diagnoza potrzeb kulturalnych społeczności lokalnej w gminie

DIAGNOZA POTRZEB KULTURALNYCH SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ
W GMINIE SAMBORZEC
Gmina Samborzec jest gminą typowo rolniczą, położona jest na skraju Wyżyny
Sandomierskiej w północno zachodniej jej części na pograniczu Kotliny Sandomierskiej, nieopodal
Wisły. Samborzec jest bezpośrednio położony przy drodze krajowej Sandomierz- Kraków jednak
pozostałe miejscowości położone na uboczu giną w uprawach polowych i sadach..Powierzchnia
gminy wynosi 8 537 ha. W 28 sołectwach należących do gminy mieszka obecnie ponad 9 tysięcy ludzi
uprawiających przeszło 7,4 tysiące hektarów ziemi. Sady i warzywniki zajmują 80% wszystkich upraw.
Diagnoza potrzeb kulturalnych w gminie wiejskiej, staje się nie lada wyzwaniem kiedy chce się ją
zrobić w sposób wiarygodny. Początkowo założeniem badającej było wyciągnięcie wniosków do
diagnozy z ankiet które zgodnie z zapisami projektu trafiły do wszystkich miejscowości w gminie. Jak
się okazało najlepsza forma diagnozy w tym przypadku to bezpośrednia rozmowa najlepiej w
miejscach gdzie ludzie skupiają się w sposób naturalny a więc sklep, plac przy remizie OSP czy miejsce
imprezy lokalnej Wśród diagnozowanych miejscowości znalazły się
 Bogoria Skotnicka
 Chobrzany
 Gorzyczany
 Janowice
 Ryłowice
 Skotniki
 Koćmierzów
Myli się ten kto myśli że nowoczesność sprawiła iż osoba uprawiająca zawód rolnika nie jest już
podporządkowana rytmowi natury. To raczej pozostaje nie zmienne – mieszkańcy tego regionu od
wiosny aż do później jesieni pracują w polach od świtu do nocy, co za tym idzie mają inne spojrzenie
i potrzeby związane z kulturą. A przede wszystkim inne możliwości korzystania z niej. Podejście do
kultury może również wynikać z faktu iż prawdziwa instytucja kultury została tu powołana dopiero
w 2009 roku. Przed tą datą „animacją” lokalnej społeczności zajmowały się głównie szkoły,
biblioteka publiczna, ewentualnie w niektórych miejscowościach OSP. Po roku 2009, wzrosła również
liczba stowarzyszeń które dziś na stale współpracują z Gminnym Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji
w Samborcu.
Diagnozowanie odbywało się najczęściej w formie swobodnej rozmowy podpartej wcześniej
informacją o programie Dom Kultury+ Inicjatywy Lokalne 2014. Mieszkańcy poszczególnych
miejscowości różnili się poziomem wiedzy o działaniach kulturalnych jakie podejmuje Gminne
Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Samborcu oraz zdaniem na temat tego co jeszcze dziać się
powinno w niektórych sferach. Jednak wszystkie osoby z którymi zostały przeprowadzone rozmowy
wskazywały iż istnieje potrzeba odbywania wyjazdów studyjnych i edukacyjnych aby móc się uczyć,
inspirować, w sferze kultury, nie być zamkniętym tylko w swoim ”zaścianku” . Ponieważ działania
kulturotwórcze szczególnie te innowacyjne mają dosyć krótka tradycję , wiele osób pragnie
podpatrzeć jak to robią inni, właśnie po to aby móc później przenieść podobne działania na swoje
podwórko, zdobyć wiedzę jak korzystać z lokalnego dziedzictwa, wyeksponować atuty miejsca, ludzi.
Wspomniano już tu krótko o tym iż to natura i praca na roli determinuje możliwości
korzystania z kultury i jej tworzenia. Z rozmów z lokalną społecznością jednoznacznie wynika iż
bynajmniej wśród młodzieży, osób dorosłych i seniorów (którzy równie często są jeszcze aktywni)
najbardziej odpowiednią porą na korzystanie z kultury, uczestniczenia w zajęciach, warsztatach czy
imprezach są godziny wieczorne a także niedziela, późną jesienią i zimą godziny popołudniowe.
