Warsztaty plastyczne

Marta Chojnacka – Skoczek
Warsztaty plastyczne
Program zajęć artystycznych w gimnazjum
1. Założenia programu i sposoby realizacji
Program zajęć artystycznych – architektura w gimnazjum jest przygotowany
zgodnie z celami i treściami kształcenia określonymi w Rozporządzeniu Ministra
Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej
wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach
szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17, zał. 4). Podstawa programowa zakłada
realizację obowiązkowych zajęć artystycznych w gimnazjum.
Niniejszy program jest propozycją tematycznych zajęć artystycznych z zakresu
plastyki warsztatowej (teorii, technologii i historii sztuki) przewidzianych
na 64 godziny dydaktyczne. Propozycja zajęć artystycznych oparta jest na wcześniej
zdobytej wiedzy teoretycznej uczniów dotyczącej wiedzy o sztuce i historii sztuki.
Zajęcia artystyczne będą rozszerzoną wersją zadań praktycznych przedmiotu
plastyka realizowanych dla wszystkich uczniów w klasie I gimnazjum wg programu
nauczania plastyki dla gimnazjum autorstwa Marzeny Kwiecień, nr dop. DKOS –
5002 -50/07 oraz podręcznik autorstwa Joanny Gumuli „W tym cała sztuka”.
Głównym założeniem programu jest praktyczna realizacja różnorodnych zadań
przybliżających uczniom zagadnienia architektury, przede wszystkim w formie
ćwiczeń z rysunku, malarstwa, grafiki, rzeźby i projektowania plastycznego.
Zgodnie z zaleceniami podstawy programowej, realizacja programu przewiduje
wykorzystanie w ćwiczeniach mediów: fotografii i technologii informacyjnokomunikacyjnej. Poszczególne zadania są opatrzone wprowadzającymi
lub uzupełniającymi wiadomościami z teorii, technologii bądź historii sztuki.
2. Cele edukacyjne kształcenia i wychowania
Cele edukacyjne programu zostały określone i sformułowane zgodnie z założeniami
podstawy programowej z plastyki na trzecim etapie edukacyjnym.
2.1. Cele edukacyjne kształcenia:
- odbiór wypowiedzi i wykorzystywanie zawartych w nich informacji – percepcja sztuki
- tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę
- analiza i interpretacja tekstów kultury – recepcja sztuki
2.2. Cele edukacyjne wychowania:
- budzenie i rozwijanie potrzeby czynnego uczestnictwa w kulturze poprzez kontakt
z dziełami w najbliższym otoczeniu oraz wizyty w muzeach, galeriach i innych
ośrodkach życia kulturalnego
- rozwijanie świadomości roli sztuki w życiu człowieka
- rozwijanie twórczego myślenia, kreatywności, własnych możliwości twórczych
- kształtowanie świadomości dziedzictwa tradycji i kultury narodowej oraz dziedzictwa
kręgu kultury śródziemnomorskiej
- podniesienie poziomu edukacji kulturalnej poprzez możliwość poznania własnego
dziedzictwa kulturowego
- dostrzeganie miejsca tradycji we współczesnej kulturze, poszanowanie i uznanie
dla dorobku przeszłych pokoleń
- kształtowanie tolerancji wobec odmienności innych kręgów kulturowych
- podniesienie u uczniów własnej samooceny i wartości.
3. Treści nauczania
3.1. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji – percepcja
sztuki
Uczeń:
- uczestniczy w percepcji dzieł sztuki poprzez wyszukiwanie w Internecie informacji
o sztuce, zwiedzanie wirtualnych galerii sztuki i muzeów na świecie
- ma świadomość różnorodności sztuki i jej związków z nowoczesnymi technologiami
- potrafi formułować opinie, porównywać i wartościować szeroko rozumianą sztukę,
a także działalność plastyczną rówieśników i własną
- zna zasady prawa autorskiego dotyczące ochrony własności intelektualnej.
3.2. Tworzenie wypowiedzi – ekspresja przez sztukę
Uczeń:
- poszukuje różnorodnych możliwości ekspresji we własnych działaniach
artystycznych
- świadomie stosuje środki wyrazu plastycznego we własnych działaniach
artystycznych
- wykazuje się umiejętnością twórczego myślenia, kreatywnością, realizuje oryginalne
projekty
- tworzy różnorodne prace plastyczne, wykorzystując różne technologie,
np. fotografię, graficzne programy komputerowe
- realizuje i przedstawia własne projekty artystyczne za pomocą różnych nośników,
np. prezentacji multimedialnych, fotografii
- wykazuje się wiedzą na temat szeroko rozumianej sztuki oraz otaczającej
współczesnego człowieka rzeczywistości wizualnej.
