cukier czy tłuszcz – co jest gorsze dla twojego zdrowia?

cukier czy tłuszcz – co jest gorsze dla twojego zdrowia?

CUKIER CZY TŁUSZCZ – CO JEST GORSZE DLA TWOJEGO ZDROWIA? | Klaudia Chińcza
CUKIER CZY TŁUSZCZ – CO JEST GORSZE
DLA TWOJEGO ZDROWIA?
KLAUDIA CHIŃCZA
słowa kluczowe: cukry, węglowodany, tłuszcze, białka, dieta niskotłuszczowa, dieta wysokowęglowodanowa
Chyba wszyscy znamy przekonanie, że tłuszcz jest dla nas niezdrowy – sprawia,
że stajemy się otyli czy też zwiększa się nam poziom cholesterolu we krwi. Więc czym mniej
tłuszczu w jedzeniu tym lepiej, prawda? Jednakże ostatnimi czasy za czarną owcę w rodzinie
uznaje się węglowodany – cukier, który to zwiększa ryzyko chorób serca i cukrzycy typu II
czy też, jak mówimy dzieciom, psuje zęby. Więc jaka jest prawda? Czy któryś z tych składników
pożywienia jest gorszy? Czy też może najbardziej toksyczne jest ich połączenie?
Wyjaśnienia tych wątpliwości podjęli się dwaj bracia: Alexander i Chris Van Tylleken –
jednojajowe bliźniaki, w dodatku lekarze. Mogli jeść do woli, ćwiczyć ile chcieli, z jednym
za to ograniczeniem – przez miesiąc Chris mógł spożywać tylko posiłki niskotłuszczowe
(o zawartości tłuszczu mniejszej niż 2%), za to Alexander przeszedł na dietę bezwęglowodanową. Zwykle nabieranie wagi i późniejszą nadwagę można tłumaczyć brakiem samokontroli
czy też czynnikami genetycznymi i hormonalnymi. Jednak w przypadku bliźniaków, ostatnie
wymienione czynniki mogą zostać pominięte, co pozwoli na uzyskanie wyników będących
skutkami głownie diety, a nie genów.
W przypadku diety Alexandra dozwolone były wszelkiego rodzaju mięsa, ryby, sery oraz
jajka. Dieta ta zdawała się być ciekawszą opcją. Przecież zero cukru = samo zdrowie i idealna
sylwetka! Jednakże ograniczono również spożycie warzyw i owoców, co skutkowało ciągłym
zmęczeniem i spowolnieniem, mimo uczucia sytości oraz nieprzyjemnym zapachem z ust,
utrzymującym się przez cały okres eksperymentu. W przypadku Chrisa dozwolonymi posiłkami
były między innymi: pieczywo, makaron, ryż, ziemniaki, owoce, płatki śniadaniowe i słodzone
napoje. W trakcie miesiąca testów narzekał on na ciągłe podjadanie i nigdy niezaspokojone
uczucie głodu. Obaj bracia skarżyli się również na spadek wartości smakowych jedzenia.
Niestety tłuszcz i cukier idą ze sobą w parze, bo czymże jest burger bez dodatku frytek
i keczupu lub makaron bez sosu i mięsa?
W trakcie miesięcznego eksperymentu, badano poziom cholesterolu i insuliny u obu
braci, aby sprawdzić jak ich diety wpłyną na te parametry. Dodatkowo mierzono wagę
oraz procentową ilość tłuszczu i mięśni w ciele. Średnio co tydzień bracia poddawani byli
eksperymentom, w których badano między innymi ich reakcje na stres, szybkość podejmowania decyzji, sprawność fizyczną oraz ilość zjadanych posiłków. Pierwszy eksperyment miał
15
16
BIOLETYN 17/III/2015 | Nauka jest dla ludzi
miejsce po 2 tygodniach nowej diety. Bracia dostali 100000 fałszywych funtów do zainwestowania na giełdzie. Jak się okazało Chris, na diecie z wysoką zawartością cukru miał więcej
energii, był bardziej czujny i skupiony. Zyskał 3 razy tyle co jego brat, któremu to ciężko było
podejmować decyzje w co zainwestować i dlaczego. Działo się to, ponieważ mózg wykorzystuje aż 60% cukru we krwi, a gdy jest go za mało, dochodzi do zamiany tłuszczu na nie tak
wydajne ketony. Po tygodniu braci poddano kolejnemu testowi, który to miał porównać ilość
zjadanych posiłków przełożoną na kalorie. Śniadanie dla obu braci było ograniczone ilościowo
i składało się z takiej samej ilości kalorii, a po 3 godzinach badano ilość zjedzonych posiłków.
Jak się okazało Alexander, na wysokotłuszczowej diecie, zjadł mniej posiłków kończąc
na 825 kaloriach. Natomiast Chris uzyskał wynik 1250 kalorii przy znacznie większej ilość
jedzenia. Wyjaśnieniem tego zjawiska jest występowanie dużej ilości białek w diecie złożonej
z m.in. mięs, które to pomagają w szybszym uzyskaniu uczucia sytości i dłuższym czasie jego
zachowania. Kolejno badano ich sprawność fizyczną. Po godzinie intensywnych ćwiczeń
pod okiem trenera kadry kolarzy, bracia dostali odpowiednio kawałek masła i słodki napój,
oba o wartości 200 kalorii. Zadaniem braci było półtorej godzinne wjeżdżanie pod górę,
kończące się wyścigiem na czas. Wynikiem tego było kolejne zwycięstwo diety wysokocukrowej, gdyż Chris znacznie szybciej dotarł do celu i odczuwał mniejsze zmęczenie od swojego
brata.
