktycznie nie spotyka się surowych olejków
miętowych ze względu na obecną w zapachu nieprzyjemną nutę pochodzącą
głównie od siarczku dimetylu. Olejki są uszlachetniane przez redestylację z parą
wodną lub destylację (niekiedy rektyfikację) pod zmniejszonym ciśnieniem.
Tabela 6. Główne składniki handlowego olejku mięty polnej [11]
Składnik
Węglowodory
monoterpenowe
Menton
Izomenton
Octan mentylu
Neomentol
Mentol
Izomentol
Piperyton
Pulegon
Indie
Zawartość (%)
Chiny
Brazylia
4,3-7,6
4,1-7,3
5,6-8,7
4,1-10,8
1,7-3,5
0,2-3,4
2,3-3,4
72,2-78,7
0,4-0,1
0,3-1,8
0,4-0,7
6,4-16,8
3,1-5,2
0,4-1,4
0,8-3,5
63,5-76,1
0,4-1,0
0,4-1,8
0,7-1,2
12,3-18,0
3,5-5,2
1,2-4,0
2,2-3,9
61,6-67,9
0,1-0,7
1,4-3,0
1,1-1,4
Olejki miętowe, zwłaszcza olejek mięty polnej są źródłem naturalnego
l-mentolu. Wyodrębnia się go metodą powolnej krystalizacji. Rozpoczyna się ją
od temperatury 35°C, codziennie obniża o 2°C, by po 2 tygodniach wynosiła
12
5°C. Krystaliczny mentol jest produkowany od czasów II wojny światowej.
Aktualnie roczna produkcja wynosi 20 tys. ton, z czego 12 tys. ton to mentol
naturalny otrzymywany z olejku mięty polnej. Największymi jego producentami
są Jindal Drugs Ltd z Indii (2 tys. ton) i Beijing z Chin (1 tys. ton). Pozostałą
część produkują niewielkie firmy hinduskie (6 tys. ton) i chińskie. Mentol
syntetyczny, którego wytwarza się 8 tys. ton rocznie produkuje głównie Symrise
(3,6 tys. ton) z naturalnego mentonu wydzielanego z olejku mięty polnej
i koncern Takasago (1,5 tys. ton) z β-pinenu. [13]
Odciek po krystalizacji mentolu, zwany częściowo odmentolowanym
olejkiem miętowym znajduje się również w obrocie handlowym. Proces
odmentolowania przeprowadza się w taki sposób, aby zawartość l-mentolu
w odcieku wynosiła 30-50%. Jednak taki olejek zawiera dużo mentonu oraz
izomentonu i ma gorzki smak. [18]
Farmakopea Polska VIII określa w częściowo odmentolowanym olejku mięty
polnej zawartości następujących składników: limonen (1,5-7,0%), cyneol
(poniżej 1,5%), menton (17,0-35,0%), izomenton (5,0-13,0%), octan mentylu
(1,5-7,0%), izopulegol (1,0-3,0%), mentol (30,0-50,0%), pulegon (poniżej
2,5%), karwon (poniżej 2,0%).
Właściwości i wykorzystanie olejku miętowego i mentolu
Olejek mięty pieprzowej jest jednym z najczęściej stosowanych i najbardziej
wszechstronnie działających olejków leczniczych. Ma właściwości chłodzące,
znieczulające,
odkażające,
przeciwzapalne,
rozkurczowe.
Stosowany
wewnętrznie leczy zaburzenia przewodu pokarmowego, wątroby i dróg
żółciowych:
• ułatwia trawienie poprzez zwiększenie wydzielania soków żołądkowych
i żółci;
• łagodzi wzdęcia działając rozkurczowo na mięśnie gładkie jelit;
13
• pomaga w leczeniu stanów zapalnych pęcherzyka żółciowego i dróg
żółciowych.
Olejek jest składnikiem standaryzowanych ziołowych granulatów (Cholegran,
Gastrogran), drażetek (Rapacholin, Raphalamid), past (Fitolizyna), kropli
(Krople Miętowe). [21-23]
W leczeniu chorób nosa, jamy ustnej, gardła i krtani olejek miętowy
używany jest od ponad stu lat. Ze względu na chłodzące działanie mentolu
poprawia subiektywne odczucie drożności nosa i ułatwia oddychanie, działa
również przeciwkaszlowo. [24] Wchodzi w skład preparatów do inhalacji
(Amol, Inhalol, Olbas, Argol Essenza Balsamica), płukanek (Gargarin),
sztyftów do nosa, pastylek do ssania (Neoangin, Orofar, Strepsils, Septolete),
maści do smarowania (Wick-VapoRub, Rub arom).
W
mieszankach
aromaterapeutycznych
olejek
działa
odświeżająco,
orzeźwiająco, antyseptycznie, przeciwbólowo. Stosowany jest do masażu,
kąpieli i inhalacji. Łagodzi bóle głowy, migreny pochodzenia gastrycznego,
pomaga w leczeniu kaszlu, kataru, przeziębienia, zapalenia zatok, usuwa
zmęczenie i napięcie nerwowe. Można go łączyć z olejkiem lawendowym,
rozmarynowym, majerankowym, eukaliptusowym i olejkami cytrusowymi. [25]
Olejek jest bezpieczny, jednak u osób wrażliwych może wywołać objawy
alergiczne: przekrwienie skóry, pokrzywkę, ból głowy. Zaleca się rozwagę
w stosowaniu go u niemowląt. Czynnikiem alergizującym jest mentol, na który
mogą być wrażliwe zwłaszcza małe dzieci. Po podaniu doustnym może
wywołać wymioty, a nawet zatrzymanie oddechu. [26]
W medycynie i aromaterapii należy stosować wyłącznie standaryzowane
olejki mięty pieprzowej (peppermint oil) lub mięty polnej (cornmint oil)
spełniające wymagania Farmakopei Polskiej VIII i norm ISO-856 lub ISO-9776.
Głównym odbiorcą mentolu jest przemysł farmaceutyczny zużywający 60%
światowej produkcji. Mentol jest używany do aromatyzowania pasty do zębów
i środków do pielęgnacji jamy ustnej (40%) oraz wchodzi w skład preparatów
14
farmakologicznych
–
leków
żołądkowych,
przeciwprzeziębieniowych
i stomatologicznych (20%). Około 20% mentolu wykorzystuje przemysł
spożywczy, 15% zużywają koncerny tytoniowe do aromatyzowania lekkich,
mentolowych papierosów, a niewielkie ilości przemysł kosmetyczny, głównie
w produkcji kosmetyków do golenia. [13]
DR INŻ. ANNA LIS
Dr inż. Anna Lis – adiunkt w Instytucie Podstaw Chemii
Żywności Politechniki Łódzkiej, specjalista w dziedzinie
fitochemii, w zakresie analizy olejków eterycznych oraz
substancji biologicznie czynnych w surowcach roślinnych i
produktach kosmetycznych.
Literatura
1. M. Nowiński: Dzieje upraw i roślin leczniczych, PWRiL, Warszawa, 147, 1980.
2. A. Skarżyński: Magia ziół, Alfa, Warszawa, 175, 1991.
3. S. Kokkini: Chemical Races within the Genus Mentha L., Essential Oils and Waxes, H. F.
Linskens and J. F. Jackson, Springer Verlag, Berlin, 63-78, 1991.
4. E Guenther: The Essential Oils, D. van Nostrand Co., Toronto, III, 586-676, 1952.
5. B. M. Lawrence: Perf. Flav., 3(6), 2-4, 1979.
6. S. Sanganeria: Perf. Flav., 30(7), 24-34, 2005.
7. E. Dziemitko-Gwiazdowski: Wiad. Ziel., 9, 2-4, 1979.
8. E. Miecielica-Guzek: Wiad. Ziel., 10, 2-4, 1980.
9. R. Załęcki: Wiad. Ziel., 8, 8-13, 1987.
10. Zhao Qinghua: Perf. Flav., 16(6), 37, 1991.
11. M. H. Boelens: Perf. Flav., 18(5), 27-32, 1993.
12. S. C. Varshney: Perf. Flav., 30(7), 36-44, 2005.
13. G. S. Clark: Perf. Flav., 32(12), 38-47, 2007.
18. H. Hendrix: Perf. Flav., 23(6), 15-23, 1998.
19. J. C. Chalchat, R. P. Gary, A. Michet: J. Essent. Oil Res., 9(4), 463-465, 1997.
20. M. Morris: Perf. Flav., 30(4), 46-51, 2005.
21. A. Ożarowski: Ziołolecznictwo, PZWL, Warszawa, 186-189, 1982.
22. A. Rumińska, A. Ożarowski: Leksykon roślin leczniczych, PWRiL, Warszawa, 305-307,
1990.
23. J. Steinbrich: Wiad. Ziel., 2, 5-6, 1993.
24. R. Eccles: Farm. Pol., 51(1), 26-34, 1995.
25. W. S. Brud, I. Konopacka: Pachnąca apteka, Comes, Warszawa, 65-66, 1992.
26. J. Lawless: The Encyclopedia of Essential Oils, Element, Shaftesbury, 130-132, 1999.
15
Historie ziołowe
ARNIKA GÓRSKA (ARNICA MONTANA L.) – PANACEA
LAPSORUM
„U Sasów używa (tego ziela) gmin, gdy kto spadnie z wysoka
albo inaczej przy pracy rany się nabawi”
z Zielnika Adama Lonitzera [12]
Arnika górska – Arnica montana L. (rodzina Asteraceae) nazywana jest górską tabaką. XIXwieczni medycy nadali jej zaszczytny tytuł Panacea lapsorum. Głównymi związkami
biologicznie czynnymi surowca (Arnicae anthodium lub Arnicae flos) są: olejek eteryczny,
laktony seskwiterpenowe, flawonoidy i kwasy fenolowe. Olejek wykazuje działanie
przeciwzapalne, przeciwbólowe i antyseptyczne.
Opis rośliny
Arnika górska (Arnica montana L.) jest byliną z rodziny astrowatych
(Asteraceae). W Polsce nazywana jest także kupalnikiem górskim, pomórnikiem
górskim, a także trankiem górskim [14, 17]. W innych krajach, np. we Włoszech
czy w Niemczech znana jest pod nazwą górskiej tabaki lub tabakowego kwiatu,
ponieważ (ze względu na skład olejku eterycznego) wywołuje kichanie [4, 21].
Linneusz odnotował, że chłopi ze sproszkowanych liści arniki sporządzają
tabakę. Natomiast całych, wysuszonych liści używają jako tytoniu do palenia
[14].
Arnika wytwarza krótkie (do 10 cm długości), grube kłącze z licznymi
korzeniami przybyszowymi. Wyrasta z niego przyziemna rozeta liści, w liczbie
4-6, odwrotnie lub podłużnie jajowatych, 5-7 nerwowych, krótko owłosionych
lub prawie nagich. Ze środka rozety wyrasta 40-60 cm łodyga, zwykle
pojedyncza. Jest ona ogruczolona z 1-3 parami liści, malejących ku górze [5, 15,
17, 21]. Ponieważ z przedniej części kłącza wyrasta wiosną rozeta liści,
natomiast jego tylna część z czasem obumiera, to sprawia że roślina „wędruje”
po górach [4].
16
Kwiaty zebrane są w trzy intensywnie żółte kwiatostany w formie
koszyczka o średnicy około 8 cm. Jeden z nich jest szczytowy, dwa pozostałe
wyrastają z kątów liści, znajdujących się pod kwiatostanem [15]. W jednym
kwiatostanie jest od 12 do 20 kwiatów języczkowatych i około 100
rurkowatych. Kwiaty języczkowate (żeńskie) mają około 2,5 cm długości.
Kwiaty rurkowate (obupłciowe) mają koronę zakończoną pięcioma odgiętymi
ząbkami. Na szczycie zalążni, w obu typach kwiatów, znajduje się puch
kielichowy złożony ze szczecin o długości około 8 mm, w który potem
zaopatrzone są niełupki (Fot. 1) [2, 21]. Roślina kwitnie w czerwcu i lipcu. Jak
już wspomniano, owocem u arniki jest niełupka do 8 mm długości, szorstko
owłosiona [14, 17]. Stanowi ona materiał siewny. Masa 1000 nasion wynosi od
0,17 do 0,24 g [10]. Czasami roślinę rozmnaża się także z rozłogów [5].
Fot1. Niełupki arniki górskiej (Arnica montana L.)
Występowanie
Arnika górska jest gatunkiem klimatu chłodnego i wilgotnego. Bardzo źle znosi
nawet krótkotrwałą suszę [5]. Występuje w zachodniej i środkowej Europie, a
także w Azji i Ameryce Północnej [15]. Rośnie przede wszystkim w rejonach
górskich, rzadziej na równinach Skandynawii, Litwy i Białorusi [2, 9]. W Polsce
występuje głównie w Sudetach i Karpatach Wschodnich, ale można ją także
spotkać na Suwalszczyźnie, Pomorzu Mazurskim i w Puszczy Białowieskiej
[15, 17]. Rośnie na łąkach górskich do wysokości 2800 m n.p.m., porębach i
17
polanach leśnych, na brzegach lasów, torfowiskach niskich. Preferuje gleby o
odczynie kwaśnym, zarówno próchniczne jak i piaszczyste [4,5].
Arnika górska jest pod całkowitą ochroną we wszystkich krajach Europy,
poza Hiszpanią [10]. Intensywne zbiory surowca w XVIII i XIX wieku
doprowadziły do niemal zupełnego jej wytępienia [12]. Duży udział miało także
przenawożenie łąk górskich i ich intensywna eksploatacja [4]. W 1981 roku
gatunek objęty został Konwencją Waszyngtońską, co oznaczało całkowity zakaz
handlu tą rośliną i wytworzonymi z niej produktami. Surowiec pozyskiwany z
arniki górskiej zastąpiono wówczas kwiatostanem arniki łąkowej (Arnica
chamissonis Less subsp. foliosa (Nutt.) Maguire) [4]. Roślina ta pochodzi ze
stepowych rejonów Ameryki Północnej. Uważa się, że mimo różnic pod
względem cech morfologicznych (mniejsze koszyczki oraz większa liczba
kwiatostanów na roślinie w porównaniu z arniką górską), jak i zawartości
niektórych związków biologicznie czynnych, dostarcza ona równocennego
surowca [2, 9, 10, 17]. Poza tym arnika łąkowa jest łatwiejsza do uprawy aniżeli
arnika górska [9, 15]. Przez długi czas uprawa drugiego z gatunków nie
przynosiła oczekiwanych wyników, najprawdopodobniej ze względu na
mikoryzę, która występuje w stanie naturalnym. Dopiero od niedawna arnika
górska jest uprawiana, choć na małą skalę [4]. Niewielki areał plantacji wiąże
się z istniejącymi w dalszym ciągu trudnościami w uprawie tego gatunku [10].
