prognoza oddziaływania na środowisko planu

Transkrypt

Załącznik nr 2
do uchwały nr 369/LI/2010
Rady Gminy Czerwonak z dnia 15 kwietnia 2010 r.
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY CZERWONAK
na lata 2009-2012 z perspektywą na lata 2013-2016
Czerwonak, 2010 r.
Wykonawca:
Marcin Spychała
Ul. Cienista 12
64 500 Szamotuły
2
SPIS TREŚCI
I. WSTĘP ................................................................................................................................................ 5
II.
INFORMACJE
O
ZAWARTOŚCI,
GŁÓWNYCH
CELACH
PROJEKTOWANEGO
DOKUMENTU ORAZ POWIĄZANIACH Z INNYMI DOKUMENTAMI ........................................ 5
1. PODSTAWY PRAWNE I CEL SPORZĄDZENIA PROGNOZY .................................................... 5
2. ZAKRES MERYTORYCZNY PROGNOZY .................................................................................... 6
3. ZAWARTOŚĆ I GŁÓWNE CELE AKTUALIZACJI PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA
GMINY CZERWONAK................................................................................................................... 7
4. ANALIZA ZGODNOŚCI Z POZOSTAŁYMI DOKUMENTAMI................................................... 9
III.
CELE
OCHRONY
MIĘDZYNARODOWYM,
USTANOWIONE
ŚRODOWISKA
WSPÓLNOTOWYM
I
KRAJOWYM,
NA
ISTOTNE
SZCZEBLU
Z PUNKTU
WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, ORAZ SPOSOBY, W JAKICH TE CELE I
INNE
PROBLEMY
ŚRODOWISKA
ZOSTAŁY
UWZGLĘDNIONE
PODCZAS
OPRACOWYWANIA DOKUMENTU ............................................................................................... 10
1. POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA NA LATA 2009 - 2012 .............................................. 10
2. KRAJOWY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI 2010.................................................................. 11
3. KRAJOWY PROGRAM USUWANIA AZBESTU I WYROBÓW ZAWIERAJĄCYCH AZBEST
STOSOWANYCH NA TERYTORIUM POLSKI DO ROKU 2032 ............................................. 13
IV. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO STANU
W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU .......................... 14
V. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU WIDZENIA
REALIZACJI
PROJEKTOWANEGO
DOKUMENTU,
W SZCZEGÓLNOŚCI DOTYCZĄCE
OBSZARÓW PODLEGAJĄCYCH OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16
KWIETNIA 2004 r. O OCHRONIE PRZYRODY............................................................................... 39
VI. INFORMACJA O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU PROGNOZY
............................................................................................................................................................... 39
VII. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI
ZAŁOśEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU ........................................................................... 40
VIII. RODZAJ I SKALA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ................................................ 41
1. ANALIZA ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO........................................................................ 41
2. OCENA POTENCJALNEGO ODDZIAŁYWANIA NA POSZCZEGÓLNE ELEMENTY
ŚRODOWISKA WYNIKAJĄCA Z REALIZACJI USTALEŃ AKTUALIZACJI PLANU
GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY CZERWONAK ...................................................... 42
2.1. ODZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE .............................................. 42
2.2. HAŁAS.................................................................................................................................. 43
3
2.3. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO WODNO – GLEBOWE I POWIERZCHNIĘ
ZIEMI........................................................................................................................................... 43
2.4. ODDZIAŁYWANIE NA OBSZARY O SZCZEGÓLNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH
NATURALNYCH
LUB
POSIADAJĄCYCH
ZNACZENIE
DZIEDZICTWA
KULTUROWEGO ....................................................................................................................... 44
2.5. ODDZIAŁYWANIE NA RÓśNORODNOŚĆ BIOLOGICZNĄ ........................................ 46
2.6. ODDZIAŁYWANIE NA ZDROWIE I EKOLOGICZNE WARUNKI śYCIA LUDZI ..... 47
3. WNIOSKI Z ANALIZY ................................................................................................................... 49
4. PRAWDOPODOBIEŃSTWO WYSTĄPIENIA ODDZIAŁYWAŃ SKUMULOWANYCH ........ 50
5. PRZEWIDYWANE ZNACZĄCE ODDZIAŁYWANIA WYMAGAJĄCE SPORZĄDZENIA
RAPORTU ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ................................................................ 50
IX.
ROZWIĄZANIA
MAJĄCE
NA
CELU
ZAPOBIEGANIE,
OGRANICZANIE
LUB
KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO,
MOGĄCYCH BYĆ REZULTATEM REALIZACJI PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU,
W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ
INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU ................................................................................................. 51
X.
ROZWIĄZANIA
ALTERNATYWNE
DO
ROZWIĄZAŃ
ZAWARTYCH
W PROJEKTOWANYM DOKUMENCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU ORAZ
OPIS METOD DOKONANIA OCENY PROWADZĄCEJ DO TEGO WYBORU ALBO
WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH, W TYM WSKAZANIA
NAPOTKANYCH TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK
WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY......................................................................................................... 53
XI. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE METOD ANALIZY PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW
REALIZACJI
POSTANOWIEŃ
PROJEKTOWANEGO
DOKUMENTU
ORAZ
CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA.............................................................................. 53
XII.
INFORMACJE
O
MOśLIWYM
TRANSGRANICZNYM
ODDZIAŁYWANIU
NA
ŚRODOWISKO .................................................................................................................................... 54
XIII. STRESZCZENIE SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ....................... 54
4
I. WSTĘP
Przedmiotem prognozy jest aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami (PGO) dla
Gminy Czerwonak na lata 2009 - 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016, który opracowany
został zgodnie z wymogami prawnymi ustawy Prawo ochrony Środowiska z dnia 27 kwietnia
2001 r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2008 r. nr 25, poz. 150) oraz ustawy z dnia 27 kwietnia 2001
r. o odpadach (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. nr 39, poz. 251).
Dokument ten zawiera zdefiniowane cele i kierunki działań, a takŜe wskazanie
koniecznych do podjęcia działań zmierzających do poprawy istniejącego stanu środowiska
naturalnego. Określa takŜe harmonogram ich wykonania oraz szacunkowe koszty
zaproponowanych rozwiązań.
II.
INFORMACJE
PROJEKTOWANEGO
O
ZAWARTOŚCI,
DOKUMENTU
ORAZ
GŁÓWNYCH
POWIĄZANIACH
CELACH
Z
INNYMI
DOKUMENTAMI
1. PODSTAWY PRAWNE I CEL SPORZĄDZENIA PROGNOZY
Sporządzenie niniejszej prognozy spełnia obowiązki prawne nakładane na samorządy
terytorialne przez ustawę Prawo ochrony środowiska, Dyrektywę 2001/42/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów
i programów na środowisko a takŜe Ustawę z dnia 3 października .2008 r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o
ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. nr 199, poz. 1227).
Prognoza oddziaływania na środowisko Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy
Czerwonak na lata 2009 – 2012 z perspektywą na lata 2013 - 2016, zwanego dalej Planem,
została wykonana na zamówienie Urzędu Gminy Czerwonak. Podstawę prawną wykonania
w/w Prognozy stanowi art. 46 oraz art. 51 ustawy z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. nr 199, poz. 1227) która to
weszła w Ŝycie 15 listopada 2008 r. Niniejsza prognoza jako dokument, który winien określać
ramy dla realizacji dalszych szczegółowych przedsięwzięć, stanowi jeden z podstawowych
dokumentów w procesie przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
Celem wykonania Prognozy jest identyfikacja potencjalnych oddziaływań na
środowisko będących wynikiem realizacji celów i zadań zawartych w aktualizacji Planu
Gospodarki Odpadami oraz ocena ich natęŜenia, rozłoŜenie w czasie a takŜe określenie czy
5
w naleŜyty sposób został uwzględniony w ocenianym dokumencie interes środowiska
przyrodniczego i kulturowego danego obszaru a takŜe zasady zrównowaŜonego rozwoju.
Wnioski, które powstaną na podstawie analiz w niniejszym dokumencie mogą okazać się
przydatnym narzędziem w
procesie decyzyjnym a takŜe podczas weryfikacji strategii
dalszego rozwoju dotyczącego gospodarki odpadami Gminy Czerwonak.
2. ZAKRES MERYTORYCZNY PROGNOZY
Zakres i szczegółowość niniejszej prognozy uwarunkowane są uzgodnieniem
Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Poznaniu (RDOŚ-30-OO.III-6617-83/09/ak
z 17 czerwca 2009) oraz wymaganiami art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008 roku
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko ( Dz. U. nr 199 poz. 1227) – ustawa
weszła w Ŝycie 15 listopada 2008 r.
W związku z powyŜszym niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko
aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Czerwonak:
1) zawiera:
•
informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
•
informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
•
propozycje
dotyczące
przewidywanych
metod
analizy
skutków
realizacji
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzenia,
•
informacje o moŜliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
•
streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym;
2) określa, analizuje i ocenia:
•
istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu,
•
stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
•
istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających
ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody,
•
cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby,
6
w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas
opracowywania dokumentu,
•
przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie,
pośrednie,
wtórne,
skumulowane,
krótkoterminowe,
średnioterminowe
i długoterminowe, stałe i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot
ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru, a takŜe na środowisko,
a w szczególności na: róŜnorodność biologiczną, ludzi, zwierzęta, rośliny, wodę,
powietrze, powierzchnię ziemi, krajobraz, klimat, zasoby naturalne, zabytki, dobra
materialne z uwzględnieniem zaleŜności między tymi elementami i między
oddziaływaniami na te elementy.
3) przedstawia:
•
rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru
Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
•
biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony
obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do
rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich
wyboru oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo
wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych
trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
3. ZAWARTOŚĆ I GŁÓWNE CELE AKTUALIZACJI PLANU GOSPODARKI
ODPADAMI DLA GMINY CZERWONAK
Działania podejmowane w ramach aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami są
kontynuacją prac realizowanych przez władze Gminy Czerwonak w kierunku rozwoju
gospodarczego i społecznego, zgodnego z zasadami ochrony środowiska i zrównowaŜonego
rozwoju. Wszelkie wysiłki podejmowane przez Gminę zmierzają do osiągnięcia głównego
celu, którym jest poprawa stanu środowiska na terenie Gminy. Cele aktualizacji Planu
Gospodarki Odpadami dla Gminy Czerwonak są zbieŜne lub wynikają z zapisów Polityki
Ekologicznej
Państwa
oraz
Krajowego
Planu
Gospodarki
Odpadami
2010.
Do
najistotniejszych wytyczonych dla Gminy Czerwonak, celów i kierunków działań w zakresie
gospodarki odpadami naleŜą:
7
Cel ogólny:
minimalizacja ilości wytwarzanych odpadów w sektorze komunalnym oraz prowadzenie
systemu odzysku i unieszkodliwiania zgodnego z normami europejskimi.
Cele krótkookresowe na lata 2009 – 2012:
1. Deponowanie na składowisku nie więcej niŜ 85% wytworzonych odpadów komunalnych.
2. Zwiększenie ilości wyselekcjonowanych odpadów komunalnych przekazywanych do
odzysku.
3. Rozszerzenie zakresu systemu zbiórki odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów
komunalnych.
4. Eksploatacja istniejącego składowiska odpadów w m. Owińska zgodnie z decyzjami
administracyjnymi do końca 2010 roku.
5. Skierowanie w roku 2010 na składowisko do 75% (wagowo) całkowitej ilości odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995).
6. Osiągnięcie w roku 2010 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych
odpadów:
•
odpady wielkogabarytowe: 50%,
•
odpady budowlane: 40%,
•
odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych): 50%,
•
wyeliminowanie nielegalnego składowania odpadów komunalnych w miejscach
do tego nieprzeznaczonych (dzikie wysypiska odpadów).
Cele na lata 2013 – 2016
1. Deponowanie na składowiskach w roku 2014 nie więcej niŜ 75% wszystkich odpadów
komunalnych.
2. Skierowanie w roku 2013 na składowiska nie więcej niŜ 50% (wagowo) całkowitej ilości
odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do roku 1995).
3. Zwiększenie masy odpadów opakowaniowych przeznaczonych do odzysku i recyklingu.
4. Osiągnięcie w roku 2014 zakładanych limitów odzysku i recyklingu poszczególnych
odpadów:
•
odpady wielkogabarytowe: 70%
•
odpady budowlane: 60%
•
odpady niebezpieczne (z grupy odpadów komunalnych): 80%.
Dla osiągnięcia załoŜonych celów, konieczne jest podjęcie następujących kierunków
działań w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi:
8
•
Podnoszenie świadomości ekologicznej obywateli, w szczególności w zakresie
minimalizacji wytwarzania odpadów.
•
Wprowadzanie systemowej gospodarki odpadami komunalnymi, w tym rozbudowa
zakładu zagospodarowania odpadów komunalnych
•
Utrzymanie
przez
gminy
kontroli
nad
zakładami
przetwarzania
odpadów
komunalnych, co jest istotne z punktu widzenia rozwoju racjonalnej gospodarki
odpadami.
•
WdraŜanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
•
Podniesienie
skuteczności
selektywnej
zbiórki
odpadów
ze
szczególnym
uwzględnieniem rozwoju selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających
biodegradacji.
•
WdraŜanie
selektywnej
zbiórki
odpadów
wielkogabarytowych,
budowlanych
i ulegających biodegradacji.
•
Redukcja w odpadach kierowanych na składowiska zawartości składników
biodegradowalnych.
•
Zintensyfikowanie działań skierowanych na zapobieganie zanieczyszczeniu odpadami
środowiska naturalnego.
4. ANALIZA ZGODNOŚCI Z POZOSTAŁYMI DOKUMENTAMI
Cele i zadania dotyczące ochrony środowiska i gospodarki odpadami, wskazujące
z reguły na konieczność zmniejszenia presji na środowisko, zawarte są w pozostałych
regionalnych i lokalnych dokumentach strategicznych, obejmujących szeroko rozumiane
kwestie planowania gospodarczego, przestrzennego i społecznego. Aktualizacja Planu
Gospodarki Odpadami odnosi się lub jest kontynuacją celów zawartych w następujących
dokumentach:
•
Wojewódzki Plan Gospodarki Odpadami,
•
Powiatowy Plan Gospodarki Odpadami,
•
Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Czerwonak na lata 2008-2017,
•
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy
Czerwonak,
•
Strategia Rozwoju Gminy Czerwonak na lata 2002-2011,
•
Wieloletnie programy inwestycyjne dla Gminy Czerwonak.
9
III.
CELE
OCHRONY
MIĘDZYNARODOWYM,
ŚRODOWISKA
USTANOWIONE
WSPÓLNOTOWYM
I
NA
KRAJOWYM,
SZCZEBLU
ISTOTNE
Z PUNKTU WIDZENIA PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU, ORAZ SPOSOBY,
W JAKICH
TE
CELE
I
INNE
PROBLEMY
ŚRODOWISKA
ZOSTAŁY
UWZGLĘDNIONE PODCZAS OPRACOWYWANIA DOKUMENTU
1. POLITYKA EKOLOGICZNA PAŃSTWA NA LATA 2009 - 2012
Wiodącą zasadą Polityki Ekologicznej Państwa jest przyjęta w Konstytucji RP
zasada zrównowaŜonego rozwoju, której istotą jest równorzędne traktowanie racji
społecznych, ekonomicznych i dotyczących środowiska naturalnego, co oznacza konieczność
integrowania zagadnień ochrony środowiska z polityką w poszczególnych dziedzinach
gospodarki. „Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016"
bierze pod uwagę zobowiązania wynikające z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Przy
jej opracowywaniu uwzględniono nie tylko strategiczne i programowe dokumenty rządu
Rzeczpospolitej Polskiej, ale takŜe cele i załoŜenia VI Program Działań w Zakresie
Środowiska Naturalnego Wspólnoty Europejskiej oraz unijnych dyrektyw i form prawnych
systematycznie implementowanych do polskiego prawa i standardów środowiskowych. Pod
kątem omawianej aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami, szczególnie istotne z punktu
wiedzenia Prognozy są następujące cele średniookresowe (do 2016 r) Polityki Ekologicznej
Państwa:
•
utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu
gospodarczego kraju (mniej odpadów na jednostkę produktów, mniej opakowań,
dłuŜsze okresy Ŝycia produktów i opakowań itp.),
•
znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny
dla środowiska,
•
zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów unijnych i ich
przeprowadzenie ich rekultywacji,
•
eliminacja
kierowania
na
składowiska
zuŜytego
sprzętu
elektrycznego
i elektronicznego oraz zuŜytych baterii i akumulatorów,
•
takie zorganizowanie systemu wstępnej selekcji, sortowania i odzysku odpadów
komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niŜ 50% w stosunku do
odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych.
