OCENA JAKOŚCI SZKOLEŃ W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I

OCENA JAKOŚCI SZKOLEŃ W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I

OCENA JAKOŚCI SZKOLEŃ W ZAKRESIE
BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Państwowy Instytut Badawczy
maj 2014 r.
1
WYBRANE PROBLEMY RYNKU SZKOLEŃ W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA I
HIGIENY PRACY
Rada Ochrony Pracy już kilkakrotnie pochylała się nad tematem edukacji w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy. W Centralnym Instytucie Ochrony Pracy – Państwowym
Instytucie Badawczym nie znajdujemy obecnie wielu podstaw do stwierdzenia, że postęp w tej
dziedzinie jest wystarczający. Ocenę jakości szkoleń można przeprowadzić przez pryzmat
realizacji celów, jakim szkolenia mają służyć, tj. m. in. zmniejszenie liczby wypadków.
W wypadku zawsze występują dwa czynniki: techniczny i ludzki. Czynnik techniczny
związany jest ze starymi zagrożeniami, które wciąż występują w eksploatacji maszyn i
urządzeń. Czynnik ludzki związany jest z funkcjonowaniem człowieka w układzie
zagrażającym jemu samemu i współpracownikom. Można stwierdzić, że maszyny
zaprojektowane bezpiecznie, nie spowodują u człowieka szkód niezależnie od sposobu ich
obsługi. Można też powiedzieć, że każde urządzenie rozsądnie zaprojektowane może stać się
niebezpieczne z powodu działań człowieka.
Dotychczasowa formuła nauczania BHP w kształceniu ogólnym i akademickim
powodowała, że rynek pracy był zasilany młodymi, słabo wyedukowanymi w tym zakresie
pracownikami, dla których jedynym źródłem wiedzy oraz metodą kształtowania postaw wobec
bezpieczeństwa i higieny pracy stają się w tej sytuacji szkolenia zapewniane przez
pracodawcę.
Jeszcze
większym
problemem
są
młodzi
pracodawcy,
posiadający
niewystarczającą wiedzę o bezpieczeństwie i higienie pracy, a których postawa ma
bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo pracy i zachowania pracowników. Trudno obecnie
oceniać efekty nowej podstawy programowej w liceach ogólnokształcących, która zamieniła
przysposobienie obronne na rzecz szeroko rozumianej edukacji dla bezpieczeństwa. W trakcie
nauczania tego przedmiotu uczniowie mają uzyskać fundament wiedzy, który później będzie
im służyć podczas szkoleń z dziedziny bhp na stanowiskach pracy. Takie podejście
potwierdzają
niektórzy
przedsiębiorcy,
oczekując
od
absolwentów
umiejętności
przewidywania zagrożeń związanych z miejscem pracy, nie zaś specjalistycznej wiedzy na ten
temat.
2
Rysunek 1 Liczba wypadków przy pracy w podziale na długość stażu poszkodowanego na
zajmowanym stanowisku pracy, dane zsumowane za 5 lat (Ordysiński, Sz.: Częstość
wypadków przy pracy a wiek i staż poszkodowanych, Bezpieczeństwo Pracy – Nauka i
Praktyka, nr 7/2013, str 23)
Dlatego istotnym problemem edukacji powszechnej nowych pracowników jest obecnie
rzetelne przeprowadzanie szkoleń wstępnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy na
starcie ich życia zawodowego. Jak pokazały badania młodzi pracownicy częściej ulegali
wypadkom z powodu braku wiedzy i odpowiedniego doświadczenia na temat zagrożeń,
wykonywania czynności związanych z pracą oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Braki w
doświadczeniu młodych ludzi często przekładają się na brak świadomości potencjalnych
skutków niebezpiecznych zachowań.
Jednym z podstawowych środków prewencji wypadkowej, który jest stosowany wobec
braków w doświadczeniu i wiedzy nowego pracownika jest nadzór sprawowany przez
pracowników o wyższym stażu pracy lub zwierzchników, bardzo ważne jest też prowadzenie
wśród młodych pracowników odpowiednich (uwzględniających wszystkie zagrożenia
występujące na stanowiskach pracy) szkoleń bhp w tym instruktaży stanowiskowych.