3.3. Analiza i interpretacja tekstów kultury – recepcja sztuki
Uczeń:
- rozróżnia style i kierunki sztuk plastycznych i architektury oraz umieszcza je
w odpowiednim porządku chronologicznym
- rozpoznaje najważniejsze dzieła sztuki europejskiej i polskiej; zna związki kultury
danej epoki z przemianami społecznymi, polityką
- dostrzega i analizuje różne konteksty dzieł kultury
- odnajduje w stylu lub kierunku danej epoki inspiracje sztuką poprzednich epok
- wykazuje się umiejętnością analizy dzieła sztuki – dostrzega poszczególne
elementy dzieła, porównuje, znajduje wzajemne związki i podsumowuje zebrane
informacje
- zna podstawowe pojęcia i terminy związane ze sztuką
- wyszukuje potrzebne informacje zawarte w tekstach kultury
4. Formy realizacji programu
- Warsztaty rysunkowe
- Warsztaty graficzne
- Warsztaty malarskie
- Warsztaty rzeźbiarskie
- Warsztaty projektowania plastycznego
- Warsztaty technik alternatywnych
- Pogranicza sztuki
- Muzealnictwo i konserwacja dzieł sztuki
Zajęcia artystyczne „Warsztaty plastyczne” będą miały charakter zajęć
dotykających swą istotą pełnego zakresu zagadnień związanych z wieloma
obszarami sztuki. Warsztaty będą podzielone na grupy ze względu na dziedzinę
i technikę wykonywanych prac. W trakcie rocznego kursu proponowane też są cztery
wyjścia do galerii, muzeum lub pracowni plastycznej. Cykl zajęć zakończy wystawa
końcoworoczna prezentująca najciekawsze prace powstałe w ciągu roku szkolnego.
Szczegółowy wykaz ćwiczeń wraz z opisem:
1. Warsztaty rysunkowe:
a. „Papier” – wykonanie ozdobnego arkusza papieru czerpanego, mat. makulatura,
suszone kwiaty, liście, nici itp. – 2 godz., zag. historia i technologia papieru,
formaty papieru
b. „Jabłko” – rys. ołówkiem, format A4 – dwa rysunki: walorowy i światłocieniowy –
2 godz., zag. światło, cień, światłocień, walor, skala miękkości ołówków, rysunek
jako szkic i samodzielne dzieło sztuki,
c. „Drzewo”- rys. sepią, format A3 – 1 godz., zag. linia, kontur i kreska
d. „Portret” – rys. sangwiną, format A3 – 1 godz., zag. rodzaje portretów,
e. „Postać” – rys. patykiem, tusz czarny, format A3 – 1 godz. – zag. kompozycja
f. „Jesień” – rys. techniką mieszaną: sangwina, sepia, węgiel, kreda, ochra, ugier,
siena, umbra, cynober, format A4 – 1 godz., zag. barwniki naturalne, mineralne
i syntetyczne
g. „Mgła” – węgiel, kreda, format A4 – 1 godz., zag. barwy achromatyczne, gama
szarości
h. „Martwa natura” – rys. węglem i kredą na szarym papierze, format A3 – 1 godz.,
zag. rysunek natury, oddziaływanie barw
i. „Anioł” – rys. kredą na czarnym papierze, format A3 – 1 godz., zag. rysunek
z wyobraźni, kontrast barwny
j. „Deszcz” – rys. węglem, format A3 – 1 godz., zag. ton, półton
k. „Pejzaż” – rys. lawowany tuszem, format A4 – 1 godz., zag. obszary wspólne
dla rysunku i malarstwa
l. „Wioska” – rys. piórkiem, tusz czarny, format A5 – 1 godz., zag. obszary wspólne
dla rysunku i grafiki
m. „Smoki” – rys. kredkami ołówkowymi, format A3 – 2 godz., zag. fantastyka
w sztuce
n. „Misiek i lalka” – martwa natura, rys. kredkami ołówkowymi na kolorowym
papierze, format A3 – 2 godz., zag. koło barw
o. „Bukiet kwiatów” – martwa natura, rys. suchymi pastelami, format A3 – 1 godz.,
zag. dywizjonizm
p. „Marina” – rys. pastelami olejnymi rozcieranymi za pomocą pędzla olejem
lnianym na zagruntowanej tekturze, formatA2 – 2 godz., zag. podział rysunku
i malarstwa ze względu na temat
q. „Scena rodzajowa” – rys. pastelami olejnymi, format A3 – 1 godz., zag. postać
w ruchu
r. „Kartka z zielnika” – rys. piórkiem i akwarelą, format A5 – 1 godz., zag. ilustracja
książkowa
s. „Las” – rys. wydrapywany patykiem na podkładzie z pasteli olejnych
i błyszczącego papieru kredowanego, format A4 – 1 godz., zag. rytmy pionowe
i poziome
t. „Szermierze” – rys. wydrapywany patykiem na podkładzie z pasteli olejnych