W Niemczech, gdzie są bardzo popularne preparaty z arniki, a w roku 2001
uznano ją za oficjalną roślinę leczniczą [4], znajduje się około 14 ha plantacji tej
rośliny, we Francji około 10 ha [10].
Nasiona arniki górskiej szybko tracą zdolność kiełkowania i należy je
wysiać zaraz po zbiorze, tj. w lipcu. Najlepiej siew wykonać bezpośrednio na
miejsce stałe, ponieważ przesadzane rośliny prawie nigdy nie przyjmują się [5].
Nasiona kiełkują na świetle, więc nie należy ich przykrywać. Można jedynie
delikatnie uklepać deseczką lub posypać drobnym piaskiem [5]. Według innych
autorów,
lepszym
rozwiązaniem
jest
zakładanie
18
plantacji
z
rozsady
wyprodukowanej na rozsadniku lub pod osłonami. Przy czym wskazane jest
wymieszanie z podłożem używanym do produkcji rozsady gleby pochodzącej z
plantacji arniki, aby w ten sposób przenieść grzyby dla zapewnienia symbionta
[10]. Rozsadę w fazie 3-5 liści sadzi się na miejsce stałe na przełomie kwietnia i
maja [10]. Surowiec pozyskuje się w drugim roku uprawy. Zbiór, który jest
bardzo pracochłonny, należy przeprowadzać w początkowym okresie kwitnienia
roślin, w suchą, słoneczną pogodę [10]. Wykonuje się go najczęściej ręcznie lub
przy użyciu specjalnych grzebieni [10]. Suszenie przeprowadza się w
warunkach naturalnych, w cieniu i przewiewie lub w suszarni ogrzewanej, w
temperaturze do 35oC [5, 10, 19]. Korzenie wykopuje się późną jesienią lub
wczesną wiosną. Po oczyszczeniu, suszy się je w temperaturze do 35oC [5].
W przypadku arniki górskiej poza tradycyjną uprawą, stosuje się także
półuprawy i podsiewy na stanowiskach naturalnych tego gatunku [17].
Półuprawy polegają na rzutowym wysiewie nasion lub w rowki, z których
usunięto roślinność. Przykrywa się je ściółką leśną, torfem lub rozdrobnionym
mchem. Należy dopilnować aby inne rośliny nie zagłuszyły siewek. Przy
wysiewie letnim nasiona kiełkują w tym samym roku. Do jesieni wyrasta rozeta
liści, a rośliny kwitną w roku następnym. Przy wysiewie jesiennym liście
wyrastają na wiosnę, a kwiaty pojawiają się w drugim roku od wysiewu [5].
Nieco historii
Nazwa łacińska gatunku pochodzi od greckiego słowa arnion oznaczającego
sierść jagniąt, co miało nawiązywać do miękko owłosionego dna kwiatowego
rośliny [4]. Arnika górska nie była znana jako gatunek leczniczy w czasach
starożytnych, co należy do rzadkości w zielarstwie [13]. Dopiero w
średniowiecznych herbarzach wymieniano tę roślinę [4]. Po raz pierwszy pisała
o jej leczniczych właściwościach św. Hildegarda, przeorysza klasztoru w
Bingen [14]. Nie ma jednak pewności, że chodzi o gatunek Arnica montana
[12]. „Kiedy między skórą a ciałem człeka wystąpią plamy i pęcherze, trzeba
19
natenczas zagotować w wodzie ziele na rany ciepłe przykładać, a ów uleczon
będzie”. Ten zapis Hildegardy w dziele Physica, co prawda nie mówi wprost o
arnice górskiej, ale przyjęło się uważać, że z racji zastosowania, dotyczy on
właśnie tego gatunku [12]. Z nazwy roślina wymieniona jest znacznie później,
bo w XV wieku [12]. W piśmiennictwie ludowym polecano roślinę na
„spędzanie płodu” [12]. Pierwszy opis botaniczny i rysunek rośliny pochodzi z
połowy XVI wieku [14]. Wykonał go Pietro Andrea Matthioli, przyboczny
lekarz cesarza Maksymiliana II. Umieścił on arnikę w swoim słynnym zielniku
ale omyłkowo, ponieważ błędnie gatunek ten skojarzył z żabienicą
(Echinodorus) – rośliną opisaną przez Dioskuridesa [12]. Błąd ten skutkował
tym, że jeszcze do początku XX wieku wielokrotnie arnice przypisywano
właściwości żabienicy. W ziołolecznictwie ludowym arnikę stosowano od XVI
wieku zgodnie z jej faktycznymi właściwościami [12]. W Niemczech np.
gotowano roślinę w piwie i stosowano w celu zapobiegania zakrzepom. Szersze
zastosowanie w lecznictwie arnika znalazła w XVIII i XIX wieku [13].
Stosowano ją wówczas w schorzeniach reumatycznych, w obrzękach i na
uderzenia [19]. Zalecana była w chorobach serca, dusznicy bolesnej, przy trudno
gojących się żylakach podudzi, bólach miesiączkowych, w gośćcu i ogólnym
wyczerpaniu [4, 19]. Herbatkę arnikową popijał Goethe, kiedy leczył anginę
[20]. Podano mu ją także jako jeden z ostatnich leków [19]. „Arnika jest więcej
warta od złota...” – to słowa Sebastiana Kneippa [4]. Wyraził on w ten sposób
uznanie dla rośliny, która - jego zdaniem - ma prawo zajmować pierwsze
miejsce wśród środków do leczenia ran. Zalecał on napary z arniki także do
płukania gardła, zwłaszcza przez śpiewaków i księży [4]. Medycy nadali jej
zaszczytny tytuł Panacea lapsorum [4].
Jako roślina magiczna miała zapewnić zdrowie i chronić przed złymi
urokami [19]. Indianie mieszali arnikę z ochrą i firletką poszarpaną
przygotowując w ten sposób miłosny eliksir [20]. W Europie, arnika odgrywała
szczególną rolę w obrzędach związanych z letnim przesileniem [4]. W Bawarii
20
np. chłopi w wigilię św. Jana wtykali ją na brzeg pola, by chronić uprawę przed
gradobiciem [14]. Wystawiona w oknie miała zabezpieczać dom przed
uderzeniem pioruna [4, 14].
Surowiec zielarski – skład chemiczny i właściwości lecznicze
Surowcem zielarskim jest koszyczek arniki – Arnicae anthodium. Czasami są to
same kwiaty – Arnicae flos. Oba surowce odznaczają się przyjemnym zapachem
i gorzkim, ostrym smakiem [10, 19, 21]. Czasami pozyskiwany jest także korzeń
– Arnicae radix [5]. Farmakopea Polska VI oraz Komisja E za surowiec uważa
kwiat (koszyczek) arniki górskiej oraz arniki łąkowej. Natomiast ESCOP i
Farmakopea Europejska wyłącznie surowiec pozyskamy z pierwszego gatunku
[10].
Kwiatostan arniki górskiej złożony jest z kwiatów języczkowych i
rurkowych oraz osadnika (Fot 2). Dopuszczone są koszyczki rozsypujące się
[2]. Dobrej jakości surowiec nie powinien zawierać więcej niż 15% koszyczków
o kwiatach zbrunatniałych i 2% szypuł, a osadników kwiatowych bez kwiatów
więcej niż 5%. Zanieczyszczenia organiczne mogą stanowić do 0,3%, a
mineralne 0,1%. Zawartość wody w surowcu nie powinna przekraczać 11%, a
popiołu 8% [2].
Fot. 2. Koszyczek arniki (Arnicae anthodium)
21
Koszyczek arniki ma bardzo złożony skład chemiczny. Zaliczany jest do
surowców olejkowych. W kwiatach jest go od 0,04 do 0,4%. W korzeniach
znacznie więcej do 1,5% [5]. Nadaje on roślinie ostry ale przyjemny zapach,
przypominający cynamon [4]. Olejek arnikowy jest półstałej konsystencji,
barwy pomarańczowo-brunatnej [15]. Zawiera do 60% kwasów tłuszczowych,
tymol (0,2 mg%) metyloeter tymolu (1 mg%), tymohydrochinon, alkany,
(triakontan), seskwi- i monoterpeny, poliacetyleny o 3-5 potrójnych wiązaniach,
m.in. tridekadien (0,001 mg%), tridecen (0,2 mg%) [2, 7, 9].
Surowiec
odznacza
się
także
dużym
udziałem
laktonów
seskwiterpenowych (od 0,2 do 0,8%), będących tu połączeniami typu
pseudogwajanolidów [9]. Jednym z ważniejszych związków z tej grupy jest
helenalina i jej pochodne. Surowiec powinien zawierać nie mniej niż 0,4 m/m
sumy
laktonów
seskwiterpenowych
w
przeliczeniu
na
tiglinian
dihydrohelenaliny [10].
Poza wymienionymi związkami w surowcu występują także flawonoidy
w ilości 0,4-0,6% [9, 10]. Są wśród nich glikozydowe pochodne flawonów:
apigeniny, luteoliny, hispiduliny, eupafoliny, flawonoli: kemferolu, kwercetyny,
izokwercetyny, izoramnetyny, a także wolne aglikony flawonoli [9]. Surowiec
zawiera
także
kwasy
fenolowe:
galusowy,
kawowy,
cynamonowy,
chlorogenowy, cynarynę (0,05%), hydrolizująca do dwóch cząsteczek kwasu
kawowego i jednej chinowego, kumaryny: umbeliferon i skopoletyna, frakcja
barwników karotenoidowych: zeaksantyna, ksantofil, epoksyd ksantofilu, a
także fitosterole i cholina [2, 9, 15, 16, 17]. Stwierdzono także niewielkie ilości
nietoksycznych alkaloidów pirolizydynowych: tussilaginy i izotussilaginy [9].
Olejek arnikowy działa antyseptycznie i rumieniąco [2, 19]. Pobudza
granulację tkanek i wykazuje działanie przeciwzapalne [2]. Związki
poliacetylenowe oraz tymol i jego eter metylowy działają bakteriostatycznie.
Takie działanie wykazuje również cynaryna [2]. Laktony seskwiterpenowe
hamują wydzielanie serotoniny i histaminy, dzięki czemu łagodzą stany zapalne
22
i ból. Właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe surowca polegają także na
rozszerzaniu naczyń włosowatych, co prowadzi do zwiększenia przez nie
przepływu krwi [4]. Poza tym laktony seskwiterpenowe działają inotropowo
dodatnio. Pobudzają również czynność oddechową [9]. Niektóre z tych
związków (pochodne helenaliny) odpowiadają za goryczkowy charakter
surowca [23].
Flawonoidy obecne w surowcu działają spazmolitycznie i moczopędnie.
Wpływają także korzystnie na pracę serca. Takie właściwości posiada zwłaszcza
luteolina, której jest więcej w surowcu pochodzącym od arniki łąkowej [2].
Astragalina z kolei działa hipotensyjne [9].
Składniki biologicznie czynne zawarte w surowcu łatwo wchłaniają się
przez naskórek. Szybko docierają do włosowatych naczyń krwionośnych
wzmacniając ich ścianki [16]. Zapobiegają przenikaniu osocza przez ściany
naczyń krwionośnych. Zmieniają ciśnienie wewnątrz i na zewnątrz naczyń
podskórnych. Sprzyjają wchłanianiu się płynu wysiękowego, zmniejszając w ten
sposób obrzęk i jego bolesność [4, 16]. Związki zawarte w surowcu w znacznym
stopniu zwiększają aktywność fibrynolityczną krwi, przeciwdziałają aglutynacji
płytek krwi i zapobiegają tworzeniu się zakrzepów żylnych [16, 17].
Koszyczek (kwiat) arniki to surowiec o działaniu przeciwzapalnym,
przeciwbólowym i antyseptycznymi. Właściwości przeciwzapalne surowca
porównywalne są z kortyzolem. Odpowiadają za to laktony seskwiterpenowe
[4]. W badaniach skuteczności arniki w leczeniu artrozy palców uzyskano
równorzędne wyniki ze standardową terapią lekami syntetycznymi [4]. Roślina
jest jednak najczęściej stosowana w leczeniu różnych kontuzji. Wyciągi
alkoholowe z koszyczków i kwiatów arniki stosowane są na krwiaki, stłuczenia,
obrzęki pourazowe, wylewy podskórne, uszkodzenia naskórka, owrzodzenia
troficzne i czyraki. Uśmierzają ból w miejscu urazu [2]. Używane są także przy
zapaleniu pochewki ścięgna, nerwu oraz stawu [16]. Arnika ma zastosowanie
również w leczeniu chorób reumatycznych i bólów mięśni [4]. Stosowana jest
23
także w chorobach jamy ustnej i gardła [9, 15, 19]. Surowiec wchodzi w skład
mieszanek do przygotowania naparu do okładów na żylaki, w celu
przyspieszenia regeneracji naczyń żylnych [11]. Preparaty z arniki stosuje się w
powierzchniowym zapaleniu żył i w początkowym stadium zapalenia naczyń
limfatycznych, a także w żylakach odbytu, w krwawieniach poporodowych i
klimakterycznych, oraz jako środki zapobiegające zapaleniu po operacjach i
połogu [4, 16].
Komisja E dopuszcza stosowanie arniki w leczeniu krwiaków,
nadwichnięcia i zwichnięcia stawów, stłuczeń, zgnieceń, obrzęków, chorób
reumatycznych, zapalenia śluzówki jamy ustnej i gardła, czyraczności,
powierzchniowego zapalenia żył i stanów zapalnych rozwijających się po
użądleniu przez owada [4].
Wyciąg z surowca podany doustnie pobudza czynności wydzielnicze
organizmu. Wzmaga wydzielanie soku żołądkowego i żółci. Zwiększa
wydalanie moczu. Działa spazmolitycznie na mięśnie gładkie [16]. Zwiększa
liczbę skurczów serca i jego objętość wyrzutową. Stymuluje przepływ krwi
przez naczynia wieńcowe oraz poprawia krążenie w kończynach i mózgu [15].