3
Efektem instruktaży stanowiskowych powinna być praktyczna wiedza i umiejętności
bezpiecznej pracy w konkretnych warunkach. Szkolenia te, ze względu na formułę realizacji,
są najtrudniejsze i rzadko są realizowane prawidłowo. Są one prowadzone przede wszystkim
przez bezpośrednich przełożonych tych pracowników. Program szkoleń okresowych dla osób
kierujących pracownikami, w ramach przygotowania ich do roli instruktorów, uwzględnia
głównie prostą metodykę przeprowadzenia tego szkolenia. Podstawowy problem polega na
tym, że większość kadry kierującej nie wie, co ma być treścią instruktażu stanowiskowego i
nie potrafią się oni odpowiednio do niego przygotować.
Generalnie pracownicy wskazują szkolenia w zakresie BHP jako najważniejsze źródło
swojej wiedzy w tym zakresie. Wielu pracodawców wykazuje jednak małe zainteresowanie
szkoleniami w zakresie BHP i są skłonni finansować je w minimalnym, wymaganym prawnie
wymiarze. Inspekcja pracy w raportach podsumowujących prowadzone kontrole zwraca
uwagę na fakt, że ponad 80% jednostek prowadzących szkolenia okresowe bhp, to osoby
fizyczne, prowadzące szkolenia na podstawie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Jednocześnie, w przypadku naruszenia przepisów dot. wymagań stawianych organizatorowi
szkolenia w dziedzinie bhp, organy Państwowej Inspekcji Pracy nie mają możliwości podjęcia
działań prawnych. Cały proces nastawiony jest więc na spełnienie obowiązku formalnego
poświadczenia szkolenia a nie rzeczywistego przeszkolenia pracowników. Widać to również
w ogłoszeniach przetargowych, gdzie jedynym kryterium jest cena, zaś wymóg co do zakresu
szkolenia określany jest jako „zgodny z rozporządzeniem”. W obszarze edukacji do eliminacji
gorszych jednostek edukacyjnych miała doprowadzić gospodarka rynkowa i niewidzialna ręka
rynku, która jednak zatrzymała się w połowie drogi. Są trzy potencjalne rynkowe bodźce
oddziaływania, tj:
1. ponoszone przez pracodawcę koszty wypadków,
2. kary nakładane przez Inspekcję Pracy oraz
3. wpływ ilości wypadków na poziom składek wypadkowych.
Najmocniej z nich oddziałuje drugi i w pewnym stopniu pierwszy. W mikroprzedsiębiorstwach
(stanowiących 96% wśród przedsiębiorstw niefinansowych, zatrudniających prawie 40%
pracowników) trzeci bodziec nie ma zastosowania, gdyż stawka składki z tytułu ubezpieczeń
wypadkowych nie zależy od branży w której działa takie przedsiębiorstwo ani od liczby
wypadków. Co do oddziaływania poprzez koszty wypadków - koszty takie są wysokie,
jednakże wraz ze wzrostem ciężkości wypadku bardziej rośnie obciążenie społeczeństwa niż
pracodawcy. Wydaje się, że rozszerzenie systemu zmienności wysokości składek od
ubezpieczenia wypadkowego również na mikroprzedsiębiorstwa byłoby dobrym katalizatorem
pozytywnych zmian w tym zakresie. Alternatywą jest zwiększenie liczby kontroli inspekcji pracy
w tych przedsiębiorstwach.
4
Wobec powszechnie realizowanej formuły poświadczania szkoleń, z tanimi ośrodkami
nie są w stanie konkurować dobrze zorganizowane i wyposażone jednostki szkoleniowe. Brak
jasno określonych wymagań minimalnych odnośnie funkcjonowania jednostek szkoleniowych
powoduje, że konkurują miedzy sobą jednostki organizacyjne o skrajnie rożnych zasadach
organizacji i kosztach funkcjonowania, zaś przy braku rzeczywistych bodźców rynkowych po
stronie zamawiających lepsze jednostki wypierane są z rynku przez gorsze. Utrzymywanie
takiego stanu spowoduje, że na rynku pozostaną ośrodki oferujące szkolenia w najniższych
cenach, a ośrodki ponoszące wyższe koszty funkcjonowania, w związku z lepszą jakością
usług, albo znikną z rynku albo też istotnie obniżą jakość szkoleń.