10
Kluczowe dla osiągnięcia w/w celów średniookresowych konieczne jest zrealizowanie zadań
w latach 2009 – 2012 do których naleŜą:
•
zorganizowanie banku danych o odpadach,
•
reforma obecnego systemu zbierania i odzysku odpadów komunalnych w gminach,
dająca władzom samorządowym znacznie większe uprawnienia w zarządzaniu
i kontrolowaniu systemu,
•
zwiększenie stawek opłat za składowanie odpadów zmieszanych biodegradowalnych
oraz odpadów, które moŜna poddać procesom odzysku,
•
finansowe wspieranie przez fundusze ekologiczne inwestycji dotyczących odzysku
i recyklingu odpadów, a takŜe wspieranie wdroŜeń nowych technologii w tym
zakresie,
•
dostosowanie składowisk odpadów do standardów UE,
•
wprowadzenie
rozwiązań
poprawiających
skuteczność
systemu
recyklingu
modernizacji
technologii
wyeksploatowanych pojazdów,
•
finansowe
wspieranie
przez
fundusze
ekologiczne
prowadzących do zmniejszania ilości odpadów na jednostkę produkcji (np.:
technologie małoodpadowe),
•
realizacja
projektów
dotyczących
redukcji
ilości
składowanych
odpadów
komunalnych i zwiększenia udziału odpadów komunalnych poddawanych odzyskowi
i unieszkodliwieniu intensyfikacja edukacji ekologicznej promującej minimalizację
powstawania odpadów (np. opakowań, toreb foliowych) i ich preselekcję
w gospodarstwach domowych,
•
wzmocnienie przez Inspekcję Ochrony Środowiska kontroli podmiotów odbierających
odpady od wytwórców oraz podmiotów posiadających instalacje do odzyskiwania
i unieszkodliwiania odpadów.
2. KRAJOWY PLAN GOSPODARKI ODPADAMI 2010
Realizacja przepisów ustawy o odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 roku, która
wprowadza obowiązek opracowania planów na szczeblu krajowym, wojewódzkim,
powiatowym i gminnym doprowadziła do powstania drugiej juŜ edycji dokumentu o zasięgu
krajowym (KPGO 2010). Nadrzędnym celem KPGO 2010 jest osiągnięcie systemu
gospodarki odpadami zgodnego z zasadą zrównowaŜonego rozwoju oraz z polityką
ekologiczną państwa, w którym realizowane są zasady gospodarki odpadami wynikające
11
z zobowiązań wynikających z faktu członkostwa w Unii Europejskiej oraz przepisów
krajowych. Główne cele strategiczne wynikające z KPGO 2010 to:
•
uniezaleŜnienie wzrostu ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego
kraju,
•
zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów,
zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska,
•
zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów,
•
wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów,
•
stworzenie kompleksowej bazy danych obejmującej zagadnienia gospodarki
odpadami.
KPGO 2010 formułuje równieŜ dodatkowe cele szczegółowe dla poszczególnych grup
odpadów. Przyjęte cele szczegółowe dla odpadów komunalnych to:
•
niezwłoczne
objęcie
systemem
odbierania
odpadów
komunalnych
100%
mieszkańców,
•
zmniejszenie ilości odpadów komunalnych
biodegradowalnych, kierowanych do
składowania: w 2010 o ponad 25%, w 2013 o ponad 50%, w 2020 o ponad 65 %, w
stosunku do masy tych odpadów wytworzonej w 1995 r.,
•
zmniejszenie masy składowanych odpadów komunalnych do poziomu maks. 85%
wytworzonych odpadów do 2014 r.,
•
zmniejszenie do 200 liczby składowisk odpadów innych niŜ niebezpieczne i obojętne,
na których są składowane odpady komunalne do końca 2014 r.
Osiągnięcie wyŜej wymienionych celów wymaga realizacji wielu działań pośrednich,
szczególnie istotnych dla samorządów terytorialnych, do których naleŜą:
•
prowadzona przez gminy kontrola stanu zawierania umów przez właścicieli
nieruchomości z podmiotami prowadzącymi działalność w zakresie odbierania odpadów
komunalnych, co skutkować powinno objęciem stosownymi umowami lub decyzjami
100 % mieszkańców kraju,
•
kontrolowanie przez gminy wypełniania przez podmioty posiadające zezwolenia na
odbiór i unieszkodliwianie odpadów obowiązków zawartych w ww. zezwoleniach
dotyczących szczególnie metod oraz miejsc prowadzenia odzysku i unieszkodliwiania
odpadów,
•
doskonalenie systemów ewidencji gospodarowania odpadami komunalnymi,
12
•
prowadzenie selektywnego zbierania i odbierania poszczególnych frakcji odpadów
komunalnych m.in.: odpadów zielonych z ogrodów i parków, papieru i tektury,
odpadów opakowaniowych ze szkła tworzyw sztucznych i metali, zuŜytych baterii
i akumulatorów, itp. Pozostałe frakcje odpadów komunalnych mogą być zbierane
łącznie, jako zmieszane odpady komunalne, choć w przypadku zapotrzebowania na
kompost dobrej jakości wymagane jest wydzielenie odpadów ulegających biodegradacji
ze strumienia zmieszanych odpadów komunalnych.
Na poziomie regionalnym KPGO 2010 postuluje aby podstawą gospodarki odpadami
były zakłady zagospodarowania odpadów (ZZO lub RZZO) posiadające przepustowość
wystarczającą do przyjmowania i przetwarzania odpadów z obszaru zamieszkałego przez
minimum 150 tys. w których uwzględnione będą wszystkie niezbędne elementy
gospodarowania odpadami (sortowanie i przekształcanie mechaniczne lub termiczne,
kompostowanie odzysk i przetwarzanie odpadów w tym niebezpiecznych). Funkcje taką
miały by spełniać miedzygminne składowiska (w ilości 5 – 15 w kaŜdym województwie)
o łącznej pojemności wystarczającej na co najmniej 15-letni okres eksploatacji.
3.
KRAJOWY
PROGRAM
USUWANIA
AZBESTU
I
WYROBÓW
ZAWIERAJĄCYCH AZBEST STOSOWANYCH NA TERYTORIUM POLSKI DO
ROKU 2032
Realizacja Programu Usuwania Azbestu z dnia 14 maja 2002 roku została
przewidziana na lata 2003 – 2032, głównie z uwagi na wieloletnią trwałość płyt azbestowo cementowych i innych wyrobów stosowanych w budownictwie, duŜą ilość tych wyrobów
oraz wysokie koszty usuwania. W swych głównych załoŜeniach Program Usuwania Azbestu
zakłada sukcesywne eliminowanie stosowanych wyrobów zawierających azbest z terytorium
Polski, eliminowanie negatywnych skutków zdrowotnych i środowiskowych spowodowanych
usuwaniem tych produktów, doprowadzenie do spełnienia krajowych i międzynarodowych
wymogów ochrony środowiska.
Spełnienie tych załoŜeń będzie nakładało na gminy i innej jednostki samorządowe
osiągnięcie następujących celów:
•
przygotowanie szkoleń informacyjno - popularyzacyjnych dla społeczeństwa
i pracowników administracji państwowej na temat szkodliwości azbestu a w
szczególności metod postępowania z wyrobami tego typu,
•
opracowanie wojewódzkich, powiatowych i gminnych planów ochrony przed
szkodliwością azbestu oraz programów usuwania wyrobów zawierających azbest,
13
•
wspieranie inicjatyw samorządu terytorialnego dotyczących oczyszczania miejsc
publicznych z azbestu,
•
budowę nowych bądź rozbudowę składowisk odpadów zawierających azbest oraz
technologii ich składowania.
IV. ISTNIEJĄCY STAN ŚRODOWISKA ORAZ POTENCJALNE ZMIANY TEGO
STANU
W PRZYPADKU
BRAKU
REALIZACJI
PROJEKTOWANEGO
DOKUMENTU
STAN ŚRODOWISKA GMINY CZERWONAK ORAZ OBSZARÓW OBJĘTYCH
PRZEWIDYWANYM ZNACZĄCYM ODDZIAŁYWANIEM W KONTEKŚCIE
GOSPODARKI ODPADAMI
Ogólna charakterystyka gminy
Gmina Czerwonak zajmuje powierzchnię 82,59 km2. Jest gminą wiejską, naleŜącą do
Powiatu Poznańskiego. Powierzchnię gminy stanowią:
•
uŜytki rolne – 45% powierzchni,
•
uŜytki leśne oraz grunty zadrzewione – 41,3% powierzchni,
•
grunty zurbanizowane i zabudowane – 10,1% powierzchni,
•
nieuŜytki – 2,1% powierzchni,
•
wody – 1,2% powierzchni,
•
pozostałe grunty – 0,4% powierzchni.
Gmina graniczy od południa z miastem Poznań. Od zachodu gmina graniczy z gminą
Suchy Las, od północy z gminą Murowana Goślina, od wschodu z gminami Pobiedziska i
Swarzędz. Zachodnią granicę gminy stanowi rzeka Warta, zaś wschodnia granica przebiega
przez Puszczę Zielonka.
Przez obszar gminy przebiega waŜny szlak komunikacyjny - droga wojewódzka nr
196 z Poznania w kierunku Wągrowca oraz linia kolejowa w kierunku Wągrowca i
Bydgoszczy.
Gmina Czerwonak wyróŜnia się wysokim stopniem urbanizacji oraz wysokim
zaludnieniem, wynoszącym 290 M/km2. Gmina podzielona jest na 11 sołectw zamieszkałych
łącznie przez 24062 mieszkańców. Na terenie gminy przewaŜa działalność przemysłowa i
gospodarka rolna. Gmina stanowi rejon intensywnego budownictwa mieszkaniowego
(bezpośrednie sąsiedztwo miasta Poznania).
14
Gleby
Jak podaje Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego
Gminy Czerwonak, większość obszaru gminy stanowi wysoczyzna denno – morenowa falista,
zbudowana z gliny zwałowej brązowej o duŜej miąŜszości. Pozostałe utwory stanowią piaski
pochodzenia wodno-lodowcowego, występujące w rynnach cieków wodnych i rzeki Warty,
oraz równiny sandrowe zbudowane z warstwowych piasków z domieszką Ŝwiru. Na terenie
gminy istnieje nierównomierny stopień spiaszczenia glin oraz nierównomierne występowanie
piasków jako materiału glebotwórczego. Na wzniesieniach występują gleby pseudobielicowe,
brunatne właściwe i brunatne wyługowane, w dolinach i zagłębieniach wysoczyznowych
czarne ziemie, w rynnach - gleby bagienne, torfy i gleby murszowo – mineralne, na których
znajdują się uŜytki zielone. Gleby pseudobielicowe, występujące na obszarze gminy
wytworzone zostały z glin zwałowych płytko i średnio głęboko spiaszczonych lub z piasków
zalegających średnio i głęboko na glinie oraz z pyłów zwykłych zalegających równieŜ płytko
i średnio głęboko na glinie.
Gleby pseudobielicowe, najwyŜszej jakości, wytworzone z pyłów zwykłych zalegających na
glinie, zaliczono do drugiego kompleksu - pszennego dobrego (Studium Uwarunkowań i
Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego
Gminy Czerwonak). Do kompleksu
czwartego (Ŝytnio ziemniaczanego bardzo dobrego) zaliczone zostały gleby pseudobielicowe
wytworzone z gliny zwałowej spiaszczonej do 50 cm oraz z pyłów zwykłych zalegających
średnio głęboko na glinie. Na terenie gminy występuje niewielka ilość gleb brunatnych
właściwych. Do kompleksu drugiego zaliczono najlepsze gleby brunatne wyługowane,
wytworzone z glin płytko spiaszczonych, zawierających w poziomie orno-próchniczym piaski
gliniaste mocne. Do kompleksu siódmego (Ŝytnio łubinowego) zaliczono gleby brunatne
wyługowane, wytworzone z płytkich piasków słabogliniastych, podścielonych piaskiem
luźnym oraz z piasków luźnych całkowitych. Gleby typu czarne ziemie właściwe i czarne
ziemie zdegradowane wytworzone zostały z utworów zwałowych i wodnolodowcowych.
Zalicza się tutaj takŜe niewielką ilość gleb deluwialnych. Do kompleksu drugiego zaliczono
część gleb tego typu, zmeliorowanych, o właściwych stosunkach wodnych i wytworzonych z
glin zwałowych o bardzo płytkim spiaszczeniu, natomiast gleby o średnio głębokim
spiaszczeniu
zaliczono
do
kompleksu
czwartego.
W
niekorzystnych
warunkach
przyrodniczych połoŜone są przewaŜnie inne gleby w tym typie, wytworzone z gliny
zwałowej (kompleks ósmy: zboŜowo-pastewny) oraz gleby wytworzone z piasków
słabogliniastych całkowitych lub zalegających na innym podłoŜu (kompleks dziewiąty:
zboŜowo-pastewny słaby). Część gleb połoŜonych w dolinie Warty stanowią mady
15
piaszczyste. Wartość produkcyjna tych gleb jest bardzo mała, a wylewy rzeki Warty
dodatkowo utrudniają uŜytkowanie tych gleb.
Gleby gminy Czerwonak są zróŜnicowane bonitacyjnie. Największą powierzchnię
(37,5%) gruntów rolnych stanowią grunty klasy V, grunty klasy VI - 21,9%, a klasy IV a 21,2%. Najlepsze grunty, zaliczone do klasy III a i III b zajmują 7,8% powierzchni gruntów
ornych. Obszar wysoczyzny i równiny sandrowej pokrywają powierzchownie słabe gleby brunatne wyługowane i kwaśne, a takŜe czarne ziemie, zdegradowane, wytworzone z
piasków.
Gleby na obszarze Gminy Czerwonak mają odczyn kwaśny, co potwierdzają wyniki
badań prowadzonych przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Poznaniu. Kwasowość
to waŜny wskaźnik degradacji gleb uprawnych. Nadmierna kwasowość jest w głównej mierze
spowodowana naturalnymi czynnikami klimatyczno –
glebowymi, wpływ innych
potencjalnych czynników, takich jak: zanieczyszczenia kwasotwórcze powstające przez
zanieczyszczenia przemysłowe i komunikacyjne czy teŜ przez niektóre nawozy, ewentualnie
przez związki siarki i azotu z atmosferycznego jest trudny do zweryfikowania.
Zdecydowana
większość
gleb
na
obszarze
gminy
pod
względem
stanu
geochemicznego zalicza się do grupy A – standardu obszaru poddanego ochronie (Mapy
Tematyczne, Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czerwonak, 2008). Na nielicznych i o
stosunkowo małej powierzchni obszarach gminy występują gleby zdegradowane, głównie
zerodowane, jest to obszar:
wyrobisko po eksploatacji surowców ( północny region –
Promnice).
Na obszarze gminy znajdują się udokumentowane zasoby kruszyw naturalnych (piaski i
Ŝwiry). Są to złoŜa: Owińska, Owińska I, Złotoryjsko i Złotoryjsko Południe.
Eksploatacja złoŜa w Owińskach została zakończona a teren zrekultywowany, obecnie
znajdują się tam zbiorniki wodne, a teren naleŜy do Gminy Czerwonak. Natomiast
wydobycia ze złoŜa Złotoryjsko Południe zaprzestano w roku 1997r. , a teren wymaga
wykonania prac rekultywacyjnych. Natomiast teren Złotoryjska obejmuje grunty połoŜone
we wsi Promnice oraz Bolechowo. W Bolechowie na części gruntów zakończono wydobycie
, a teren zrekultywowano, w wyniku czego powstał zbiornik wodny. Pozostała część wymaga
rekultywacji, a z części nadal trwa wydobycie.
Gmina jest słabo rozpoznana pod względem występowania i jakości kopalin. Stwierdzono i
udokumentowano złoŜa torfów w dolinie rzeki Głównej oraz złoŜa kruszywa naturalnego w
Owińskach (złoŜe posiada dokumentację w kat. C1 z wyznaczeniem jakości w kat. B).
Znajdują się tu piaski nadające się do betonów, zapraw i wypraw budowlanych. NiŜej
16
zalegająca pospółka moŜe być pozyskiwana do produkcji mieszanki piaskowo – Ŝwirowej,
Ŝwirowo – piaskowej i piasków płukanych.
W rejonie Miękowa i Potasz udokumentowano występowanie torfu i gytii, złoŜa te
mogą one znaleźć zastosowanie w rolnictwie, jednak nie są na razie eksploatowane. Inne
torfowiska na terenie gminy nie zostały jeszcze udokumentowane.
W dolinie rzeki Warty występują partie iłów poznańskich lecz bez duŜych moŜliwości
perspektywicznych jako surowca dla potrzeb ceramiki budowlanej.