Wykazuje
łagodne
działanie
przeciwzapalne
i
przeciwobrzękowe
w
obwodowych naczyniach żylnych i mózgowych [16]. Pobudza także oddech
[15]. W homeopatii preparaty z arniki mają zastosowanie w miażdżycy tętnic,
nadciśnieniu i zapaleniu żył [4]. W medycynie ludowej - przy owrzodzeniu
żołądka i dwunastnicy, a także przewlekłym gośćcu [5, 16, 17].
Arnika używana jest głównie w postaci nalewki (Arnicae tinctura).
Stosuje się ją przede wszystkim zewnętrznie [2]. Chore miejsca można
obmywać lub nacierać dostępną w sprzedaży nalewką, rozcieńczoną w stosunku
1:3. Nierozcieńczona może być używana tylko punktowo lub na małe
powierzchnie skóry [4]. W leczeniu zapalenia okołopaznokciowego (zanokcica)
skuteczne jest moczenie palców w roztworze szarego mydła z dodatkiem
24
nalewki arnikowej. Na dwie łyżki szarego mydła rozpuszczonego w szklance
gorącej wody, należy użyć dwie łyżki nalewki. W tak przygotowanym gorącym
roztworze należy moczyć palce przez 10-15 minut [4].
Zewnętrznie można stosować także odwar przygotowany z ½ łyżki
kwiatów zalanych dwoma szklankami ciepłej wody i gotowanych przez 5 minut.
Tak sporządzony odwar należy odstawić na 10 minut i przecedzić. Po tym
czasie należy dodać 50 g glicerolu i łyżeczkę octu. Tak przygotowaną miksturę
można stosować w formie okładów i kompresów [16]. W sprzedaży znajduje się
wiele różnych preparatów zawierających wyciąg z kwiatu arniki. Są to żele,
maści, balsamy [22]. Często przeznaczone są one dla sportowców i innych osób
szczególnie narażonych na kontuzje [22]. Należy pamiętać że preparaty z arniki
można stosować tylko na ognisko choroby, nigdy na skórę zdrową [4].
Nieprawidłowo przygotowane i stosowane preparaty mogą spowodować silne
podrażnienie skóry [3]. W miejscu zetknięcia surowca ze skórą, zwłaszcza u
osób wrażliwych, może pojawić się zaczerwienienie i pieczenie [2, 9].
Jak już wspomniano, czasami preparaty z arniki stosowane są także
wewnętrznie. W przypadku wystąpienia spadku ciśnienia krwi, obniżenia
czynności serca i duszności można stosować nalewkę arnikową w ilości 5-15
kropli w 50 ml wody, zażywaną 1-2 razy dziennie po jedzeniu [16]. Dobrze jest
łączyć ją z nalewką lub antraktem z głogu [15]. Stosowanie wewnętrzne arniki
górskiej powinno odbywać się jednak za wiedzą lekarza, ponieważ może być
niebezpieczne. Przy przedawkowaniu, (powyżej 6 g nalewki) mogą pojawić się
objawy zatrucia, takie jak ból głowy, brzucha, wymioty, biegunka, zwężenie
źrenic, osłabienie pracy serca i oddechu [2, 16].
Arnika w kosmetyce
Kwiat arniki zalecany jest zwłaszcza do pielęgnacji skóry źle ukrwionej i
zanieczyszczonej [6]. Parówki wykonane z 2 łyżek surowca na szklankę wody,
działają oczyszczająco i przeciwzapalnie na cerę [1]. Przymoczki z naparu
25
wspomagają leczenie wyprysków skórnych, egzemy i trądziku. Skuteczne są w
likwidowaniu zaskórników [4]. Zapobiegają pękaniu naczyń włosowatych.
Stosowane są również na oparzenia i stłuczenia. Łagodzą także odczyny po
ukąszeniu owadów. Płukanki z naparu do włosów wspomagają leczenie łupieżu
i innych zmian skórnych głowy [1]. W tym celu można stosować także
rozcieńczoną nalewkę arnikową [13]. Szczególnie nadaje się ona do pielęgnacji
skóry tłustej ze skłonnością do łupieżu. Działa łagodząco na miejsca zapalne [6].
Arnika jest składnikiem toników do włosów, szamponów i preparatów
przeciwłupieżowych [20]. Wchodzi także w skład kremów i maseczek [4]. Do
celów kosmetycznych można w łatwy sposób przygotować wyciąg olejowy,
zalewając 5 g surowca 100 g oliwy [4]. Bardziej popularna jest jednak nalewka
arnikowa. Przygotowuje się ją zalewając w słoju 30 koszyczków arniki wódką.
Po trzech tygodniach przechowywania w nasłonecznionym miejscu zakręconego
słoja, płyn należy przefiltrować przez bibułę i zlać do butelki, po czym
ponownie odstawić na miesiąc [18].
Przeciwwskazania w stosowaniu zewnętrznym preparatów z arniki to:
ostre zapalenie skóry, krwawiące rany, oparzenia III stopnia, wewnętrznym
natomiast: ostre oraz podostre zapalenie żołądka i jelit, krwawienia w
przewodzie pokarmowym i stany pozawałowe, [15, 16]. Osoby uczulone na inne
rośliny, zwłaszcza z rodziny Asteraceae, np. rumianek czy krwawnik, nie
powinny ich wcale stosować [4]. Głównymi alergenami kontaktowymi w
surowcu są laktony seskwiterpenowe, zwłaszcza helenalina. Uczuleń nie
powoduje surowiec pochodzący z Hiszpanii, odznaczający się niską zawartością
tego związku [19].
Fotografie: Ewelina Pióro-Jabrucka
DR INŻ. EWELINA PIÓRO-JABRUCKA
26
Dr inż. Ewelina Pióro-Jabrucka – adiunkt w Katedrze
Roślin Warzywnych i Leczniczych Szkoły Głównej
Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Doktorat z zakresu
roślin leczniczych, wykonany w Katedrze Roślin Warzywnych
i Leczniczych SGGW, obroniony został w 2005 roku.
Członek Polskiego Towarzystwa Nauk Ogrodniczych oraz
Polskiego
Towarzystwa
Aromaterapeutycznego.
Zainteresowania zawodowe: rośliny lecznicze zwłaszcza ich
zmienność osobnicza w aspekcie gromadzenia się substancji
biologicznie czynnych.
Literatura
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Anioł-Kwiatkowska J., Rośliny kosmetyczne. WSiP, Warszawa, 1992, 32
Borkowski B., 1970: Zarys farmakognozji. PZWL, Warszawa, 443-448
Burda P.R., Zatrucia ostre grzybami i roślinami wyższymi. PWN, Warszawa 1998,
115-116
Bühring U., Wszystko o ziołach. Świat Książki, Warszawa 2010, 66-69
Cybulska H., Janicka H., Wiszniewski J., Wysocka A., Uprawa i zbiór ziół. PWRiL,
Warszawa 1953, 80-83
Detka K., Poradnik zdrowia i urody. Kosmetyka naturalna. Skarbnica Wiedzy,
Warszawa 2005, 26
Jabłońska-Trypuć A., Farbiszewski Ł. Sensoryka i podstawy perfumerii. MedPharm
Polska, Wrocław, 2008, 132
Kawałko M.J., Historie ziołowe. Krajowa Agencja Wydawnicza, Lublin, 1986, 435,
452, 453
Kohlmünzer S., Farmakognozja. PZWL, Warszawa, 2000, 161, 548-550
Kołodziej B., pod red. Uprawa ziół. Poradnik dla plantatorów. PWRiL, Poznań 2010,
105-108
Książkiewicz T., Ziołolecznictwo Ojców Bonifratrów. Oficyna Wydawnicza Rytm,
Warszawa, 2000, 93-94
Mayer J.G., Uehleke B., Saum O.K., Zioła ojców benedyktynów. Mieszanki i leczenie.
Świat Książki, Warszawa, 2004, 59-60
Mazerant-Leszkowska A., Mała księga ziół. IWZZ, Warszawa, 1990, 95-96
Mikołajczyk K., Wierzbicki A., Zioła źródłem zdrowia. Oficyna WydawniczoPoligraficzna Adam, Warszawa, 1999, 26-28
Ożarowski A., Jaroniewski W., Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. IWZZ,
Warszawa, 1987, 86-88
Ożarowski A., pod red. Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. PZWL, Warszawa 1982,
73-75
Ożarowski A., Rumińska A., Suchorska K., Węglarz Z., Leksykon roślin leczniczych.
PWRiL, Warszawa, 1990, 39
Rogala J., Nalewki zdrowotne. Wydawnictwo Baobab, Warszawa, 2007, 31
27
19.
20.
21.
22.
23.
Strzelecka H., Kowalski J., pod red., Encyklopedia zielarstwa i ziołolecznictwa. PWN,
Warszawa, 2000, 36-37
Swerdlow J.L., Medycyna naturalna. Rośliny, które leczą. National Geographic, 1998,
Wydanie polskie Wydawnictwo G+J RBA , 2001, 342
Świejkowski L., Rośliny lecznicze i przemysłowe. Klucz do oznaczania. Wydawnictwo
Rynku Wewnętrznego Libra, Warszawa, 1990, 449-450
White L.B., Foster S., Księga zdrowia. Ziołowa apteka domowa. Publicat 2007, 389
Wyk BE., Wink M., Rośliny lecznicze świata. MedPharm Polska, Wrocław, 2008, 53
28
Przygoda z perfumami
WIOSENNE INSPIRACJE W PERFUMERII.
“Oh, why should I have Spring fever
When it isn't even Spring?”
Natura obwieściła już koniec zimy. Śnieg i mróz ustąpiły, a w powietrzu czuć
przyjemne ciepło. Ptaki wyśpiewują radosne trele niczym miłosne serenady. Przyroda na
nowo przybiera barwną szatę oszałamiając nas różnorodnością kolorów i zapachów. Jakie
nowinki pojawiły się na rynku oraz jakie trendy dominują w świecie zapachów? Na te i inne
pytania znajdą Państwo odpowiedz w tym artykule.
Te słowa zaczerpnięte z utworu Stacey Kent „It Might as Well Be Spring”
(w dowolnym tłumaczeniu: „Och, dlaczego mam wiosenną gorączkę, Kiedy
nawet wiosny nie ma”) doskonale oddają sytuację, w której obecnie się
znajdujemy. Jeszcze na dobre nie pochowaliśmy zimowych ubrań, jeszcze nie
minął 21 marzec i nie zdążyliśmy utopić marzanny, a tu już do naszych drzwi
zapukała wiosna. Śniegi i mrozy ustąpiły, a w powietrzu czuć przyjemne ciepło.
Ptaki wyśpiewują radosne trele niczym miłosne serenady. Przyroda na nowo
przybiera barwną szatę oszałamiając nas różnorodnością kolorów i zapachów.
Równie zaskakujące są zapachowe propozycje perfumiarzy na sezon
wiosna 2012. Na uwagę zasługuje najnowsza propozycja Annick Goutal. Próżno
jej szukać w sieciowych perfumeriach, by poznać jej propozycję należy udać się
na dłuży spacer i wstąpić na zapachową degustacje do perfumerii Quality.
Tegoroczna wiosna zainspirowała Camille Goutal i Isabelle Doyen do
stworzenia tak zwanych prostych kreacji, w których główną i jedyna rolę
odgrywają cztery wybrane kwiaty. Spośród tysiąca kwiatów zdecydowano się na
cztery, które wybrano jako przewodnie motywy tegorocznej wiosny: mimoza,
róża, fiołek i konwalia. W efekcie powstały cztery wyjątkowe kreacje Le
Mimosa, Rose Splendide, La Violette i Le Muguet.
Podobny pomysł w postaci inspiracji pojedynczymi kwiatami powstał w
firmie Gucci. W efekcie powstała kolekcja pięciu kreacji perfumeryjnych o
29
zapachu gardenii, tuberozy, magnolii, fiołka i mandarynki: Gorgeous Gardenia,
Gracious Tuberose, Glamorous Magnolia, Generous Violet i Glorious
Mandarin.
Równie interesująca jest propozycja domu Guerlain. Od 2008 roku
głównym nosem firmy został Thierry Wasser, który zajął miejsce wybitnego
Jean-Paula Guerlaina. To jemu zawdzięczamy takie kreacje jak Aqua Allegoria Tiaré-Mimosa czy Aqua Allegoria - Jasminora, towarzyszące nam w minionych
wiosennych sezonach. Tegoroczna propozycja o nazwie Aqua Allegoria – Lys
Soleia została zainspirowana uwodzicielskim zapachem kwiatów lilii i ylang ylang. Ta niezwykła kreacja w ciekawy sposób łączy w sobie ciepło wiosennego
słońca przeplatane świeżością bergamotki i cytryny, kusi soczystością
tropikalnych owoców a w głębi odnajdujemy finezyjny bukiet kwiatowy
misternie przeplatany śmiałymi akordami lilii, ylang-ylang i szczyptą tuberozy.
Jednym z najczęściej wykorzystywanych motywów kwiatowych w perfumerii
damskiej jest zapach róży.
Fot. 1 Majestatyczne róże –(fot. Piotr Droździk)
Choć znana jest nam metoda pozyskiwania tego niezwykłego zapachu, to z
uwagi na ogromne koszty śmiało można go nazwać jednym z najdroższych
surowców świata. Moc tego kwiatu została dostrzeżona i wykorzystana
30
wielokrotnie przez niemal wszystkie domy perfumeryjne. Największym
miłośnikiem tego składnika jest bez wątpienia firma Guerlain. Niemal w
każdej kreacji tej firmy znajdziemy ślady różnych akordów, które
najwierniej oddawane są bogactwem olejku. Hołdem dla tego składnika
stała się kreacja stworzona dla Catherine Deneuve o nazwie Nahema.
Również we współcześnie opracowywanych recepturach róża zajmuje
wyjątkowe miejsce. Druga propozycja domu Guerlain na tegoroczny sezon
wiosenny o nazwie Idylle Duet została zainspirowana zapachami jaśminu i
bzu, a ich idealnym dopełnieniem jest oczywiście róża.
Fot. 2 Kwiat wiśni (Archiwum własne)
Od dłuższego już czasu róża jest dominującym kwiatem w większości
kreacji perfumeryjnych ostatnich sezonów. Śladem róży podążyły
największe firmy: Dior, Chanel, Yves Saint Laurent, Lancôme, Van Cleef &
Arpels, Caron. W wielu z nich stała się motywem przewodnim jak w Féerie
Rose de Neiges Van Cleef & Arpels, Diva Rose Ungaro, Aqua Allegoria Rosa
Blanca Guerlain, Delire de Roses Caron, Trésor Mignight Rose Lancôme,
Parisienne Yves Saint Laurent, Infusion de Rose Prada czy Flowerbomb ‘La
Vie en Rose’ Viktor & Rolf. Ten rok zapewnie będzie również należał do róży.