Wobec powyższej słabości mechanizmów rynkowych konieczny jest więc rzetelny
monitoring jednostek edukacyjnych. Ocena skali podniesionych zjawisk i procesów w tym
obszarze jest dziś niezwykle trudna ze względu na brak systemowo gromadzonych informacji.
Już w 2009 r. Rada Ochrony Pracy Sejmu RP uznała za celowe stworzenie systemu informacji
dotyczącego jednostek organizacyjnych prowadzących działalność szkoleniową w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy poprzez odpowiednią nowelizację prawną. Informacje o tych
jednostkach organizacyjnych miały być zawarte w wykazie jednostek spełniających minimalne
wymagania kompetencyjne prowadzonym przez ministra właściwego ds. pracy. Postulowano
także określenie kryteriów kompetencji, jakie powinien spełniać wykładowca problematyki
bezpieczeństwa i higieny pracy. Powyższe postulaty pozostają niezmiennie aktualne.
DOŚWIADCZENIA CENTRALNEGO INSTYTUTU OCHRONY PRACY –
PAŃSTWOWEGO INSTYTUTU BADAWCZEGO W PROWADZENIU SZKOLEŃ
W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY
Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy realizuje szkolenia
w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia zgodnie ze swoim statutem. Działania te
realizowane są one przez Centrum Edukacyjne CIOP-PIB głównie poprzez:

szkolenie pracowników służby BHP, przedstawicieli firm, instytucji i organizacji
pracujących na rzecz bezpiecznych warunków pracy przez organizację szkoleń
specjalistycznych i problemowych,

prowadzenie kształcenia i doskonalenia kwalifikacji wykładowców – osób w najbardziej
znaczący sposób wpływających na jakość szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i
ochrony zdrowia
5

wspieranie organizatorów szkoleń materiałami i pomocami dydaktycznymi.
Podejmowane przez CIOP-PIB działania, zwłaszcza dotyczące przygotowania
nowoczesnych programów, form nauczania i materiałów edukacyjnych z dziedziny
bezpieczeństwa i higieny pracy wspierają realizację krajowej Strategii Rozwoju Kształcenia
Ustawicznego oraz wpisują się w realizację wniosków zawartych w dotychczasowych
stanowiskach Rady Ochrony Pracy dotyczących edukacji w dziedzinie bezpieczeństwa i
higieny pracy. Dotyczy to przede wszystkim wniosków związanych z podnoszeniem jakości
kształcenia ustawicznego, doskonaleniem umiejętności i kwalifikacji kadr wykładowców,
konsultantów i ekspertów oraz prowadzeniem certyfikacji kompetencji osób działających w
obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy.
Szkolenia w CIOP-PIB
W latach 2000 – 2013 r. w różnych formach edukacji organizowanych przez Instytut
uczestniczyły 29 392 osoby. Przygotowano i zrealizowano 13 914 godzin wykładów i ćwiczeń.
W samym tylko roku 2013 szkolenia objęły 2583 uczestników.
Corocznie Centrum Edukacyjne CIOP-PIB przeprowadza cykl szkoleń dla osób
zainteresowanych wybranymi zagadnieniami z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. Oferta
tych szkoleń adresowana jest głównie do pracowników służby bezpieczeństwa i higieny pracy,
pracodawców i kadry inżynieryjno-technicznej, firm świadczących usługi z zakresu
bezpieczeństwa i higieny pracy, pracowników firm szkoleniowych i wykładowców. W latach
2010-2013 zorganizowano 210 takich szkoleń z udziałem 5764 osób.