Warunki filtracyjne utworów budujących podłoŜe na terenie gminy w syntetyczny
sposób przedstawiono poniŜej (Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania
Przestrzennego Gminy Czerwonak):
•
najbardziej
korzystne
infiltracyjne
obszary
jednocześnie
o
duŜym
niebezpieczeństwie skaŜenia i rozprzestrzeniania się tych zanieczyszczeń stanowią
obszary sandrowe,
•
korzystne infiltracyjnie są równieŜ tereny teras wyŜszych doliny Warty, do których
naleŜą takŜe fragmenty pagórków morenowych w rejonie Dziewiczej Góry,
•
niekorzystnymi ze względu na warunki infiltracyjne są obszary wysoczyznowe,
gliniaste, strefa pagórków gliniastych, których wody powierzchniowe często
odprowadzane są poprzez spływy powierzchniowe, w związku z czym do gruntu
dostają się niewielkie ilości wód opadowych,
•
do niekorzystnych typów infiltracyjnych zaliczyć naleŜy terasę zalewową rzeki
Warty, gdzie pod piaskami rzecznymi występują trudnoprzepuszczalne iły.
Wody powierzchniowe
Obszar Gminy Czerwonak zaliczany jest do terenów o dość niskim stopniu rozwinięcia
pod względem zasobności w wody powierzchniowe. Zasadniczą rolę odgrywa rzeka Warta,
stanowiąca administracyjnie zachodnią granicę Gminy Czerwonak.
Warta przepływa przez obszar gminy odcinkiem przełomowym w granicach rzędnych
46,0-50,5 m n.p.m. nie przyjmując znaczących dopływów, a wysoczyznę odwadniają rowy
melioracyjne uchodzące do doliny Warty. Jej średnia głębokość waha się w granicach 1,5-4,1
m, a jej długość na terenie gminy wynosi 15 km.
Obszar gminy leŜy w trzech głównych zlewniach: zlewni Potoku Kicińskiego, zlewni
obejmującej Strugę Owińską oraz terasy na północy gminy, zlewni Strugi Goślińskiej.
Rejon wsi Mielno - Dębogóra odwadniany jest do rzeki Głównej. Rowy melioracyjne
na obszarze gminy są konserwowane przez Poznański Związek Spółek Wodnych.
17
Na terenie gminy znajduje się jezioro Bolechowskie, połoŜone w północnej części
gminy, w głębokiej śródleśnej kotlinie na terenie Puszczy Zielonki, na wysokości 63 m n. p.
Jezioro ma 420 m długości, a jego szerokość wynosi 260 m. Całkowita powierzchnia
zajmowana przez jezioro wynosi 8,62 ha (dane z 2004 r.). Jezioro zarasta stopniowo
roślinnością wodną, przylegają do niego łąki torfiaste i fragmenty lasów grądowych przy
południowym brzegu.
W północnej części gminy znajdują się: zbiornik retencyjny w Trzaskowie (pow. 14
ha) i zbiornik poŜwirowy w Promnicach. Na południu gminy występuje zbiornik poŜwirowy
w Owińskach
oraz 6 zbiorników- stawów rybnych na Strudze Owińskiej. Stawy rybne
występują takŜe na Rowie „K” Zdroje, na Potoku Kicińskiem, na Rowie Miękówko przy
ulicy OkręŜnej z Czerwonaku.
W 2008 roku Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna przeprowadziła na zlecenie
Związku Międzygminnego „Puszcza Zielonka” kontrolę, której ocenę przedstawia tabela 1.
Tabela 1. Wyniki kontroli zbiorników wodnych na terenie Gminy Czerwonak
Miejsce pobrania
próbki/ lokalizacja
Jezioro
Bolechowskie
Zbiornik wodny w
Trzaskowie po prawej
stronie drogi z Bolechowa
do Trzaskowa
Rów melioracyjny „C”
przy przepuście na ul.
Parkowej w Owińskach
Rów melioracyjny
(Ciek Kiciński) po prawe
stronie ulicy Gdyńskiej
poniŜej ul. Szkolnej
Rów melioracyjny (Ciek
Zdroje) przy przepuście
na skrzyŜowaniu ulic
Źródlanej i Leśnej
Nr sprawozdania
i data badania
D/1026/2247/2008
29.09.2008r.
D/1026/2248/2008
29.09.2008r.
D/1026/2249/2008
29.09.2008r.
D/1026/2250/2008
29.09.2008r.
Przekroczone wartości
brak
Woda pod względem
badanych parametrów
odpowiada wymaganiom
Rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 16.10.2002 r.
w sprawie wymagań,
jakim powinna odpowiadać
woda w kąpieliskach
barwa: nie akceptowalna
BZT5: 17,5 mg/dm3 O2
(dopuszczalne: 6,0 mg/dm3 O2)
Zakwity sinic: zmiana barwy,
zmętnienia
Fosfor ogólny: 0,26 mg/dm3
(dopuszczalne: 0,25 mg/dm3)
Paciorkowce kałowe:
500 jtk/100 cm3
(dopuszczalne: 400 jtk/100cm3)
Osady smoliste, przedmioty
pływające: worki, butelki
Bakterie grupy coli: 290000
jtk/100 cm3
D/1026/2251/2008
29.09.2008r.
Ocena jakości wody
Woda pod względem
badanych parametrów nie
odpowiada wymaganiom
Rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 16.10.2002 r.
w sprawie wymagań,
jakim powinna odpowiadać
woda w kapieliskach
Bakterie grupy coli typ kałowy:
9500 jtk/100 cm3
Paciorkowce kałowe:
1300 jtk/100 cm3
Źródło: Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna Poznań
18
Tylko jezioro Bolechowskie spełnia wymagania określone w załączniku nr 1 i 2 do
Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16.10.2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinna
odpowiadać woda w kąpieliskach (Dz. U. nr 183, poz. 1530), na co wskazują badania
przeprowadzone we wrześniu 2008 r.
W miejscowości Bolechowo znajduje się punkt pomiarowo-kontrolny, wchodzący w skład
podstawowej sieci monitoringu krajowego (224,8 km biegu Warty). Badania przeprowadzone
przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu w punkcie pomiarowokontrolnym w Bolechowie, wykazały Ŝe wody rzeki Warty klasyfikują się do klasy V, jako
wody złej jakości. Wykazują podwyŜszoną zawartość tlenu rozpuszczonego, chlorofilu a oraz
duŜą liczbę bakterii grupy coli (tab. 2).
Tabela 2. Stan czystości rzeki Warty w latach 2006-2007
StęŜenia średnioroczne
Klasa
jakości
Tlen
Fosforany
rozpuszczony
(mg/l)
(mg/l)
IV
9,633
0,235
V
9,875
0,323
Azot
ogólny
(mg/l)
Liczba
bakterii
grupy coli
typu
kałowego
Liczba
bakterii
grupy coli
w 100 ml
78,25
39.133,3
143.608,3
63,4
37.314,2
107.980,0
Zawiesina
Chlorofil a
ogólna
(µg/l)
(mg/l)
Rok 2006
5,823
14,26
Rok 2007
6,88
15,27
Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Poznaniu
Na odcinku Warty wzdłuŜ granicy gminy Czerwonak, zlokalizowanych jest kilka
bezpośrednich, punktowych, źródeł zanieczyszczeń (tab. 3).
Tabela 3. WaŜniejsze bezpośrednie źródła zanieczyszczenia Warty na odcinku wzdłuŜ granicy
gminy Czerwonak
L.p. Miejscowość
Nazwa zakładu
Rodzaj
Typ oczyszczalni Zrzut m3/d
ścieków
1
Koziegłowy
PWiK Poznań – COŚ
2
Czerwonak
3
Komunalne
Mech.
132.000
Zakład Prod. Remont. Energet. Tech. + opad.
Mech-chem.
160
Czerwonak
Fabryka Papieru i Tektury
Byt.+ tech.
Mech
1720
4
Bolechowo
Tłocznia Metali „Pressta”
Chłod, opad.
Mech-chem.
1600
5
Biedrusko
Woj. Adm. Koszar.
Byt. Gosp.
Mech-biol.
100
6
Biedrusko
Woj. Adm. Mieszk.
Byt. Gosp.
Mech-biol.+chem.
7
Szlachęcin
PWiK Poznań
Komunalne
Mech-biol.
1500
Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Czerwonak
19
Jakość wody w rzece Warcie, w porównaniu z rokiem 2006 uległa pogorszeniu (tab. 3).
Badania, przeprowadzone przez Wojewódzki Inspektorat Sanitarny w Poznaniu wykazały, Ŝe
stan sanitarny niektórych wód jest zły, ze względu na podwyŜszoną zawartość związków
azotu, co jest teŜ głównym czynnikiem ograniczającym korzystanie z wód powierzchniowych
na terenie gminy. Przyczyną są zanieczyszczenia pochodzące zarówno ze źródeł punktowych,
jak i zanieczyszczenia obszarowe.
Wody podziemne
Gmina odznacza się zróŜnicowaniem występujących utworów geologicznych oraz
dość ubogim zasobem wód podziemnych (tab. 4).
Tabela 4. Charakterystyka poziomów wodonośnych Gminy Czerwonak
Poziom
wodonośny
gruntowy
międzyglinowy górny
międzyglinowy środkowyWielkopolskiej Doliny
Kopalnej
podglinowy (lokalny)
miceński
oligoceński
Główne źródło zasilania poziomu
Utwory czwartorzędowe
infiltracja odpadów, a w dolinach rzecznych
drenaŜu wód wgłębnych i wód powierzchniowych
przesączenie poziomu gruntowego lub
bezpośrednia infiltracja opadów
przesączenie z nadległych poziomów
wodonośnych, a lokalnie przez przepływy w
oknach
Utwory trzeciorzędowe
Przesączenie z poziomu czwartorzędowego
międzyglinowego środkowego
-
Głębokość
występowania
wody (m)
0,5 – 35
0,5 – 35
9 – 80
50 – 100
45 – 180
150 - 200
Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czerwonak na lata 2004-2008
Na obszarze gminy, woda z utworów czwartorzędowych występuje na czterech poziomach:
•
gruntowy - rzadko wykorzystywany ze względu na zróŜnicowaną i stosunkowo
niewielką głębokość występowania wód oraz ich zanieczyszczeń,
•
międzyglinowy górny - główny poziom wodonośny, szczególnie w okolicach
miasta Poznania;
•
międzyglinowy środkowy (Wielkopolskiej Doliny Kopalnej) - z uwagi na
korzystne parametry hydrogeologiczne i jakość wód powszechnie ujmowanym do
eksploatacji,
•
podglinowy - nie odgrywający znaczenia gospodarczego (występujący lokalnie).
Dwa poziomy wodonośne: mioceński oraz oligoceński, z których wydobywa się około 10%
wody, zlokalizowane są w obrębie utworów trzeciorzędowych.
20
Gmina Czerwonak jest gminą ubogą w zasoby wód podziemnych, co potwierdziły badania,
przeprowadzone dla rejonu o powierzchni 498 m2, obejmującego Gminę Czerwonak,
Murowana Goślina oraz fragmenty Gmin Kiszkowo, Pobiedziska oraz Swarzędz. Na terenie
gminy Czerwonak i gmin przyległych brak jest większych rezerw wody, zasoby odnawialne
wykorzystywane są w 100%.
Na zlecenie Urzędu Gminy w Czerwonaku prowadzone były równieŜ w roku 2007 badania
jakości wód podziemnych w rejonie Składowiska Odpadów Komunalnych w Owińskach
(piezometry nr P-5, P-6 oraz P-7). Badania te wykazały, Ŝe woda w zakresie oznaczanych
wskaźników: siarczanów (mg/l), sodu (mg/l), chlorków (mg/l), przewodności elektrolitycznej
(us/cm x 10) nie przekraczała wartości stęŜeń dopuszczalnych dla zwykłych wód
podziemnych wg klasyfikacji PIOŚ jak równieŜ klasyfikacji Ministra Środowiska. Jedynie w
piezometrze P-5 stwierdzono przekroczenie dopuszczalnej wartości stęŜenia potasu (10 mg/l)
dla klasy II.
Niskie stęŜenie związków organicznych (OWO) oraz wartości WWA poniŜej poziomu
oznaczalności świadczą o braku zanieczyszczeń organicznych.
Wodę przebadano takŜe w zakresie: Cd, Cu, Pb, Zn, Cr oraz Hg. Dla metali tych stwierdzono
minimalne lub śladowe stęŜenia, o wartościach znacznie niŜszych od poziomu stwierdzonego
dla niezanieczyszczonego tła hydrogeochemicznego i nie przekraczały obowiązujących
normatywów PIOŚ dla klasy II zwykłych wód podziemnych.
Na zdecydowanej większej części obszaru gminy, dla głównego uŜytkowego poziomu
wodonośnego, jakość wód podziemnych wykazuje jakość dobrą (woda nie wymaga
uzdatniania), jedynie obszar rozciągający się pomiędzy wschodnimi rejonami Owińsk
poprzez okolice wsi Potasze i Trzaskowo aŜ po północno-wschodnią część granicy gminy
charakteryzuje się wodami podziemnymi głównego uŜytkowego poziomu wodonośnego o
jakości średniej, co oznacza Ŝe wody te wymagają prostego uzdatniania. Jest to jednocześnie
obszar w większości o wysokim stopniu zagroŜenia, ze względu na obecność ognisk
zanieczyszczeń na terenach o niskiej odporności poziomu głównego, a jedynie w swojej
przygranicznej (północno-wschodniej części) – o średnim zagroŜeniu (obszar o niskiej
odporności, ale ograniczonej dostępności poziomu głównego ze względu na połoŜenie na
terenie parku krajobrazowego).
Na części obszaru gminy, wody podziemne wykazują przekroczenia wymagań dla wód
pitnych, pod względem zawartości Ŝelaza i manganu (Mapy Tematyczne, Program Ochrony
Środowiska dla Gminy Czerwonak, 2008).
21
Powietrze
Gmina Czerwonak naleŜy do strefy poznańsko-szamotulskiej, (kod strefy o symbolu
PL.30.14.z.03). Wyniki oceny powietrza według kryterium odniesionych dla ochrony zdrowia
za rok 2007 przedstawia tabela 5.
Tabela 5. Ocena pod kątem ochrony zdrowia
Nazwa
strefy
Kod strefy
Strefa
poznańsko - PL.30.14.z.03.
szamotulska
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń
SO2
NO2
A
A
PM10 Cd
A
A
As Ni BaP Pb C6H6 CO O3
A
A
A
A
A
A
C
Źródło: Roczna ocena jakości powietrza dla Województwa Wielkopolskiego za rok 2007
Ze względu na powyŜsze rodzaje zanieczyszczeń, zgodnie z oceną jakości powietrza w 2007
roku, Gmina Czerwonak naleŜy do klasy A. StęŜenia tych związków nie przekraczają
poziomów dopuszczalnych oraz docelowych, z wyjątkiem ozonu, które w 2007 roku
przekroczyło poziom celów długoterminowych przewidzianych rozporządzeniem Ministra
Środowiska z dnia 3 marca 2008 roku w sprawie poziomu niektórych substancji w powietrzu
(Dz. U. nr 47 poz. 281 ze zm.).
Wyniki oceny według kryterium odniesionych dla ochrony roślin za rok 2007 przedstawiono
w tabeli 6.
Tabela 6. Ocena pod kątem ochrony roślin
Nazwa
strefy
Strefa
poznańsko szamotulska
Kod strefy
PL.30.14.z.03.
Symbol klasy wynikowej dla poszczególnych zanieczyszczeń
SO2
NOx
O3
A
A
C
Źródło: Roczna ocena jakości powietrza dla Województwa Wielkopolskiego za rok 2007
Przeprowadzona ocena zanieczyszczeń dla kryteriów ustanowionych dla ochrony roślin z
uwzględnieniem poziomów dopuszczalnych, docelowych oraz długoterminowych, wykazała,
Ŝe dla wszystkich zanieczyszczeń strefa poznańsko-szamotulska zaliczana jest do klasy A, z
wyjątkiem stęŜenia ozonu, które w 2007 roku przekroczyło poziom celu długoterminowego.
StęŜenie ozonu przekroczyło poziom celu długoterminowego zarówno ze względu na
ochronę zdrowia jak i ochronę roślin. Osiągnięcie do 2020 roku poziomów celu
22
długoterminowego dla ozonu, jest jednym z głównych celów wojewódzkiego programu
ochrony
środowiska,
aczkolwiek
poziom
celu
długoterminowego
nie
wymaga
przygotowywania programu ochrony powietrza.