i tuszu czarnego, format A4 – 1 godz., zag. dynamika i ekspresja ruchu
2. Warsztaty graficzne:
a. „Linoryt” – grafika wykonana techniką linorytu wg przygotowanych szkiców
o tematyce dowolnej, format A5 – 5 godz., zag. podział grafiki ze względu
na technikę
b. „Monotypia” – wykonanie grafiki techniką monotypi wg przygotowanych szkiców,
wariacje na temat sztuki cyrkowej, format A3 – 2 godz., zag. historia drukarstwa,
kolor w grafice
3. Warsztaty malarskie:
a. „Pejzaż” – praca malarska akwarelą, format A4 – 1 godz., zag. techniki
malarskie, plama, gama barwna, tonacja kolorystyczna, akcent kolorystyczny
b. „Martwa natura” – praca malarska temperą lub gwaszem, format A3 – 2 godz.,
zag. różnice pomiędzy malarstwem sztalugowym a monumentalnym, fresk,
graffiti
c. „Ptaki i parasole” – projekt witrażu, szkic wykonany pisakami, witraż kolorowymi
szkiełkami, format A4 – 4 godz., zag. dekoracyjne funkcje malarstwa
d. „ Groteska” – projekt mozaiki, szkic wykonany pisakami, mozaika - szkliwiona
i wypalona płytka gliniana, format A5 – 4 godz., zag. motywy dekoracyjne
w architekturze
e. „Reprodukcja” – wykonanie reprodukcji wybranego obrazu, format A5 - 2 godz.,
zag. reprodukcja, fałszerstwo sztuki, ochrona praw autorskich
4. Warsztaty rzeźbiarskie:
a. „Naczynie zoomorficzne” – glina, - 1 godz., zag. rzeźba pełna, materiały i techniki
rzeźbiarskie
b. „Kot” – płaskorzeźba, papier mache – 1 godz., zag. odlew, stiuk
c. „Gniazdo” – relief w gipsie – 1 godz., zag. rzeźbiarskie motywy zdobnicze
d. „Podmorski świat”- deska polichromowana – 2 godz., zag. rodzaje gruntów
i zapraw malarskich
e. „Mobil” – instalacja, materiały różne – 2 godz., zag. pogranicza rzeźby
5. Warsztaty projektowe:
a. „Architektura przyszłości” – rys. ołówkiem, format A2 – 2 godz., zag. przestrzeń
i perspektywa, ekspresja, rodzaje architektury
b. „Plakat” – materiały różne, format A2 – 2 godz., zag. projektowanie płaskie
c. „Logo” – pisaki, format A6 – 1 godz., zag. synteza formy
d. „Piktogram” – papier kolorowy, wycinanka, format A6 – 1 godz., zag. grafika jako
forma komunikacji
e. „Inicjał” – ćwiczenie liternicze, format A4 – historia pisma, czcionka, światło litery,
różne rodzaje pisma
f. „Kostium teatralny” – cienkopis i akwarela, format A4 – 1 godz., zag. moda
i trendy, historia ubioru
6. Warsztaty technik alternatywnych
a.
b.
c.
d.
„Pejzaż” – frottage, format A4 – 1 godz., zag. faktura, impast
„Motyle” – dekalkomania, atrament, format A3 – 1 godz., sztuka gestu
„Miasto” – collage, gazety, format A4 – 1 godz., zag. geometryzacja formy
„Białe na białym” – assemblage, format A4 – 2 godz., zag. związek rzeźby
z technikami alternatywnymi
e. „Przedmiot użytkowy” – technika mieszana -2 godz., zag. designe i historia
rzemiosła
f. „Ślimak” – wycinanka, format A4 – 1 godz., zag. sztuka ludowa
g. „Liście” – wydzieranka, format A4 – 1 godz., zag. sztuka naiwna
7. Pogranicza sztuki:
a. „Scenografia” – projekt, materiały różne – 2 godz., zag. związki teatru i plastyki,
happening i performance
b. „Złudzenia optyczne” – tusz czarny, format A4 – 2 godz., zag. film, op – art.
c. „Fotografia” – plener fotograficzny – 2 godz., zag. historia fotografii,
wykorzystanie graficznych programów komputerowych do obróbki fotografii,
grafika komputerowa, zapis dokumentalny, sztuka nieba, ziemi i wody
8. Muzealnictwo i konserwacja dzieł sztuki:
a. „Sztuka starożytna” – wyjście do galerii starożytności Muzeum Czartoryskich,
zag. archeologia
b. „Sztuka średniowieczna i nowożytna” – wyjście do Muzeum Narodowego, oddział
im.E.Ciołka, zag. historia sztuki
c. „Sztuka nowoczesna i współczesna”– wyjście do Bunkra Sztuki, zag.
marchandyzm
d. „Spotkanie z artystą plastykiem” wyjście do pracowni plastycznej, zag. spotkanie
z twórcą
Uwagi: proponowane tematy ćwiczeń przeznaczone są do wyboru, tak by cały kurs
zamknął się w obowiązujących uczniów 64 godzinach lekcyjnych.