Corocznie przygotowany jest także cykl szkoleń specjalistycznych dla pracowników
służby bezpieczeństwa i higieny pracy, pracowników akredytowanych laboratoriów
badawczych, stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz osób zajmujących się pomiarami
parametrów środowiska pracy. Organizowanych jest 20-25 takich szkoleń w każdym roku.
CIOP-PIB prowadzi również szkolenia okresowe dla różnych grup pracowniczych,
zobowiązanych do odbywania takich szkoleń rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z
dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Szkolenia te znajdują się w stałej ofercie szkoleniowej Instytutu. Organizowane są także na
zlecenia firm i instytucji.
W realizacji programu szkoleń uczestniczy około 70 wykładowców – pracowników Instytutu
i osób współpracujących w tym zakresie z Instytutem. Zespół ten dba także o zachowanie
aktualności materiałów edukacyjnych i programów, przygotowuje nowe pomoce dydaktyczne.
W trosce o wysoki poziom oferowanych szkoleń organizowane jest systematyczne,
warsztatowe kształcenie i dokształcanie wykładowców. Warsztaty służą również do
6
analizowania skuteczność kształcenia. Przedmiotem analizy są opinie uczestników szkoleń,
oraz imiennie oceny wykładowców zaangażowanych w realizację programów szkoleń.
Kształcenie wykładowców
Najliczniejszą grupą wykładowców na większości szkoleń bhp są pracownicy służby
bezpieczeństwa i higieny pracy. Rola ta wynika z ich wiedzy i zdobytego doświadczenia.
Najczęściej jednak wynika z dodatkowych obowiązków nakładanych przez pracodawcę, który
zatrudnienie pracownika służby bhp utożsamia z rozwiązaniem problemów związanych z
zapewnieniem pracownikom obowiązkowych szkoleń z zakresu BHP.
Do najważniejszych propozycji edukacyjnych przygotowujących i dokształcających
takich wykładowców należą studia podyplomowe. CIOP-PIB prowadzi studia podyplomowe
pn. "Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy" od 17 lat. Do 2013 r. w trybie
dwu i trzysemestralnych studiów ukończyło je 70 grup słuchaczy (łącznie ok. 1900 osób).
Największa liczba słuchaczy studiów podyplomowych przypadająca na lata 2005–2007
wiązała się przede wszystkim z zapotrzebowaniem kadrowym dynamicznie rozwijających się
firm świadczących usługi z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy dla małych i średnich
przedsiębiorstw,
obowiązkiem
uzupełniania
wykształcenia
przez
dotychczasowych
pracowników służby BHP oraz największym dotąd zainteresowaniem absolwentów szkół
wyższych poszukiwaniem zatrudnienia w tym obszarze.
Na początku 2008 r. Instytut podjął współpracę z Wydziałem Samochodów i Maszyn
Roboczych Politechniki Warszawskiej w zakresie organizacji i prowadzenia wspólnych studiów
podyplomowych pt. „Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy”.
Dotąd
wspólnie prowadzone studia podyplomowe ukończyły 22 grupy słuchaczy. Prace dyplomowe
mają charakter praktyczny i użyteczny. Słuchacze – przyszli wykładowcy mają także
możliwość samodzielnego przygotowania pakietu edukacyjnego z zakresu problematyki, w
której zamierzają się specjalizować.
Doskonalenie kompetencji wykładowców i jednostek edukacyjnych
Wkład Instytutu w jakościowy rozwój usług edukacyjnych na rynku oświaty dorosłych
realizowany jest przez działania związane z certyfikacją kompetencji wykładowców i ośrodków
świadczących usługi edukacyjne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz tworzenie
ogólnopolskiej sieci ekspertów z dziedziny bezpieczeństwa i higieny pracy, którym zapewniane
jest stałe doskonalenie kompetencji, wzbogacanie wiedzy i umiejętności. W latach 2001-2013
proces oceny kompetencji objął ponad 2000 osób, z czego około 1000 osób uzyskało
certyfikaty kompetencji. Ponadto 40 ośrodków szkoleniowych prowadzących szkolenia w
zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy uzyskało certyfikaty uznania kompetencji. Certyfikaty
7
te są nadzorowane i podlegają corocznej weryfikacji w celu utrzymania właściwego poziomu
szkolenia.