Po miesiącu eksperymentu okazało się, iż na diecie wysokowęglowodanowej Chris stracił
2 kg masy ciała w tym 1 kg tłuszczu i 1 kg mięśni. Natomiast Alexander stracił 3,5 kg masy ciała,
w tym 1,5 kg tłuszczu i aż 2 kg mięśni! Energia zyskiwania na niskocukrowej diecie nie pochodziła tylko z białek w pokarmie, ale też niestety w dużej części z mięśni ciała. Dodatkowo
odkryto, iż poziom cholesterolu po miesiącu nie zmienił się w żadnym przypadku. Niepokojącą
zmianą był natomiast poziom insuliny we krwi. W przypadku Chrisa zaobserwowano pobudzenie produkcji tego hormonu, prawie tak jakby organizm przystosował się do walki ze zwiększoną zawartością cukru w organizmie. Natomiast Alexander znalazł się na granicy cukrzycy.
Po miesiącu, jego ciało produkowało znacznie mniejszą ilość insuliny, prowadzącą do mniejszej
efektywności w radzeniu sobie z cukrem.
Jednak badania te obejmowały okres miesiąca, który to jest zbyt krótkim czasem
na wyciąganie pochopnych wniosków. Reakcja organizmu przy tak niedługim czasie zmiany
diety może być całkowicie inna, niż w przypadku powtórzenia eksperymentu na większą skalę.
Dlatego też bardziej wiarygodnym źródłem zdają się być badania prowadzone na szczurach
w instytucie badawczym The Scripps Research Institute w Kalifornii. Rozważane są tam
3 rozwiązania. W pierwszym z nich szczurom podawane są słodkie napoje i jedzenie z dużą
zawartością cukru bez ograniczeń ilościowych. Okazuje się wtedy, że gryzonie spożywają
tyle samo pożywienia co normalnie oraz nie zmienia się waga ich ciała. Kolejnym wariantem
jest podawanie tłustego jedzenia, skutkujące mniejszą ilością spożytych produktów
przy jednoczesnym, choć niewielkim, zwiększeniu wagi. Ostatnią opcją jest karmienie szczurów sernikiem, który to zawiera taką samą ilość tłuszczu i cukru w składzie. Okazuje się,
iż jest to najniebezpieczniejsze rozwiązanie, które spowodowało znacznie większy przyrost
CUKIER CZY TŁUSZCZ – CO JEST GORSZE DLA TWOJEGO ZDROWIA? | Klaudia Chińcza
tłuszczu u zwierząt oraz zaprzestanie jedzenia normalnego, zdrowego pokarmu. Połączenie
tych składników w stosunku 1:1 nie powoduje tak szybkiego uczucia sytości jak w przypadku
samego tłuszczu oraz „przesłodzenia” powodującego zaprzestanie jedzenia, jak w przypadku
cukru. Potwierdzić to może każdy z nas na własnym przykładzie. Powiedzmy sobie szczerze,
kiedy ostatnio skradaliście się po nocy po łyżkę masła czy kostkę cukru? Wina nie leży
po żadnej stronie, to niewłaściwe połączenie obu czynników wyrządza nam największą
krzywdę. Nie wiedząc o tym, podświadomie delektujemy się produktami o takim połączeniu
obu składników. Czekolada, lody, frytki z keczupem – wszystko to powoduje zwiększenie ilości
dopaminy, neuroprzekaźnika aktywującego ośrodki nagrody w mózgu. Stąd też nasze,
często niepohamowane, objadanie się tego typu przetworzonymi produktami.
Podsumowując ten eksperyment można dojść do wniosku, że nie ma jednego winowajcy
otyłości i złego zdrowia. Najgorszym wariantem jest połączenie obu składników, które to tak
sprawia nam przyjemność, będąc jednocześnie największym wrogiem organizmu. Nie można
wykluczyć całkowicie cukru ani tłuszczu, gdyż oprócz gorszego smaku potraw, moglibyśmy
wyrządzić sobie krzywdę. Najlepiej jest unikać przetworzonego jedzenia, gdyż w większości
to ono zawiera stosunek 1:1 cukru do tłuszczu. Jednakże wyniki tego eksperymentu należy
interpretować w sposób powściągliwy, gdyż przeprowadzono go jedynie na 2 osobach,
co tylko powierzchownie traktuje problem. Aby przetestować prawdziwość i powtarzalność
wyników należałoby powtórzyć ten test na większej ilości osób i w znacznie dłuższym czasie.
Jednak dobrze jest znać chociażby zarys problemu i jego rozwiązania, jakie można dostrzec
dzięki temu eksperymentowi.
ŹRÓDŁA BIBLIOGRAFICZNE:
BBC Horizon: Sugar vs Fat, 2014, reż. David Stewart.
17