Wtedy bowiem te grupy mają czas aby realizować się twórczo. Inaczej rzecz ma się w przypadku
dzieci tu rodzice chętnie widzą zajęcia w godzinach popołudniowych niezależnie od dnia tygodnia,
aczkolwiek ze wskazaniem aby były one organizowane na czas co najmniej 2-3 godzin.
Wskazując najbardziej rozpoznawalne działania Gminnego Centrum Kultury, Sportu,
i Rekreacji w Samborcu, większość odpowiedziała iż najbardziej widoczną imprezą jest „Święto
Kwitnącej Jabłoni” impreza cyklicznie odbywająca się co roku w maju od ponad dwudziestu lat.
Ludzie bowiem związani z tym regionem są wręcz dumni ze święta na którym można obejrzeć
wystawy rolnicze, uczestniczyć w specjalistycznych konferencjach, spróbować lokalnych specjałów
a potem „zabawić się” przy znanych przebojach. Podobne wnioski wyciągają jeśli chodzi o mniejsze
wydarzenia. Lokalni liderzy i organizacje starają się bazować na kulturze ludowej i tak największą
frekwencją cieszy się „Sobótka” czy Biesiady kulinarne oparte na tradycji , cieszą się coraz większym
powodzeniem.
Zaskoczeniem w diagnozie mogą być natomiast potrzeby związane z działaniami stałymi, mieszkańcy
wśród najchętniej wskazywanych działań wymieniali
 Warsztaty tematyczne: malarskie, hand-made, florystyczne, dekoracyjne, wokalne
( tworzenie zespołów ludowych bazujących na tradycyjnych przyśpiewkach) historyczne,
folklorystyczne, warsztaty kulinarne , integracyjne , rekreacyjne, specjalistyczne( np.
modelarskie)
 Wizyty profesjonalnego teatru, muzyków mogących przyjechać na miejsce by dać
przedstawienie , pokazy filmowe, wystawy.
Na pytanie w jaki sposób najlepiej informować lokalną społeczność o wydarzeniach kulturalnych
prawie 80% wskazało tradycyjną formę czyli plakaty, ulotki ale trafiły się też odpowiedzi szczególnie
wśród młodszych osób aby stworzyć newsletter czy system sms dla chętnych. Jest to zatem forma
nad którą placówka może się zastanowić, by rzeczywiście docierać do jeszcze większego grona
odbiorów.
Możliwości jakie stwarza Gminne Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Samborcu uznano za
wystarczające jednak nie wszyscy uznali że są satysfakcjonujące. Bardzo wyraźnie pojawia się jednak
potrzeba rozwoju w sferze kultury i rekreacji, poznawania nowych form aktywności a jednocześnie
bazowanie na posiadanym dziedzictwie. Z drugiej strony największą przeszkodą jaką ma do
pokonania instytucja jest dostępność , aby każdy mógł skorzystać z ofert przygotowywanych przez
Gminne Centrum Kultury, Sportu i Rekreacji w Samborcu ważne jest aby realizować podjętą ścieżkę
„wychodzenia na wsie” a nie skupiania działań w jednym miejscu, bo takie właśnie podejście
pracowników Gminne Centrum, Kultury, Sportu i Rekreacji w Samborcu wykazywane do tej pory
spotkało się z pozytywną aprobatą.
Program Dom Kultury+ Inicjatywy Lokalne 2014 jest okazją do tego by mieszkańcy Gminy
Samborzec mogli wziąć „kulturę w swoje ręce” należy się spodziewać iż pomysły na Inicjatywy będą
nakierowane na naukę poprzez doświadczanie czyli wymieniane tu wyjazdy studyjne czy inicjatywy
i wydarzenia związane z kulturą ludową, historią lokalną. Warto jednak podjąć to ryzyko, bowiem w
tej społeczności drzemie potencjał na którym można przy odpowiednim wsparciu zbudować
wspaniałe rzeczy. Jednak by to się spełniło trzeba dostosować kulturę dla ludzi a nie ludzi do kultury.
Tu, w tym właśnie miejscu trzeba się kierować w każdych działaniach społecznych prostotą,
szczerością, poszanowaniem tego co było i przewidywaniem tego co może się jeszcze zdarzyć.