Jej piękno wykorzystano w najnowszej propozycji Ferragamo Signorina jak
również w L'Eau de Chloé Chloé i Love Fury Nine West.
31
Najnowsza propozycja wiosenna firmy Jo Malone to trzy kreacje
tworzące serie o nazwie London Blooms: Peony & Moss, White Lilac &
Rhubarb i Iris & Lady Moore. To trzy różne ujęcia wiosny zaproponowane
przez perfumiarzy, w których kryją się tajemnice wiosennej magii.
Największym zaskoczeniem tego sezonu jest mocny wpływ na charakter
wiosennych kreacji składników ambrowych. Ich moc najlepiej ukazują perfumy
promowane w sezonie jesienno-zimowym nadając im silnie zmysłowy
charakter. Tym razem znalazły się w kompozycjach wiosennych niejako
kontynuując zmysłowość zimowego sezonu. Podstawę składników ambrowych
stanowi oczywiście ambra szara. Jest ona substancją pochodzenia zwierzęcego.
Powstaje jako patologiczna wydzielina w żołądku kaszalota (Physter Catodon).
Wyławiana jest w postaci woskowych brył, które mają ostry rybi zapach
zmieniający się w czasie. Największe znaleziska ambry zanotowano w
okolicach Nowej Zelandii, południowo-wschodniej Afryki, wschodnich Indii,
Madagaskaru, Indonezji i Brazylii. Ambra stosowana w perfumerii jest
ciemnobrązowo masą o odurzającym balsamiczno-słodkim zapachu, niczym
rozgrzana słońcem skóra. Po dzień dzisiejszy stanowi wysoce ekskluzywny
składnik stosowany w najdroższej perfumerii. Z uwagi na dość nieregularne
występowanie używana jest w limitowanych liniach. Wyławianie ambry nie
narusza w żaden sposób naturalnego życia kaszalotów. Niestety ich populacja
maleje w zastraszającym tempie, a wyławiane ilości są niewystarczające przy
ciągłe rosnącym popycie na ten bardzo wyjątkowy surowiec. Poznanie składu
chemicznego ambry naturalnej zawdzięczamy pracom Ruzički, Stolla i
Lederera. Pozwoliły one na opracowanie syntetycznego składnika o zapachu
ambrowym o nazwie chemicznej (-)-dodekahydrotetrametylo naftalenofuran. Z
biegiem lat paleta syntetycznych składników o ambrowym charakterze znacznie
się wzbogaciła. Dzięki tym składnikom można wplatać ambrowe akordy w
kompozycje wzbogacając ich bukiet zapachowy. Ciepłe, balsamiczne kreacje są
wiosenną propozycją firmy Kilian. Oud, Rose, Incense, Amber i Musk to
32
kolekcja pięciu nowych perfum o nazwie Arabian Nights inspirowana
zapachami Dalekiego Wschodu. Niezwykła moc ambrowych akordów odcisnęła
się również w innych kreacjach promowanych w tym sezonie, takich jak
L’Amour fou Ungaro, Love Fury Nine West, Roberto Cavalli Roberto Cavalli.
Nieodparty urok ambry uwiódł również gwiazdy estrady jak Madonna czy
Rihanna. W kreacjach sygnowanych ich nazwiskiem można odnaleźć ciepło
ambrowych akordów misternie przeplatane nutami wanilii (Rebelle Rihanna) i
tonki (Truth or Dare Madonna). Wyraźne akordy ambrowe znajdujemy również
w innymi starszych propozycjach rynkowych, które na nowo stają się trendy w
tym sezonie jak Ambre Sultan Serge Lutens, Soleil Fragonard, Amber Nuit Dior,
Oud Sensuel Guerlain oraz Amber pour Homme Intense i L’Eau Ambrée Prady.
Zachęcam do zapachowych poszukiwań nowych kreacji perfumeryjnych.
Wąchajmy kwiaty i perfumy - niech staną się one miłym dodatkiem
towarzyszącym nam w wiosennych uniesieniach.
MGR MONIKA KALETA
Mgr Monika Kaleta – absolwentka Uniwersytetu
Jagiellońskiego w Krakowie na Wydziale Chemii. Od kilku lat
perfumiarz w Fabryce Substancji Zapachowych „Pollena-Aroma”
w Warszawie. Wykładowca w stołecznej Wyższej Szkole
Zawodowej Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia.
Literatura:
1. „Forward Thinking: A note on fragrance a feminine point of view” Amy MarksMcGee, Perfumer & Flavorist, January 2012
2. Fragment tekstu piosenki Stacey Kent “It Might as Well Be Spring” z płyty “In love
again”
3. http://www.vogue.co.uk/beauty/2012/02/10/new-spring-fragrances-2012
4. www.osmoz.com
33
Kosmetyki naturalne
ALOES – „FABRYKA” NATURALNYCH SUROWCÓW
KOSMETYCZNYCH
Na świecie występuje ponad 300 gatunków aloesu, z których po kątem
leczniczym przebadano około trzydziestu. Do najlepiej poznanych i popularnych
odmian należą: aloes zwyczajny Aloe barbadiensis synonim Aloe vera (Fot. 1,
2), aloes drzewiasty Aloe arborescens (Fot. 3, 4) i aloes uzbrojony Aloe Ferox
(Fot. 5). Odmiany te stosowane są powszechnie tak w lecznictwie, suplementach
diety, jak i w kosmetologii. W Europie produkty z aloesu stosowane są głównie
w krajach południa - np. w Hiszpanii i na Wyspach Kanaryjskich, gdzie aloes
(barbadiensis) uprawiany jest na dużą skalę w warunkach naturalnych (por.
„Naturalne skarby Wysp Kanaryjskich” Kwartalnik Aromaterapia Wiosna
’2011). Aloes drzewiasty Aloe arborescens w naturze występuje w Afryce
Południowej i Wschodniej oraz na Półwyspie Arabskim, na wyspach Oceanu
Indyjskiego -Sokotorze i Madagaskarze.
FOT.1 Pąki kwiatowe Aloe vera
Fot. W.S. Brud 2012
FOT.2 Kwiat Aloe vera
Fot. W.S.Brud 2012
34
FOT.3 Kwiaty Aloe arborescens
Fot. W.S.Brud 2012
FOT.4 Kwiaty Aloe arborescens
Fot. W.S.Brud 2012
W Polsce znany jest jako roślina doniczkowa i ozdobna, ale w warunkach
domowych na ogół nie kwitnie. W warunkach naturalnych wykształca pęd
kwiatowy zakończony ozdobnym kwiatostanem w kształcie grona o płatkach w
kolorze pomarańczowo-czerwonym, co wygląda bardzo dekoracyjnie. Odmiana
ta oprócz właściwości leczniczych ma również walory ozdobne, co powoduje,
że poza plantacjami jest uprawiana również w ogrodach i parkach.
FOT.5 Kwiat Aloe ferox
Fot. W.S. Brud 2012
FOT.6 Kwiaty Aloe saponaria
Fot. W.S. Brud 2012
35
Leczniczą odmianą jest również aloes saponaria (Fot. 6). Do rzadkich odmian
należy prezentująca niezwykle dorodną formę drzewiastą odmiana Aloe pillansii
rosnąca dziko w Republice Południowej Afryki. Jest gatunkiem chronionym.
(Fot. 7, 8). Bardzo efektowna i ozdobna jest również odmiana mitriformis o
wysoko wyrastających łodygach kwiatostanów (Fot. 9), a także Aloe parvula
(Fot. 10) szczególnie przydatna w ogrodach skalnych, gdzie tworzy zwarte
zielone płaszczyzny.
FOT.7 Aloe pillansii
Fot. W.S. Brud 2012
FOT.8 Aloe pillansii
Fot. W.S. Brud 2012
FOT.9 Kwiat Aloe mitriformis
Fot. W.S. Brud 2012
36
Fot.10 Aloe parvula
Fot. W.S. Brud 2012
Aloes w kosmetyce
Prowadzone w wielu krajach badania wykazują, że aloes to „naturalna fabryka”
surowców leczniczych i kosmetycznych. W poszczególnych odmianach aloesu
zawartości składników biologicznie czynnych różnią się nieznacznie.
Nowoczesne surowce kosmetyczne wymagają specjalistycznych biotechnologii,
co bardzo podraża ich koszty. Surowce z aloesu są niemniej cenne niż te
pozyskane przy pomocy drogich biosyntez.
W aloesie występują:
- składniki mineralne: potas, wapń, magnez, fosfor, żelazo, mangan, miedź,
cynk, chrom, selen, w ilościach śladowych: glin, bor, brom, chlor, kadm, krzem,
lit, molibden, siarka;
- enzymy – białka pełniące w organizmie rolę katalizatorów procesów
biosyntezy i rozkładu, działające w komórkach i płynach ustrojowych: amylaza,
alinaza, bradykinaza, celulaza, fosfataza kwaśna i alkaliczna, fosfokinaza,
katalaza, lipaza, nukleotydaza, propeaza, transaminaza,
- witaminy: grupa witamin B, witamina C, A, E i H,
Aloes szczególnie bogaty jest w witaminy z grupy B – tiaminę, ryboflawinę,
niacynę, pireksynę i cyjanokobolaminę, które chronią i wzmacniają nerwy,
układ sercowo-naczyniowy, oraz mięśnie i skórę. Z punktu widzenia pielęgnacji
i kosmetyki, bardzo cenny jest kwas foliowy zaliczany do tej samej grupy
witamin B, który bierze udział w procesach podziału i regeneracji komórek.
Jego niedobór powoduje m.in. wypadanie włosów. Biotyna, czyli witamina H,
również wzmacnia procesy regeneracji. Witamina C chroni witaminy z grupy B
przed utlenianiem i aktywuje kwas foliowy oraz aminokwasy. Pełni też ważną
rolę w procesie gojenia się ran.
- aminokwasy – elementy struktury białek: histydyna, lizyna, izoleucyna,
fenyloamina, kwas asparaginowy, kwas glutaminowy, glicyna, metionina, oraz
związki aromatyczne tryptofan i tyrozyna.
37
Ta ostatnia spowalnia starzenie się komórek i chroni przed poparzeniami
słonecznymi. Natomiast lizyna i glicyna to główne składniki tworzące strukturę
kolagenu. Lizyna poprzez stymulowaną przez witaminę C konwersję do
hydrolizyny wraz z hydroproliną i glicyną stanowią budulec kolagenowy skóry
ludzkiej.
Inne cenne składniki aloesu to antrachinon, kwasy tłuszczowe, kwas salicylowy,
flawonoidy oraz taniny. Te ostatnie biorą udział w hamowaniu stanów
zapalnych, a przypadku uszkodzenia skóry biorą udział w zamykaniu porów i
powstrzymują wydzielanie płynów. Stosowane są jako środek ściągający.
Z punktu widzenia kosmetologii bardzo ważnym wielocukrem zawartym w
aloesie jest acemannan, który spowalnia procesy starzenia się skóry, oraz
wzmacnia układ obronny na tyle skutecznie, że aloes ceniony jest jako bardzo
skuteczny środek przeciwbakteryjny, przeciwgrzybiczny i przeciwwirusowy.
Podstawowe problemy kosmetyczne, przy których należy stosować preparaty z
aloesu to:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
trądzik,
pękanie warg,
podrażnienia słoneczne,
zmarszczki,
cellulit,
rozstępy,
nadmierna potliwość,
szorstkie pięty,
suchość skóry,
zniszczone i wypadające włosy.
Naturalne kosmetyki z aloesem
W profesjonalnych warunkach produkcji kosmetyków aloes można wprowadzić
do
receptur
przygotowanie
każdej
formy
kosmetycznej.
W
warunkach
domowych
preparatów kosmetycznych, także z aloesem, wymaga
szczególnej staranności, z powodu braku odpowiednich profesjonalnych
38
dodatków chemicznych i ograniczeń aparaturowych. Przygotowując kosmetyki
na własny użytek warto wiedzieć, że z liści aloesu uzyskuje się dwa
podstawowe produkty.
FOT.11 Przekrój liścia Aloe vera z widocznym
żelem Fot. W.S. Brud 2012
Po przekrojeniu liścia wydziela się z niego gęsty i lepki czerwono-żółty płyn.
Nie nadaje się on do produkcji kosmetyków, zawiera głównie glikozydy w tym
aloinę, działające leczniczo na perystaltykę jelit oraz procesy trawienne i jest
surowcem do produkcji np. nalewek żołądkowych. Do produkcji kosmetyków
używa się bezbarwną i praktycznie bezwonną warstwę żelową (Fot. 9).
Delikatny zapach żelu ma nutę zieloną, ogórkowo-owocową. W celu
oddzielenia jej od płynu należy przekrojony liść zmyć pod kranem z wodą, bądź
w celu pozyskania płynu pokrojone kawałki liścia aloesu wstawić do lodówki
(około 5oC) nad dwa dni. W tych warunkach nastąpi oddzielenie czerwonego
płynu od żelu. Płyn należy zlać, pozostałość umyć pod bieżącą wodą i oddzielić
żel od skórki. Żel przed przerobem należy przechowywać w lodówce. Jeżeli liść
ma być przerobiony bezpośrednio po ścięciu, należy go ustawić pionowo w
odpowiednim naczyniu tak, aby wyciekł żółty płyn (30-60 min) i kiedy
przestanie kapać, umyć liść pod ciepłą wodą i można wydobywać żel, najlepiej
łyżeczką. Po starannym zmiksowaniu, w temperaturze około 80oC dobrze
rozprasza się w wodzie (preparaty wodne należy zawsze wytrząsać przed
użyciem). Natomiast dużo trudniej otrzymuje się jednorodne preparaty z
39
dodatkiem fazy tłuszczowej. W kosmetykach naturalnych jako substancje
natłuszczające stosuje się bezwonne oleje roślinne tłoczone na zimno np. z
nasion winogron, słodkich migdałów lub arganowy.
Poniżej przykładowe receptury kosmetyków aloesowych do sporządzenia w
domu:
1.
Naturalna oliwka ujędrniająca do ciała
90 g oleju ze słodkich migdałów,
10 g zmiksowanego żelu aloesowego.