Znaczące źródła punktowe emisji substancji do powietrza
Na terenie gminy Czerwonak znajduje się kilkanaście źródeł emisji substancji do powietrza,
niektóre przedstawiono poniŜej:
•
Centralna Oczyszczalnia Ścieków w Koziegłowach
(emitor uciąŜliwych odorów, gazów i pyłów powyŜej 5000 t/rok, zaopatrzony w
urządzenia odsiarczające i odpylające),
•
Energetyka Poznań, ul. Gdyńska 83, Czerwonak
(emitor uciąŜliwych gazów i pyłów 1000 - 5000 t/rok, zaopatrzony w urządzenia
odsiarczające i odpylające),
•
PPH Lemar Produkcja Pap Asfaltowych i Zgrzewalnych, ul. Gdyńska 99, Czerwonak
(emitor gazów i pyłów zaopatrzony w urządzenia odsiarczające i odpylające emitujący
1000 - 5000 t/rok),
•
Solaris, ul. Obornicka 46 Bolechowo Osiedle,
(emitor gazów i pyłów poniŜej 1000 t/rok),
•
Presstern Sp. z o.o., ul. Obornicka 1, Bolechowo
(emitor gazów i pyłów poniŜej 1000 t/rok, zaopatrzony w urządzenia odsiarczające i
odpylające),
•
Hawle, ul. Piaskowa 9, Koziegłowy
(emitor gazów i pyłów poniŜej 1000 t/rok),
Zakłady zlokalizowane na terenie gminy emitują zanieczyszczenia pochodzące z
procesów spalania węgla kamiennego, a w związku z tym głównymi składnikami
zanieczyszczeń atmosfery są: pył węglowy i SO2.
Większość zakładów jako urządzenia odpylające posiada tylko komory osadcze o
skuteczności odpylania w granicach 30 – 40% (Studium Uwarunkowań i Kierunków
Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Czerwonak). Tylko niektóre z zakładów jak np.:
•
Zakłady Remontowe Energetyki w Czerwonaku,
•
Zakład Produkcji Specjalnej w Bolechowie
•
„Guma – Bolechowo” w Bolechowie
23
posiadają urządzenia odpylające ( baterie 2 i 4 – cyklonowe o skuteczności odpylania w
granicach od 70 – 95%). Na terenie gminy nie prowadzi się badań monitoringowych stopnia
zanieczyszczenia powietrza.
Głównym źródłem emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych drogowych są: droga
wojewódzka nr 196, drogi powiatowe i gminne. Średnie dobowe natęŜenie ruchu w roku
2005, na drodze wojewódzkiej nr 196 Poznań – Murowana Goślina przebiegającej przez teren
Gminy Czerwonak przedstawia tabela 7.
Tabela 7. NatęŜenie ruchu na drodze wojewódzkiej nr 196
Nr drogi
Droga
wojewódzka
nr 196
Opis odcinka
Długość
Nazwa
[km]
16,2
Poznań – Murowana
Goślina
Pojazdy
osobowe
Pojazdy
dostawcze
i cięŜarowe
Inne
Pojazdy
ogółem
11121
2160
299
13580
*Inne: motocykle, Ciągniki rolnicze, autobusy
Źródło: Wielkopolski Zarząd Dróg Wojewódzkich w Poznaniu
Prognozę średniego natęŜenia ruchu na drodze wojewódzkiej nr 196 na terenie Gminy
Czerwonak w 2011 r. moŜna sporządzić uwzględniając zasady prognozowania wskaźników
wzrostu ruchu wewnętrznego na sieci drogowej do celów planistycznych opublikowane przez
Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad (tabela 8).
Tabela 8. Prognoza średniego natęŜenia ruchu na drodze wojewódzkiej nr 196 w 2011 roku
Nr drogi
Droga
wojewódzka
nr 196
Opis odcinka
Długość
Nazwa
[km]
16,2
Poznań – Murowana
Goślina
Pojazdy
osobowe
Pojazdy
dostawcze
i cięŜarowe
Inne
Pojazdy
ogółem
13.803
2.681
371
16.855
Źródło: Program Ochrony Środowiska dla Gminy Czerwonak, 2008
Szacując ilości zanieczyszczeń powstających w wyniku ruchu komunikacyjnego przyjęto
następujące załoŜenia:
•
samochody osobowe jako paliwa uŜywają benzyny (średnie spalanie: 8 litrów/100
km; 5,76 kg/100 km),
•
samochody cięŜarowe jako paliwa uŜywają oleju napędowego (średnie spalanie: 36
litrów/100 km; 29,52 kg/100 km).
Wartości emisji poszczególnych rodzajów zanieczyszczeń powstających w wyniku spalania
1kg oleju napędowego i benzyny przedstawiono w tabeli 9.
24
Tabela 9. Rodzaje i ilości zanieczyszczeń emitowanych przy spalaniu 1 kg benzyny i oleju
napędowego
Rodzaje zanieczyszczenia
Pyły
SO2
NO2
CO
węglowodory alifatyczne
węglowodory aromatyczne
Benzyna [g/kg paliwa]
2,0
33,0
240,0
30,0
13,0
Olej napędowy [g/kg paliwa]
4,3
6,0
76,0
23,0
13,0
6,0
Na podstawie wartości zamieszczonych w tabeli 30 oraz średniego natęŜenia ruchu
obliczono emisję spalin samochodowych na drodze wojewódzkiej nr 196. Otrzymane,
szacunkowe wartości zamieszczono w tabeli 10.
Tabela 10. Ilość emisji spalin samochodowych na poszczególnych rodzajach dróg Gminy
Czerwonak
Ilość emisji z
Ilość emisji z
pojazdów osobowych
pojazdów cięŜarowych
[Mg/rok]
[Mg/rok]
Droga wojewódzka nr 196 Poznań – Murowana Goślina
Pyły
44,417
SO2
20,754
61,974
NO2
342,448
785,004
CO
2.490,534
237,567
węglowodory alifatyczne
311,317
134,277
węglowodory aromatyczne
134,904
61,974
Rodzaj zanieczyszczenia
Obszary chronione
Na terenie gminy Czerwonak zlokalizowany jest Park Krajobrazowy „Puszcza
Zielonka” a takŜe planowany jest jeden obszar Natura 2000 - Uroczyska Puszczy Zielonki ,
obejmujący jednocześnie rezerwaty przyrody: Rezerwat „śywiec dziewięciolistny”, Rezerwat
„Las mieszany w Nadleśnictwie Łopuchówko”, Rezerwat „Jezioro Czarne”, Rezerwat
„Jezioro Pławno”.
Poza obszarem gminy lecz w potencjalnym zasięgu oddziaływania ustaleń programu ochrony
środowiska dla Gminy Czerwonak znajdują się następujące planowane obszary Natura 2000:
•
Biedrusko,
•
Buczyna w Długiej Goślinie,
•
Ostoja koło Promna,
•
Dolina Cybiny,
25
•
Stawy Kiszkowskie.
PoniŜej przedstawiono krótką charakterystykę obszarów, będących w potencjalnym
zasięgu oddziaływania ustaleń programu ochrony środowiska dla Gminy Czerwonak.
Park Krajobrazowy „Puszcza Zielonka”
Park
Krajobrazowy
"Puszcza
Zielonka"
leŜy
w
obszarze
ograniczonym
miejscowościami: Poznań, Murowana Goślina, Skoki, Kiszkowo, Pobiedziska. Obszar ten
obejmuje środkową część atrakcyjnego przyrodniczo, krajobrazowo i turystycznie terenu
zwanego potocznie Puszczą Zielonka. Park został utworzony na mocy Zarządzenia
Wojewody Poznańskiego z 20 września 1993 r. na powierzchni 9981 ha. Celem jego
utworzenia było zachowanie, ochrona i odnowa największego i najbardziej zbliŜonego do
naturalnego
kompleksu
leśnego
środkowej
Wielkopolski,
o
duŜych
wartościach
przyrodniczych, krajobrazowych i naukowo-dydaktycznych. W oparciu o Rozporządzenie
Wojewody Wielkopolskiego nr 39/2004 z dnia 29 marca 2004 roku, powierzchnia Parku
Krajobrazowego Puszcza Zielonka została powiększona i obecnie obejmuje 11999,61 ha.
Charakterystyczny dla parku jest bardzo wysoki udział terenów leśnych w jego powierzchni 9406,54 ha (78,39 %). Grunty orne zajmują 1013,16 ha (8,44 %), inne uŜytki zielone 350,45
ha (2,92 %), a wody - 435,44 ha (3,63 %). W celu zabezpieczenia ochrony terenu
właściwego parku krajobrazowego wyznaczono wokół niego strefę ochronną (otulinę) o
powierzchni 10969,47 ha.
Urozmaicona rzeźba powierzchni Puszczy Zielonka jest efektem ostatniego okresu
lodowcowego, kiedy wytworzyły się strefy pagórków oraz doliny i rynny jeziorne.
Południowy skraj parku sięga pasma tzw. Środkowo Poznańskiej Moreny Czołowej, z
najwyŜszym wzniesieniem tego terenu - Dziewiczą Górą (143 m n.p.m.). Na północ od tego
pasma rozpościera się rozległy obszar pagórkowatej moreny dennej, wyniesionej 90 -110 m
n.p.m. Na terenie tym występuje kilka rynien polodowcowych. Koło Murowanej Gośliny, w
dolinie niewielkiego strumienia leŜy najniŜej połoŜony punkt parku (62 m n.p.m.). Centralna
część parku leŜy na dziale wodnym. W kierunku północno-wschodnim teren odwadniany jest
do Małej Wełny, na północny zachód - do Goślinki i za jej pośrednictwem do Warty, na
zachód - bezpośrednio do Warty, a na południe i południowy wschód - do rzeki Głównej.
Praktycznie bezodpływowa jest środkowa, najwyŜej wyniesiona część terenów leśnych.
Dla roślinności parku charakterystyczne są m.in.: sosna, buk, jawor, klon, jarząb
brekinia, grab, dąb, Ŝubrówka leśna, sasanka dzwonkowata, oman wierzbolistny i oman
kosmaty, kokorycz pusta, pełnik europejski, lilia złotogłów, fiołek przedziwny, orlik
pospolity, brzoza, świerk, olcha, lipa, jesion, modrzew, Ŝywiec dziewięciolistny, marzanka
26
wonna, kokoryczka wielokwiatowa, kłoć wiechowata, widłak torfowy, mszar i mokradłacz,
rosiczka okrągłolistna, Ŝurawina błotna, jaskier wielki, rdestnica błyszcząca.
Na obszarze parku znajduje się 5 rezerwatów przyrody.
Jezioro Czarne: rezerwat florystyczny o pow. 17,75 ha, utworzony w 1959 r.,
obejmuje zarastające jezioro, przyległe torfowisko przejściowe i fragment lasu na wschodnim
brzegu jeziora.
Jezioro Pławno rezerwat florystyczny o pow. 16,71 ha, utworzony w 1978 r, dla ochrony
rzadkich gatunków roślinności wodnej i torfowiskowej, obejmuje jeziora Pławno i Głęboczek,
połoŜone pomiędzy nimi torfowisko oraz otaczający drzewostan olszowy i brzozowy.
śywiec Dziewięciolistny: rezerwat florystyczny (pow. 10,51 ha) połoŜony na zachodnim
brzegu JeŜ. Leśnego, utworzony w 1974 r., obejmuje las grądowy oraz przybrzeŜne łąki z
reliktowym stanowiskiem Ŝywca dziewięciolistnego oraz innych rzadkich roślin: gajowcem
Ŝółtym, marzanką wonną, kokoryczką wielokwiatową.
Las Mieszany w Nadleśnictwie Łopuchówko o pow. 10,83 ha, rezerwat leśny od 1962 r.
ochronie podlega 200-letni drzewostan dębowo-sosnowy, z udziałem młodszych buków i
grabów oraz bogata roślinność runa.
Klasztorne Modrzewie k. Dąbków Kościelnej: rezerwat leśny o pow. 6.39 ha, utworzony w
1962 r. obejmuje najstarszy w Wielkopolsce drzewostan modrzewiowo-sosnowy z domieszką
dębów, buków, brzóz i sztucznie wprowadzonych daglezji.
Obszar parku podlega ochronie ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i
kulturowe oraz walory krajobrazowe, a celem ochrony jest zachowanie, popularyzacja tych
wartości w warunkach zrównowaŜonego rozwoju. W parku moŜna kontynuować działalność
gospodarczą z pewnymi ograniczeniami, np. nie przewiduje się wznoszenia nowych obiektów
budowlanych (z wyjątkiem potrzebnych miejscowej ludności). Park ma słuŜyć rekreacji
krajoznawczej, turystyce niepobytowej, wypoczynkowi, a takŜe edukacji.
Uroczyska Puszczy Zielonki
Obszar połoŜony jest w duŜym kompleksie leśnym o powierzchni około 15 tys. ha,
znajdującym się w odległości 5-30 km na północny wschód od Poznania. Obszar ma duŜe
znaczenie dla ochrony najcenniejszych fragmentów ekosystemów wodnych, bagiennych i
leśnych na terenie największego kompleksu lasów w okolicach Poznania.
Biedrusko
Wykształcenie się specyficznych warunków siedliskowych, zapewniających duŜe
zróŜnicowanie flory i fauny, nastąpiło na skutek długotrwałego wyłączenia obszaru poligonu
"Biedrusko" spod tradycyjnych form wpływu człowieka na środowisko. Obszar ten powołano
27
dla specjalnej ochrony siedlisk, ma teŜ duŜe znaczenie dla ochrony róŜnorodności
biologicznej.
Obszar ten charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu. W części południowej
dominują wzniesienia moreny czołowej, część centralna to pofałdowana wysoczyzna
morenowa, a północna i północno-wschodnia część to fragment doliny rzeki Warty.
Na terenie tym występuje 18 siedlisk znajdujących się w Załączniku I Dyrektywy
Siedliskowej. NaleŜą tu przede wszystkim zbiorowiska nieleśne, takie jak suche wrzosowiska,
murawy kserotermiczne i napiaskowe, łąki trzęślicowe i kośne, ziołorośla, torfowiska
przejściowe, trzęsawiska i młaki. Na obszarze tym występują takŜe zbiorowiska leśne –
głównie grądy, kwaśne dąbrowy, łęgi olszowo-jesionowe i dębowo-jesionowe, obfitujące w
gatunki rzadkie i chronione, między innymi: kukułka krwista, kukułka szerokolistna,
kruszczyk błotny, listera jajowata i storczyk Kukawka, goździk pyszny, kosaciec syberyjski,
pełnik europejski i wilŜyna ciernista.
DuŜa róŜnorodność siedlisk otwartych oraz flory sprzyja bogactwu gatunkowemu
owadów, a zwłaszcza motyli (motyle minowe reprezentowane są przez 225 gatunków).
Występują tu takŜe siedliska wodne w postaci jezior eutroficznych z typowo wykształconymi
zbiorowiskami, strumieni o charakterze górskim, rzek o zabagnionych brzegach oraz powoli
zarastających starorzeczy z osoką aloesowatą. Występuje tutaj, Ŝyjąca na starych i
spróchniałych drzewach, osiągająca spore rozmiary, pachnica dębowa, uwaŜana za relikt
lasów pierwotnych.
Biedrusko zostało włączone do europejskiej sieci ekologicznej Natura 2000 jako specjalny
obszar ochrony siedlisk. Znaczna część ostoi znajduje się w granicach Obszaru Chronionego
Krajobrazu "Biedrusko". Istnieją tu dwa rezerwaty przyrody: "Gogulec" – chroniący dobrze
zachowane torfowisko przejściowe i "ŚnieŜycowy Jar" – chroni miejsce masowego
występowania rzadkiej na niŜu śnieŜycy wiosennej.
Na terenie gminy Czerwonak znajdują się równieŜ obszary chronionego krajobrazu:
•
Łąki Annowskie,
•
Rolnicze krajobrazy Kliny-Mielno,
•
Pola Trzaskowskie.
Łąki Annowskie
Tereny te, połoŜone we wschodniej części wsi Annowo i Miękowo, obręb geodezyjny
Owińska, o pow. 315,19 ha, chronione są ze względu na wyróŜniający się krajobraz o
zróŜnicowanych ekosystemach i wartościowe ze względu na moŜliwość zaspakajania potrzeb
związanych z turystyką i wypoczynkiem.
28
Ustalono następujące sposoby ochrony:
•
czynna ochrona nieleśnych ekosystemów lądowych przez:
o
przeciwdziałanie sukcesji powodującej zarastanie łąk, pastwisk, torfowisk
poprzez wypas, koszenie lub mechaniczne usuwanie samosiewów drzew i
krzewów na terenach otwartych,
o
propagowanie wśród rolników działań zmierzających do utrzymania trwałych
uŜytków zielonych,
•
o
preferowanie ochrony roślin metodami ekologicznymi,
o
zachowanie śródpolnych torfowisk, zabagnień, podmokłości i oczek wodnych,
o
utrzymanie regionalnych i lokalnych korytarzy ekologicznych,
o
utrzymanie obszarów w rolniczym wykorzystaniu,
czynna ochrona ekosystemów wodnych przez:
o
zachowanie i ochronę wód powierzchniowych (naturalnych i sztucznych,
płynących i stojących wraz z pasem roślinności je otaczającej,
o
zachowanie korytarzy ekologicznych opartych o ekosystemy wodne.