W latach 2011-2013, w ramach prowadzonej certyfikacji kompetencji wykładowców
oraz sprawowania nadzoru nad jednostkami edukacyjnymi i Regionalnymi Ośrodkami BHP,
zweryfikowano 505 zestawów materiałów szkoleniowych dostarczonych przez wykładowców i
jednostki edukacyjne oraz dokonywano oceny na miejscu w jednostkach edukacyjnych i
Regionalnych Ośrodkach BHP. We współpracy z Siecią Regionalnych Ośrodków BHP oraz
jednostek edukacyjnych o uznanych kompetencjach, zorganizowano i zrealizowano
konferencje tematyczne oraz cykl seminariów i szkoleń dla pracowników służby BHP,
ekspertów-konsultantów Regionalnego Ośrodka BHP i wykładowców Ośrodków, a także
lekarzy medycyny pracy w łącznej liczbie 1372 osób. Ponadto, w ramach współpracy z
Ośrodkami zorganizowano warsztat i konkurs plastyczny o tematyce związanej z
bezpieczeństwem w czasie nauki i wakacji dla dzieci i młodzieży szkolnej w łącznej liczbie 480
uczniów oraz 30 nauczycieli. W 2013 r. we współpracy z Siecią Regionalnych Ośrodków BHP
oraz jednostek edukacyjnych o uznanych kompetencjach, zorganizowano i zrealizowano
przedsięwzięcia szkoleniowe dla pracowników służby BHP, ekspertów-konsultantów
Regionalnego Ośrodka BHP i wykładowców Ośrodków, a także lekarzy medycyny pracy w
łącznej liczbie 471 osób. W ankietach (w łącznej liczbie 351) uzyskanych od uczestników
deklarowany jest wpływ na poprawę warunków pracy 132.191 pracowników.
Ponadto w CIOP-PIB rozwijana jest sieć ekspertów z dziedziny bezpieczeństwa i
higieny pracy. Wszyscy eksperci uzyskali certyfikat, który jest corocznie przedłużany na
podstawie postępowania weryfikacyjnego. Warunkiem przedłużenia certyfikatu jest między
innymi udział w zróżnicowanych tematycznie szkoleniach, w tym
w szkoleniach
organizowanych specjalnie dla tej grupy. Sieć jest corocznie zasilana przez nowych
ekspertów.
Wspieranie jednostek szkoleniowych
Do najważniejszych materiałów oferowanych przez Instytut organizatorom szkoleń
należy wydany na CD pakiet edukacyjny pn. Multiedu-BHP. Zawiera on teksty źródłowe do 20
modułów szkoleń wzbogacone o multimedia w postaci filmów i klipów filmowych, prezentacji
komputerowych (łącznie 2562 slajdy). Oprogramowanie pozwala na przeszukiwanie i czytanie
materiałów tekstowych, wydruk wybranych fragmentów, korzystanie ze słownika i definicji,
wyszukiwanie i wyświetlanie na pełnym ekranie slajdów oraz na tworzenie zestawów slajdów,
które można zapisać na dysku i wyświetlać w formie prezentacji. Opracowano także materiał
edukacyjny w technologii e-learning do prowadzenia szkoleń okresowych dla pracodawców i
osób kierujących pracownikami i pracowników administracyjno-biurowych. Zadanie podjęto w
8
celu upowszechnienia szkoleń z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy wśród tych grup
pracowników. Struktura modułowa materiałów daje możliwości elastycznego korzystania z
treści programowych.
Działania Instytutu wspierające system oświaty szkolnej, w tym działania szkoleniowe
prowadzone przez nauczycieli, polegają przede wszystkim na stworzeniu formuły
powszechnego udostępnienia materiałów pomocniczych pn. „Kultura bezpieczeństwa”.