Składniki zmiksować i zostawić na 7 dni w zamkniętym naczyniu, codziennie
wytrząsając. Po 7 dniach przefiltrować przez bibułę i dodać 1 kapsułkę
witaminy E jako przeciwutleniacza. Oliwkę należy stosować raz dziennie
wieczorem wcierając w skórę. Oliwka taka jest praktycznie bezwonna. W celu
nadania jej przyjemnego zapachu oraz wzbogacenia jej aktywności powinno się
do niej dodać olejki eteryczne.
Do oliwki można dodać 20-30 kropli (maks. 1 g) odpowiednio dobranej
mieszanki olejków eterycznych o działaniu przeciw cellulite, rozstępom czy
ujędrniającym zgodnie ze sztuką aromaterapii. Przykładowe mieszanki olejków
eterycznych:
Mieszanka przeciw cellulite:
olejek geraniowy
olejek cytrynowy
olejek jałowcowy
olejek cyprysowy
4 krople,
3 krople,
2 krople,
1 kropla.
Mieszanka na rozstępy:
olejek drzewa różanego
olejek lawendowy
olejek rumianku rzymskiego
olejek różany
4 krople,
3 krople,
2 krople,
1 kropla.
40
Mieszanka ujędrniająca:
olejek drzewa różanego
olejek pieprzowy
olejek grejpfrutowy
olejek szałwii muszkatołowej
olejek ylangowy
2.
3 krople,
2 krople,
2 krople,
2 krople,
1 kropla.
Odżywka do włosów
40 g zmiksowanego żelu aloesowego,
200 g wody.
Żel zmiksować z gorącą (około 80oC) wodą i przelać, najlepiej do szklanej
butelki. Stosować po myciu włosów. Wetrzeć w skórę głowy, pozostawić pod
ręcznikiem na 15-20 minut i spłukać. Preparat należy zużyć w ciągu 2 tygodni.
/ikb/
Literatura:
1.
„Aloes – leczniczy cud natury”, Praca zbiorowa, Wyd. Baobab, Warszawa 2010.
2.
I. Konopacka-Brud, W.S. Brud, „Aromaterapia w gabinecie kosmetycznym, ośrodku
odnowy biologicznej, Wellness i SPA” Wyd. WSZKPiZ, Warszawa 2010.
Kwiaty Aloe vera
Fot. W.S. Brud 2012
41
KONFERENCJA IFEAT 2011 BARCELONA
Doroczna
konferencja
Międzynarodowej
Federacji
Handlu
Olejkami
Eterycznymi i Aromatami w 2011 roku odbyła się w listopadzie w Barcelonie
pod hasłem
„HISZPANIA ŁĄCZY KULTURY I KONTYNENTY”.
Tematyka Konferencji obejmowała problemy przemysłu olejków eterycznych,
substancji zapachowych i aromatów spożywczych i zgromadziła ponad 900
delegatów ze wszystkich zakątków świata reprezentujących producentów,
handlowców, technologów, naukowców, specjalistów od uprawy roślin
olejkodajnych, chemików i wielu innych fachowców zajmujących się tymi
dziedzinami. Ze względu na specyfikę lokalnego przemysłu, w którym dominują
olejki cytrusowe, im właśnie poświęcono najwięcej referatów, choć tematyka
obejmowała również nowości technologiczne, tendencje rozwojowe branży
zapachów i aromatów, bardzo istotne zagadnienia legislacyjne, którym
poświęcono odrębną sesję, prognozy produkcyjne, cenowe itd. Konferencje
IFEAT są oknem na świat dla wszystkich zainteresowanych przyszłością tej
branży, przede wszystkim dla przedstawicieli krajów produkujących olejki
eteryczne oraz tych, w których szybki rozwój gospodarczy powoduje gwałtowny
wzrost zapotrzebowania na zapachy i aromaty używane w produktach
42
rynkowych – kosmetykach, chemii gospodarczej i artykułach spożywczych.
Stąd duża liczba delegatów z Chin, Indii i Ameryki Łacińskiej.
Prelegenci reprezentowali świat nauki i laboratoriów badawczych przemysłu
przede wszystkim z Europy i Stanów Zjednoczonych, ale także z Australii,
Ameryki Łacińskiej i Japonii.
Streszczenia Referatów
J. Sort, J. Calonge
The actual state of natural Spanish essentials oils
Aktualny stan naturalnych hiszpańskich olejków eterycznych
Przegląd produkcji hiszpańskich olejków – tymiankowego, cyprysowego,
petitgrain (citronnier), lawendy spikowej, lawandyny, hyzopu, pietruszki i
majeranku. Podano aktualne wielkości plantacji, wydajności i tonażu produkcji.
Omówiono także problemy jakości olejków, zastosowania, zagadnienia rynkowe
i prawne.
B. Gambell, G. Markerink
Shifts in the flavour and fragrance industries – an overview
Zmiany w przemyśle aromatów spożywczych i kompozycji zapachowych
Otoczenie branży aromatów spożywczych, kompozycji zapachowych, olejków
eterycznych i syntetyków zapachowych ulega szybkim zmianom. Świat staje się
coraz bardziej otwarty, a klasa średnia szybko rośnie w rozwijających się
krajach. Rozszerza się współpraca między firmami, dostęp do surowców staje
się krytycznym czynnikiem procesu produkcyjnego, który wymaga elastycznego
dostosowywania się do zmiennych zachowań konsumentów. Autorzy prezentują
prognozy i propozycje reagowania branży na te zmiany.
43
F. Mayr-Harting
The changing outlook for fine fragrance creation
Zmiany w podejściu do tworzenia luksusowych perfum.
Nowe trendy w potrzebach konsumentów na zmieniających się i szybko
rosnących rynkach stawiają trudne zadania perfumiarzom, którzy muszą
sprostać wymaganiom nowych grup odbiorców. Jednocześnie zmiany w modzie
i trendach rynkowych na klasycznych rynkach perfum w Europie i Ameryce
Północnej powodują, że konsumenci w tych regionach świata także zmieniają
swoje upodobania. Dodatkowym elementem są zmieniające się przepisy prawne
dotyczące substancji zapachowych. Wszystko to razem wymaga zupełnie
nowego podejścia perfumiarzy do procesu tworzenia luksusowych perfum.
K. Brenderberg
The global lemon oil market
Globalny rynek olejku cytrynowego
Rynek olejku cytrynowego w ostatniej dekadzie uległ istotnym zmianom.
Autorka omawia trendy, możliwości i problemy związane ze zmianami w
geografii produkcji tego olejku, technologią, jakością, produktami ubocznymi i
odpadami, a także tendencjami w zakresie cen, dostępności i regulacji prawnych
dotyczących produkcji, transportu i stosowania.
A. Fogel
Orange oil: a buick global perspective
Olejek pomarańczowy: tendencje rynków światowych
Wytwarzanie olejku pomarańczowego jest skoncentrowane w Brazylii i USA, a
dokładniej w stanach Sao Paulo i Floryda. Wzrost produkcji stymulowany
rosnącym popytem stanowi trudne zadanie dla istniejących wytwórców i
stwarza możliwości dla nowych graczy na rynku. Szczególnie ważnym
elementem jest szybko rosnące zapotrzebowanie w krajach rozwijających się,
44
które spowodowało rekordowy wzrost cen tego olejku w sezonie 2010/2011. W
oparciu o szczegółową analizę rynku autor prezentuje prognozy na najbliższe
lata.
D. Readhimer
The transformation of the lime industry in Latin America: a perspective
from the industry’s origin to its current structure and ongoing
transformation
Przemiany przemysłu limetkowego w Ameryce Łacińskiej: spojrzenie na
ten przemysł od jego początków do obecnej struktury i nadchodzących
zmian
Przemysłowa produkcja i stosowanie olejku i soku limetkowego wkracza w
swoje trzecie stulecie. Coraz trudniej jest śledzić rosnące potrzeby i wynikające
z nich zmiany rynkowe i technologiczne. Autor koncentruje się na
zagadnieniach
uprawy
i
przerobu
owoców
limetki
oraz
zastosowań
wytwarzanych z tej rośliny produktów – przede wszystkim soku i olejków.
Omówiono zagadnienia agrotechniczne, gatunki, jakość roślin i otrzymywanych
z nich produktów, wielkość zbiorów i wydajności w różnych regionach,
strukturę i lokalizację przemysłu przetwórczego, a także przegląd wielkości
produkcji i zużycia owoców, soku oraz olejków w ciągu ostatnich 10 lat.
Zmiany w tym zakresie spowodowały poważne perturbacje na rynku
szczególnie w zakresie cen, w tym szczególnie cen olejków eterycznych. Autor
prezentuje prognozy na najbliższe lata, ze szczególnym uwzględnieniem
konsolidacji przetwórstwa.
Fot. 1 Monumentalna rzeźba ryby
przy hotelu Arts. Fot. W. S. Brud
45
V. Raymo
A brief overview of mandarin oil and industrial processing,
Krótki przegląd przetwórstwa przemysłowego olejku mandarynkowego
Autor
prezentuje
najnowsze
trendy
w
procesie
wytwarzania
olejku
mandarynkowego, a także zagadnienia rynkowe, ceny, zastosowania i regulacje
prawne dotyczące tego olejku. Szczególną uwagę poświęca przemysłowi
włoskiemu omawiając przy tym podobieństwa i różnice między mandarynkami,
klementynkami i tangerynkami. Przyszłość tego przemysłu, choć stymulowana
rosnącym zapotrzebowaniem, jest ograniczana problemami klimatycznymi,
rosnącymi kosztami pracy, szkodnikami i chorobami upraw, a także
restrykcyjnymi przepisami prawnymi.
A. Arrigo
Bergamot
Bergamotka
Owoce bergamotki są uprawiane w Kalabrii jako surowiec do produkcji olejku
eterycznego od około 1750 roku. Próby utworzenia plantacji w Afryce i
Południowej Ameryce nie dały oczekiwanych rezultatów i dziś około 90%
światowej produkcji tego olejku jest zlokalizowane na terenie południowych
Włoch. Specyfika tej produkcji w odróżnieniu od innych cytrusów polega na
tym, że jedynym używanym produktem jest olejek ze skórki owoców
(ewentualnie
z
liści),
a
sok
i
owoce
są
odpadem
wymagającym
zagospodarowania. Zarówno ten fakt jak i ograniczenia wynikające z
fototoksyczności surowego olejku, wzrostu kosztów pracy i gruntów oraz
malejących dochodów farmerów spowodowały spadek areału plantacji z 3500
ha w roku 1970 do 1200 ha dziś. Niemniej nowoczesne metody uprawy i
przerobu spowodowały zahamowanie tej tendencji, a wprowadzenie produktów
organicznych i pozbawionych składników fototoksycznych daje nadzieję na
wzrost produkcji.
46
T. Aida
From 2-D to 3-D: a revolution in perfumery ingredients
Od 2-D do 3-D: rewolucja w substancjach zapachowych
Tak jak w dziedzinie elektroniki technika 3-D stanowi swoistą rewolucję tak i w
dziedzinie syntezy chemicznej nastąpiły podobne zmiany. Istotne różnice
zapachowe, jakie występują pomiędzy stereo izomerami obecnymi w surowcach
naturalnych, stały się podstawą szerokich prac badawczych nad stereo
kierowanymi syntezami, szczególnie nad metodami biochemicznymi. Dziś coraz
więcej syntetyków zapachowych otrzymuje się w postaci wybranych stereo
izomerów, co m.in. pozwala na odtwarzanie naturalnych olejków, a także na
wytwarzanie cennych zapachowo, a jednocześnie bezpiecznych w stosowaniu,
doskonałych jakościowo i przyjaznych dla środowiska substancji zapachowych.
J. Wright
New developments in natural flavours
Postęp w dziedzinie naturalnych aromatów spożywczych
W ostatnich latach w dziedzinie aromatów spożywczych nastąpiło wiele
korzystnych zmian. Do surowców stosowanych w aromatach doszło wiele
nowych roślin, a nowoczesne techniki ekstrakcji i przetwarzania surowców
roślinnych dostarczyły aromaciarzom wielu nowych składników. Także w
dziedzinie syntezy powstało sporo nowych składników. Z drugiej strony rosnące
ograniczenia
wynikające
z
coraz
bardziej
rygorystycznych
przepisów
bezpieczeństwa tych produktów dla ludzi i środowiska limitują możliwości
tworzenia nowych aromatów spożywczych.
K. Bleiman
Coping in the Age of Unreason
Przetrwanie w nieracjonalnych czasach
47
Wybitny i doświadczony ekspert w branży substancji zapachowych i aromatów
spożywczych
przedstawia
trudności
stojące
przed
branżą
w
okresie
błyskawicznie mnożących się ograniczeń, które stwarzają coraz to nowe
regulacje prawne dotyczące stosowania zapachów i aromatów. Oparte często o
wyrywkowe i mało wiarygodne badania, stwarzają trudne do pokonania bariery,
nawet dla produktów znanych i bezpiecznie stosowanych od dziesiątków lat.
F.F. Alvarez-Castellanos
(Referat medalowy IFEAT)
The Spanish aroma chemicals industry: its origin and development over
last fifty years and challenges for the future
Hiszpański przemysł syntetyków zapachowych: początki i rozwój przez
ostatnie pięćdziesiąt lat i wyzwania na przyszłość
W połowie XX wieku Hiszpania była najważniejszym producentem olejków
eterycznych i terpentyny. Dynamiczni przedsiębiorcy rozwijali produkcję i
eksport tych wyrobów. W latach 50-tych zaczął się intensywny rozwój
przemysłu przetwórczego, który w oparciu o lokalne surowce naturalne, a także
import olejków i innych półproduktów rozpoczął wytwarzanie związków
zapachowych
zarówno
izolowanych
z
surowców
naturalnych,
jak
i
otrzymywanych na drodze syntezy. W ten sposób rozwinął się znaczący sektor
syntetyków zapachowych. Autor prezentuje historię i perspektywy tej branży w
Hiszpanii.