Wprowadzono następujące zakazy:
o
niszczenia nor zwierząt, lęgowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz
tarlisk, złoŜonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania
czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, rybacką i łowiecką,
o
realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w
rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony
środowiska,
o
likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydroŜnych i nadwodnych,
jeŜeli nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia
bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy,
utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych,
o
wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu a takŜe minerałów,
o
wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę trenu, z
wyjątkiem prac związanych z naprawą lub remontem urządzeń wodnych,
o
dokonywania zmian stosunków wodnych, jeŜeli słuŜą innym celom niŜ ochrona
przyrody lub zrównowaŜone wykorzystanie uŜytków rolnych i leśnych oraz
racjonalna gospodarka wodna,
o
likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodnobłotnych,
29
o
lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii
brzegów rzek, jezior i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń
wodnych oraz obiektów słuŜących prowadzeniu racjonalnej gospodarki rolnej,
leśnej lub rybackiej.
Rolnicze krajobrazy Kliny-Mielno
Tereny te, połoŜone w sołectwach Kicin i Kliny, o pow. 511,72 ha, chronione są ze
względu na wyróŜniający się krajobraz o zróŜnicowanych ekosystemach i wartościowe ze
względu na moŜliwość zaspakajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem oraz
pełnioną funkcję korytarzy ekologicznych.
•
czynna ochrona nieleśnych otwartych ekosystemów przez:
o
ochronę zieleni wiejskiej oraz kształtowanie zróŜnicowanego krajobrazu
rolniczego
poprzez
utrzymanie
istniejących
zadrzewień
i
zakrzewień
śródpolnych, przydroŜnych oraz wzdłuŜ cieków wodnych,
o
zachowanie
śródpolnych
torfowisk,
zabagnień,
podmokłości
oraz
przeciwdziałanie sukcesji powodującej zarastanie łąk, pastwisk, torfowisk
poprzez koszenie lub mechaniczne usuwanie samosiewów drzew i krzewów w
wieku do 5 lat,
•
o
o
o
utrzymanie obszarów w rolniczym wykorzystaniu, z zastrzeŜeniem ust. 4,
czynna ochrona ekosystemów leśnych przez:
o
wspieranie procesów sukcesji naturalnej przez inicjowanie i utrwalanie
naturalnego odnowienia o składzie i strukturze odpowiadającej siedlisku; tam
gdzie nie są moŜliwe odnowienia naturalne – uŜywanie do odnowień gatunków
miejscowego pochodzenia,
o
pozostawianie drzew o charakterze pomnikowym, przestojów i drzew
dziuplastych, aŜ do całkowitego ich rozkładu,
o
zachowanie i utrzymanie w stanie zbliŜonym do naturalnego
istniejących
śródleśnych cieków, mokradeł i polan,
o
utrzymanie i zachowanie leśnych korytarzy ekologicznych umoŜliwiających
migracje i przemieszczanie zwierząt,
•
30
o
płynących i stojących) wraz z pasem roślinności je otaczającej,
o
Wprowadzono następujące zakazy (nie dotyczą trenów przeznaczonych w obowiązujących
miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę mieszkaniową lub
ogrodnictwo) :
o
zabijania dziko Ŝyjących zwierząt, niszczenia nor zwierząt, lęgowisk, innych
schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złoŜonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego
połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką
rolną, rybacką i łowiecką,
o
rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko,
o
o
o
o
o
o
Pola Trzaskowskie
Tereny te, połoŜone we wsi Trzaskowo oraz północnej części wsi Owińska, o pow.
451,04 ha, chronione są ze względu na wyróŜniający się krajobraz o zróŜnicowanych
31
ekosystemach i wartościowe ze względu na moŜliwość zaspakajania potrzeb związanych z
turystyką i wypoczynkiem.
•
czynna ochrona nieleśnych otwartych ekosystemów przez:
o
zachowanie
śródpolnych
torfowisk,
zabagnień,
podmokłości
oraz
przeciwdziałanie sukcesji powodującej ich zarastanie poprzez koszenie lub
mechaniczne usuwanie samosiewów drzew i krzewów,
•
o
o
o
utrzymanie obszarów w rolniczym wykorzystaniu, z zastrzeŜeniem ust. 4,
czynna ochrona ekosystemów leśnych przez:
o
wspieranie procesów sukcesji naturalnej przez inicjowanie i utrwalanie
naturalnego odnowienia o składzie i strukturze odpowiadającej siedlisku; tam
gdzie nie są moŜliwe odnowienia naturalne – uŜywanie do odnowień gatunków
miejscowego pochodzenia,
o
pozostawianie drzew o charakterze pomnikowym, przestojów i drzew
dziuplastych, aŜ do całkowitego ich rozkładu,
o
zachowanie i utrzymanie w stanie zbliŜonym do naturalnego
istniejących
śródleśnych cieków, mokradeł i polan,
o
utrzymanie i zachowanie leśnych korytarzy ekologicznych umoŜliwiających
migracje i przemieszczanie zwierząt,
•
o
płynących i stojących) wraz z pasem roślinności je otaczającej,
o
Wprowadzono następujące zakazy (nie dotyczą trenów przeznaczonych w obowiązujących
miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego pod zabudowę mieszkaniową lub
działalność gospodarczą) :
o
zabijania dziko Ŝyjących zwierząt, niszczenia nor zwierząt, lęgowisk, innych
schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk, złoŜonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego
połowu ryb oraz wykonywania czynności związanych z racjonalną gospodarką
rolną, rybacką i łowiecką,
o
rozumieniu przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu
32
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko,
o
o
o
o
o
o
Uznano, Ŝe wpływ oddziaływań ustaleń planu na dalej połoŜone obszary chronione:
•
Buczyna w Długiej Goślinie,
•
Ostoja koło Promna,
•
Dolina Cybiny,
•
Stawy Kiszkowskie,
jest znikomy, dlatego teŜ obszarów tych nie poddano szczegółowej charakterystyce w ramach
niniejszego opracowania.
Stan gospodarki odpadami
Jednym z podstawowych celów Planu Gospodarki Odpadami było objęcie wszystkich
mieszkańców gminy zorganizowanym system zbierania odpadów komunalnych. Na koniec
roku 2007 zorganizowanym systemem zbierania zmieszanych odpadów komunalnych
objętych było ok. 90% mieszkańców.
Odpady zbierane nieselektywnie kierowane są do unieszkodliwienia na składowisku
odpadów w m. Owińska i m. Białęgi, gm. Murowana Goślina. Zbiórka odpadów
komunalnych realizowana jest przez przedsiębiorców posiadających stosowne zezwolenia.
33
W trakcie realizacji Planu na terenie gminy zmniejszyła się ilości odpadów
komunalnych, odbieranych od właścicieli nieruchomości, obiektów uŜyteczności publicznej
i obsługi ludności oraz od podmiotów gospodarczych, a zwiększyła ilość odpadów
opakowaniowych i uŜytkowych. W 2003 r. zebrano łącznie 6.873,5 Mg zmieszanych
odpadów komunalnych i 125,5 Mg odpadów opakowaniowych, natomiast w roku 2007 5.275,22 Mg zmieszanych odpadów komunalnych i 323,94 Mg odpadów opakowaniowych i
uŜytkowych.
Selektywna zbiórka odpadów komunalnych prowadzona jest na obszarze całej gminy.
Obejmuje ona odpady opakowaniowe z tektury i papieru, szkła (z podziałem na kolory) i
tworzyw sztucznych. Odpady ulegające biodegradacji powstające w związku z utrzymaniem
zieleni są takŜe zbierane selektywnie. Zebrane odpady komunalne przekazywane są do
odzysku i unieszkodliwienia w instalacjach zlokalizowanych na terenie gminy i poza jej
granicami. Zbiórka odpadów realizowana jest metodą „donoszenia” (specjalistyczne
pojemniki) w rejonach zabudowy wielorodzinnej oraz metodą „odbioru bezpośredniego”
(worki foliowe) w rejonach zabudowy jednorodzinnej. Obecnie istnieją 32 „gniazda”
składające się z 4 pojemników specjalistycznych.
Selektywna
zbiórka
odpadów
opakowaniowych
prowadzona
jest
przez
przedsiębiorców posiadających zezwolenie na odbiór odpadów komunalnych, którzy dalej
przekazują je do odzysku, dlatego gmina nie posiada danych o sposobie ich wykorzystania.
Odpady wielkogabarytowe i niebezpieczne zbierane są nieodpłatnie w punktach
zbiórki, zorganizowanych przez przedsiębiorców posiadających zezwolenie na odbiór
odpadów komunalnych. Niektóre firmy prowadzą tą usługę „na telefon”.
Zbiórka przeterminowanych leków prowadzona jest w 6 aptekach a zbiórka zuŜytych
baterii - w wybranych sklepach.
Zbiórka odpadów budowlanych prowadzona jest przez przedsiębiorców posiadających
zezwolenie na odzysk tej grupy odpadów.
Autorzy planu gospodarki odpadami obliczyli wskaźnik nagromadzenia odpadów
wynoszący 326,7 kg/Mr. Przy obliczeniach uwzględniono masę zebranych w 2007 roku
odpadów komunalnych z terenu gminy oraz ilość mieszkańców objętych zorganizowanym
systemem zbierania odpadów. Wskaźnik obejmuje wszystkie odpady komunalne powstające
na terenie gminy (odpady z gospodarstw domowych, obiektów uŜyteczności publicznej i
obsługi ludności, odpady uliczne i odpady komunalne z sektora gospodarczego) i jest wyŜszy
od
wskaźnika
obliczonego
w
„Planie
Gospodarki
Odpadami
dla
Województwa
Wielkopolskiego” dla terenów wiejskich wynoszącego 217,5 kg/Mr. Powodem zwiększonej
34
wartości wskaźnika nagromadzenia odpadów jest wysoki wskaźnik ludności zamieszkałej w
zabudowie wielorodzinnej charakterystycznej dla obszarów miejskich.
Instalacje odzysku i unieszkodliwiania odpadów
Na obszarze gminy funkcjonuje jedna instalacja unieszkodliwiania odpadów –
komunalnych składowisko odpadów innych niŜ niebezpieczne i obojętnych w m. Owińska.
Właścicielem składowiska jest Gmina Czerwonak, a zarządzającym składowiskiem prywatny przedsiębiorca (Obsługa Wysypisk Odpadów – Michał Szymoniak).
W ramach
składowiska istnieją dwie kwatery, z których jedna została juŜ zapełniona i zrekultywowana.
Druga kwatera została oddana do uŜytku w grudniu 2000 r. Składowisko posiada wszystkie
niezbędne decyzje administracyjne, w tym pozwolenie zintegrowane SR.V-5.6600-97/07 z
dnia 24 grudnia 2007 r. Eksploatowana kwatera zajmuje powierzchnię 0,8 ha, a jej pojemność
wynosi ok. 81 tys. m3. PodłoŜe kwatery składowania odpadów posiada naturalne
uszczelnienie z gliny, a dno kwatery oraz skarpy uszczelnione są folią PEHD o grubości 2
mm. Kwatera posiada drenaŜ odcieku wraz z odprowadzeniem do bezodpływowego zbiornika
odcieku. Nadmiar odcieków wywoŜony jest do oczyszczalni ścieków w Koziegłowach. Na
kwaterach znajdują się studnie odgazowujące (2 studnie - na eksploatowanej i 6 studni - na
kwaterze zrekultywowanej).
Składowisko jest monitorowane poprzez okresowe prowadzenie badań wody gruntowej
w pięciu piezometrach oraz wody powierzchniowej w dwóch ciekach wodnych. Składowisko
jest eksploatowane zgodnie z instrukcją eksploatacji zatwierdzoną przez Marszałka
Województwa Wielkopolskiego. Składowisko przewidziane jest do zamknięcia z końcem
2010 roku.
Odpady komunalne z gospodarstw domowych
Uwzględniając liczbę mieszkańców w poszczególnych typach zabudowy oraz model
składu i masy powstających odpadów komunalnych autorzy planu gospodarki odpadami
obliczyli wskaźnik nagromadzenia odpadów w gminie oraz masę powstających odpadów
komunalnych z gospodarstw domowych (tab. 11).
Tabela 11. Ilość odpadów komunalnych z gospodarstw domowych powstających w gminie
Czerwonak w ciągu roku
RODZAJ ODPADÓW
Odpady kuchenne ulegające biodegradacji
Odpady zielone
MASA ODPADÓW KOMUNALNYCH
TYP ZABUDOWY
RAZEM
Wielorodzinna
Jednorodzinna
1453,3
441,0
1 894,3
45,2
25,3
70,5
35
Papier i tektura
Opakowania wielomateriałowe
Szkło
Tworzywa sztuczne
OdzieŜ, tekstylia
Metale
Drewno
Odpady mineralne (w tym popiół)
Odpady niebezpieczne
R A Z E M:
615,8
134,7
338,7
504,9
89,9
135,5
45,0
288,3
33,9
126,8
63,1
190,4
189,2
50,6
100,7
25,3
882,0
25,5
742,6
197,8
529,1
694,1
140,5
236,2
70,3
1 170,3
59,4
3 685,2
2 119,9
5 805,1
WSKAŹNIK NAGROMADZENIA
ODPADÓW DLA GMINY
241,2
Źródło: Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Czerwonak, 2008
Odpady komunalne z obiektów uŜyteczności publicznej i obsługi ludności
Na obszarze gminy funkcjonuje kilka instytucji, które są źródłem powstawania
odpadów komunalnych. Obliczono masę odpadów komunalnych powstających w obiektach
uŜyteczności publicznej i obsługi ludności przyjmując wielkości zatrudnienia oraz poniŜsze
wskaźniki nagromadzenia odpadów:
•
urzędy i biura – 70 kg/pracownika/rok,
•
szkoły – 40 kg/ucznia/rok,
•
przedszkola – 80 kg/wychowanka/rok,
•
szpitale – 600 kg/łóŜko/rok,
•
hotele i pensjonaty – 300 kg/miejsce/rok,
•
turystyka (w sezonie 3 miesięcznym) – 90 kg/turystę/rok.
Oszacowano, Ŝe w obiektach uŜyteczności publicznej i obsługi ludności na terenie gminy
powstaje ok. 159,6 Mg/rok odpadów komunalnych.
Odpady uliczne
Odpady uliczne powstają w na skutek prowadzenia zabiegów pielęgnacyjnych na
terenach zielonych (93 Mg/rok), funkcjonowania targowisk (15,4 Mg/rok) i cmentarzy (63,7
Mg/rok) oraz w efekcie utrzymywania czystości na ulicach i placach. Szacuje się, Ŝe na
terenie Gminy Czerwonak powstaje ok. 172,1 Mg tego rodzaju odpadów komunalnych w
ciągu roku (przy uwzględnieniu powierzchni terenów zieleni, targowisk i cmentarzy oraz
wskaźników powstawania odpadów).
Odpady te zaliczane są do odpadów komunalnych i jako takie nie posiadają odrębnej
ewidencji.
Odpady komunalne z sektora gospodarczego
36
Odpady pochodzące z sektora handlowego i usługowego odznaczają się zwiększoną
zawartością frakcji odpadów opakowaniowych i surowcowych z papieru, tektury i tworzyw
sztucznych. Przy załoŜeniu średnich współczynników nagromadzenia odpadów komunalnych
powstających w:
•
jednostkach usługowych - 60 kg/pracownika/rok,
•
jednostkach handlowych - 400 kg/pracownika/rok,
•
jednostkach przemysłowych - 200 kg/ pracownika/rok,
na terenie gminy w tego typu obiektach powstaje ok. 1 974,1 Mg odpadów rocznie. Ze
względu na skład morfologiczny tych odpadów przyjęto, Ŝe ok. 40% masy przekazywana jest
do recyklingu przez podmioty gospodarcze (opakowania papierowe, kartonowe, z tworzyw
sztucznych).
Łączna szacunkowa ilość powstających odpadów komunalnych
Na podstawie przeprowadzonej analizy źródeł powstawania odpadów komunalnych
oszacowano, Ŝe w ciągu roku na terenie gminy powstaje ok. 8 110,9 Mg odpadów
komunalnych (tab. 12).