5. Przewidywane osiągnięcia uczniów
Wiadomości i umiejętności
Uczeń:
- potrafi określić czas trwania, scharakteryzować kontekst historyczny, społeczny,
cywilizacyjny najważniejszych epok, stylów w architekturze, w sztuce
- wymienia, rozpoznaje i opisuje najbardziej reprezentatywne dzieła poszczególnych
epok, stylów
- potrafi wskazać wzajemne inspiracje następujących po sobie epok i stylów
- wykazuje się umiejętnością analizy dzieła sztuki – dostrzega poszczególne
elementy dzieła, porównuje, znajduje wzajemne związki i podsumowuje zebrane
informacje
- wyszukuje potrzebne informacje zawarte w tekstach kultury
- dostrzega w dziele sztuki rodzaj perspektywy
- określa sposób pokazania przestrzeni na obrazie
- potrafi wykonać prace plastyczne w różnych technikach, stosując różne rodzaje
perspektywy oraz sposoby pokazania głębi na obrazie
- zna rodzaje i narzędzia rysunkowe, potrafi je adekwatnie do tematu zastosować
we własnej działalności twórczej
- zna funkcje fotografii, próbuje określić elementy fotografii, które mogą stanowić
o jej wyrazie artystycznym
- zna funkcje i potrafi wskazać zastosowanie grafiki komputerowej; posługuje się
komputerowymi programami graficznymi do tworzenia własnych projektów
- potrafi zdefiniować i wskazać różnorodne zastosowanie Internetu.
6. Procedury osiągania celów
Najważniejszym kryterium stosowanych metod jest ich skuteczność. Powinny
być one dostosowane przede wszystkim do charakteru zajęć, ale także do
możliwości uczniów. Metody nauczania plastyki dzieli się na dwie zasadnicze grupy:
dostosowane do percepcji i recepcji dzieła sztuki oraz działalności twórczej uczniów.
Efektywną i atrakcyjną dla uczniów metodą pracy na zajęciach plastycznych, łączącą
też zagadnienia z innych przedmiotów, jest metoda projektu edukacyjnego.
Metody stosowane w nauczaniu historii sztuki, percepcji i recepcji dzieł sztuki oraz
w kształtowaniu umiejętności tworzenia wypowiedzi przez sztukę:
- miniwykład, pogadanka, dyskusja, zawsze ilustrowane pokazem reprodukcji dzieł
- makiety i projekty, także z zastosowaniem programów do projektowania
- ćwiczenia plastyczne kształtujące zmysł obserwacji: szkice i studia rysunkowe
z natury
- ćwiczenia w kształtowaniu wyobraźni przestrzennej: formy przestrzenne
z różnorodnych materiałów
- realizowanie ćwiczeń i działań inspirowanych stylami, kierunkami i poszczególnymi
dziełami sztuki
- prace i projekty realizowane za pomocą fotografii
- działania w plenerze
- wystawy prac
W edukacji plastycznej bardzo istotny jest bezpośredni kontakt z dziełem sztuki
poprzez oglądanie i kształtowanie umiejętności opisywania dzieł sztuki!
7. Metody oceniania osiągnięć uczniów
Zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Edukacji Narodowej zawartymi
w podstawie programowej kryteria, jakimi należy kierować się, oceniając wiedzę
i umiejętności uczniów, powinny uwzględniać potencjalne zdolności plastyczne
uczniów w określonym przedziale wiekowym oraz ich możliwości kreacyjne.
Nauczyciel powinien dostosować do nich wymagania edukacyjne. Na ocenę powinny
się składać przede wszystkim dwa elementy: stosunek ucznia do przedmiotu
oraz wysiłek wkładany w realizację wymagań. Uzdolnienia plastyczne ucznia
nie mogą być podstawowym kryterium oceniania. Kryteria oceniania zostaną
przedstawione i omówione z wszystkimi uczniami.
Ocena powinna uwzględniać:
1. Wysiłek wkładany w realizację wymagań, stopień zaangażowania na lekcjach.
2. Stopień opanowania umiejętności i wiadomości oraz działania plastyczne:
zaangażowanie, niekonwencjonalność rozwiązań zarówno tematu, jak i formy.
3. Stopień wykorzystania posiadanej wiedzy w praktycznym działaniu.
4. Stosunek ucznia do przedmiotu.