S. Traynor
The regulatory challenges ahead for fragrance raw material suppliers
Wyzwania jakie regulacje prawne stawiają przed dostawcami surowców
zapachowych
Zanim w USA wprowadzono przepisy TSCA (Bezpieczeństwo Toksycznych
Substancji Chemicznych), a w Europie ELINCS (Europejska Lista Notowanych
48
Substancji Chemicznych) dostawcy surowców zapachowych mieli niewiele
ograniczeń dotyczących tej grupy substancji. Nowe związki wymagały badań
bezpieczeństwa, ale blisko 2700 substancji było stosowanych bez większych
problemów. System REACH diametralnie zmienił sytuację. Na razie dotyczy
składników używanych w ilości powyżej 1 tony, ale niebawem obejmie prawie
wszystkie substancje zapachowe. IFRA i IOFI w szerokim zakresie
przygotowują nowe podejście do oceny bezpieczeństwa stosowania substancji
zapachowych. Autor omawia skutki tych zmian i ich wpływ na przemysł
surowców perfumeryjnych.
J. Abril
Fragrance policy drivers in the USA and Canada
Polityka dotycząca substancji zapachowych w USA i Kanadzie
Zarówno poczynania organów stanowiących prawo jak i publiczna debata na
temat bezpieczeństwa substancji chemicznych, jakie mają miejsce w USA i
Kanadzie, mają istotny wpływ na przemysł substancji zapachowych i jego
odbiorców
–
przede
wszystkim
producentów
kosmetyków
i
chemii
gospodarczej. Konieczność wdrażania kosztownych badań, restrykcyjne
przepisy dotyczące bezpieczeństwa wyrobów rynkowych, żądania ujawniania
receptur stwarzają zupełnie nową sytuację w branży substancji zapachowych.
Autorka omawia sposoby, jakimi branża próbuje radzić sobie z narastającymi
trudnościami.
J. Hardinge
The implications of the new EU Flavour Regulations for the flavour and
food industries
Wpływ nowych przepisów UE w dziedzinie aromatów spożywczych na
przemysły aromatów i żywnościowy
49
Wiele z regulacji jakie zawierają wprowadzone w życie na początku 2011 roku
w Unii Europejskiej przepisy dotyczące aromatów spożywczych wymagają
poważnych zmian w podejściu do tworzenia receptur tej grupy produktów,
doboru składników i dokumentacji, a także istotnych zmian w zasadach
używania aromatów w artykułach spożywczych. Usunięcie określeń „identyczny
z naturalnym” i „sztuczny” wymaga weryfikacji wszystkich dotychczasowych
receptur i dokumentacji. Po raz pierwszy nowe regulacje mają ustalić
pozytywną listę dopuszczonych składników. Autorka omawia wpływ tych
regulacji na działania producentów, wskazując jednocześnie na wiele luk w
przepisach, niejasności i różnych interpretacji.
D. Davenne
Adding value to Mediterranean essential oils through biological research
and development
Zwiększanie wartości śródziemnomorskich olejków eterycznych poprzez
biologiczne prace badawczo-rozwojowe
Badania w dziedzinie biologii i biochemii mogą w znacznym stopniu podnieść
wartość rynkową i użyteczność olejków eterycznych pochodzących z obszarów
wokół Morza Śródziemnego. Pozwalają bowiem na rozszerzenie ich zastosowań
z substancji zapachowych na składniki biologiczne czynne o cennych
właściwościach, pożądanych w przemyśle kosmetycznym. Mogą być stosowane
np. jako substancje nawilżające, odmładzające, czy odchudzające. Autor
omawia temat na przykładzie olejków nieśmiertelnika, neroli, sosnowego,
rumianku rzymskiego, różanego, kolendrowego i anyżowego.
R. Nahas
Natural antioxidants in the preservation of foods and beverages
Naturalne przeciwutleniacze do konserwowania artykułów spożywczych i
napojów
50
Utlenianie (jełczenie) jest jednym z istotnych czynników wpływających na
trwałość produktów spożywczych zawierających tłuszcze. Szereg produktów
roślinnych otrzymywanych z ziół i przypraw (w tym oleożywice i olejki
eteryczne) ma właściwości przeciwutleniające i mogą być stosowane w tym
przeznaczeniu do żywności. Ma to tym większe znaczenie, że świadomi
konsumenci unikają artykułów zawierających syntetyczne przeciwutleniacze.
Autor omawia wyniki najnowszych badań w tym zakresie.
M. Bettini
FTNF („From The Named Fruit) flavours from citrus essence oils
„Z określonych owoców” – aromaty z cytrusowych olejków eterycznych
Cytrusowe olejki eteryczne stosowane jako aromaty spożywcze mogą być
poddawane wielu procesom przetwórczym, które pozwalają na uzyskanie wielu
różnorodnych i cennych składników aromatyzujących. Rektyfikacja próżniowa,
chromatografia cieczowa, ekstrakcja ciekłym dwutlenkiem węgla itp. pozwala
np. na wyodrębnienie takich cennych składników jak maślan etylu, valencen,
dekanal, heksanal itp. Autorka omawia prace badawcze i produkcję tego typu
składników w Brazylii.
Sergio Gallucci
Latin America’s fragrance industry
Przemysł substancji zapachowych w Ameryce Łacińskiej
Kraje Ameryki Łacińskiej, a szczególnie Brazylia notują szybki rozwój
gospodarczy, co ma oczywisty wpływ na rosnące zapotrzebowanie na substancje
zapachowe niezbędne rozwijającemu się w tempie kilkunastu procent rocznie
przemysłowi kosmetycznemu i chemii gospodarczej. Sama Brazylia jest obecnie
największym rynkiem zbytu na kompozycje zapachowe na świecie z udziałem
25%. Autor prezentuje rozwój rynku substancji zapachowych w tym regionie na
przestrzeni ostatnich lat.
51
R. Amigo
An overview of Paraguayan essential oils
Przegląd olejków eterycznych z Paragwaju
Najbardziej znane olejki eteryczne pochodzące z Paragwaju to olejek petitgrain i
gwajakowy. Na mniejszą skalę produkowane są olejek mięty arvensis i
palmarozowy. W ostatnich latach rozpoczęto wytwarzanie olejków z
eukaliptusów citriodora i camaldulensis, oraz citronelli i wetiweru. Autor
prezentuje rozwój tej produkcji w ostatniej dekadzie.
D. Roques
Sustainability in naturals: moving from awarness to involvement
Zrównoważony
rozwój
w
surowcach
naturalnych:
od
uwagi
do
zaangażowania
Zrównoważony rozwój to popularny dziś slogan odnoszony do wszystkich
dziedzin życia także do naturalnych surowców zapachowych. Dotyczy przede
wszystkim, co oczywiste, surowców naturalnych. Autor omawia zagadnienia
uprawy roślin olejkodajnych i produkcji naturalnych substancji zapachowych z
punktu widzenia ochrony środowiska, globalnego rolnictwa, branż przemysłu
stosujących substancje zapachowe, ekonomii i zmian kulturowych.
A. Pekas
Biological pest control in citrus: an alternative to chemical pesticides with
benefits for essential oil quality
Ochrona biologiczna cytrusów; alternatywa chemicznych pestycydów
korzystna dla jakości olejków eterycznych
Szerokie stosowanie cytrusowych olejków eterycznych zarówno w substancjach
zapachowych jak i w przemyśle spożywczym powoduje, szczególnie wobec
coraz bardziej restrykcyjnych przepisów prawa w zakresie substancji
chemicznych obecnych w żywności i produktach kosmetycznych oraz rosnącej
52
świadomości konsumentów, że coraz więcej uwagi poświęca się badaniom i
praktycznym
zastosowaniom
naturalnych
biologicznych
preparatów
chroniących rośliny przed szkodnikami i chorobami. Autor omawia najnowsze
osiągnięcia w tej dziedzinie.
J. Gobert
The environmental footprint of essential oils and synthetic chemicals
Wpływ olejków eterycznych i syntetycznych chemikaliów na środowisko
Problemy ochrony środowiska, a przede wszystkim klimatu i wytwarzania
dwutlenku węgla mają również istotne znaczenie w przemyśle substancji
zapachowych. Badania wykazują, że ten sam efekt końcowy – pożądany zapach
wyrobu – uzyskany przy pomocy składników pochodzenia roślinnego powoduje
znacznie mniejsze szkody dla środowiska niż przy zastosowaniu substancji
syntetycznych.
W
ocenie
uwzględniono
wszystkie
elementy
procesu
wytwarzania.
UWAGA: PEŁNE TEKSTY REFERATÓW WYGŁOSZONYCH NA
KONFERENCJI
MOŻNA
UZYSKAĆ
W
FORMIE
W SEKRETARIACIE IFEAT POPRZEZ www.ifeat.org.
/wsb/
53
CD
Z ŻYCIA PTA
Zarząd PTA informuje, że doroczne Zgromadzenie Ogólne Polskiego Towarzystwa
Aromaterapeutycznego odbędzie się w siedzibie Towarzystwa (FSZ Pollena-Aroma, ul.
Klasyków 10, 03-115 Warszawa)
dnia 21 kwietnia 2012 r. o godz. 1100.
Według planowanego porządku obrad w programie m.in.:
1. Omówienie działalności PTA w 2011 roku:
– sprawozdanie Zarządu z działalności w 2011 roku
– sprawozdanie finansowe.
2. Wolne wnioski.
3. Prezentacja nowo przyjętych członków Towarzystwa.
4. Konkurs Aromaterapia i Nauka 2011 i wręczenie Nagrody Głównej Prezesa PTA oraz
wyróżnień uczestnikom
5. Prezentacja przez laureatkę mgr Izabelę Kapuścińską pracy magisterskiej pt.
Olejek lawendowy jako funkcjonalny składnik kosmetyków”, nagrodzonej w
Konkursie Aromaterapia i Nauka 2011
6. Wykład V-ce Prezesa PTA mgr farm. Andrzeja Lesieckiego pt. „Rośliny
lecznicze w utworach poetyckich.
Obecność na zebraniu PTA jest statutowym obowiązkiem członka naszego stowarzyszenia.
Zebranie ma charakter otwarty i wszyscy sympatycy i potencjalni członkowie
Towarzystwa są mile widziani.
KOMUNIKAT REDAKCJI
Z dużą satysfakcją informujemy, że od roku 2012 Kwartalnik „Aromaterapia” został
zakwalifikowany do systemu Kosmet Scientific & Marketing Literature Data Base of the
IFSCC (International Federation of Societies of Cosmetic Chemists - Międzynarodowa
Federacja Towarzystw Chemików Kosmetologów).
System dostępny na stronach www.KOSMET.com jest bazą publikacji w czasopismach z
dziedziny kosmetyki i pokrewnych. Baza zawiera angielskie tytuły i streszczenia publikacji
oraz dane autorów. W ten sposób kwartalnik będzie dostępny znacznie szerszemu gronu
czytelników z całego świata.
54
Wyniki Konkursu Aromaterapia i Nauka 2011
„Olejek lawendowy jako funkcjonalny składnik kosmetyków”
Nagrodzona praca magisterska obejmuje badania z zakresu wykorzystania
olejku lawendowego w kosmetykach do pielęgnacji intymnej. W założeniu badań
wykorzystano znane i opisane w literaturze działanie przeciwdrobnoustrojowe olejku
lawendowego. Higiena intymna powinna być prowadzona szczególnie starannie.
Stosując na co dzień do higieny intymnej żele myjące, z dodatkami antybiotyków,
często oprócz założonego działania na chorobotwórcze drobnoustroje niszczymy
naturalną
florę
mikrobową,
utrzymującą
wskazaną
dla
skóry
równowagę
mikrobiologiczną. Przy zakłóconej równowadze mikroflory, skóra tym bardziej
narażona jest na infekcje, które mają charakter nawrotowy. Stąd też potrzeba
opracowania preparatów bezpiecznych dla skóry jest aktualna i wybór tematyki pracy
zasługuje na uznanie.
Olejek lawendowy, podobnie jak wiele innych przebadanych olejków
eterycznych, działa wybiórczo jedynie na drobnoustroje chorobotwórcze. Substancje
lecznicze pochodzenia naturalnego są adaptogenne i homeostatyczne to znaczy
dostosowują się do potrzeb organizmu, przywracają mu stan równowagi i nie
wywołują skutków ubocznych. Głównym składnikiem olejku lawendowego jest linalol
i octan linalolu i to tym składnikom przypisuje się działanie przeciwgrzybiczne i
przeciwbakteryjne. Trzeba jednak zawsze pamiętać, że olejki eteryczne - podobnie jak
ma to miejsce w przypadku innych środków naturalnych - wykazują działanie
synergistyczne, co oznacza, że działanie mieszanki występujących w olejku
składników jest często dużo silniejsze niż wyizolowanych z olejku pojedynczych
związków.
Lawenda (Fot. Archiwum własne)
55
W prowadzonych badaniach przyjęto założenia sprawdzenia skuteczności
działania olejku lawendowego oraz jego frakcji linalolowej i octanu linalolu. Frakcje
te izolowano metodą destylacji frakcjonowanej pod zmniejszonym ciśnieniem.
W dalszych badaniach wprowadzono do dwóch różniących się lepkością baz
żelowych 1,5 % olejku lawendowego i odpowiednio frakcję linalolową i octanu
linalolu
otrzymując
mikrobiologicznym
konsumenckich,
żele
in
dla
do
vitro
higieny
oraz
wykonanych
intymnej,
badaniom
które
poddano
konsumenckim.
preparatów
myjących,
W
probantki
badaniom
badaniach
oceniały
porównawczo poniższe parametry:
- zapach żelu,
- wygląd wizualny,
- pienienie żelu,
- skuteczność ochrony.
Zapachowo najwyższe uznanie konsumentów zyskał żel z frakcją estrową, a
najwyższą ocenę pienienia uzyskał żel z olejkiem lawendowym. Skuteczność
przeciwdrobnoustrojowa badanych żeli z izolowanymi frakcjami, wynikająca z badań
in vitro, była zbliżona, chociaż żel z frakcją linalolową wykazywał najwyższą
aktywność.
Przeprowadzone badania przyniosły obiecujące wyniki, dopracowania wymaga
optymalizacja receptury preparatu rynkowego o odpowiedniej lepkości, bez użycia soli
kuchennej, oraz optymalizacja stężeń olejku lawendowego i jego modyfikowanych
frakcji.
W roku 2012, z powodów niezależnych od władz PTA, o czym już
informowaliśmy w numerze zimowym, nie możemy, niestety, zobowiązać się do
zorganizowania Konkursu Aromaterapia i Nauka.