Tabela 12. Ilość odpadów komunalnych powstających na terenie Gminy Czerwonak w ciągu
roku
Gmina Czerwonak
5 805,1
159,6
172,1
Z
sektora
gospodarczego
Odpady uliczne
Z
obiektów
uŜyteczności
publicznej
GMINA
Z gospodarstw
domowych
ODPADY (Mg/rok)
1 974,1
RAZEM
8 110,9
37
Powstające odpady komunalne z podziałem na strumienie przedstawiono w tabeli 13.
Tabela 13. Ilość odpadów komunalnych powstających na terenie Gminy Czerwonak w ciągu
roku
Gmina Czerwonak
2 697,3
82,5
Odpady
zmieszane
2 633,3
Odpady
niebezpieczne
Odpady
opakowaniowe
GMINA
Odpady
ulegające
biodegradacji
ODPADY (Mg/rok)
2 697,8
RAZEM
8 110,9
Odpady z oczyszczalni ścieków
Na terenie Gminy Czerwonak zlokalizowana jest oczyszczalnia ścieków dla Miasta
Poznania i niektórych gmin okolicznych – Centralna Oczyszczalnia Ścieków, uŜytkowana
przez „AQUANET” Poznań.
W wyniku funkcjonowania oczyszczalni w roku 2008 powstało:
•
718,3 Mg skratek,
•
1587,2 Mg piasku,
•
95950,0 Mg osadów ściekowych.
Skratki i piasek składowane są na miejskim składowisku odpadów w Suchym Lesie. Osady
ściekowe stabilizowane są beztlenowo i wykorzystywane do uŜyźniania gleb na terenie woj.
wielkopolskiego i lubuskiego.
Odpady zawierające azbest
Inwentaryzacja wyrobów zawierających azbest, którą przeprowadzono w gminach
powiatu poznańskiego wykazała, Ŝe na terenie gminy Czerwonak do usunięcia pozostaje ok.
21.272,6 m3 pokryć dachowych z budynków naleŜących do osób fizycznych (ok. 297,82 Mg)
i ok. 632.000 m3 z budynków naleŜących do osób prawnych. Są to prawdopodobnie wartości
niedoszacowane (ewidencją objęto jedynie części budynków - zgłoszone przez właścicieli).
Z terenu gminy usunięto:
•
w 2006 r. – 23,033 Mg płyt azbestowo - cementowych,
•
w 2007 r. – 32,299 Mg płyt azbestowo - cementowych,
•
w 2008 r. – 139,355 Mg płyt azbestowo – cementowych.
38
Procedura usuwania i unieszkodliwiania azbestu, zgodnie z załoŜeniami „Programu
usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski”,
powinna zostać zakończona roku 2032. Polskie prawo dopuszcza moŜliwość usuwania
azbestu i wyrobów zawierających azbest przez wyspecjalizowanych przedsiębiorców
posiadających stosowne zezwolenie oraz ich unieszkodliwianie wyłącznie przez składowanie.
Niestety obecnie proces ten przebiega bardzo powoli.
Zgodnie z zapisem Planu Gospodarki Odpadami dla Województwa Wielkopolskiego
odpady azbestu i wyrobów zawierających azbest będą unieszkodliwiane na składowiskach
zlokalizowanych na terenie województwa (Konin, woj. wielkopolskie).
V. ISTNIEJĄCE PROBLEMY OCHRONY ŚRODOWISKA ISTOTNE Z PUNKTU
WIDZENIA
REALIZACJI
W SZCZEGÓLNOŚCI
PROJEKTOWANEGO
DOTYCZĄCE
OBSZARÓW
DOKUMENTU,
PODLEGAJĄCYCH
OCHRONIE NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 r.
O OCHRONIE PRZYRODY
Podczas aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami Gminy Czerwonak oraz na
podstawie zebranych informacji dotyczących stanu i postępów we wdraŜaniu systemu
gospodarki odpadami zidentyfikowano następujące problemy:
•
gospodarowanie odpadami komunalnymi na terenie gminy obejmuje odbieranie
i unieszkodliwianie
odpadów
gromadzonych
nieselektywnie
i
selektywne
zbieranie odpadów opakowaniowych, odpadów niebezpiecznych, odpadów
wielkogabarytowych i budowlanych; nie funkcjonuje system odbioru odpadów
ulegających biodegradacji; zgodnie z Regulaminem utrzymaniu czystości i
porządku
w
Gminie
kompostowaniu
w
tego
rodzaju
kompostowniach
odpady
podlegają
przydomowych,
obowiązkowo
które
wymagają
upowszechnienia,
•
selektywna zbiórka odpadów komunalnych wymaga usprawnienia,
•
usprawnienia zbiórki wymagają równieŜ odpady wielkogabarytowe i odpady
opakowaniowe.
VI. INFORMACJA O METODACH ZASTOSOWANYCH PRZY SPORZĄDZANIU
PROGNOZY
Prognoza oddziaływania na środowisko dla aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami
dla Gminy Czerwonak analizie poddano planowane cele oraz proponowane kierunki działań
39
w latach 2009 - 2013 oraz perspektywę lat 2013 - 2016. Wnioski z tej analizy odniesiono do
obecnego stanu środowiska w Gminie i przeanalizowano moŜliwe skutki realizacji działań
przewidzianych w aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami. W Prognozie uwzględniono
takŜe kwestie strategicznych kierunków działań przyjętych w innych dokumentach (m.in.
Wojewódzkiego Planu Gospodarki Odpadami, Powiatowego Planu Gospodarki Odpadami i
strategicznych dokumentach lokalnych). Do analizy przyjęto dwa warianty oddziaływań:
niewdroŜenia ustaleń Programu tzw. wariant zerowy oraz kompletną realizację wszystkich
ustaleń zawartych w Planie Gospodarki Odpadami.
Informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko opracowane zostały stosownie
do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości i stopnia
szczegółowości projektowanego dokumentu. W niniejszym dokumencie dokonano analizy
oddziaływań na środowisko w oparciu głownie o dane literaturowe oraz ustalenia
z przedstawicielami
Urzędu
Gminy
Czerwonak,
które
zestawiono
z
lokalnymi
uwarunkowaniami środowiskowymi.
Prognozę oddziaływania na środowisko przeprowadzono zgodnie z przedstawionym
poniŜej układem:
1. określenie zagadnień prognozy oddziaływania na środowisko, a w szczególności
identyfikacja zagadnień problematycznych w obrębie obszarów priorytetowych
proponowanych w ramach Planu,
2. identyfikacja oraz określenie stanu elementów środowiska i jego dalszych zmian
w przypadku odstąpienia od realizacji projektu Plany (wariant „0”),
3. określenie wpływu na poszczególne elementy środowiska kierunków działań,
zawartych w Planie na etapie wprowadzania, realizacji jak równieŜ na etapie dalszego
trwania lub eksploatacji.
VII. POTENCJALNE ZMIANY STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU
REALIZACJI ZAŁOśEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
NiewdroŜenie załoŜeń aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami (tzw. wariant zerowy)
będzie prowadziło do postępującej degradacji środowiska naturalnego a takŜe do obniŜenia
komfortu Ŝycia mieszkańców Gminy oraz konsekwencji prawno - ekonomicznych.
Wstrzymanie działań organizacyjnych oraz inwestycyjnych, związanych z rozwojem
systemu selektywnego zbierania odpadów komunalnych i ich unieszkodliwiania w połączeniu
z niską wydajnością odzysku, spowoduje wymusi składowanie odpadów na terenach nie
przeznaczonych do tego celu. Będzie miało to negatywny wpływ na wszystkie elementy
40
środowiska naturalnego szczególnie zaś na wody podziemne i jakość powietrza, gleb oraz
straty bioróŜnorodności. Na brak kontynuacji działań związanych z rozwojem selektywnej
zbiórki odpadów dodatkowy wpływ będzie miał wzrost kosztów składowania odpadów oraz
brak pełnej świadomości ekologicznej, co doprowadzi do negatywnych zmian w nawykach
społeczeństwa. Konsekwencją tego będzie powstawanie „dzikich” składowisk co przyczyni
się do niszczenia głownie zasobów leśnych oraz powszechne stanie pozbywanie się odpadów
poprzez
palenie
ich
w paleniskach
domowych,
co
dodatkowo
pogłębi
problem
zanieczyszczenia powietrza, szczególnie na obszarze miasta. Ponadto naleŜy spodziewać się
trudnych do oszacowania negatywnych zmian w środowisku spowodowanych przez odpady
niebezpieczne których znaczny odsetek w dalszym ciągu znajdować będzie się w strumieniu
odpadów komunalnych, a które na skutek nieprawidłowo działającego systemu zbiórki nie
zostaną unieszkodliwione we właściwych instalacjach. Brak realizacji załoŜeń planu będzie
skutkował takŜe konsekwencjami prawymi i finansowymi w wyniku niezgodności działań z
przepisami i wymogami krajowymi i międzynarodowymi oraz brakiem wypełnienia norm
dotyczących poziomu odzyski i limitu odpadów komunalnych i osadów ściekowych,
dopuszczonych do składowania w przyszłych latach.
Brak usprawnienia systemu transportu selektywnie gromadzonych odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji i nieprzystąpienie do budowy instalacji do
demontaŜu i recyklingu odpadów wielkogabarytowych a takŜe niestwarzanie moŜliwości
zagospodarowania selektywnie zbieranych odpadów budowlanych i remontowych moŜe
skutkować stopniowym zwiększaniem ilości odpadów biodegradowalnych trafiających na
składowisko i tym samym zwiększenie powierzchni terenu zajmowanego przez składowane
odpady. Opóźnienie usuwania pokryć dachowych zawierających azbest w celu poddania ich
unieszkodliwieniu stanowi zagroŜenie dla zdrowia i Ŝycia mieszkańców.
Dalsza eksploatacja składowiska odpadów w Owińskach, stanowi istotne zagroŜenie
zanieczyszczeniem gleby i wód podziemnych, a takŜe pośrednio powierzchniowych.
VIII. RODZAJ I SKALA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
1. ANALIZA ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO
WdroŜenie zaproponowanych w aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami działań
powinno nie tylko wypełnić wymagania prawne oraz limity nałoŜone przez dokumenty
i strategie wyŜszego szczebla lecz przede wszystkim powinno przyczynić się do poprawy
41
stanu środowiska naturalnego w Gminie. Przewiduje się następujące pozytywne zmiany stanu
środowiska wynikające z realizacji ustaleń projektu Planu:
•
zmniejszenie ilości odpadów biodegradowalnych trafiających na składowisko i tym
samym ograniczenie powierzchni terenu zajmowanego przez składowane odpady poprzez organizację systemu transportu selektywnie gromadzonych odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji,
•
poprawa stanu powietrza atmosferycznego - poprzez rozwój systemu zorganizowanej
zbiórki i tym samym zapobieganie niekontrolowanemu pozbywaniu się odpadów,
•
przeciwdziałanie degradacji gleb i wód – poprzez zamknięcie składowiska odpadów w
Owińskach, stworzenie moŜliwości zagospodarowania selektywnie zbieranych
odpadów budowlanych i remontowych, budowę instalacji do demontaŜu i recyklingu
odpadów wielkogabarytowych (po powstaniu ZZO),
systemu zbiórki odpadów opakowaniowych
stworzenie uzupełniającego
w placówkach oświatowych i
targowiskach oraz stosowanie najlepszych dostępnych technik (BAT) przy pracach
budowlanych,
•
zmniejszenie strat w bioróŜnorodności – właściwe postępowanie ze wszystkimi
wytwarzanymi rodzajami odpadów,
•
poprawa bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa - poprzez usunięcie do 2011 r.
30% pokryć dachowych zawierających azbest w celu poddania ich unieszkodliwieniu.
2.
OCENA
ELEMENTY
POTENCJALNEGO
ŚRODOWISKA
ODDZIAŁYWANIA
WYNIKAJĄCA
Z
NA
POSZCZEGÓLNE
REALIZACJI
USTALEŃ
AKTUALIZACJI PLANU GOSPODARKI ODPADAMI DLA GMINY CZERWONAK
2.1. ODZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
Zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego jako wprowadzenie substancji stałych,
ciekłych i gazowych, w ilościach, które moŜe ujemnie wpłynąć na zdrowie człowieka, klimat,
przyrodę oŜywioną, wody, gleby lub spowodować nieprzewidziane szkody w środowisku
naturalnym. Prognozuje się Ŝe realizacja działań Planu nie doprowadzi do pogorszenia stanu
powietrza na terenie Gminy i jej otoczenia a w niektórych obszarach wpłynie na jego
poprawę. W wyniku udoskonalania systemu odzysku odpadów w tym głownie
biodegradowalnych, redukcji ulegnie ilość odpadów zmieszanych, kierowanych na
składowisko a w związku z tym nastąpi zmniejszenie powierzchni składowania i redukcja
emisji związków powstających w wyniku rozkładu (metan, CO2, siarkowodór) do atmosfery.
42
Ponadto naleŜy spodziewać się negatywnych oddziaływań (nadmierne pylenie, odory
oraz spaliny pojazdów lub maszyn oraz związki lotne pochodzące z uŜytych materiałów) na
etapie realizacji
inwestycji związanych głownie z pracami budowlanymi dotyczącymi
ewentualnej budowy instalacji do demontaŜu i recyklingu odpadów wielkogabarytowych oraz
w związku z rozwojem systemu transportu selektywnie gromadzonych odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji. Korzyści środowiskowe w tym przypadku są jednak
znacznie większe (ograniczenie powierzchni terenu zajmowanego przez składowane odpady,
poprawa stanu powietrza atmosferycznego, przeciwdziałanie degradacji gleb i wód) niŜ straty
(emisja zanieczyszczeń z pojazdów), zwłaszcza, Ŝe aktualnie większość tych odpadów jest
równieŜ transportowana (na składowisko) przy pomocy pojazdów.
2.2. HAŁAS
Przewiduje się powstawanie ponadnormatywnego hałasu jedynie w związku
z przebiegiem prac budowanych w ramach ewentualnej budowy instalacji do demontaŜu i
recyklingu odpadów wielkogabarytowych. Hałas ten będzie oddziaływał negatywnie na
najbliŜej połoŜone budynki mieszkalne.
Nie przewiduje się znaczącego wzrostu poziomu hałasu pochodzącego od środków
mobilnych, w związku z rozwojem systemu transportu selektywnie gromadzonych odpadów
komunalnych ulegających biodegradacji, jako Ŝe aktualnie większość tych odpadów jest
równieŜ transportowana (na składowisko).
2.3.
ODDZIAŁYWANIE
NA
ŚRODOWISKO
WODNO
–
GLEBOWE
I POWIERZCHNIĘ ZIEMI
Nieodpowiednio zaprojektowane i prowadzone procesy mechaniczno – biologicznej
przeróbki oraz składowania odpadów komunalnych i osadów ściekowych mogą negatywnie
oddziaływać zarówno na środowisko, jak i na zdrowie i bezpieczeństwo ludzi. Podstawowe
zagroŜenia to: emisja i przenikanie odcieków z pryzm odpadów i ścieków do środowiska
wodno - gruntowego oraz niebezpieczeństwo zakaŜenia organizmami chorobotwórczymi.
Większość z tych problemów moŜe być wyeliminowanych lub zminimalizowanych poprzez
wybór właściwej lokalizacji, zaprojektowanie i poprawną eksploatację instalacji.
Realizacja i funkcjonowanie przedsięwzięć związanych z Planem Gospodarki
Odpadami nie stwarzają ani nie będą stwarzać moŜliwości wzrostu zagroŜenia
zanieczyszczania gleb oraz wód powierzchniowych i podziemnych dla terenu Gminy
i otaczających ją obszarów. Nie przewiduje się negatywnych oddziaływań na środowisko
43
wodno - glebowe równieŜ w związku z budową instalacji do demontaŜu i recyklingu odpadów
wielkogabarytowych. Potencjalnym zagroŜeniem dla środowiska są odpady niebezpieczne
występujące w strumieni odpadów komunalnych, których wysoki odsetek w dalszym ciągu
trafia na składowiska odpadów. Dlatego prowadzenie stałej edukacji i informacji dotyczącej
negatywnego ich wpływu na środowisko oraz coraz lepsza dostępność punktów zbiórki
tychŜe odpadów, powinna w rezultacie przyczynić się do znaczącej eliminacji tych odpadów z
strumienia odpadów komunalnych, co zapobiegać będzie powaŜnemu zanieczyszczaniu wód
i powierzchni ziemi.
Zamknięcie składowiska odpadów w Owińskach przyczyni się do przeciwdziałania
degradacji gleb i wód.