Materiały ten jest systematycznie uaktualniany i wzbogacany o pomoce dydaktyczne
niezbędne nauczycielowi w przygotowaniu i przeprowadzaniu zajęć lekcyjnych. Materiał
pomocniczy dla nauczyciela pn. „Kultura bezpieczeństwa”, jest podzielony na moduły i lekcje
co pozwala na wyszukanie i wydruk interesującego materiału, prezentacji komputerowej,
wybór i prezentację filmu, oraz przygotowanie materiałów edukacyjnych dla ucznia i słuchacza.
O możliwości bezpłatnego korzystania z tych materiałów poinformowano wszystkie
szkoły w Polsce. Materiały te umieszczone są także na stronach internetowych Instytutu pod
adresem: http://kultbezp.ciop.pl. Przygotowane w tym celu oprogramowanie i jego
umiejscowienie w Internecie, pozwala wszystkim szkołom oraz indywidualnie nauczycielom na
bezpłatne korzystanie z przygotowanych scenariuszy lekcji, materiałów dla ucznia i słuchacza
oraz slajdów.
Wersja materiałów szkoleniowych pn. „Kultura bezpieczeństwa”, poszerzona o
multimedia na płytach CD i DVD, jest wysyłana na zamówienie szkół i nauczycieli. Materiały
są także wykorzystywana przez Państwową Inspekcję Pracy oraz Państwową Straż Pożarną
do przeprowadzania kampanii szkoleniowej i popularyzującej kulturę bezpieczeństwa. W
efekcie tych działań w ostatnich latach ogromnie wzrosło zainteresowanie szkół tymi
materiałami. Co miesiąc kilkuset przedstawicieli środowiska szkolnego pobiera je ze stron
internetowych.
Wykładowcy akademiccy mają do dyspozycji materiał edukacyjny pn. „Nauka o pracy
– bezpieczeństwo, higiena, ergonomia” Tekst tego materiału jest systematycznie
aktualizowany i uzupełniany. Materiał został przez CIOP-PIB przekazany Ministerstwu Nauki i
Szkolnictwa Wyższego do bezpłatnego wykorzystania przez uczelnie, wykładowców
akademickich oraz studentów do samokształcenia. Materiał jest udostępniany poprzez Internet
ze stron MNiSW: www.mnisw.gov.pl. oraz www.ciop.pl a także wysyłany w wersji płytowej na
życzenie uczelni i nauczycieli akademickich.
CIOP-PIB przygotował również wydanie tego materiału na DVD po wzbogaceniu o filmy
i klipy filmowe, e-booki, animacje i ilustracje. Pozwala to wykładowcom na dodatkowe
zilustrowanie zagadnień prezentowanych w poszczególnych modułach.
9
WNIOSKI
W związku z powyżej przedstawionymi problemami dotyczącymi jakości szkoleń w obszarze
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w pracy proponuje się podjęcie następujących działań:
1. Pogarszająca się kondycja rynku usług w zakresie obowiązkowych szkoleń w
dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy wymaga podjęcia działań podnoszących i
wspierających ich jakość. W celu poprawy jakości szkoleń w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy wskazane jest promowanie systemów oceny i nadzorowania
kompetencji jednostek edukacyjnych i wykładowców poprzez publikowanie na
stronach internetowych Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej oraz Państwowej
Inspekcji Pracy wykazów certyfikowanych jednostek edukacyjnych i ich wykładowców,
których kompetencje oceniono w ramach funkcjonujących w Polsce systemów
akredytacji i certyfikacji kompetencji.
2. Należy ograniczyć możliwość kształcenia przez jednostki edukacyjne niespełniające
minimum kwalifikacji poprzez prowadzenie ich ewidencji tak, by specjalistyczne
szkolenia o większych wymaganiach (np. dla pracodawców i osób kierujących
pracownikami, pracowników służby bhp, pracowników inżynieryjno-technicznych)
prowadzone były przez wyspecjalizowane jednostki.
3. Konieczne jest wytworzenie klimatu dla rozwoju kultury bezpieczeństwa, poprzez
propagowanie
w
środkach
masowego
przekazu
relacji
mistrz-uczeń,
jako
podstawowego środka prewencji wypadkowej, który jest stosowany wobec braków w
doświadczeniu i wiedzy nowego pracownika – proponuje się, by podmiotem
prowadzącym była Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.
10