Zarząd PTA
Kontakt dla osób zainteresowanych działalnością naszego Towarzystwa z regionu Dolnego Śląska – Firma
Avicenna OIL, ul. Opolska 11/19, 52-010 Wrocław, Prezes Wiktor Podlaski,
tel. (071) 342 67 21, 0602 232 352
Wszyscy zainteresowani działalnością Polskiego Towarzystwa Aromaterapeutycznego mogą kontaktować się
z Zarządem: tel. (22) 5041740 faks: (22) 5041703, e-mail: [email protected], www.pta.org.pl
lub listownie: 03-115 Warszawa, ul. Klasyków 10
56
Kalendarium szkoleń
KURSY AROMATERAPII POD PATRONATEM PTA
SZKOŁA MASAŻU MEDIKON zaprasza na kursy aromaterapii pod
patronatem Polskiego Towarzystwa Aromaterapeutycznego.
Jego uczestnicy otrzymują Zaświadczenie Ukończenia Kursu wydawane przez
PTA.
Najbliższy kurs odbędzie się 30 czerwca 2012 r.
MEDIKON organizuje również profesjonalne, dwusemestralne szkolenia z
zakresu masażu.
W programie:
- anatomia i fizjologia człowieka,
- masaż klasyczny,
- kinezyterapia (metoda leczenia ruchem),
- masaż limfatyczny i segmentalny,
- masaż reflektoryczny stóp,
- masaż akupresurowy,
- elementy terapii manualnej,
-masaż aromaterapetyczny.
Zapisy oraz wszelkie informacje można uzyskać w Sekretariacie Studium:
01-052 Warszawa
ul. Anielewicza 24/46
tel. (022) 838 10 43
www.medikon.com.pl
Kolejny kurs „Podstawy aromaterapii” pod patronatem PTA planowany
jest jesienią 2012 r. – przełom września i października.
w siedzibie PTA w Warszawie, ul. Klasyków 10
informacje i zapisy: tel. 22 5041759, e-mail: [email protected]
57
GDZIE KUPOWAĆ OLEJKI ETERYCZNE
I KOSMETYKI PIELĘGNACYJNE Z SERII
BIAŁOBRZEGI
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. 11 Listopada 24, tel. (048) 613-38-92
BIAŁYSTOK
- Apteka Cefarm Białystok, ul. Suraska 2, tel. (085) 742 04 53
-- Apteka Biwal CH Auchan, ul. Produkcyjna 84, tel. (085) 664 72 43
- Pro-Orto Sklep Medyczny, ul. Słonimska 15/1 lok. 3, tel. (085) 732 09 05
- Aronia, ul. Legionowa 9/1, tel. (085) 742 29 97
- Medi-Soft, ul. Warszawska 38, (085) 732-36-69
BIELSKO-BIAŁA
- NATURA, ul. Plac Wojska Polskiego 13, tel. (033) 812 43 01
- POLMED, ul. Widok 12, (033) 815-00-34
- AKMED, Al. Armii Krajowej 101, (033) 821-22-50
BYDGOSZCZ
- Zdrowe Życie, Polanka 38, tel. (052) 342 79 18
- Apteka, ul. Śniadeckich 51, tel. (052) 322 44 73
- Hornmedical, ul. Chrobrego 23, tel. (052) 321 03 60
- Salon Masażu BIO-STUDIO, ul. Krasińskiego 8, tel. (052) 349 39 17
- Sklep Zielarsko-Medyczny, Gdańska 3, tel. (052) 322 02 14
- Stowarzyszenie FLANDRIA, ul. Dworcowa 28, tel. (052) 345-43-97
CIECHANÓW
- FHU MARABUT, ul. Sienkiewicza 32, tel. (23) 672-20-92
CZŁUCHÓW
- Borkowscy S.C., Al. Wojska Polskiego 10/6, tel. (059) 834 18 49
DĘBICA
- REH-MED, ul. Kolejowa 28a, (14) 670-42-44
ELBLĄG
- MEDART, ul. Morszyńska 54, (055) 233-77-79
- Sklep Zielarsko-Drogeryjny, ul. Słoneczna 4, tel. (055) 235 30 03
- Wstąp Po Zdrowie, ul. Grobla Św. Jerzego 13, tel. (055) 236-27-00
- Studio Zdrowia i Fizjoterapii, ul. Osińskiego 4a, Tel. (055) 239 61 36
GDAŃSK
- Aronia, ul. Stary Rynek Oliwski 8, tel. (058) 552 30 47
- Natura, ul. Kusocińskiego 8, tel. 0602 826 637
- Melisa, ul. Wajdeloty 4, tel. 0601 629 660
- ORTMEDYK, ul. Biegańskiego 10 paw. 13, tel. (58) 305-69-43
- ORT-MEDICAL, ul. Św. Ducha 44, (058) 305-71-22
- ORT-MEDICAL, ul. Zwycięstwa 30
- Euromedical Poland, ul. Chwarznieńska 136/138, tel. (58) 624-03-22
GDYNIA
- Kocanka, ul. Krasickiego 5, tel. (058) 621 08 81
- Zdrowie, ul. Śląska 32, Tel (058) 661 45 57
- ARDA-Plus, ul. Wójta Radtkego 29/35, tel. (058) 620 04 36
- ORT-MEDICAL, ul. Starowiejska 13/15, tel. (058) 621-02-10
GŁOGÓW
- KORIM, ul. Kościuszki 15a, tel. (76) 835-01-02
GLIWICE
- Intern-Med, ul. Bohaterów Getta Warszawskiego 1, tel. (32) 231 93 14
GRUDZIĄDZ
- Cedent, ul. Mickiewicza 5, tel. (056) 642 77 16
GORZÓW
WIELKOPOLSKI
- GOPRINTS, ul. Młodych 16, tel. (095) 737 17 38
- EKOMED, ul. Nadbrzeżna 1, tel. (095) 737-17-38
- DIPMED, ul. Drzymały 11, tel. (095) 735-25-10
58
INOWROCŁAW
- Stowarzyszenie FLANDRIA, ul. Św. Ducha 20, (052) 355-05-64
- Zioła-Med., ul. Wojska Polskiego 5
JANKI
- Cefarm Śląski, ul. Bacha 2, tel. (022) 711 30 59
JELENIA GÓRA
- Naturalnie, I.Lewandowska, ul. Szkolna 12, tel. (075) 642 23 52
- FH Wangelia Smoleń, ul. 1 Maja 16/18, tel. (075) 64 20 553
KALISZ
- Lion-Office, ul. Górnośląska 40, tel. (62) 753-65-99
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Górnośląska 56, tel. (62) 757-47-56
KATOWICE
- Hornmedical, ul. Powstańców 12, tel.(032) 251 17 21
- Apteka Pod Kwiatami, Plac Powstańców Śląskich, tel. (032) 351 03 42
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Zawiszy Czarnego 16A, tel. (032) 254 62 07
- Akson, ul Ziołowa 47, tel. (032) 202 53 22, 202 53 33
- Remedium, ul. Markiefki 90, tel. (032) 253 54 47
KOŁOBRZEG
- Sklep Zielarsko Medyczny Vital, ul. Armii Krajowej 30a, tel. (094) 352 64 71
KIELCE
- Dary Natury, ul. Paderewskiego 8a, tel. (041) 368 01 95
- Arnika, ul. Paderewskiego 24, tel. (041) 344 28 03
KOŁO
- Darmed, ul. Włocławska 18, tel. (63) 262-59-40
KONIN
- Apteka Śródmiejska, Al. 1 Maja 15, tel. (063) 242 46 16
- Patron, ul. Zakładowa 5b, tel. (063) 246 77 52
- Med-Alko, ul. 1 Maja 3, tel (063) 245-71-60
KOSTRZYŃ
- Sklep Medyczny, ul. Os. Mieszka I 41, tel. (095) 752 19 34
KRAKÓW
- Naturalny Sklepik, ul. Krupnicza 8, tel. (012) 422 96 83
- Aloes, ul. Madalińskiego 17, tel. (012) 266 68 87
- Centrum Medyczne ASPEL, ul Bratysławska 2, tel. (12) 622-06-67
- Fundacja Pomoc Krakowskiemu Hospicjum, ul. Garncarska 11, tel (012)
423-25-91
- Fundacja Pomoc Krakowskiemu Hospicjum, ul. Białoruska15, tel (012)
265-74-87
- Sklep Medyczno-Rehabilitacyjny, ul. Starowiślna 45, tel. (012) 421-72-03
LEGIONOWO
- Eko Linia, ul. Sowińskiego 15a, (022) 767-36-87, www.naturadlazdrowia.pl
LESZNO
- Bliżej Natury, ul. Chrobrego 6, tel. (065) 520 62 32
- Sklep Medyczny ESKULAP, ul. Jackowskiego 9, tel. (065) 526-84-13
- Sklep Medyczny MEDYK, ul. Wolności 23, tel. (65) 520-38-32
LUBLIN
- Cezal Lublin, ul. Jaczewskiego 8, tel. (081) 742 57 46
- Medicus, ul. Biernackiego 9, tel. (081) 748 38 77
- MUSI, ul. Magnoliowa 2, tel. (081) 748 39 94, 747 45 25
- AMBULANS, ul. Staszica 5, tel. (81) 743-64-45
- Medicus, ul. Lubartowska 64, (81) 743-35-51
ŁOMŻA
- Animed, Kazańska 10, tel. (086) 218 99 21
- Medic, Hipokratesa 2, tel. (086) 218 49 19
ŁÓDŹ
- Ziołolecznicza Apteka Bonifratrów, ul. Kosynierów Gdyńskich 61a, tel. (042)
646 71 80
- Cudny Sklep, ul. Kościuszki 24, tel. (042) 631 03 00
- Aksel-Med, ul. Północna 42, tel. (042) 634 15 02
- ASTRO 3, ul. Wólczańska 27, tel. (042) 634 00 50
- Medprim, ul 6 Sierpnia 16, tel. (042) 635 73 09
- Apteka "Na Przełęczy" ul. Przełęcz 1 tel. (042) 679-34-88
59
ŁUKÓW
- MEDICUS, Pl. Narutowicza 3, tel (25) 798-34-22
MŁAWA
- Medi-Soft, ul. Kopernika 47, (23) 654-97-82
NOWY TARG
- Sklep Medyczno-Rehabilitacyjny, ul. Na Równi 15, tel. (18) 266 27 47
- Al-MEDICA, ul. Krzywa 13, tel. (18) 264-64-39
NOWA RUDA
- Salon Fryzjersko-Kosmetyczny, ul. Rynek 27, tel. (74) 872-23-98
NOWA SÓL
- LEMAR, Pl. Wyzwolenia 2, tel. (68) 387-23-91
- Salon Fryzjersko-Kosmetyczny, ul. Rynek 27, tel. (074) 872 23 98
OLSZTYN
- FARMEL, ul. M. Curie-Skłodowskiej 2, tel. (089) 523 57 00
- Lemar, ul. Grunwaldzka 8, tel. (089) 521 80 66
OPOLE
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Kołłątaja 4 tel. (077) 454 32 01
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Reymonta 23, tel. (077) 454 75 51
OSTROŁĘKA
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Gorbatowa 12, tel. (029) 764 79 94
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Kilińskiego 33, tel. (029) 764 76 00
PABIANICE
- Gabinet Aromaterapii i Masażu Leczniczego, ul. Grota-Roweckiego 33
PIASECZNO
- Apteka (AUCHAN), ul. Pulawska 46, tel. (22) 716 85 23
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Sierakowskiego 2, tel. (22) 756-25-37
PIŁA
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Bohaterów Stalingradu 13 , tel. (67)
212-21-93
- UNIKAT FHU Ewa Kubiak, Gnieźnieńska 11, 0504-28-23-24
PŁOCK
- Szi-Bo Bożena Lewicka, ul. Królewiecka 15 a, tel. (24) 262-68-93
- DANA, ul. Rembielińskiego 3, tel. (24) 263-15-00
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Bielska 43, tel. (24) 268-25-81
POZNAŃ
- Zielarnia Officina Sanitatis, ul. Dąbrowskiego 10, tel. (061) 847 34 54
- ZIOŁOMED, ul. Św. Marcin 24, paw. 23, tel. (061) 851 51 08
- VitaNowa Kawiarenka Tlenowa, ul. Głogowska 93, tel. (061) 865 09 95
PRUSZKÓW
- Zielarz, ul. Al. Woj. Polskiego 52 paw. 3 tel. (22) 728 32 51
PSZCZYNA
- Bratek, ul. Poniatowskiego 1 B, tel. (32) 212-88-89
RADOM
- Natura, ul. Traugutta 31/33, tel. (48) 363 13 80
- Polmol, ul. Malczewskiego 17 I 1, tel. (48) 381-49-49
RZESZÓW
- Orto-Res, ul. Zamkowa 13/1, tel. (17) 853-58-54
SIEDLCE
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. 3 Maja 45, tel. (25) 644-76-05
- New Art Med., ul. 3 Maja 28, tel. (25) 63-114-23
SKIERNIEWICE
- Zielarnia Św. Stanisława, ul. Św. Stanisławaaa 4, tel. (046) 832 37 46
- Medprim, ul. Kopernika 5, tel. (046) 833 28 58
SŁUPSK
- POD SŁOWIKIEM, ul. Obrońców Wybrzeża 4, tel. (59) 840-32-50
- POD SŁOWIKIEM, ul. Kopernika 2, tel. (59) 840-05-76
- POD SŁOWIKIEM, ul. Jana Pawła II 2, tel. (59) 846-86-18
- Żonkil, ul. Wojska Polskiego 18, tel. (059) 842 08 88
SZCZECIN
- Lawenda, ul. Dunska 74, (91) 426-90-16
- Ziólko, ul. Wojska Polskiego 49, tel. (91) 453-46-34
SOPOT
- Herba-Sopot, ul. Podjazd 3, (58) 551-39-75
60
TARNÓW
- Atelier Piękności, ul. Krakowska 3/6, tel. (14) 622 25 4
TARNOWSKIE GÓRY
- Sklep Bratek, ul Strzelecka 6, tel. (32) 285-39-76
TOMASZÓW
MAZOWIECKI
- Coel, ul. Warszawska 20/22, tel. 0609-220-851
TORUŃ
- Waleriana, ul. Szczytna 11, (56) 651 72 08
- Ziola, ul. Gagarina 152, tel. (56) 651-72-08
- Natura, ul. Wojska Polskiego 43 e, tel. (56) 657-20-73
WAŁCZ