Realizacja zadań związanych z transportem odpadów, takich jak:
•
organizacja systemu transportu selektywnie gromadzonych odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji,
•
budowa uzupełniającego systemu zbiórki odpadów opakowaniowych w placówkach
oświatowych i targowiskach,
•
stworzenie moŜliwości zagospodarowania selektywnie zbieranych odpadów
budowlanych i remontowych,
•
budowa instalacji do demontaŜu i recyklingu odpadów wielkogabarytowych na
poziomie regionu
•
Usunięcie pokryć dachowych zawierających azbest (30% do 2011 r.) w celu
poddania ich unieszkodliwieniu,
mogą stanowić zagroŜenie dla jakości środowiska gruntowo-wodnego na skutek:
•
ewentualnego zanieczyszczenie gleby na skutek awarii przy róŜnego rodzaju
pracach oraz w trakcie realizacji zadań,
•
niewłaściwego postępowanie z odpadami (np. budowlanymi),
•
niewłaściwego postępowanie z odpadami zawierającymi azbest.
2.4. ODDZIAŁYWANIE NA OBSZARY O SZCZEGÓLNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH
NATURALNYCH
LUB
POSIADAJĄCYCH
ZNACZENIE
DZIEDZICTWA
KULTUROWEGO
Planowane inwestycje wynikające z załoŜeń aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami
nie są lokalizowane w bezpośredniej bliskości obszarów chronionych ani obszarów cennych
przyrodniczo i nie powinny stwarzać bezpośredniego zagroŜenia dla w/w. obszarów.
44
Przyczynią się natomiast do poprawy stanu czystości środowiska w ich obrębie i otoczeniu,
nie ulegną pogorszeniu walory krajobrazowe i wzrośnie ich atrakcyjność rekreacyjna i
turystyczna. Realizacja zadań ujętych w aktualizacji Planu, wpłynie na polepszenie warunków
wegetacji pomników przyrody znajdujących się na obszarze Gminy oraz poprawi estetykę ich
otoczenia.
W ramach Obszaru Natura 2000 - Uroczyska Puszczy Zielonka najbardziej
zagroŜone są ekosystemy wodne i bagienne ze względu na systematyczny spadek poziomu
wód gruntowych i powierzchniowych. Bezpośrednie zagroŜenie dla wszystkich jeziornych
siedlisk stanowi intensywne, czasami nielegalne wędkarstwo oraz związane z nim duŜe
zagęszczenie pomostów, wydeptywanie, niszczenie szuwarów, zanieczyszczanie itp. Istotnym
źródłem zagroŜenia jest nasilająca się penetracja przez ludzi. Ekosystemy tego obszaru
naraŜone są równieŜ między innymi na: uboŜenie i synantropizację runa przy drogach i
ścieŜkach oraz zaśmiecanie lasu. PoniŜej zestawiono najwaŜniejsze źródła zagroŜeń:
•
wędkarstwo,
•
inne typy zabudowy,
•
pozbywanie się odpadów z gospodarstw domowych,
•
ścieŜki, szlaki piesza, szlaki rowerowe,
•
infrastruktura sportowa i rekreacyjna,
•
wydeptywanie i nadmierne uŜytkowanie.
Dla Obszaru Natura 2000 – Biedrusko główne zagroŜenia walorów przyrodniczych
to:
•
pozbywaniem się odpadów z gospodarstw domowych, odpadów przemysłowych oraz
innych odpadów
•
potencjalny rozwój miasta Poznania w kierunku północnym
•
planowana rozbudowa sieci komunikacyjnej
•
składowisko odpadów w Morasku
•
składowanie odpadów toksycznych na terenie poligonu
•
niekontrolowane zalesianie terenów otwartych
•
zmiana sposobu uŜytkowania terenu
Dla planowanego Obszaru Natura 2000 - Stawy Kiszkowskie - praktycznie brak
wpływu ustaleń programu z wyjątkiem zanieczyszczenia powietrza.
Na podstawie charakterystyki głównych zagroŜeń oraz analizy działań przewidzianych
w ramach programu ochrony środowiska, uznano, Ŝe wpływ oddziaływań ustaleń programu
45
ochrony środowiska na dalej połoŜone obszary chronione jest znikomy, dlatego teŜ obszarów
tych nie poddano szczegółowej analizie w ramach niniejszego opracowania, są to obszary:
•
Buczyna w Długiej Goślinie – praktycznie brak wpływu ustaleń programu,
•
Ostoja koło Promna – praktycznie brak wpływu ustaleń programu,
•
Dolina Cybiny – praktycznie brak wpływu ustaleń programu,
Stawy Kiszkowskie - praktycznie brak wpływu ustaleń programu z wyjątkiem
zanieczyszczenia powietrza, którego źródłem mogą być obiekty objęte ustaleniami programu
(np. transport odpadów); wydaje się jednak Ŝe ze względu na dość znaczną odległość
oddziaływanie to będzie znikome.
2.5. ODDZIAŁYWANIE NA RÓśNORODNOŚĆ BIOLOGICZNĄ
Realizacja przewidzianych w Planie Gospodarki Odpadami zamierzeń będzie
charakteryzowała się nieznacznym negatywnym wpływem na bioróŜnorodność świata roślin
i zwierząt. Lokalizacje instalacji objętych Planem stanowią obszar juŜ przekształcony
antropogenicznie, na którym liczba dziko Ŝyjących gatunków jest ograniczona i są to
praktycznie wyłącznie gatunki synantropijne. Ponadto ich obecność nie zakłuci droŜności
korytarzy ekologicznych na terenie gminy a poprzez zmniejszenie ilości odpadów
składowanych w miejscach do tego nie przeznaczonych oraz ograniczenie powierzchni terenu
zajmowanego przez składowane odpady na skutek usprawnienia ich selektywnej zbiórki,
stopniowo doprowadzi do poprawy jakości gleby i wód. Inwestycje takie jak:
•
budowa instalacji do demontaŜu i recyklingu odpadów wielkogabarytowych,
•
prace związane z usuwaniem azbestu oraz wyrobów zawierających azbest,
mogą przyczynić się do zakłócenia naturalnych siedlisk zwierząt, w tym gatunków
chronionych oraz zmniejszyć ich róŜnorodność i występowanie na danym obszarze. Będą to
jednak oddziaływania konieczne lecz takŜe krótkoterminowe i w duŜym stopniu odwracalne.
Pozostałe planowane działania i inwestycyjne nie przyczynią się w zauwaŜalny sposób do
zmiany warunków ich bytowania.
Realizacja zadań zaproponowanych w aktualizacji Planu nie będzie miała znaczącego
negatywnego wpływu na lokalne populacje dzikich zwierząt (w szczególności ptaków) i ich
siedliska, a wręcz wpłynie na poprawę środowiska ich Ŝycia. W połączeniu z działaniami
zawartymi w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska polepszeniu ulegnie jakość i
bioróŜnorodność terenów leśnych i rolniczych, co wpłynie na jakość Ŝycia wszystkich
występujących tam gatunków.
46
2.6. ODDZIAŁYWANIE NA ZDROWIE I EKOLOGICZNE WARUNKI śYCIA
LUDZI
PoniewaŜ elementem oddziaływania na środowisko jest takŜe – zgodnie z definicją
ustawową – oddziaływanie na zdrowie ludzi, naleŜy zauwaŜyć, Ŝe realizacja załoŜeń
zawartych w Planie będzie wiązało się pozytywnym oddziaływaniem na zdrowie ludzkie.
Nieodpowiednie postępowanie z odpadami stwarza szereg zagroŜeń dla zdrowia ludzi.
Odpady nieodpowiednio składowane wiąŜą się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu
oddechowego, w tym typu grzybiczego, zwiększonym ryzykiem alergii, szczególnie na odory,
zagroŜeniem dla zdrowia spowodowanym moŜliwym skaŜeniem upraw Ŝywności lub
skaŜeniem terenów ujęć wody pitnej. Usprawnienie systemu selektywnej zbiórki odpadów
zmniejszy ryzyko zdrowotne związane z niekontrolowanym usuwaniem odpadów do
środowiska. WdroŜenie Planu spowoduje poprawę stanu czystości środowiska, co poprawi
ekologiczne warunki Ŝycia ludzi w Gminie. Zadania zaproponowane w aktualizacji Planu nie
wpłyną bezpośrednio na pogorszenie jakości wody pitnej, upraw produktów spoŜywczych,
zmiany warunków klimatycznych i powstawania lub intensyfikacji katastrof ekologicznych.
Jednym z głównych problemów związanych z gospodarką odpadami niebezpiecznymi
na terenie Gminy Czerwonak jest zbiórka i utylizacja odpadów zawierających azbest. Dlatego
teŜ pierwszym działaniem jakie w tej kwestii podjął samorząd Gminy było przygotowanie
gminnego Programu Usuwania Azbestu i Wyrobów Azbestowych. Głównymi celami tego
planu jest zmniejszenie do minimum szkodliwego oddziaływania wyrobów azbestowych na
zdrowie ludzie i środowisko naturalne zarówno w fazie uŜytkowania jak i przy demontaŜu,
poprzez:
•
ustalenie priorytetów działania na najbliŜsze kolejne lata,
•
wdroŜenie mechanizmów finansowych umoŜliwiających dofinansowanie zadań
związanych z usuwaniem i unieszkodliwianiem tych wyrobów
•
informowanie społeczeństwa szkodliwych właściwościach azbestu i o środkach
bezpieczeństwa w kontakcie z nimi.
Na eliminację i minimalizację emisji pyłu azbestowego przy prowadzeniu prac
związanych z usuwaniem, transportem i składowaniem wyrobów zawierających azbest wpływ
mieć będą rozwiązania zastosowane zarówno przez wykonawcę prac jak i uŜytkownika
miejsca występowania wyrobu, są to między innymi:
47
•
przeszkolenie osób mających kontakt z azbestem w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu tych wyrobów oraz przestrzegania
procedur dotyczących bezpiecznego postępowania,
•
posiadanie niezbędnego wyposaŜenia technicznego i socjalnego zapewniającego
prowadzenie określonych planem prac oraz zabezpieczeń pracowników i
środowiska przed naraŜeniem na działanie azbestu,
•
codzienne usuwanie pozostałości pyłu azbestowego ze strefy prac przy
zastosowaniu podciśnieniowego sprzętu odkurzającego lub metodą czyszczenia na
mokro,
•
izolowanie od otoczenia obszaru prac przez stosowanie osłon zabezpieczających
przenikanie azbestu do środowiska,
•
izolowanie pomieszczeń, w których zostały przekroczone dopuszczalne wartości
stęŜeń pyłu azbestowego dla obszaru prac, w szczególności izolowania
pomieszczeń w przypadku prowadzenia prac z wyrobami zawierającymi krokidolit,
•
stosowania zespołu szczelnych pomieszczeń, w których następuje oczyszczenie
pracowników z azbestu (komora dekontaminacyjna), przy usuwaniu pyłu
azbestowego przekraczającego dopuszczalne wartości stęŜeń,
•
prowadzenie kontrolnego monitoringu powietrza w przypadku stwierdzenia
występowania przekroczeń najwyŜszych dopuszczalnych stęŜeń pyłu azbestu w
miejscach prowadzonych prac,
•
zaniechanie, w miarę moŜności, obróbki mechanicznej demontowanego wyrobu,
nie posługiwanie się narzędziami napędzanymi elektrycznie (piły, wiertarki) o
znacznej emisji, ale ręcznymi - wolnoobrotowymi o specjalnie wyprofilowanych
ostrzach, zaopatrzonych w odsysanie pyłu,
•
utrzymywanie w stanie wilgotnym odpadów zawierających azbest do momentu ich
przygotowywania do transportu,
•
zgodne z przepisami oznakowanie pomieszczeń zamkniętych i umieszczenie w
widocznym miejscu instrukcji bezpiecznego postępowania i ochrony przed
naraŜeniem na pył azbestowy,
•
stosowanie, do transportu azbestu, opakowań zgodnych z obowiązującymi
przepisami, szczelnie zespolonych i umieszczanie ich w opakowaniach zbiorczych,
ich oznakowanie i magazynowanie (do czasu transportu) w osobnych miejscach
zabezpieczonych przed dostępem osób postronnych,
48
•
zabezpieczenie w czasie transportu przed wstrząsami,
•
unieszkodliwianie poprzez składowanie wyrobów wyłącznie na wydzielonych
składowiskach odpadów niebezpiecznych,
•
złoŜenie
uŜytkownikowi
miejsca
wykorzystywania
azbestu
pisemnego
oświadczenia o prawidłowości wykonania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu
azbestowego, z zachowaniem właściwych przepisów technicznych i sanitarnych.
3. WNIOSKI Z ANALIZY
Na podstawie przeprowadzonej analizy moŜna wyciągnąć następujące wnioski:
•
wdroŜenie Planu Gospodarki Odpadami na terenie Gminy zmierza w dalszej
perspektywie czasowej do sprostania wymogom prawa polskiego i Unii Europejskiej
m.in. w kwestii składowania i odzysku odpadów,
•
usprawnienie selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (w tym niebezpiecznych),
odpadów wielkogabarytowych, remontowo-budowlanych występujących w strumieniu
odpadów komunalnych przyczyni się do ograniczenia negatywnych zjawisk
środowiskowych, redukcji ilości odpadów deponowanych na składowisku, umoŜliwi
zwiększenie stopnia odzysku i gospodarczego wykorzystania w innych sektorach
gospodarki oraz spowoduje związane z tym korzyści ekonomiczne,
•
działania w postaci:
o ograniczenia nielegalnego składowania odpadów komunalnych,
o ograniczenia frakcji odpadów biodegradowalnych w strumieniu odpadów
komunalnych,
o zamknięcie składowisk stanowiących zagroŜenie dla środowiska,
ograniczą niekorzystne skutki środowiskowe: migracja odcieków i zanieczyszczanie
wód gruntowych, zajmowanie duŜych obszarów oraz niszczenie i przekształcanie
krajobrazu,
•
nowe inwestycje, przewidywane do realizacji będą podlegać procedurom ocen
oddziaływania na środowisko, co powinno zagwarantować bezpieczne dla środowiska
lokalizowanie i funkcjonowanie tych instalacji,
•
właściwie ukierunkowana edukacja ekologiczna mieszkańców przyczyni się do
zwiększenia efektywności prowadzonej selektywnej zbiórki odpadów, co zapewni
pozyskanie surowców wtórnych, zmniejszenie ilości odpadów trafiających na
składowisko oraz zmniejszenie szkodliwości tych odpadów.
49
4.
PRAWDOPODOBIEŃSTWO
WYSTĄPIENIA
ODDZIAŁYWAŃ
SKUMULOWANYCH
Oddziaływania na środowisko i mieszkańców Gminy poszczególnych zadań ujętych
w aktualizacji Planu Gospodarki Odpadów w przypadku ich równoczesnej realizacji takŜe z
zadaniami ustalonymi w aktualizacji Programu Ochrony Środowiska mogą się nakładać.
Najbardziej uciąŜliwe mogą być w szczególności prace budowlane i inŜynierskie dotyczące
róŜnych instalacji czy inwestycji na danym terenie. NaleŜy zatem tak ułoŜyć harmonogram
realizacji zadań, aby z jednej strony uwzględnić technologię robót, z drugiej zaś ograniczyć
kumulację uciąŜliwych oddziaływań (np. jednoczesna budowa instalacji do demontaŜu i
recyklingu odpadów z budową lub remontem dróg gminnych). Działania zwiększające
bezpieczeństwo chemiczne i biologiczne nie przewidują inwestycji bądź budowy instalacji,
które mogą pociągać za sobą niekorzystne oddziaływania na środowisko lub mogących
powodować wystawienie powaŜnych awarii na tym terenie.
Realizacja celów i zadań zawartych w Planie Gospodarki Odpadami dla Gminy
Czerwonak nie będzie generować znaczących skumulowanych oddziaływań na środowisko.
Trwałe i korzystne będą natomiast środowiskowe efekty realizacji Planu.
5.
PRZEWIDYWANE
ZNACZĄCE
ODDZIAŁYWANIA
WYMAGAJĄCE
SPORZĄDZENIA RAPORTU ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
Projekt aktualizacji projektu Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Czerwonak na
lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016 będzie realizowany poprzez ustanowione cele
ogólne i szczegółowe oraz krótko i długoterminowe zadania środowiskowe. Określają one
rodzaje przedsięwzięć o znaczącym wpływie na środowisko w myśl Rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących
znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych
z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko
(Dz. U. Nr 257 poz. 2573 ze zm.).
Planowanym przedsięwzięciem, które wymagać będzie sporządzenia raportu o
oddziaływaniu na środowisko jest budowa instalacji do demontaŜu i recyklingu odpadów
wielkogabarytowych.
NaleŜy zauwaŜyć, Ŝe szczegółowa charakterystyka przedsięwzięcia i jego oddziaływania na
środowisko, zostanie wykonana właśnie na etapie raportu (konieczne jest równieŜ
50
wcześniejsze określenie jego lokalizacji), natomiast na etapie sporządzania prognozy planu
gospodarki odpadami nie jest to moŜliwe.