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Kilińszczaków 37, tel. (67) 387-31-24
- Herba-Polonica, Bydgoska 11, tel. (67) 259-54-51
WARSZAWA
- Apteka „Przy Orle”, ul. Bukowińska 22, tel (022) 406 02 44
- Apteka, ul. Jana Pawła II 15, Tel (022) 697 67 67
- Apteka Stołeczna, ul. Wojska Polskiego 58, Tel (022) 839 50 73
- Apteka „Kosma i Damian”, ul. Rynek Starego Miasta 17/19 tel (022)
831 17 84
- Apteka, CH Klif, ul. Okopowa 58/72, Tel (022) 531-45-33
- Apteczka Domowa ul. Zajączka 9A, tel. (022) 331 30 28
- Apteka, ul. Wąwozowa 23, tel. (022) 648 23 98
- Apteka SOLPHARMA, Rondo ONZ 1, tel. (022) 581 77 35, 335 77 35
- Apteka, AN Pharmacy, ul. Rakowiecka 1/3, tel. (022) 629 16 16
- Apteka Bursztynowa, ul. Skoczylasa 10/12, tel. (022) 818 70 65
- Apteka Cefarm Śląski, ul. Targowa 72 (Carrefour), tel. (022) 331 60 74
- Apteka Hipokrates, ul. Drogowa 5, tel. (022) 614 48 73
- Apteka Prima Pharma, ul. Górczewska 124 (Wola Park), tel. (022) 844 62 17
- Apteka Przy Szembeka, ul. Grochowska 128, tel. (022) 610 51 92
- Apteka, ul. Puszczyka 9, tel. (022) 641 54 01
- Apteka Sady Żoliborskie, ul. Krasińskiego 24, tel. (022) 839 57 10
- Apteka, ul. Żuławskiego 4/6, tel. (022) 848 52 02
- Arnika, ul. Conrada 11/13, pawilon 3 (Pasaż Chomicz.), tel. (022) 864 94 16
- Daring, ul. Zwierzyniecka 8, tel. (022) 841 20 71, 841 20 72
- FAMA, ul. Pruszkowska 8A, tel. 0501 368 018
- Forte Farma, ul. Warecka 8, tel. (022) 826 83 20
- Pożywienie Darem Serca, Al. Jana Pawła II 36 c, tel. (022) 652 27 56
- HERBA-MED, ul. Nałęczowska 62, tel. (022) 842 07 65
- Herbamed, ul. Borowej Góry 3, tel. (022) 666 08 66
- Natura II, ul. Kondratowicza 4, tel. (022) 675 36 84
- NATURA, ul. Żelzna 74 (róg Chłodnej), tel. (022) 652 35 87
- Nieznany Świat, Kredytowa 1, tel. (022) 827 76 41 w. 209
- POLLENA-AROMA, ul. Klasyków 10, tel. (022) 811 42 21 w. 220
- Sklep Zielarsko-Medyczny, Al. KEN 36 (Galeria Usyn.), tel. (022) 648 46 90
- Sklep Ezoteryczny Stragan, ul. Puławska 238
-Sklep, ul. Belwederska 4
- Zielarnia Ołdakowski, Pl. Trzech Krzyży 3, tel. (022) 628 37 92
- Ziółko, ul. Kasprowicza 48, tel. (022) 834 40 69
WROCŁAW
- Remedium, ul. Joannitów 10/12, tel. (71) 783-30-40
- Remedium, ul. Kamieńskiego (szpital), tel. (71) 327-01-80
- Galeria Feng-Shui Chi, ul. Piłsudskiego 16, tel. (71) 325 24 31
- Medena, ul. B.Prusa 44, tel. (71) 793-00-88
- Pofam-Poznań, ul. Pułaskiego 42 E, tel. (71) 343-93-64
- Pofam-Poznań, ul. Ziemowita (przychodnia)
- Apteka RUBUS, ul. Siemieńskiego 18, tel. (71) 329-05-90
- Herbavit, ul. Krucza 112, tel. (71) 783-74-20
- Remedium, ul. Hirszfelda 12, tel. (71) 795-80-78
- Sklep Medyczny intern-Medica, ul Synowska 6B, tel (071) 789-33-55
61
ZIELONA GÓRA
- Herba-Pol, ul. Miszka I 1, tel. (68) 325-30-37
- Medline, ul. Fabryczna 17, tel. (68) 320-23-78
ZAMOŚĆ
- Herba-Natura, ul. Staszica 9, tel. (84) 627-09-54
ZŁOCIENIEC
- Sklep Zielarsko-Medyczny, ul. Brzozowa 15, (94) 367-26-84, 0509-786-367
ŻARY
- Sklep Zielarsko Medyczny, ul Przeładunkowa 2 (Kaufland), tel. (68)
36-36-188
HURTOWNIE:
GDAŃSK
- Toppik s.c. ul. Gryglewskiego 23 a, tel. (58) 556-00-77
KATOWICE
- Polska Grupa Farmaceutyczna ul. Kolista 5, tel. (32) 205 37 45
- Farmacol S.A. ul. Rzepakowa 2, tel. (32) 208-06-56
- Medicare Sp. z o.o., ul. Łyskowa 9, tel. (32) 317-07-02
KIELCE
- PZF Cefarm Kielce S.A. ul. Jagiellońska 70, tel. (41) 36-56-141
KONIN
- Herb-Ax Barbara Adamkiewicz, ul. Kanałowa 4 (63) 242-81-49
LUBLIN
- Slawex, ul. Budowlana 28, (81) 445 07 20
- Aptekarz, ul. Wolska 11 A, tel. (81) 44-62-322
ŁĘCZYCA
- Hurtap S.A., ul. Górnicza 2, (24) 721-25-13
ŁÓDŹ
- Polska Grupa Farmaceutyczna S.A. ,
- Łódź, ul. Zbąszyńska 1, tel. (42) 613 33 00
MIKOŁÓW
- Itero S.A., ul. Kościuszki 59, tel. (32) 322 07 37
POZNAŃ
- Galenica Pharma S.A., ul. Chlebowa 26, tel. (61) 875 06 38
- PHOENIX Pharma Polska, ul. Nieszawska 1, tel. (61) 874 24 00
RZESZÓW
- Cefarm Rzeszów, ul. Prof. Chmaja 6, tel. (17) 865-04-45
- Podkarpacka Hurtownia Aptekarska Sp. z o.o., ul. Boya-Żeleńskiego 2,
tel. (17) 870 42 42
SZCZECIN
- Cefarm Szczecin, ul. Ks. Ziemowita 10, tel. (91) 480 22 47
- Lawenda, ul. Duńska 74, tel. (91) 426-90-16
SWARZĘDZ
- Galenica Pharma Sp. z o.o., ul. Rabowicka 15, tel. (061) 875 06 36
TORUŃ
- Torfarm, S.A., ul. Szosa Lubicka 26/34, tel. (56) 669-40-00
WARSZAWA
- CEFARM ul. Jana Kazimierza 16
- PROSPER S.A. , ul. Krakowiaków 65, tel. (22) 321-62-77
- INTRA, ul. Odrowąża 11, tel. (22) 511-44-04
- OPTIMA FORMA S.A., Janki, ul. Godebskiego 5, tel. (22) 715-01-00
ZIELONA GÓRA
- Cefarm Zielona Góra S.A., Aleja Wojska Polskiego 37, tel. (68) 329-65-89
Uwaga: - część placówek posiada tylko wybrane produkty
- część hurtowni działa na terenie całego kraju
62
Aromaterapia w praktyce
GDZIE KORZYSTAĆ Z USŁUG DYPLOMOWANYCH
AROMATERAPEUTÓW?
Podajemy adresy gabinetów, w których przyjmują dyplomowani aromaterapeuci.
GABINET AROMATERAPII, Grażyna Kamieńska, Hotel Diament
78-132 Grzybowo k/Kołobrzegu, ul. Borkowska 6, tel. (094) 35 53 604,
609 515 551
***
COSMET, Studio estetyki ciała, masaże aromaterapeutyczne, Roman Kriger,
87-100 Toruń, ul. Świętopełka 2e, tel. (056) 623 00 55, www.cosmet.pl
***
GABINET KOSMETYCZNY, Łucja Legun, Regina Bożek,
43-300 Bielsko-Biała, ul. 11 Listopada 60/62, p. I, tel. (033) 816 58 51
***
GABINET MASAŻU LECZNICZEGO, Jerzy Foss,
87-720 Ciechocinek, ul. Zielona 21, tel. (054) 283 54 13, 0602 329 053,
www.jfoss.ciechocinek.pl
***
GABINET KOSMETYKI, STYLIZACJI I RELAKSACJI , Alina Komborska,
54-027 Wrocław, ul. Wielkopolska 36 a, tel. (071) 349 42 11
***
KLINIKA ULMED, Tomasz Kruk, masaże,
Warszawa – Jelonki, ul. Legendy 6d, tel. (022) 664 21 16, 664 57 48
***
Marek Zwierz, Gdynia, tel. (058) 624 72 55
***
MASAŻE RELAKSUJĄCE SAUNA, Centrum Odnowy, Hotel Bristol,
Warszawa, ul. Krakowskie Przedmieście 42/44, tel. (022) 625 25 25
***
P.H.U. BIOS, Mirosław Poznański. Zabiegi na terenie Trójmiasta, Elbląga i Bydgoszczy.
Wizyty domowe. Teł. 0501 754 144, 0602 277/234, teL/faks (058) 556 48 32 w godz. 8.00 - 10.00
***
PRYWATNY GABINET MASAŻU, Andrzej Niemczyk,
93-035 Łódź, ul. Piotra Skargi 8/10 lok. 35, tel. 0606 641 443, (042) 684 05 88
***
STUDIUM DOBREGO ZDROWIA „EUREKA", Gabinet Masażu,
Piaseczno, ul. Puławska 32, pawilon, tel.(022)7502651
***
STUDIO ZDROWIA I URODY ZEN, Autoryzowany Gabinet Aromaterapii,
Andrzej Hentszel, Warszawa-Ursynów, ul. Migdałowa 10, tel. (022) 648 57 48
***
DYPLOMOWANY AROMATERAPEUTA, MASAŻE, Andrzej Ćwirlej
35-051 Rzeszów, ul. Staszica 3/5, tel. (017) 85 20 713, 0603 559 967
***
63
DARING Sp. z o.o., Ośrodek Odnowy Biologicznej, Szkoła Masażu Leczniczego,
Warszawa, ul. Zwierzyniecka 8, tel. (022) 841 20 72.
***
GABINET KOSMETYCZNY" PIĘKNOŚĆ DNIA" ul. Wita Stwosza 6, 40-036 Katowice,
tel. 607 985 541 www.pieknoscdnia.com.pl
***
GALERIA MASAŻU ANNA NOCOŃ, ul. Wita Stwosza 6, 40-036 Katowice,
tel. 695 88 88 95 www.galeriamasazu.pl
***
GABINET REHABILITACJI, SZKOŁA AKTYWNEGO RODZENIA
PMDK w Otwocku , ul. Poniatowskiego 10, 22 499 33 39, www.mxplus.pl
***
********************************************************************
Jeśli jesteś dyplomowanym aromaterapeutą PTA i prowadzisz gabinet, podaj nam jego adres i
telefon. Udostępnimy bezpłatną reklamę.
Fot. Archiwum
64
Kalendarium
W 2012 roku coroczna
Międzynarodowa Konferencja
IFEAT odbędzie się w Singapurze
w terminie
04-08 października 2012 r.
pod hasłem
„Essential Asia”.
Głównym tematem konferencji będą
olejki eteryczne oraz przemysł
substancji zapachowych i
aromatycznych w regionie krajów
azjatyckich.
Informacje o konferencji
[email protected]
www.ifeat.org
9 Lincoln’s Inn Fields,
London, WC2A 3BP
Tel: +44 (0)20 7814 9666
Fax: +44 (0)20 7814 8383
KOMUNIKAT POLSKIEGO
TOWARZYSTWA
AROMATERAPEUTYCZNEGO
COPERNICUS – The Scientific
Journals Ranking System
Index Copernicus to system oceny czasopism
naukowych, który został przyjęty dla naukowych
czasopism polskich przez Komitet Badań
Naukowych (KBN). Index Copernicus klasyfikuje
czasopisma naukowe i czasopisma poglądowo –
edukacyjne. Kwartalnik Aromaterapia jest uznany za
czasopismo punktowane od kilku lat i został
pozytywnie sklasyfikowany w systemie IC również
w roku 2010, m.in. za zakres merytoryczny, wartość
wydawniczą, grafikę, stabilność wydawniczą i za
patronat stowarzyszenia, Polskiego Towarzystwa
Aromaterapeutycznego.
Aromaterapia
Kwartalnik Polskiego Towarzystwa
Aromaterapeutycznego Rej. pras. 4942
ISSN 2082-9205
Wydawca: Pollena-Aroma Sp. z o.o.
03-115 Warszawa, ul. Klasyków 10
tel. 22 5041740, fax 22 5041703
[email protected]
REDAKTOR NACZELNA:
dr inż. Iwona Konopacka-Brud
Sekretarz Redakcji: mgr Teresa Tańczyk
Adres Redakcji:
03-115 Warszawa, ul. Klasyków 10
tel. 22 5041789, fax 22 5041703
[email protected]
Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń i
nie zwraca materiałów nie zamówionych.
Zastrzegamy sobie prawo skracania i
adjustacji tekstów oraz zmiany ich tytułów.
Przedruk tekstów za zgodą redakcji.
65
KURSY I SZKOLENIA WE FRANCJI
Według informacji utworzonego w roku 2002 Narodowego Stowarzyszenia
Producentów Substancji Zapachowych PRODAROM w Grasse organizowane są
kursy i szkolenia z zakresu:
- Olejków Eterycznych i Aromaterapii
- Naturalnych Kompozycji Zapachowych
- Perfumerii
- Receptury Kosmetyków
Szkolenia odbywają się w Instytucie Perfumerii w Grasse – miasteczku leżącym
w Prowansji około 20 km od kurortu Cannes. Grasse, niegdyś centrum
francuskiego przemysłu perfumeryjnego dziś jest centrum muzeów perfumerii i
szkoleń w tym zakresie.
Dalsze informacje www.prodarom.fr, [email protected], tel. 33 492 42 34 90
2 (68) t. 18, Wiosna ’2012 Aromaterapia
66
2 (68) t. 18, Wiosna ’2012 Aromaterapia
67

Pobierz - Dr Beta

Transkrypt

Podobne dokumenty

Walki na jeziorze Tanganika Brytyjskie monitory typu «Abercrombie