IX. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB
KOMPENSACJĘ
PRZYRODNICZĄ
ŚRODOWISKO,
MOGĄCYCH
PROJEKTOWANEGO
NEGATYWNYCH
BYĆ
DOKUMENTU,
ODDZIAŁYWAŃ
REZULTATEM
NA
REALIZACJI
W SZCZEGÓLNOŚCI
NA
CELE
I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ
TEGO OBSZARU
Plan przewiduje podejmowanie nielicznych zadań, które będą wpływały bezpośrednio
na środowisko. Ze względu jednak na skale oddziaływania tych inwestycji zaleca szczególne
traktowanie następujących zadań:
•
procesów projektowania, uwzględniające m.in. lokalne uwarunkowania, aspekty
środowiska przyrodniczego,
występowanie obszarów chronionych i cennych
przyrodniczo,
•
wybór najlepszego, najmniej szkodliwego dla środowiska i ekonomicznie
uzasadnionego wariantu technologicznego (BAT) dla inwestycji inŜynieryjnych,
•
przeprowadzenie
bardzo
dokładnej
analizy
oddziaływania
na
środowisko
szczegółowych inwestycji, włącznie z konsultacjami społecznymi,
•
moŜliwość potrzeby uzyskanie pozwoleń zintegrowanych dla niektórych inwestycji
(np. budowa instalacji do demontaŜu i recyklingu odpadów wielkogabarytowych).
W fazie realizacji niektóre prace inwestycyjne, będą powodować przejściowe
uciąŜliwości. Do ogólnych działań ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko
na tym etapie naleŜą:
•
prawidłowe zabezpieczenie techniczne sprzętu i placu budowy, w tym zwłaszcza w
miejscach styku z ekosystemami szczególnie wraŜliwymi na zmiany warunków
siedliskowych,
•
ograniczenie emitowanego hałasu jest moŜliwe poprzez izolowanie głośnych
procesów i ograniczanie dostępu do obszarów zagroŜonych hałasem,
•
organizację pracy, ograniczającą czas przebywania w obszarach zagroŜonych
hałasem, wykonywanie prac związanych ze znacznym nasileniem hałasu w takim
czasie, aby naraŜona na hałas była jak najmniejsza liczba mieszkańców,
51
•
dostosowanie terminów prac do terminów rozrodu, wegetacji, okresów lęgowych
gatunków zamieszkujących rejon lub gatunków chronionych.
Na etapie eksploatacji nie przewiduje się istotnych negatywnych oddziaływań na
środowisko, jednakŜe istotne będzie systematyczne pozyskiwanie danych, dotyczących
zarówno gospodarki odpadami jak równieŜ systematyczne prowadzenie badań i pomiarów.
Istotna jest takŜe konsolidacja i wymiana danych w obrębie róŜnych podmiotów (Urzędu
Wojewódzkiego, WIOŚ, Urzędu Marszałkowski, Państwowego Powiatowego Inspektora
Sanitarnego, jednostek naukowych) co moŜe skrócić proces decyzyjny i przyspieszyć
działania zaradcze w przypadku pogorszenia się stanu środowiska.
Zamknięcie składowiska odpadów w Owińskach winno być wykonane wg.
stosownego projektu zamknięcia i rekultywacji wraz z harmonogramem szczegółowych zadań
i prac. Warstwa słuŜąca do rekultywacji składowiska winna zabezpieczać rejon składowiska
przed erozją wodną i wietrzną oraz umoŜliwiać stworzenia stałej pokrywy roślinnej.
Realizacja zadań i celów określonych w Planie przyczyni się do poprawy warunków
środowiskowych na terenie Gminy takŜe pod warunkiem zachowania procedur formalno –
prawnych, obowiązujących na poziomie gminnym i regionalnym do których naleŜeć będą:
•
ścisły nadzór merytoryczny nad prawidłową realizacją postanowień Planu oraz
miarodajny
monitoring
stanu
środowiska,
analiza
wyników
monitoringu,
prognozowanie oraz podejmowanie działań adekwatnych do otrzymanych wyników,
•
angaŜowanie w proces opracowywania oceny oddziaływania na środowisko dla
poszczególnych przedsięwzięć nie tylko projektantów i przedstawicieli administracji
samorządowej, ale i słuŜb ochrony przyrody, środowisk, kół i instytucji naukowych,
organizacji społecznych oraz wszystkich zainteresowanych obywateli,
•
synchronizacja dokumentów gminnych: tworzenie regulaminów utrzymania
czystości i porządku w gminie, które pozwolą na prowadzenie działalności zgodnej
z zapisami planów gospodarki odpadami,
•
ścisłe egzekwowanie zapisów określonych w decyzjach administracyjnych,
regulaminie utrzymania czystości i porządku w gminie oraz w innych przepisach
prawnych.
Nie przewiduje się negatywnych oddziaływań zadań zawartych w Planie na obszary Natura
2000 pod warunkiem:
•
zabezpieczenia
tych
obszarów
przed
wpływem
transportu
odpadów
(zanieczyszczenie powietrza, hałas, kolizje ze zwierzętami)
52
•
uwzględnienia wszelkich uwarunkowań przy ewentualnej lokalizacji instalacji do
demontaŜu i recyklingu odpadów wielkogabarytowych.
X.
ROZWIĄZANIA
W PROJEKTOWANYM
ALTERNATYWNE
DO
ROZWIĄZAŃ
DOKUMENCIE
WRAZ
Z
ZAWARTYCH
UZASADNIENIEM
ICH
WYBORU ORAZ OPIS METOD DOKONANIA OCENY PROWADZĄCEJ DO TEGO
WYBORU ALBO WYJAŚNIENIE BRAKU ROZWIĄZAŃ ALTERNATYWNYCH, W
TYM
WSKAZANIA
NAPOTKANYCH
TRUDNOŚCI
WYNIKAJĄCYCH
Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY
Warunkiem prawidłowego rozwoju Gminy, określonego dokumentach strategicznych
(przede wszystkim: strategia rozwoju, program ochrony środowiska, studium uwarunkowań i
kierunków zagospodarowania przestrzennego) określających docelowy stan środowiska i
infrastruktury w przyszłości, jest zachowanie określonych terminów realizacji przyjętych
zadań oraz dostępność środków finansowych jak i akceptacja społeczeństwa.
Większość proponowanych do realizacji przedsięwzięć w ramach Planu ma
zdecydowanie pozytywny wpływ na środowisko. RównieŜ biorąc pod uwagę uŜyteczność
działań odnoszące się do uwarunkowań strategicznych, ekonomicznych, środowiskowych
oraz stopnia zaawansowania działań o znaczeniu priorytetowym (selektywna zbiórka
odpadów
komunalnych
oraz
odzysk
wybranych
frakcji
odpadów,
np.
odpadów
wielkogabarytowych) planowane działania mają charakter optymalny dla realizacji ustalonej
wizji rozwoju Gminy.
Zadania zawarte w Planie zostały sformułowane na tak wysokim poziomie
uogólnienia przy jednoczesnym brak podania lokalizacji niektórych z nich (np. budowa
instalacji do demontaŜu i recyklingu odpadów wielkogabarytowych), Ŝe
proponowanie
rozwiązań alternatywnych dla nich wydaje się niezasadne. NiezaleŜnie jednak od sposobu
przedstawienia, zadania Planu wynikają z celów postawionych w strategiach wyŜszego
szczebla, włącznie z Polityką Ekologiczną Państwa, stąd jako takie nie wymagają propozycji
rozwiązań alternatywnych.
XI. PROPOZYCJE DOTYCZĄCE METOD ANALIZY PRZEWIDYWANYCH
SKUTKÓW REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROJEKTOWANEGO DOKUMENTU
ORAZ CZĘSTOTLIWOŚCI JEJ PRZEPROWADZANIA
W Planie Gospodarki Odpadami Gminy Czerwonak (2008) określone są zasady oceny
i monitorowania efektów jego realizacji. Zaproponowane w nim wskaźniki pozwalają określić
53
stopień realizacji poszczególnych działań i prognozować związane z tym zmiany
w środowisku. Oceny realizacji Planu dokonuje się co dwa lata i w oparciu o ocenę
następujących zagadnień:
•
określenia zaawansowania przyjętych celów,
•
określenie stopnia wykonania zadań (działań),
•
oceny rozbieŜności pomiędzy przyjętymi celami i działaniami, a ich wykonaniem.
Zaawansowanie realizacji programu oceniane winno być przez jednostkę upowaŜnioną przez
Zarząd i Radę Gminy co dwa lata, natomiast na bieŜąco naleŜy kontrolować postęp w zakresie
wykonania bieŜących przedsięwzięć określonych w Planie na najbliŜsze 4 lata. Ocena ta
stanowić będzie podstawę do ewentualnej korekty celów i sposobu realizacji zadań. W ten
sposób spełnione będą wymogi zapisane w ustawie Prawo ochrony środowiska..
XII. INFORMACJE O MOśLIWYM TRANSGRANICZNYM ODDZIAŁYWANIU
NA ŚRODOWISKO
Według zapisów ustawy Prawo Ochrony środowiska i ustaleń Konwencji o ocenach
oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, sporządzonej w Espoo dnia 25
lutego 1991 r. (Dz.U. z 1999 r., Nr 96, poz. 1110). Jako oddziaływanie transgraniczne określa
się "jakiekolwiek oddziaływanie, nie mające wyłącznie charakteru globalnego, na terenie
podlegającym jurysdykcji Strony, spowodowane planowana działalnością, której fizyczna
przyczyna jest w całości lub częściowo połoŜona na terenie podlegającym jurysdykcji innej
Strony; przy czym "oddziaływanie" oznacza jakikolwiek skutek planowanej działalnosci dla
środowiska z uwzględnieniem: zdrowia i bezpieczeństwa ludzi, flory, fauny, gleby, powietrza,
wody, klimatu, krajobrazu i pomników historii lub innych budowli albo wzajemnych
oddziaływań miedzy tymi czynnikami; obejmuje ono równieŜ skutki dla dziedzictwa kultury
lub dla warunków społeczno-gospodarczych spowodowane zmianami tych czynników.
Transgraniczne oddziaływania na środowisko przedsięwzięć ujętych w aktualizacji
Planu Gospodarki Odpadami dla Gminy Czerwonak nie jest moŜliwe, tak ze względu na
wielkość oddziaływania na środowisko (powietrze, hałas), jak i odległość od granic Państwa.
Nie jest moŜliwe równieŜ oddziaływanie transgraniczne ze względu na gospodarkę
wodościekową ani gospodarkę odpadami.
XIII. STRESZCZENIE SPORZĄDZONE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Planu Gospodarki Odpadami na lata
2009 – 2012 z perspektywą na lata 2013-2016 została przeprowadzona w celu określenia
54
wpływu na środowisko załoŜonych w nim celów i zadań zarówno krótko i długoterminowych.
Uwzględnia on wymagania środowiskowe, gospodarcze i społeczne. Zaktualizowany
dokument zawiera analizę istniejącego stanu, prognozuje jego zmiany, definiuje cele i
kierunki działań zmierzające do poprawy stanu istniejącego, a takŜe określa harmonogram
działań do realizacji, określając szacunkowy koszt finansowy, potencjalne źródło
finansowania oraz podmioty odpowiedzialne za realizację.
Określono szereg działań szczegółowych (inwestycyjnych, organizacyjnych, szkoleniowych,
prawnych i innych), oszacowano ich koszt oraz określono harmonogram rzeczowo –
finansowy wraz z podaniem potencjalnych źródeł finansowania. Wśród najwaŜniejszych
zadań organizacyjnych, systemowych i inwestycyjnych wymienić naleŜy:
•
organizację systemu transportu selektywnie gromadzonych odpadów komunalnych
ulegających biodegradacji,
•
ewentualną
budowę
instalacji
do
demontaŜu
i
recyklingu
odpadów
wielkogabarytowych na poziomie regionu, (po powstaniu ZZO)
•
stworzenie
moŜliwości
zagospodarowania
selektywnie
zbieranych
odpadów
budowlanych i remontowych,
•
usunięcie do 2011 r. 30% pokryć dachowych zawierających azbest w celu poddania
ich unieszkodliwieniu,
•
budowę uzupełniającego systemu zbiórki odpadów opakowaniowych w placówkach
oświatowych i targowiskach,
•
zamknięcie składowiska odpadów w Owińskach.
Podstawę prawną opracowania prognozy stanowi ustawa z dnia 3 października 2008 r.
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227
ze zmianą Dz. U. z 2008 r. Nr 127, poz. 1505).
W Prognozie przeanalizowano zakres, zawartość i cele przedstawione w projekcie
Planie Gospodarki Odpadami Gminy Czerwonak i określono, Ŝe są one zgodne dokumentami
wyŜszego szczebla a takŜe w wielu przypadkach stanowią kontynuację ich zapisów na
poziomie
gminnym.
Szczegółowo
porównano
zgodność
celów
i
zadań
projektu
z Wojewódzkim Planem Gospodarki Odpadami i Powiatowym Planem Gospodarki
Odpadami, a takŜe z innymi dokumentami strategicznymi na poziomie regionalnym
i lokalnym.
55
Wykonanie zadań (głównie inwestycyjnych) zaplanowanych w projekcie Planu, i
będzie ingerować w środowisko przede wszystkim na etapie ich realizacji. Największy wpływ
na środowisko będzie miała budowa instalacji do demontaŜu i recyklingu odpadów
wielkogabarytowych.
Realizacja zadań określonych w Planie Gospodarki Odpadami, przyczyniając się do
osiągnięcia celów zakładanych w tym dokumencie, będzie miała w dłuŜej perspektywie
czasowej pozytywny wpływ głównie na takie komponenty środowiska jak:
jakość powietrza, ze względu na wyŜszy stopień zagospodarowania odpadów i w
efekcie mniejsza ilość odpadających do składowania (selektywna zbiórka odpadów
opakowaniowych
i
biodergraowalnych),
umiejętną
rekultywację
zamkniętego
składowiska,
jakość wód podziemnych i powierzchniowych, ze względu na zamknięcie składowiska,
ograniczenie składowania niektórych frakcji odpadów w strumieniu odpadów
komunalnych
(odpady
biodegradowalne,
odpady
wielkogabarytowe,
odpady
opakowaniowe) składowanych na składowisku,
mieszkańców gminy, przez integrację lokalnych społeczności wokół problematyki
ekologii i ochrony najbliŜszego środowiska oraz realizację programu usuwania azbestu
z terenu Gminy Czerwonak.
Realizacja załoŜeń aktualizacji Planu dla Gminy Czerwonak nie przewiduje skutków
czy znaczących oddziaływań środowiskowych wymagających przeprowadzenia środków
zapobiegawczych lub kompensacji przyrodniczej, w związku z czym nie przewidziano
podjęcia takich działań. NaleŜy skupić się na kilku kluczowych kwestiach, głownie na etapie
projektowania, i przygotowania przedsięwzięcia. NaleŜy m.in. szczegółowo przebadać
konkretne działania, lokalizację i zastosowane technologie pod kątem ich oddziaływania na
środowisko.
Transgraniczne oddziaływania na środowisko przedsięwzięć ujętych w Planie
Gospodarki Odpadami dla Gminy Czerwonak nie jest moŜliwe, tak ze względu na niewielki
zasięg oddziaływania na środowisko (powietrze, hałas), jak i odległość od granic Państwa.
Nie jest moŜliwe równieŜ oddziaływanie transgraniczne ze względu na gospodarkę wodnościekową ani gospodarkę odpadami.
Formy ochrony przyrody oraz obiekty wpisane do wykazu zabytków nie są
w bezpośredni sposób zagroŜone skutkami realizacji zadań zawartych w planie gospodarki
odpadami.
56
MoŜna zatem stwierdzić, Ŝe realizacja zaplanowanych w projekcie aktualizacji Planu
Gospodarki Odpadami dla Gminy Czerwonak zadań wpłynie w dłuŜszej perspektywie
czasowej pozytywnie na sferę Ŝycia i komfortu mieszkańców gminy, a takŜe przebywających
na jej terenie turystów, a w związku charakterem zadań określonych w Planie przedsięwzięcia
nie powinny wpłynąć negatywnie na środowisko.
57

prognoza oddziaływania na środowisko planu

Transkrypt

Podobne dokumenty

Definicja Korzyści wynikające z utworzenia PSZOK Wymagania

polska gospodarka odpadami komunalnymi 2012 w liczbach

Założenia systemu

390 Uchwała - sterylizacja2 - BIP Czerwonak

informacja dla mieszkańców - Urząd Miasta i Gminy Lesko